Υπουργείο Εσωτερικών

3.1. Περιγραφή του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου συγκριτικά με το Ν. 3448/2006

Τον Οκτώβριο του 2014, ψηφίστηκε ο Ν. 4305/2014 (ΦΕΚ 237/Α/2014), όπου στο κεφάλαιο Α΄ αυτού περιλαμβάνονται διατάξεις για την ανοικτή διάθεση και την περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα, για την τροποποίηση των διατάξεων του πρώτου κεφαλαίου του ν. 3448/2006 (Α΄ 57), σε προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της οδηγίας 2013/37/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
Με την υιοθέτηση του συγκεκριμένου νομοθετήματος, η εθνική πολιτική ευθυγραμμίζεται εμπρόθεσμα και πλήρως με το πρόσφατα αναθεωρημένο ευρωπαϊκό πλαίσιο για την πολιτική της διάθεσης των ανοικτών δεδομένων και την περαιτέρω χρήση των δεδομένων του δημόσιου τομέα, συνεισφέροντας στην παγκόσμια τάση ανοίγματος των δημόσιων δεδομένων όπως ο «Χάρτης των ανοικτών δεδομένων » που εξέδωσε η ομάδα G8 το 2013 ο οποίος ενσωματώνει την αρχή των κατ’ αρχήν ανοικτών δεδομένων (open by default) και τονίζει την ανάγκη καθιέρωσης της δυνατότητας για ελεύθερη και απρόσκοπτη περαιτέρω χρήση των δεδομένων.
Παράλληλα, βούληση του νομοθέτη αποτέλεσε η υιοθέτηση ενός συνεκτικού πλέγματος για την κατοχύρωση της πολιτικής των ανοικτών δεδομένων, αναγνωρίζοντας τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από την συγκεκριμένη πολιτική σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ειδικότερα, η ανοικτή διάθεση των δημοσίων δεδομένων συνιστά μία αναγκαία διάσταση για μια σύγχρονη, πολιτοκεντρική και εξωστρεφή δημόσια διοίκηση, καθώς, μεταξύ άλλων:
• ενισχύει σημαντικά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στο δημόσιο, σε πλήρη ευθυγράμμιση με την αρχή της φανερής δράσης της διοίκησης,
• καθιστά δυνατή τη μείωση κόστους από την αποδοτικότερη λειτουργία του συνόλου του δημοσίων υπηρεσιών, καθώς οι δημόσιοι φορείς θα αποκτήσουν πλέον άμεση πρόσβαση σε δεδομένα, δυνατότητα που δεν είχαν,
• μπορεί να οδηγήσει σε απτά οικονομικά οφέλη τόσο ευθέως από υπηρεσίες που αναπτύσσονται με τα ανοικτά δεδομένα όσο και από το εισόδημα που δημιουργούν οι νέες θέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται, ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας και συνακόλουθα, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας συγκεκριμένων κλάδων της οικονομίας .
Στον πυρήνα του ν. 4305/2014, ουσιώδη καινοτομία συγκριτικά με το Ν. 3448/2006, εδράζεται η καθιέρωση της αρχής της ανοικτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα (open by default). Ο Ν. 3448/2006 δεν περιείχε υποχρέωση αναφορικά με την παροχή πρόσβασης σε έγγραφα, πληροφορίες και δεδομένα ή υποχρέωση παροχής άδειας για την περαιτέρω χρήση τους. Με τη διάταξη του άρθρου 1, θεσπίζεται σαφής υποχρέωση των φορέων του δημόσιου τομέα να προσφέρουν τα έγγραφα, τις πληροφορίες και τα δεδομένα τους ανοικτά για περαιτέρω χρήση, εφόσον η παροχή τους εμπίπτει στο πεδίο της δημόσιας αποστολής τους, δηλαδή αφορά σε έγγραφα, πληροφορίες και δεδομένα που οι φορείς εκδίδουν ή διαχειρίζονται και κατέχουν, λόγω αρμοδιότητας.
Στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του Ν. 4305/2014, εξειδικεύεται και ορίζεται περαιτέρω, η αρχή της ανοικτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης της δημόσιας πληροφορίας, όπου αναφέρεται ότι τα έγγραφα, οι πληροφορίες και τα δεδομένα του δημοσίου τομέα διατίθενται από τη στιγμή της ανάρτησης, δημοσίευσης ή αρχικής διάθεσής τους, ελεύθερα προς περαιτέρω χρήση και αξιοποίηση για εμπορικούς ή μη εμπορικούς σκοπούς, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ενέργεια του ενδιαφερομένου ή πράξη της διοίκησης. Σε συνέχεια αυτού του ορισμού, τα δεδομένα κάθε φορέα ταξινομούνται πλέον σε 4 κατηγορίες:
