Αρχική Επείγουσες ρυθμίσεις των Υπουργείων Εσωτερικών, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Δικαιοσύνης, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ΤουρισμούΆρθρο 60 – Σύσταση και λειτουργία του ΝΠΙΔ «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ»Σχόλιο του χρήστη ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΛΟΒΟΣ | 2 Αυγούστου 2019, 11:17
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΛΟΒΟΣ' | 2 Αυγούστου 2019, 11:17

    Ανταποκρίνομαι στην πρόκληση συμμετοχής στην από 30-7-2019 δημόσια διαβούλευση http://www.opengov.gr/ypes/?p=6799 καταθέτοντας προτάσεις, προκειμένου να βελτιωθούν οι διατάξεις του Άρθρου 60 – Σύσταση και λειτουργία του ΝΠΙΔ «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ». Μέχρι πρόσφατα η χώρα είχε ένα κενό στο θέμα της κεντρικής διακυβέρνησης των θεμάτων Διαστήματος. Ασφαλώς ο αντίλογος θα υποστήριζε ότι μια μικρή χώρα δεν έχει αυτή την πολυτέλεια μίας εθνικής δομής. Όμως η Ελλάδα αν και μικρή χώρα, έχει ικανότητες και με σοφή διαχείριση πέτυχε να συμβάλει αποφασιστικά: 1. Στην αναγνώριση του ρόλου του Διαστήματος στον χώρο της Ασφάλειας και Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ, 2003, δείτε παρ. 22 στο http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%209174%202003%20I NIT ). 2. Στην διαμόρφωση της Πολιτικής Διαστήματος της ΕΕ στον χώρο της Ασφάλειας και Άμυνας (δείτε παρ. 1 στην απόφαση Συμβουλίου ( http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/04/st11/st11616-re03.en04.pdf ) και 3. Στον καθορισμό της Πολιτικής Διαστήματος της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης (δείτε σελ. 10 παρ. 5 της Διακήρυξης της Ρώμης, όπως εγκρίθηκε από τους Υπουργούς (16-17 Νοε. 1998) ( http://www.weu.int/documents/981116en.pdf ). Στις αρχές του 2017 έγινε μια κυβερνητική προσπάθεια να καλυφθεί το κενό, με την top down προσέγγιση του Υπουργείου ΨΗΠΤΕ, αντί της ατελέσφορης bottom up προσέγγισης, στις δύο δεκαετίες που πέρασαν. Με το από 5/2/2017 άρθρο μου στο ΕΘΝΟΣ http://www.ethnos.gr/politiki/arthro/enisxysi_tis_asfaleias_ypiresies_ston_politi-64922596/ υποστήριξα δημόσια τη θέση μου ότι «Η δημιουργία ενός κεντρικού φορέα είναι μια εθνική επιταγή, που έχει καθυστερήσει δύο δεκαετίες» ….«υπό τη προϋπόθεση ότι θα υλοποιηθεί κατάλληλα». Στην από 2/5/2017 δημόσια διαβούλευση σχετικά με το νομοσχέδιο ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ,ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ, κατέγραψα προβληματισμούς: http://www.opengov.gr/digitalandbrief/?p=754#comments: 1. Κατά πόσον η επιλεγείσα μορφή της Ανώνυμης Εταιρείας ως ο εθνικός κεντρικός φορέας για το Διάστημα, είναι η προσφορότερη μορφή για να ανταποκριθεί αποτελεσματικά προς τον στόχο της «διαμόρφωσης πρότασης για την εθνική στρατηγική στον τομέα του διαστήματος». 2. Την ανάγκη εκπόνησης Εθνικής Πολιτικής για το Διάστημα, η οποία περιλαμβάνει τις εθνικές προτεραιότητες και που αποτελεί τυπικό προαπαιτούμενο για την εκπόνηση οιασδήποτε Στρατηγικής. Εντούτοις οι ως άνω καλές πρακτικές στα θέματα διακυβέρνησης του Διαστήματος, δεν ελήφθησαν υπόψιν από τον ΕΛΔΟ ΑΕ. Σημειώνεται ότι προτάσεις για την εθνική Διακυβέρνηση στο θέμα του Διαστήματος είχαν περιληφθεί από το 2003 στο βιβλίο μου ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ και ειδικότερα στο κεφάλαιο ΙΙΙ: Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα. Κάποιες από αυτές υλοποιήθηκαν από το ΥΠΕΘΑ (Γραφείο Διαστήματος στο Επιτελείο Υπουργού, Συμβούλιο Διαστήματος). https://www.protoporia.gr/kolobos-ale3andros-diasthma-kai-e8nikh-asfaleia-9789607803269.html . Ομοίως τον Ιούλιο 2011, το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) δημοσίευσε κείμενό μου με τίτλο «Εθνική Οργάνωση για την εκμετάλλευση του