Αρχική Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2013/33/ΕΕΆρθρο 06 – (Άρθρο 7 Οδηγίας 2013/33/ΕΕ) – Διαμονή και ελευθερία κυκλοφορίαςΣχόλιο του χρήστη Ιωάννης Αβρανάς | 27 Οκτωβρίου 2016, 13:39
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ιωάννης Αβρανάς' | 27 Οκτωβρίου 2016, 13:39

    Άρθρο 6 (άρθρο 7 της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ) – Διαμονή και ελευθερία κυκλοφορίας Στη δεύτερη παράγραφο του έβδομου άρθρου της Οδηγίας, παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να αποφασίζουν για τον τόπο κατοικίας αιτούντων, σε περιπτώσεις δημοσίου συμφέροντος, δημόσιας τάξης ή και για την ταχεία επεξεργασία και την αποτελεσματική παρακολούθηση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας. Στην επόμενη παράγραφο (3) της Οδηγίας, στη βάση της σχετικής δυνατότητας του κράτους μέλους να ορίζει τον τόπο διαμονής των αιτούντων, παρέχεται επιπρόσθετα η ευχέρεια σύνδεσης της παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής με την πραγματική διαμονή των αιτούντων στον καθορισμένο τόπο γεγονός το οποίο σημαίνει ότι δύναται να περιορίζονται ή, σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, να ανακαλούνται οι παρεχόμενες υλικές συνθήκες υποδοχής όταν η συγκεκριμένη συνθήκη δεν πληρούται (άρθρ.20). Επισημαίνεται, επίσης, ότι σε περίπτωση που γίνεται χρήση αυτής της ευχέρειας (δηλ. της σύνδεσης των παρεχόμενων συνθηκών υποδοχής με την πραγματική διαμονή σε έναν καθορισμένο τόπο), τότε η σχετική απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται σε ατομική βάση και να θεσπίζεται από το εθνικό Δίκαιο. Στη διατύπωση του άρθρου 6 του προτεινόμενου σχεδίου, επιλέγεται να θεσμοθετηθεί η δυνατότητα χρήσης της συγκεκριμένης ευχέρειας και ταυτόχρονα αποδίδεται η σχετική αποφασιστική αρμοδιότητα στις Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας. Παρατηρήσεις: α. Ως προς την επιλογή για χρήση της σχετικής ευχέρειας της Οδηγίας για δυνατότητα σύνδεσης της παροχής των υλικών συνθηκών υποδοχής με την πραγματική διαμονή των αιτούντων σε συγκεκριμένο τόπο: Στην πρώτη παράγραφο του έβδομου άρθρου της Οδηγίας, αναφέρονται μεταξύ άλλων μερικές από τις βασικές προϋποθέσεις που οφείλουν να πληρούνται στο πλαίσιο των παρεχόμενων συνθηκών υποδοχής των αιτούντων, ακόμη και στις περιπτώσεις περιορισμού της περιοχής ελεύθερης κυκλοφορίας τους στο έδαφος του κράτους μέλους υποδοχής και αυτές είναι, πλέον της αποτελεσματικής κάλυψης των βασικών αναγκών των αιτούντων, να μη θίγεται η αναπαλλοτρίωτη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής και να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε όλα τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Οδηγίας. Αποτελεί κοινή μαρτυρία των φορέων που δραστηριοποιούνται στους χώρους που αξιοποιούνται για την στέγαση των νεοεισερχομένων μικτών μεταναστευτικών ροών – hotspots και καταυλισμοί στην ενδοχώρα – μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και η πλειονότητα των αιτούντων διεθνούς προστασίας, ότι οι υφιστάμενες συνθήκες διαβίωσης δεν καλύπτουν τις απαιτούμενες προδιαγραφές και, μεταξύ άλλων, δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του ως άνω άρθρου της Οδηγίας. Σε πρόσφατη αναφορά της διεθνούς οργάνωσης Γιατροί Χωρίς Σύνορα , μέλη της οποίας επιχειρούν για την κάλυψη βασικών αναγκών κυρίως στο πεδίο