α) όσα διατίθενται στο διαδίκτυο σε ανοικτό μηχαναγνώσιμο μορφότυπο ο οποίος συμμορφώνεται σε ανοικτά πρότυπα,
β) όσα διατίθενται ανοικτά για περαιτέρω χρήση, αλλά δεν είναι δυνατή η διαδικτυακή διάθεσή τους. Για την πρόσβαση και περαιτέρω χρήση των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων αυτών απαιτείται η υποβολή αίτησης,
γ) εκείνα για τα οποία οι δημόσιοι φορείς εξαιρετικώς επιβάλλουν όρους για την πρόσβαση και περαιτέρω χρήση τους μέσω αδειοδότησης ή μέσω της επιβολής τελών.
δ) εκείνα για τα οποία απαγορεύεται η πρόσβαση δυνάμει άλλων νομοθετικών προβλέψεων, ιδίως για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων, εθνικής ασφάλειας, άμυνας ή δημόσιας τάξης, πνευματικής ιδιοκτησίας, απορρήτου κ.ο.κ.. Τονίζεται ότι, σε κάθε περίπτωση, η αρχή της ανοικτής διάθεσης τελεί υπό την επιφύλαξη της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, της ιδιωτικότητας των πολιτών και λοιπών προβλεπόμενων στην οικεία νομοθεσία απορρήτων.
Λοιπές καινοτομίες του ν.4305/2014, συγκριτικά με το προϋφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο είναι:
• ως προς το πεδίο εφαρμογής:
o Η διάταξη επεκτείνεται ρητώς και στις ανεξάρτητες διοικητικές αρχές, τόσο συνταγματικά, όσο και νομοθετικά κατοχυρωμένες παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 4305/2014).
o Το πεδίο εφαρμογής του νόμου επεκτείνεται σε βιβλιοθήκες, (συμπεριλαμβανομένων των βιβλιοθηκών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων), μουσεία και αρχεία, καθώς οι φορείς αυτοί κατέχουν σημαντικό αριθμό πολύτιμων πόρων και πληροφοριών του δημόσιου τομέα, υψηλής προστιθέμενης αξίας (παρ. 4 του άρθρου 3 του Ν. 4305/2014),
• Αποσαφηνίζονται θεμελιώδεις έννοιες για την ανοικτή διάθεση, όπως η έννοια του εγγράφου καθώς, πλέον, ως έγγραφο, για τους σκοπούς του νόμου, νοείται όχι μόνο το καθ’ εαυτό έγγραφο, αλλά και τμήμα εγγράφου, πληροφορία ή δεδομένο που εκδίδεται ή έχει ανατεθεί προς διαχείριση στους φορείς του δημόσιου τομέα, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, ανεξάρτητα από το μέσο αποτύπωσης που χρησιμοποιείται (παρ. 2 του άρθρου 4 του Ν. 4305/2014).
• Παράλληλα, υιοθετούνται για πρώτη φορά και αποσαφηνίζεται η έννοια σημαντικών εργαλείων που εξασφαλίζουν την ανοικτή διάθεση συνόλων δεδομένων και πληροφοριών. Συγκεκριμένα, οι φορείς του δημοσίου τομέα διαθέτουν τα δεδομένα τους με ανοικτούς και μηχαναγνώσιμους μορφότυπους, με μεταδεδομένα, τα οποία είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο και στο data.gov.gr. Επιπλέον, τόσο ο μορφότυπος όσο και τα μεταδεδομένα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να συμμορφώνονται με ανοικτά, επίσημα πρότυπα. Εφόσον είναι δυνατόν τα σύνολα δεδομένων καθίστανται προσβάσιμα μέσω διασυνδέσεων προγραμματισμού εφαρμογών (παρ. 6 και 7 του άρθρου 4 και άρθρο 6 του Ν. 4305/2014).
• Περιγράφεται το θεσμικό πλαίσιο της άσκησης προσφυγών σε περίπτωση απορριπτικών αποφάσεων για την πρόσβαση και περαιτέρω χρήση εγγράφων και απλοποιείται η διαδικασία διοικητικής και δικαστικής προστασίας σε περίπτωση έκδοσης απορριπτικής απόφασης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται απευθείας άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και εν συνεχεία αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου. Η αίτηση ακύρωσης μπορεί να ασκηθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, επομένως όχι μόνο από τον αιτούντα διοικούμενο αλλά και από τον δημόσιο φορέα (παρ. 4 του άρθρου 5 του Ν. 4305/2014).