Διαστήματος: Επιλογές για τους Λήπτες Αποφάσεων», με στόχο την «αφύπνιση των ληπτών απόφασης ως κύριο ζητούμενο». https://www.eliamep.gr/wp-content/uploads/2011/09/22_2011_-WORKING-PAPER-_-Alexandros-Kolovos.pdf . Οι πιθανές επιλογές που είχαν προταθεί ήταν συμβατές με τη οργάνωση των μεγάλων χωρών και ήταν: α. Κεντρικός Φορέας με τη Μορφή Διυπουργικής Επιτροπής σε ορισμένο Υπουργείο. β. Καθορισμός αυτόνομου Εκτελεστικού Φορέα γ. Kαθορισμός Εθνικού Φορέα εντός κατάλληλου Υπουργείου δ. Επίβλεψη Συντονισμού Δραστηριοτήτων από Γραφείο Πρωθυπουργού. Σήμερα καταβάλλεται εκ νέου μια ολοκληρωμένη προσπάθεια να εκσυγχρονιστεί ο τομέας, με βάση το υπό διαβούλευση άρθρο 60 το οποίο αναφέρεται στη Σύσταση και λειτουργία του ΝΠΙΔ «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ». H μορφή του «ΕΛ.ΚΕ.Δ. » ως Κέντρου, είναι μια τυπική μορφή που απαντάται πρωτίστως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε αντίθεση με εκείνη της Ανώνυμης Εταιρείας του ΕΛΔΟ. Ενδεικτικά δείτε τα National Centre for Space Studies (CNES) Γαλλίας, German Aerospace Centre (DLR) Γερμανίας, Norwegian Space Centre Νορβηγίας, ή το Centre for Development of Industrial Technology, Ισπανίας. Κατά την επιστημονική κρίση μου και σε αντίθεση με τον ΕΛΔΟ ΑΕ που ήταν εμπορική εταιρεία με σκοπό το κέρδος, το «ΕΛ.ΚΕ.Δ.» ορθώς έχει μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, αφού η απάλειψη του κέρδους είναι πιο κοντά στο συντονιστικό - διαμεσολαβητικό ρόλο που τελικά καλείται να έχει. Εντούτοις κρίνω ότι ορισμένα στοιχεία της παρούσας προσπάθειας χρήζουν περαιτέρω βελτιστοποίησης σύμφωνα με τις διεθνείς καλές πρακτικές, προκειμένου αυτή να ευοδωθεί επιτυχώς και προς το μακροπρόθεσμο όφελος της χώρας. Συγκεκριμένα: 1. Οι σκοποί του «ΕΛ.ΚΕ.Δ.» (παρ. 8) είναι ακριβώς οι ίδιοι με του ΕΛΔΟ ΑΕ (παρ. 4 του άρθρου 18 του νόμου 4508/2017), συνεπώς εξακολουθούν να ισχύουν κάποιες από τις παρατηρήσεις που είχαν γίνει και το 2017. Ειδικότερα: - Η παρ. 8 α. «η διαμόρφωση πρότασης για τη στρατηγική στον τομέα του διαστήματος», οφείλει να συμπληρωθεί με τις λέξεις « στο πλαίσιο της αποφασισθείσας Πολιτικής Διαστήματος». Η Στρατηγική για το Διάστημα έπεται της Πολιτικής για το Διάστημα, αφού μετά τον καθορισμό των στόχων που γίνεται με την πρώτη, εκπονείται η δεύτερη που ταιριάζει τα διατιθέμενα μέσα με αυτούς. (Ενδεικτικά η European Space Policy, 2007 και η EU Space Strategy 2016). H στρατηγική χαράσσει ένα Οδικό Χάρτη για τη διασύνδεση τρόπων και πόρων για την επίτευξη των στόχων που καθιερώθηκαν από την πολιτική διαστήματος (Ενδεικτικά δείτε το Eligar Sadeh (ed), Space Strategy in the 21st Century: Theory and policy, Routledge, 2013). Αυτή είναι η βέλτιστη πρακτική που ακολουθείται από όλες τις μεγάλες διαστημικές χώρες παγκοσμίως (ενδεικτικά ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Μ. Βρετανία), χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται ότι κάποιοι, κυρίως στην Ευρώπη, χρησιμοποιούν αδιακρίτως τον όρο στρατηγική και πολιτική. - Στην παρ. 8 α. «και η εκπόνηση κυλιόμενου-δυναμικού σχεδίου δράσης της διαστημικής στρατηγικής» να διαμορφωθεί: «και η εκπόνηση κυλιόμενου-δυναμικού Προγράμματος Διαστήματος της συναφούς στρατηγικής». Ο ορθός όρος που χρησιμοποιείται στον τομέα είναι Πρόγραμμα Διαστήματος, που υλοποιεί τεχνικά την στρατηγική. - Στην παρ. 8 γ. αναφέρεται: «η προώθηση και συμμετοχή ως συντονιστής δημόσιων φορέων σε έργα και προγράμματα, καθώς και η διαχείριση εθνικών προγραμμάτων και έργων σε τομείς του Διαστήματος, όπως η επιστημονική έρευνα, η τεχνολογία, οι τηλεπικοινωνίες, η ασφάλεια, η οικονομία, το περιβάλλον, η αγροτική ανάπτυξη, οι μεταφορές, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και το εμπόριο». Προτείνω να ακολουθηθεί το στρατηγικό πλαίσιο της