της ιατρικής φροντίδας, της ψυχιατρικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και της πολιτισμικής διαμεσολάβησης σε καταυλισμούς όλης της χώρας, αναφέρονται χαρακτηριστικά παραδείγματα ελλείψεων και δυσχερειών που αποτελούν σαφή προσκόμματα στη διασφάλιση των ως άνω αναφερόμενων βασικών εγγυήσεων. Ακολούθως, παρατίθενται κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα της εν λόγω αναφοράς: «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εκφράζουν ανησυχίες ότι ορισμένοι από τους καταυλισμούς είναι ανεπαρκείς και δεν είναι κατάλληλοι για τις χειμερινές καιρικές συνθήκες. Οι άνθρωποι που διαμένουν σε αυτούς τους καταυλισμούς θα χρειαστεί να υπομείνουν απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης για μια ακόμη χρονιά και να έρθουν αντιμέτωποι με ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος και τον κίνδυνο υποθερμίας λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών», «Ενώ τα hotspots είναι υπερπλήρη, οι συνθήκες υποδοχής στην ηπειρωτική χώρα όπου μεταφέρθηκαν οι άνθρωποι που έφτασαν πριν από τις 20 Μαρτίου, δεν είναι καλύτερες. Οι καταυλισμοί θα πρέπει να είναι μοναχά μια βραχυπρόθεσμη λύση. Όμως, λόγω των εξαιρετικά αργών ρυθμών της ανταπόκρισης, σήμερα ερχόμαστε αντιμέτωποι με την πιθανότητα να δούμε αυτούς τους ανθρώπους εγκαταλελειμμένους πιθανώς για χρόνια στους καταυλισμούς της χώρας», «Οι υπηρεσίες στους καταυλισμούς εξακολουθούν να παραμένουν υποτυπώδεις», «Η κατάσταση είναι χειρότερη για τα άτομα που χρήζουν προστασίας (ασυνόδευτα παιδιά, θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, έγκυες γυναίκες, ασθενείς με χρόνια νοσήματα που απαιτούν ειδική φροντίδα)», «Οι άνθρωποι, που ζουν σε σκηνές, έχουν εκτεθεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε υψηλές θερμοκρασίες, τα προσωπικά τους αντικείμενα έχουν εμποτιστεί με υγρασία, ενώ συχνά ήρθαν αντιμέτωποι με έντομα ακόμη και με φίδια […] υπάρχει φόβος ότι οι άνθρωποι δεν θα έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση πριν το χειμώνα», «Η προσβασιμότητα για τα άτομα με κινητικές δυσκολίες είναι εξαιρετικά περιορισμένη στα καταλύματα», «Είναι απαράδεκτο να βλέπουμε μητέρες και νεογνά, αφού πάρουν εξιτήριο από το νοσοκομείο (2- 4 ημέρες μετά τη γέννα), να πρέπει να συνεχίσουν να ζουν σε καταυλισμούς υπό ακατάλληλες συνθήκες για νεογέννητα», «[…] Τις νύχτες δεν μπορώ να κοιμηθώ από τον φόβο οποιοσδήποτε μπορεί να μπει μέσα στη σκηνή μου. Αισθάνομαι πολύ ευάλωτη και φοβάμαι συνεχώς για την ασφάλειά μου και για την ασφάλεια των παιδιών μου» (μαρτυρία 28χρονης μητέρας επτά παιδιών, από τη Συρία, που διαμένουν στον καταυλισμό της Softex, μετά από εξάμηνη παραμονή στην Ελλάδα), «[…] Θα προτιμούσα να επιστρέψω στη Συρία και να έχω έναν γρήγορο θάνατο, αλλά με αξιοπρέπεια, αντί να αργοπεθαίνω εδώ ταπεινωμένος σε αυτόν τον καταυλισμό» (μαρτυρία 41χρονου Σύρου, που διαμένει στον καταυλισμό Καλοχωρίου, μετά από εξάμηνη παραμονή στην Ελλάδα). Αποτελεί ισχυρή μου πεποίθηση ότι σε αυτή την τρέχουσα συγκυρία, που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη στοιχειωδών εγγυήσεων ως προς την κάλυψη των απαιτούμενων συνθηκών υποδοχής, καθίσταται ιδιαίτερα προκλητικό έναντι της ίδιας της ομάδας ωφελουμένων και οξύμωρο για τον κοινό νου να θεσμοθετείται από την Πολιτεία η δυνατότητα πρακτικής σύνδεσης των παρεχόμενων