• Προβλέπεται το καθεστώς αδειοδότησης για την περίπτωση επιβολής όρων στην περαιτέρω χρήση δεδομένων (άρθρο. 7 του Ν. 4305/2014), καθώς και οι αρχές που διέπουν τη χρέωση σε περίπτωση επιβολής τέλους από φορείς του δημόσιου τομέα για την περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών ή δεδομένων (άρθρο. 8 του Ν. 4305/2014).
• Θεσμοθετούνται για πρώτη φορά διαδικασίες που θα ενθαρρύνουν την εφαρμογή των προβλέψεων του Νόμου (ετήσιος διαγωνισμός και Βραβεία Αριστείας) καθώς και τον έλεγχο της σχετικής δράσης των δημόσιων φορέων εκ μέρους του Κοινοβουλίου (όπως η παρούσα, ετήσια έκθεση από τον Υπουργό Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης στον Πρόεδρο της Βουλής) (άρθρο. 12 του Ν. 4305/2014).
Ίσως μία από τις σημαντικότερες καινοτομίες του νόμου βρίσκεται στο άρθρο 10, όπου, σε σύγκριση με το προγενέστερο θεσμικό πλαίσιο, εξειδικεύεται ο τρόπος ανάρτησης των δεδομένων, καθώς προβλέπεται η θεσμοθέτηση του «Μητρώου Ανοικτών Δεδομένων του Δημοσίου», διαθέσιμου στο www.data.gov.gr. Στο Μητρώο αυτό, το οποίο τηρείται ήδη πριν από τη ψήφιση του νόμου και συντηρείται πλέον από το Τμήμα Διαφάνειας, Ανοικτής Διακυβέρνησης και Καινοτομίας της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Γενικής Διεύθυνσης Μεταρρυθμιστικής Πολιτικής και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, αναρτώνται τα σύνολα των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του Δημοσίου που είναι διαθέσιμα σε ανοικτό και μηχαναγνώσιμο μορφότυπο, ταξινομημένα σε «Διαρθρωμένα Σύνολα Δεδομένων» (datasets) ή σύνδεσμοι προς τους δικτυακούς τόπους των φορέων, όπου αυτά τηρούνται.
Για την καταγραφή και την αξιολόγηση των συνόλων δεδομένων, ο Νόμος στο ίδιο άρθρο προβλέπει μια αναλυτική διαδικασία καταγραφής για το σύνολο των υπόχρεων φορέων, την αξιολόγηση των δεδομένων έως και την ανάρτηση τους στο κεντρικό αποθετήριο www.data.gov.gr, ορίζοντας το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης ως τον μηχανισμό ελέγχου της εφαρμογής των διατάξεων του Νόμου και της άμεσης και αποτελεσματικής υλοποίησης της αρχής της ανοικτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης των εγγράφων, πληροφοριών ή δεδομένων του δημόσιου τομέα.
Τα βασικά στάδια της διαδικασίας, όπως προβλέπονται στο άρθρο 10 του Ν. 4305/2014 είναι τα ακόλουθα:
Α) Μέσα σε τρεις μήνες από την έναρξη ισχύος του νόμου οι Ομάδες Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) του προγράμματος Διαύγεια των φορέων του δημόσιου τομέα που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου, προβαίνουν στην καταγραφή και αξιολόγηση των συνόλων, εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή του φορέα
Β) Μέσα σε τρεις μήνες από την ολοκλήρωση της καταγραφής, κάθε φορέας εκδίδει αναρτητέα στο διαδίκτυο (στον διαδικτυακό τόπο του Προγράμματος «Διαύγεια» καθώς και στην ιστοσελίδα του) απόφαση στην οποία περιγράφονται:
α) τα σύνολα δεδομένων που κατέχει,
β) τα σύνολα δεδομένων που θα διαθέσει σε ανοικτό και μηχαναγνώσιμο μορφότυπο, εφαρμόζοντας την αρχή της εξ ορισμού «ανοικτής διάθεσης» της δημόσιας πληροφορίας
γ) τα σύνολα δεδομένων που θα διαθέσει με επιβολή όρων μέσω αδειοδότησης ή τελών σύμφωνα με τα άρθρα 7 έως 9 του Ν. 4305/2014,
δ) τα σύνολα δεδομένων που υπόκεινται στους περιορισμούς που τίθενται στην παράγραφο 1 του άρθρου 3 του Νόμου και δεν διατίθενται για περαιτέρω αξιοποίηση και χρήση