αποστολής που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Πολιτική Διαστήματος (2007) και να γραφεί «…. καθώς και η διαχείριση εθνικών προγραμμάτων και έργων σε τομείς του Διαστήματος, όπως της ανάπτυξης όλων των διαστημικών εφαρμογών για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος, της προώθησης της κοινωνίας της γνώσης, έρευνας και καινοτομίας και της ενίσχυσης της αεροδιαστημικής βιομηχανίας, πλην της εξυπηρέτησης των εθνικών αναγκών σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, που καλύπτονται από τα οικεία Υπουργεία». - Στην παρ. 10 αναφέρεται: «Ως προς τα διαστημικά προγράμματα και τις διαστημικές εφαρμογές που εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας διατηρεί διοικητική και επιχειρησιακή αυτονομία σε σχέση με το ΕΛ.ΚΕ.Δ., δύναται δε να συμμετέχει κατόπιν προσκλήσεως στις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΛ.ΚΕ.Δ. χωρίς δικαίωμα ψήφου, εφόσον συζητείται θέμα που άπτεται της εθνικής άμυνας και ασφάλειας». Επισημαίνεται ότι τα θέματα ασφάλειας είναι ευρύτερα από της άμυνας και στο πλαίσιο της διευρυμένης προσέγγισης που συνεξετάζει τόσο τις εσωτερικές όσο και τις εξωτερικές πτυχές της ασφάλειας, συναρμόδιοι φορείς είναι τα Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, οπότε να εξεταστεί εάν θα πρέπει και αυτά να συμπεριληφθούν στην παράγραφο. Επιπροσθέτως, σημειώνεται ότι όταν εξετάζονται ζητήματα που κατεξοχήν αφορούν και αρμοδιότητες του Άμυνας, δεδομένης του χαρακτήρα της διπλής χρήσης (dual use) των διαστημικών μέσων και προϊόντων τους, είναι δυνατόν το ΥΠΕΘΑ να στερείται το δικαίωμα της ψήφου έναντι ενός ΝΠΙΔ; 2. Τέλος, η ύπαρξη δύο πυλώνων στην χώρα για το Διάστημα, ενός πολιτικού και ενός εθνικής ασφάλειας, κρίνεται ότι αναδεικνύει την ανάγκη δημιουργίας ενός ακόμα οργάνου σε υψηλότερο, διυπουργικό επίπεδο, όπως ενδεικτικά το αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο Διαστήματος. Το τελευταίο, προεδρευόμενο από τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ συμβουλεύει την κυβέρνηση επί της Εθνικής Πολιτικής / Στρατηγικής Διαστήματος συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA) και του Υπουργείου Άμυνας και την αποφυγή επικαλύψεων των δράσεων. Καταλήγοντας, σημειώνεται ότι το ΕΛ.ΚΕ.Δ, ως φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αποσκοπεί στο να γίνει η κεντρική Υπηρεσία στη χώρα για όλα τα ζητήματα του Διαστήματος, πλην αυτών που εξυπηρετούν εθνικές ανάγκες σε θέματα ασφάλειας και άμυνας. Όπως ωστόσο αναφέρει και η ενδιαφέρουσα Μελέτη των Adriaensen M, Giannopapa Ch, Sagath D, Papastefanou A, Priorities in national space strategies and governance of the member states of the European Space Agency, Acta Astronautica 117 (2015) 356–367 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094576515003148 , Υπουργεία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αναγνωρίζοντας την εγκάρσια φύση του Διαστήματος σε μία σειρά επιμέρους πολιτικών, αύξησαν την εμπλοκή τους στο Διάστημα. Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ελλάδα στο μέλλον, ως συμπληρωματικό βήμα. Σύμφωνα με τη Μελέτη, παραδοσιακά τα Υπουργεία που ασχολούνται με την ESA, δηλαδή με τα θέματα της πολιτικής χρήσης του Διαστήματος, είναι τα ακόλουθα τρία: Υπουργείο Επιστήμης και Εκπαίδευσης, το Υπουργείο Βιομηχανίας, και πιο πρόσφατα - το Υπουργείο Οικονομίας. Είθε να επιτύχει η παρούσα πρωτοβουλία και το θέμα της εποπτείας κρίνεται ως ήσσονος σημασίας, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Δρ. Αλέξανδρος Κολοβός Επίκουρος Καθηγητής Διαστημικής Τεχνολογίας Σχολή Ικάρων / Τμήμα Αεροπορικών Επιστημών Ταξίαρχος Πολεμικής Αεροπορίας (ε.α.) Προϊστάμενος Εθνικού Κέντρου Διαστημικών Εφαρμογών ΥΠΕΘΑ (1992-2006) https://haf.academia.edu/AlexandrosKolovos