συνθηκών με την πραγματική διαμονή των αιτούντων σε καθορισμένο τόπο. β. Ως προς τη διατύπωση Σύμφωνα με την επίσημη μετάφραση της Οδηγίας, η διατύπωση της τρίτης παραγράφου του συγκεκριμένου άρθρου είναι η εξής: «Τα κράτη μέλη μπορούν να συνδέουν την παροχή των υλικών συνθηκών υποδοχής με την πραγματική διαμονή των αιτούντων σε συγκεκριμένο τόπο, τον οποίο καθορίζουν τα κράτη μέλη […]». Η αντίστοιχη διατύπωση του άρθρου του 6 του προτεινόμενου σχεδίου αναφέρει: «Οι αρμόδιες Αρχές υποδοχής και φιλοξενίας δύνανται να εξαρτούν την παροχή των υλικών συνθηκών υποδοχής των αιτούντων που δεν διαθέτουν στέγη ή επαρκείς πόρους για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασής τους, με την πραγματική διαμονή των αιτούντων σε συγκεκριμένο τόπο […]». Στο εύρος της δυνητικής χρήσης της συγκεκριμένης πρόβλεψης της Οδηγίας, σύμφωνα με τις διατάξεις που ακολουθούν, περιλαμβάνεται ο περιορισμός αλλά και η ανάκληση των υλικών συνθηκών υποδοχής• η δεύτερη σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις (άρθρο 20). Παρ’ όλα αυτά η επιλογή της λέξης «να εξαρτούν» αντί του προτεινόμενου «να συνδέουν» στο επίμαχο σημείο του προτεινόμενου σχεδίου, παραπέμπει – άστοχα κατά τη γνώμη μας – στην εξαιρετική εκδοχή εφαρμογής της διάταξης, αυτή της ανάκλησης των συνθηκών υποδοχής. Προτάσεις: 1. Στον βαθμό που κατανοώ ορθά τη σκοπιμότητα της εν λόγω ευχέρειας που παρέχεται στα κράτη μέλη με τη συγκεκριμένη διάταξη, η θέσπιση των απαραίτητων όρων προκειμένου να αποφευχθεί η κατάχρηση των παρεχόμενων υλικών συνθηκών υποδοχής εκ μέρους των αιτούντων προϋποθέτει την κάλυψη των ελάχιστων προδιαγραφών εκ μέρους του κατά περίπτωση υπεύθυνου κράτους μέλους. Στην περίπτωση των συνθηκών που επικρατούν διαχρονικά στο πεδίο της υποδοχής στη χώρα μας, με τις τάσεις μάλιστα που καταγράφονται κατά την τρέχουσα περίοδο, εκτιμώ πως δεν υφίσταται περιθώριο χρήσης της εν λόγω διάταξης. Ελλείψει οιωνδήποτε θετικών ενδείξεων προς την αντίθετη κατεύθυνση, δυστυχώς δεν μπορεί να παραγνωριστεί το ισχυρό ενδεχόμενο η ευκταία αναβάθμιση των συνθηκών υποδοχής των αιτούντων στους διαθέσιμους χώρους σε έναν βαθμό που θα παρείχε στοιχειώδη διασφάλιση ως προς την τήρηση των ελάχιστων προδιαγραφών, να μην έχει καταστεί εφικτή κατά το διάστημα εφαρμογής της εν λόγω Οδηγίας στη χώρα μας δεδομένου, μάλιστα, ότι ήδη συζητείται, σε επίπεδο εκπροσώπησης των κρατών μελών, η νέα πρόταση Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς τις προδιαγραφές υποδοχής αιτούντων διεθνούς προστασίας. Από την άλλη μεριά, ο κίνδυνος λαθεμένης εφαρμογής της σχετικής ευχέρειας που θα παρέχεται από το εγχώριο Δίκαιο σε βάρος της ήδη επιβαρυμένης κατάστασης των εν λόγω πληθυσμών δε θα πρέπει να θεωρείται αμελητέος, ειδικά σε ένα θεσμικό και διαδικαστικό πλαίσιο που στερείται επιπρόσθετων εγγυήσεων, ως προς την προστασία των αιτούντων στο συγκεκριμένο πεδίο. Στη βάση των ανωτέρω, προτείνεται η διαγραφή της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του προτεινόμενου σχεδίου, συνοδευόμενη από την κατάλληλη προσαρμογή των λοιπών άρθρων, όπου γίνεται αναφορά στη συγκεκριμένη διάταξη. 2. Στην απευκταία περίπτωση που η σχετική πρόβλεψη ήθελε διατηρηθεί, προτείνεται η αντικατάσταση της λέξης «εξαρτούν» με τη λέξη «συνδέουν», η οποία αποδίδει πιο εύστοχα το συνολικό εύρος του νοήματος της διάταξης.