Διαγραμματικά, η διαδικασία αποτυπώνεται ως ακολούθως:
Γράφημα 1: Διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης συνόλων εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν. 4305/2014

* Σε περίπτωση α) βιβλιοθηκών, μουσείων και αρχείων και β) κάθε άλλης περίπτωσης που αφορά σε πολιτιστικούς πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και εποπτευόμενων φορέων οι δύο αυτές προθεσμίες ορίζονται σε 6 και 12 μήνες αντίστοιχα.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στο δυναμικό χαρακτήρα της διαδικασίας καταγραφής των συνόλων εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων, καθώς προβλέπεται ότι η έκδοση της εν λόγω απόφασης επαναλαμβάνεται τουλάχιστον ετησίως, καθόσον οι φορείς του δημόσιου τομέα οφείλουν να επικαιροποιούν τη δημόσια πληροφορία που έχουν στην κατοχή τους όποτε είναι αναγκαίο και σε κάθε περίπτωση σε ετήσια βάση.
Ως ασφαλιστική δικλείδα για την ουσιαστική εφαρμογή της πολιτικής ανοικτής διάθεσης και την αντιμετώπιση πιθανής αδράνειας, ο Νόμος προβλέπει ότι εφόσον οι προθεσμίες οι οποίες ορίζονται για την καταγραφή και αξιολόγηση των συνόλων εγγράφων πληροφοριών και δεδομένων παρέλθουν άπρακτες, τότε τα σύνολα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου, διατίθενται ελεύθερα προς περαιτέρω χρήση και αξιοποίηση, με την επιφύλαξη των διατάξεων για την προστασία προσωπικών δεδομένων (παρ. 6 του άρθρου 14 του Ν. 4305/2014) .
Εν κατακλείδι, ο Ν. 4305/2014, τροποποιώντας και εξειδικεύοντας το θεσμικό πλαίσιο το οποίο είχε υιοθετηθεί με το Ν.3448/2006, θέτει τις βασικές αρχές και προβλέψεις για την ανοικτή και περαιτέρω χρήση των εγγράφων, των πληροφοριών και των δεδομένων του δημόσιου τομέα.
Τέλος, ειδική αναφορά αξίζει στην έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 28/2015 περί της Κωδικοποίησης διατάξεων για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία (ΦΕΚ 34/Α΄/23.3.2015-ΑΔΑ: 6ΨΦΤ465ΦΘΕ-Υ4Γ) . Με το εν λόγω Διάταγμα, το οποίο εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή της εξουσιοδοτικής διάταξης του άρθρου 14 παρ. 1 του ν. 3448/2006, κωδικοποιούνται σε ενιαίο κείμενο οι ισχύουσες νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις που αφορούν στο δικαίωμα, τους όρους και τη διαδικασία πρόσβασης σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία, οι διατάξεις του προαναφερθέντος Ν. 3448/2006, όπως ισχύουν τροποποιηθείσες ακριβώς από το Ν. 4305/2014, για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα και κάθε άλλη συναφής διάταξη, η οποία εμμέσως τροποποιεί ή συμπληρώνει τις ανωτέρω διατάξεις.
Η σύνταξη και έκδοση του ως άνω Προεδρικού Διατάγματος αποσκοπεί στην επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας και στη βελτίωση της αξιοπιστίας της δράσης της Δημόσιας Διοίκησης καθώς πλέον διασφαλίζεται η ομοιόμορφη εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας αναφορικά με τη διαδικασία πρόσβασης των πολιτών και των επιχειρήσεων σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία.
Με τη συγκέντρωση και αποτύπωση των υφιστάμενων διατάξεων σε ένα ενιαίο κείμενο αναμένεται να διευκολυνθούν σημαντικά τα διοικητικά όργανα κατά την άσκηση των συναφών με τη χορήγηση εγγράφων και στοιχείων καθηκόντων τους και να μειωθεί το διοικητικό κόστος που προκύπτει λόγω της διάσπαρτης νομοθεσίας και της πολυνομίας που μέχρι σήμερα διέπει την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία.
Περαιτέρω η εν λόγω κωδικοποίηση θα καταστήσει δυνατή την πλήρη και άμεση ενημέρωση των ενδιαφερομένων πολιτών και επιχειρήσεων σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την πρόσβασή τους σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία προάγοντας έτσι τις αρχές της νομιμότητας, της ασφάλειας δικαίου και εντέλει της αρχής του κράτους δικαίου.

