1. Οι αιτούντες υποχρεούνται να συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές στο μέτρο που αυτό είναι αναγκαίο για τη διεκπεραίωση της αίτησής τους, συμπεριλαμβανομένης και της διαπίστωσης των στοιχείων της ταυτότητάς τους. Ειδικότερα, σε κάθε περίπτωση, οι αιτούντες υποχρεούνται να:
α. Παρουσιάζονται ενώπιον των Αρχών Παραλαβής αυτοπροσώπως, χωρίς καθυστέρηση προκειμένου να υποβάλλουν αίτηση διεθνούς προστασίας, καθώς και όποτε κληθούν σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, ενώπιον των αρμοδίων αρχών. Αίτηση διεθνούς προστασίας, παραίτηση από αυτήν, προσφυγή κατά απορριπτικής απόφασης, μεταγενέστερη αίτηση και αίτηση για ανανέωση του δελτίου αιτούντος διεθνή προστασία υποβάλλονται αυτοπροσώπως, εκτός αν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας, όπως σοβαρή ασθένεια ή σοβαρή σωματική αναπηρία, οι οποίοι θα πρέπει να αποδεικνύονται με ανάλογο πιστοποιητικό ή βεβαίωση δημόσιας υπηρεσίας. Στις προαναφερόμενες περιπτώσεις ανωτέρας βίας η αίτηση περιλαμβάνει δήλωση του αιτούντος, του επιτρόπου του, εκπροσώπου του ή του δικαστικού του συμπαραστάτη ότι γνωρίζει τις προϋποθέσεις της παρούσας παραγράφου. Σε κάθε περίπτωση, η συνέχιση της διαδικασίας εξέτασης μιας αίτησης διεθνούς προστασίας τελεί υπό την προϋπόθεση της διαπίστωσης της συνδρομής των ως άνω λόγων, καθώς και της αυτοπρόσωπης εμφάνισης του αιτούντος ενώπιον των αρμοδίων Αρχών Παραλαβής, εφόσον διαπιστώνεται ότι οι παραπάνω λόγοι ανωτέρας βίας είναι παροδικού χαρακτήρα.
β. Παραδίδουν το ταξιδιωτικό έγγραφο και προσκομίζουν οποιοδήποτε άλλο έγγραφο έχουν στην κατοχή τους και σχετίζεται με την εξέταση της αίτησης και των στοιχείων που πιστοποιούν την ταυτότητα των ιδίων και των μελών της οικογένειάς τους, τη χώρα προέλευσης και τον τόπο καταγωγής τους, καθώς και την οικογενειακή τους κατάσταση. Στις περιπτώσεις που παραδοθούν τα ανωτέρω έγγραφα συντάσσεται πρακτικό παράδοσης-παραλαβής, αντίγραφο του οποίου χορηγείται στον αιτούντα. Η υποβολή και η εξέταση της αίτησης χορήγησης διεθνούς προστασίας, καθώς και η χορήγηση καθεστώτος δεν προϋποθέτουν απαραιτήτως την υποβολή αποδεικτικών στοιχείων.
γ. Ενημερώνουν αμέσως τις αρμόδιες Αρχές Παραλαβής για τη διεύθυνση κατοικίας ή διαμονής τους και τα άλλα στοιχεία επικοινωνίας τους καθώς και για κάθε μεταβολή των ως άνω στοιχείων.
δ. Συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές για τη διενέργεια κάθε νόμιμης έρευνας σχετικά με την αίτησή τους.
ε. Δέχονται σωματική έρευνα και έρευνα των αντικειμένων που φέρουν, φωτογραφίζονται και δακτυλοσκοπούνται, εφόσον είναι άνω των 14 ετών, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Η σωματική έρευνα διεξάγεται από πρόσωπο του ιδίου φύλου με τον αιτούντα, τηρουμένων πλήρως των αρχών της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της σωματικής και ψυχολογικής ακεραιότητας.
2. Για τις υποχρεώσεις αυτές και τα δικαιώματα τους σύμφωνα με το άρθρο 8, ενημερώνονται ειδικά οι αιτούντες σε γλώσσα που κατανοούν και συντάσσεται προς τούτο σχετικό αποδεικτικό, στο οποίο αναφέρεται η γλώσσα επικοινωνίας.
Άρθρο 9Α
Στοιχεία Ταυτότητας των Αιτούντων
1. Τα στοιχεία ταυτότητας των αιτούντων προκύπτουν από το διαβατήριό τους, το δελτίο ταυτότητάς τους, ή τη ληξιαρχική πράξη γέννησής τους, εφόσον έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Με απόφαση του Διευθυντή της Υπηρεσίας Ασύλου μπορεί να γίνει δεκτή και άλλη κατηγορία εγγράφων.
2. Σε περίπτωση έλλειψης των εγγράφων αυτών, τα στοιχεία ταυτότητας καταγράφονται με βάση τη σχετική δήλωση του αιτούντος, κατά την καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας.
3. Τα στοιχεία ταυτότητας δύναται να τροποποιηθούν με απόφαση Προϊσταμένου της αρμόδιας Αρχής Παραλαβής μετά από σχετική αίτηση του αιτούντος διεθνή προστασία, η οποία συνοδεύεται από πρωτότυπα έγγραφα της παραγράφου 1, εκτός αν η τροποποίηση αφορά προφανείς γραφικές παραδρομές ή παραδρομές προφανώς οφειλόμενες στη μεταφορά άλλων αλφαβήτων στο λατινικό αλφάβητο, οπότε αρκεί απλή αίτηση του ενδιαφερόμενου.