3.2. Επιχειρησιακή διάσταση για την εφαρμογή του Ν. 4305/2014.
Το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, μέσω του συντονισμού του Τμήματος Διαφάνειας, Ανοικτής Διακυβέρνησης και Καινοτομίας της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της Γενικής Διεύθυνσης Μεταρρυθμιστικής Πολιτικής και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης δρομολόγησε μία δέσμη ενεργειών για την άμεση και αποτελεσματική εφαρμογή του κεφ. Α’ του ν. 4305/2014. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη τις ενέργειες επικοινωνίας του θεσμικού πλαισίου και ενεργοποίησης των φορέων οι οποίες σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από το Υπουργείο, αυτές είναι κατά χρονολογική σειρά οι ακόλουθες:
• Αρχικά, για τη γνωστοποίηση του προσφάτως ψηφισμένου θεσμικού πλαισίου για τα ανοικτά δεδομένα, διοργανώθηκε το Νοέμβρη του 2014 ημερίδα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με σκοπό την ενημέρωση των αρμόδιων στελεχών του ελληνικού δημοσίου σε ζητήματα θεσμικού πλαισίου και εφαρμογής της νέας πολιτικής για την ανοικτή διάθεση της δημόσιας πληροφορίας.
• Για την εφαρμογή του νόμου εκδόθηκε η αρίθμ. ΔΗΔ/Φ.40/407/8.1.2015 εγκύκλιος (ΑΔΑ: ΩΩΡΜΧ-ΜΒΛ) με σκοπό την παροχή επιπλέον διευκρινήσεων και την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας από τους φορείς οι οποίοι εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η επιτυχής προώθηση της δράσης και η μέγιστη ανταπόκριση των φορέων της δημόσιας διοίκησης στις υποχρεώσεις που προκύπτουν. Μέσω της εγκυκλίου, δόθηκαν αναλυτικές οδηγίες για κάθε ζήτημα το οποίο ανακύπτει στο πλαίσιο της εφαρμογής του Νόμου, παρέχοντας, ως ενδεικτικό εργαλείο, μεταξύ άλλων πίνακες για την υποβοήθηση της διαδικασίας καταγραφής και της αξιολόγησης
• Αναγνωρίζοντας τη θετική διάσταση της εξεταζόμενης πολιτικής και λαμβάνοντας υπόψη ότι, βάσει του εύρους των υπόχρεων για την εφαρμογή των εξεταζόμενων διατάξεων φορέων, πολύ λίγοι φορείς είχαν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ανταποκριθεί στις εκ του Νόμου πηγάζουσες υποχρεώσεις το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης επέσπευσε για την περαιτέρω υλοποίησή της. Στο πλαίσιο αυτό, εκδόθηκε η αρίθμ. ΔΗΔ/Φ./19710/16.6.2015 – (ΑΔΑ: 7ΧΩΨ465ΦΘΕ-Β2Ι) συμπληρωματική εγκύκλιος με σκοπό την παροχή επιπλέον διευκρινήσεων και την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της διαδικασίας από τους φορείς οι οποίοι εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η επιτυχής προώθηση της δράσης και η μέγιστη ανταπόκριση των φορέων της δημόσιας διοίκησης στις υποχρεώσεις που προκύπτουν.
• Παράλληλα, υλοποιήθηκε η χορήγηση εξειδικευμένων οδηγιών, μέσω του αρίθμ. ΔΗΔ/Φ.31 /25746/4.8.2015 εγγράφου του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης προς την στοχευμένη ομάδα των φορέων που ανταποκρίθηκαν άμεσα στις διατάξεις του Ν. 4305/2014 έχοντας εκδώσει αποφάσεις διάθεσης προκειμένου αυτοί, εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, να λάβουν κωδικούς πρόσβασης στο portal www.data.gov.gr και να ολοκληρώσουν την ανάρτηση των συνόλων εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που έχουν στη διάθεσή τους. Ολοκληρώθηκαν αντίστοιχες στοχευμένες τηλεφωνικές επικοινωνίες του Τμήματος ενώ υλοποιήθηκε συνάντηση τον Αύγουστο 2015 με υποσύνολο των εν λόγω φορέων με έδρα την Αττική.
• Σταθμίζοντας αφενός τον πλούτο των συνόλων δεδομένων που έχουν στην κατοχή τους τα Υπουργεία και οι Ανεξάρτητες Αρχές, λόγω της ιδιαίτερης αποστολής την οποία επιτελούν και αφετέρου το ρόλο που δύνανται τα Υπουργεία να παίξουν προς υποκίνηση των εποπτευόμενων φορέων τους και με στόχο την ανάρτηση νέων data sets στο portal, την περαιτέρω διάχυση της πολιτικής και τη διασφάλιση συντονισμού και σε αποκεντρωμένο επίπεδο εκδόθηκε το αρίθμ. ΔΗΔ/Φ.31 /25748/4.8.2015 έγγραφο του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης προς υποκίνηση της στοχευμένης ομάδας των Υπουργείων και των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών.
• Στο ίδιο πλαίσιο, σε συνέχεια σχετικών προσκλήσεων του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης πραγματοποιήθηκαν ειδικότερες συναντήσεις με θέμα την επιτάχυνση της εφαρμογής του Ν. 4305/2014 και την παροχή επιπλέον διευκρινήσεων με τις ακόλουθες ομάδες-στόχους:
o Υπουργεία (1η Σεπτεμβρίου 2015),
o Ανεξάρτητες Αρχές (2 Σεπτεμβρίου 2015),
o Ελεγκτικά Σώματα (3 Σεπτεμβρίου 2015),
o Ερευνητικά Κέντρα και Φορείς (10 Σεπτεμβρίου 2015)
• Πραγματοποιήθηκαν ειδικότερες επιμέρους συναντήσεις με φορείς με σημαντικό πλούτο δεδομένων, όπως, μεταξύ άλλων:
o Τον Οκτώβριο του 2015, πραγματοποιήθηκαν δύο συναντήσεις με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
o Το Νοέμβριο του 2015, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΕΒΕΑ)
o Το Δεκέμβριο του 2015, με το Κτηματολόγιο ΑΕ
• Λόγω της γεωγραφικής διασποράς των υπηρεσιών των Περιφερειών, με στόχο την περαιτέρω ενεργοποίησή τους, διοργανώθηκαν ειδικές τηλεδιασκέψεις με σκοπό την όσο πληρέστερη αποσαφήνιση επιμέρους θεμάτων επί των ανοικτών δεδομένων. Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με:
o τις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας (4 Δεκεμβρίου 2015)
o τις Περιφέρειες Κρήτης, Βορείου Αιγαίου, Πελοποννήσου και Ηπείρου (17 Δεκεμβρίου 2015)
o τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (29 Ιανουαρίου 2016)
• Λόγω της μη ανταπόκρισης συγκεκριμένων Υπουργείων στις εκ του Νόμου απορρέουσες υποχρεώσεις, πραγματοποιήθηκε νέος κύκλος εξειδικευμένων συναντήσεων με σκοπό την επίλυση τυχόν τελικών ζητημάτων, με στόχο την άμεση έκδοση απόφασης περιγραφής των συνόλων δεδομένων τα οποία έχουν στη διάθεσή τους και συνακόλουθα την ανάρτησή τους:
o Υπουργείο Υγείας (8 Δεκεμβρίου 2015)
o Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (9 Δεκεμβρίου 2015)
o Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού (10 Δεκεμβρίου 2015)
o Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (20 Ιανουαρίου 2016)
o Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (22 Ιανουαρίου 2016)
o Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (27 Ιανουαρίου 2016)

Παράλληλα με το σύνολο των ενεργειών οι οποίες έχουν δρομολογηθεί για την επικοινωνία του θεσμικού πλαισίου και των υποχρεώσεων οι οποίες απορρέουν από αυτό καθώς και την υποκίνηση των φορέων για την υλοποίησή τους, δρομολογήθηκαν ενέργειες για υλοποίηση των προβλέψεων του Νόμου σε τεχνικό επίπεδο, με σκοπό τη διασφάλιση της πλήρους λειτουργικότητας των εργαλείων τα οποία θα υποστηρίξουν την πολιτική των ανοικτών δεδομένων.
Ειδικότερα, ήδη από το Δεκέμβριο του 2014, και σε συνέχεια της προαναφερόμενης θεσμικής κατοχύρωσης του «Μητρώου Ανοικτών Δεδομένων του Δημοσίου» στο Ν. 4305/2014, εκκίνησε μια προσπάθεια ανασχεδιασμού και τεχνικής αναβάθμισης του ήδη υπάρχοντος portal – κεντρικού αποθετηρίου www.data.gov.gr, το οποίο είχε αναπτυχθεί από το Υπουργείο ως το κεντρικό αποθετήριο συγκέντρωσης και ελεύθερης διάθεσης συνόλων δεδομένων για την αξιοποίηση τους από κάθε ενδιαφερόμενο. Τούτο κρίθηκε απαραίτητο λόγω των αυξημένων αναγκών που δημιουργήθηκαν από τις ρυθμίσεις του Ν.4305/2014, ιδίως ως προς την υποδοχή ενός μεγάλου αριθμού φορέων και συνόλων δεδομένων, την αναγκαιότητα αποκεντρωμένης ανάρτησης συνόλων από τον κάθε φορέα (και όχι μόνο σε κεντρικό επίπεδο) και τη διαχείριση αναμενόμενης αυξημένης επισκεψιμότητας. Αρχικά διερευνήθηκε η δυνατότητα ανάθεσης του ανασχεδιασμού της εφαρμογής σε ανάδοχο μέσω διαδικασίας προμηθειών αλλά τελικά το κεντρικό αποθετήριο ανασχεδιάστηκε με μέριμνα στελεχών της Υπηρεσίας μας. Ο ανασχεδιασμός ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2015.
Επιπρόσθετα, το υπολογιστικό σύστημα του data.gov.gr, όπως αναφέρεται και στην υπό-ενότητα 1.2, φιλοξενούνταν σε έναν εικονικό εξυπηρετητή που πρόσφερε η εποπτευόμενη από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας Α.Ε. / Ε.Δ.Ε.Τ. Α.Ε. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων και δυσκολιών που ανέκυπταν από αυτή την κατάσταση, μετά από συνεννόηση με το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) ολοκληρώθηκε την ίδια περίοδο η μεταφορά του συστήματος σε υπολογιστικές διατάξεις του ΕΚΔΔΑ. Παράλληλα καταρτίστηκε σχετικός οδηγός διαχειριστή και ολοκληρώθηκε η δοκιμή της πιλοτικής λειτουργίας του Portal.
Λόγω των αυξανόμενων αναγκών που προκύπτουν με την συνεχιζόμενη διάχυση της πολιτικής των ανοικτών δεδομένων, και ιδίως ως προς την περαιτέρω χρήση τους, αναζητήθηκε μία συνολικότερη αντιμετώπιση του ζητήματος. Για το λόγο αυτό σχεδιάστηκε μέσω του εν εξελίξει έργου ΕΣΠΑ «Κεντρικές Υπολογιστικές Υποδομές της ΚτΠ ΑΕ – Κόμβος G-Cloud της ΓΓΠΣ», νέα Πλατφόρμα Διαχείρισης, Αναζήτησης και Διάθεσης Ανοικτών Δεδομένων (Open data platform).