4. Κατ’ εξαίρεση το στοιχείο της ιθαγένειας και του τόπου γέννησης, μπορούν να τροποποιηθούν με απόφαση του Προϊσταμένου της Αρχής Παραλαβής, μετά από γνώμη του αρμόδιου χειριστή, εφόσον κατά τη συνέντευξη του άρθ. 17 ο αιτών προβεί σε σχετική δήλωση και θεμελιωθεί ότι τα στοιχεία αυτά έχουν καταγραφεί εσφαλμένα. Ομοίως μπορεί να τροποποιηθούν τα στοιχεία ταυτότητας εάν κατά τη συνέντευξη προβληθούν βάσιμοι και σοβαροί λόγοι για τους οποίους ο αιτών αρχικά δεν είχε δηλώσει τα πραγματικά του στοιχεία. Η ημερομηνία γέννησης τροποποιείται μετά από διενέργεια διαδικασίας προσδιορισμού ηλικίας σύμφωνα με το άρθρο 11, εκτός αν κατά τη συνέντευξη προκύψει ότι ο αιτών που έχει καταγραφεί ως ενήλικος είναι προφανώς ανήλικος, οπότε αρκεί απόφαση του Προϊσταμένου της αρμόδιας Αρχής Παραλαβής μετά από γνώμη του αρμόδιου χειριστή.
5. Σε περίπτωση που η ανάγκη τροποποίησης των στοιχείων της παραγράφου 4 διαπιστωθεί κατά το στάδιο εξέτασης της προσφυγής, σύμφωνα με τα άρθρα 25 και 26, η τροποποίηση πραγματοποιείται με απόφαση του Προϊσταμένου του Τμήματος Συντονισμού της Υπηρεσίας Ασύλου, μετά από γνώμη της Επιτροπής Προσφυγών ενώπιον της οποίας εκκρεμεί η υπόθεση.
Το ζήτημα των διαβατηρίων και των υπολοίπων εγγράφων φυσικά, μήπως θα έπρεπε να εξεταστεί και σε ένα άλλο επίπεδο, αυτό της πλαστότητας/γνησιότητας, γιατί έτσι μπορεί να καταπολεμηθεί υπό μια έννοια και η/μια «βιομηχανία παραγωγής εγγράφων» ; Ειδικά, ύστερα από τα τελευταία συμβάντα σε Γαλλία και ΗΠΑ που ουσιαστικά κατηγορείται η ελληνική πολιτεία οτι δεν προβαίνει στα δέοντα.
Ως προς την αλλαγή στοιχείων του αιτούντος διεθνή προστασία, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι αιτούντς διεθνή προστασία δεν έχουν , στη συντριπτική πλειοψηφία τους, έγγραφα για τα προσωπικα΄τους στοιχεία,πόσο μάλλον σε πρωτότυπο. Είναι ορθή η δυναότητα που εισάγεται για λλαγή των στοιχείων του προσφεύγοντος για βάσιμο και σοβαρό λόγο στην παράγραφο 4 που θεραπεύει σε σημαντικό βαθμό την ακαμψία και τα αδιέξοδα της πρόβλεψης για προσκόμιση πρωτοτύπων εγγράφων ως προς την ταυτότητα του αιτούντος
Επίσης, η παράγραφος 5 οδηγεί σε έμμεση καταστρατήγηση της ανεξαρτησίας της κρίσης των Επιτροπών Προσφυγών καθώς η κρίση της Επιτροπής για την ιθαγένεια και τον τόπο γέννησης του προσφεύγοντος αποτελεί στοιχείο της συνολικής κρίσης της Επιτροπής για κάθε υπόθεση, ιδίως εάν έχει υπάρξει συνέντευξη σε δεύτερο βαθμό. Ο,δε, προσδιορισμός της ιθαγένειας του προσφεύγοντος πρέπει, απαρέγκλιτα, επαφίεται, στην κρίση των Επιτροπών και όχι ενός υπαλλήλου της Διοίκησης,ο οποίος δεν έχει τα εχέγγυα για ανεξάρτητη και ενδελεχή κρίση του ζητήματος της ιθαγένειας και του τόπου γέννησης του αιτούντος.
Μάλιστα ο προσδιορισμός της ιθαγένειας του αιτούντος πορεί να είναι,σε ορισμένες περιπτώσεις, κρίσμος καθώς μπορεί να οδηγεί σε διεθνή προστασία, εάν π.χ. ο προσφεύγων προέρχεται από χώρες που παράγουν προσφυγικές ροές (Συρία, Αφγανιστάν,Ιράκ,Σομαλία, Ερυθραία κλπ).Διαφαίνεται με τη διάταξη αυτή ο νομοθέτης να έχει περισσότερη εμπιστοσύνη σ’ έναν ιεραρχικά ελεγχόμενο υπάλληλο της Διοίκησης που αγνοεί τον φάκελο του αιτούντος διεθνή προστασία και όχι στις Επιτροπές Προσφυγών που στελεχώνονται από εξειδικευμένους επιστήμονες με ανεξαρτησία στην κρίση τους και τον πλήρη φάκελο υπόψη τους με πιθανή συμπλήρωσή του από μία δεύτερη συνέντευξη στον δεύτερο βαθμό.
Έχοντας τα ανωτέρω υπόψη, εκτιμώ ότι η παράγραφος 5 μπορεί να οδηγεί έμμεσα σε καταστρατήγηση της δικαιώματος του προσφεύγοντος σε αποτελεσματική προσφυγή και γι’ αυτό πρέπει να καταργηθεί ώστε και τα ζητήματα της ιθαγένειας και του τόπου γέννησης να εναπόκεινται στην κρίση των Επιτροπών (βλ.Άρθρο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου -καθώς και η σχετική νομολογία, άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαικής Ένωσης και το Άρθρο 39 της σχετικής Οδηγίας για τις Διαδικασίες Ασύλου).