3.3. Ποσοτική αποτίμηση αποτελεσμάτων της εφαρμογής του Ν.4305/2014
Στην παρούσα ενότητα θα παρουσιαστούν στοιχεία που αφορούν στην υλοποίηση του Ν. 4305/2014, όπως αυτή παρουσιάζεται κυρίως μέσα από το portal για τα ανοικτά δεδομένα το data.gov.gr και ειδικότερα μετά τον ανασχεδιασμό του, τον Ιούλιο του 2015. Τα στοιχεία αφορούν στην ανταπόκριση των φορέων και στη διάθεση των ανοικτών δεδομένων τους μέσα από το portal και στην απήχηση και αξιοποίηση αυτών από το ευρύ κοινό.
Ακολούθως παρουσιάζεται διαγραμματικά η αριθμητική εξέλιξη των συνδεδεμένων φορέων και των αναρτήσεών τους, στο ανασχεδιασμένο portal data.gov.gr από την έναρξη λειτουργίας του έως την 5η.2.2016. Οι εγγεγραμμένοι στο portal φορείς είναι 70 και τα συνολικά αναρτημένα σύνολα ανοικτών δεδομένων είναι 847, ενώ 3 από αυτούς δεν έχουν αναρτήσει κανένα σύνολο δεδομένων, καθώς έχουν εκδώσει αποφάσεις διάθεσης πολύ πρόσφατα. Η μείωση φορέων από 73 σε 70 που αποτυπώνεται στο διάγραμμα που ακολουθεί, οφείλεται σε διαγραφή φορέων οι οποίοι εντάχθηκαν στο νέο data.gov.gr κατά τη μετάπτωση από το παλαιότερο portal, αλλά μέχρι και τη χρονική στιγμή που διεγράφησαν, δεν είχαν εκδώσει απόφαση διάθεσης δεδομένων και δεν είχαν και κάποιο αναρτημένο σύνολο δεδομένων.
Γράφημα 2: Εξέλιξη ένταξης φορέων στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5.2.2016)

Για λόγους ομοιομορφίας στην απεικόνιση των στοιχείων στην παρούσα ενότητα τούτα καταγράφονται με εναρκτήρια ημερομηνία την 27^η.7.2015, δηλαδή αμέσως
μετά τον ανασχεδιασμό του portal από στελέχη της Υπηρεσίας μας, στον οποίο έγινε αναφορά και σε άλλες ενότητες.

Είναι χρήσιμο ωστόσο να σημειωθεί ότι οι φορείς υπερτριπλασιάστηκαν το τελευταίο εννεάμηνο καθώς τον Μάιο του 2015 δεν ξεπερνούσαν τους είκοσι (20).

Γράφημα 3: Εξέλιξη ανάρτησης συνόλων ανοικτών δεδομένων στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5.2.2016)

Κατά το πρώτο διάστημα λειτουργίας του portal, μετά από τις συντονισμένες ενέργειες του Υπουργείου για την εγγραφή των φορέων και την ανάρτηση των διαθέσιμων συνόλων ανοικτών δεδομένων, υπήρξε υψηλός ρυθμός αναρτήσεων, ο οποίος σταδιακά εξομαλύνθηκε. Αύξηση του ρυθμού παρουσιάστηκε και πάλι εντός του μηνός Νοεμβρίου, όπου έλαβαν χώρα νέες συντονισμένες δράσεις ενεργοποίησης των φορέων από το Υπουργείο.

Σε κάθε περίπτωση τα αναρτηθέντα σήμερα σύνολα είναι είκοσι (20) φορές περισσότερα συγκριτικά με την 27^η.7.2015 και σαράντα (40) φορές σε σύγκριση με την 31^η.5.2015.

Γράφημα 4: Εξέλιξη Συνόλων Δεδομένων & Φορέων στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5/2/2016)

Στη συνέχεια απεικονίζεται διαγραμματικά η σύνθεση των εγγεγραμμένων στο portal φορέων, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν και τα σύνολα ανοικτών δεδομένων που έχουν αναρτηθεί αντιστοίχως, ανά κατηγορία φορέα. Ειδικά σε ότι αφορά στα Υπουργεία, τόσο στο data.gov.gr, όσο και σε όλα τα διαγράμματα που ακολουθούν, παρακολουθούνται και εμφανίζονται ως τομείς πολιτικής. Δηλαδή ενώ τα Υπουργεία είναι 14, οι τομείς πολιτικής είναι 20, όπως αυτοί παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα. Δεδομένου ότι κάθε τομέας ήταν κάποτε διακριτό υπουργείο και θα εκδώσει πιθανά διακριτή απόφαση διάθεσης δεδομένων, παρακολουθείται για τις ανάγκες των ανοικτών δεδομένων διακριτά, δηλαδή για το 100% του συνόλου των 14 Υπουργείων, απαιτείται το 100% των αποφάσεων διάθεσης και των αναρτήσεων ανοικτών δεδομένων και των 20 τομέων πολιτικής. Με αυτό το σκεπτικό αποτυπώνονται τα στοιχεία και τα ποσοστά στα διαγράμματα που ακολουθούν.

Πίνακας 1: Υπουργεία – Τομείς Πολιτικής και Ανοικτά Δεδομένα

Ο Τομέας Πολιτικής Δημοσίας Τάξεως και Προστασίας του Πολίτη εμφανίζεται να έχει αναρτήσει περισσότερα σύνολα ανοικτών δεδομένων από όσα αναφέρονται στην Απόφαση Διάθεσης που έχει εκδώσει. Αυτό συμβαίνει τόσο γιατί η απόφαση αναφέρεται σε κατηγορίες συνόλων δεδομένων που στο data.gov.gr αναρτώνται με πιο αναλυτική δομή, αλλά και γιατί κάποια σύνολα ανοικτών δεδομένων που αναρτήθηκαν δεν έχουν αρχικώς  καταγραφεί στην Απόφαση Διάθεσης ενώ κάποια είχαν αναρτηθεί πριν τον ανασχεδιασμό του Portal και ‘‘κληροδοτήθηκαν’’ στο νέο Portal κατά τη διαδικασία της μετάπτωσης.

Γράφημα 5: Πλήθος εγγεγραμμένων Φορέων ανά κατηγορία στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5.2.2016)

Τόσο σε ότι αφορά το  ανωτέρω αλλά και τα γραφήματα/πίνακες  που ακολουθούν σημειώνουμε ότι έναντι τεσσάρων (4) τομέων πολιτικής Υπουργείων για τους οποίους έχει εκδοθεί απόφαση διάθεσης καταγράφονται έντεκα (11). Τούτο συμβαίνει διότι, όπως προαναφέρθηκε, σύνολα δεδομένων αναρτηθέντα πριν την μετάπτωση του συστήματος ‘’κληροδοτήθηκαν’’ στο νέο portal χωρίς αναγκαστικά οι εποπτεύοντες σχηματισμοί να έχουν ενεργοποιηθεί, ως όφειλαν, στο πλαίσιο των νέων διατάξεων του Ν. 4305/2014.

Γράφημα 6: Σύνολα ανοικτών  δεδομένων ανά κατηγορία φορέων στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5/2/2016)

Γράφημα 7:Αναρτήσεις και πλήθος  φορέων ανά κατηγορία φορέων στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5/2/2016)

Απεικονίζοντας τα παραπάνω στοιχεία σε ποσοστά, προκύπτει ότι το 46% των αναρτήσεων των συνόλων ανοικτών δεδομένων έχουν γίνει από τους Δήμους, που αποτελούν το 29% των εγγραμμένων φορέων στο data.gov.gr. Τα Υπουργεία που απεικονίζονται ως Τομείς Πολιτικής αποτελούν το 16% των εγγεγραμμένων φορέων και έχουν πραγματοποιήσει  το 19% των συνολικών αναρτήσεων. Οι Περιφέρειες έχουν αναρτήσει το 11% των υφιστάμενων συνόλων ανοικτών δεδομένων, ενώ οι Ανεξάρτητες Αρχές και τα Ελεγκτικά Σώματα που αποτελούν το 20% των εγγεγραμμένων φορέων, έχουν αναρτήσει το 15% των συνόλων ανοικτών δεδομένων στο portal. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται στο ακόλουθο διάγραμμα:

Γράφημα 8: Ποσοστά αναρτήσεων και  φορέων  ανά κατηγορία στο data.gov.gr

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5/2/2016)

Αναλύοντας το ποσοστό των εγγεγραμμένων φορέων ανά κατηγορία στο data.gov.gr, προκύπτει ότι είναι εγγεγραμμένο το 55% των Τομέων Πολιτικής των Υπουργείων, το 54% των Περιφερειών και μόλις το 6% του συνόλου των Δήμων, ενώ δεν έχουν εγγραφεί καθόλου οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας.

Γράφημα 9: Ποσοστά εγγεγραμμένων φορέων επί του συνόλου ανά κατηγορία

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. εξαγωγής: 5/2/2016)

Σε ότι αφορά στην έκδοση αποφάσεων διάθεσης συνόλων ανοικτών δεδομένων, έχει ολοκληρωθεί το 20% των Τομέων Πολιτικής των Υπουργείων, σχεδόν το 54% των Περιφερειών, περίπου το 6% των Δήμων, ενώ έχει εκδοθεί μόνο μία απόφαση από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, που αντιστοιχεί στο 14%. Από τα σύνολα ανοικτών δεδομένων που έχουν προσδιοριστεί στις εκδοθείσες σχετικές αποφάσεις διάθεσης, έχει ήδη αναρτηθεί περίπου το 55% αυτών, στο data.gov.gr.

Γράφημα 10: Ποσοστά εκδοθεισών αποφάσεων ανά κατηγορία φορέα

Πηγή: Αρχείο Τμήματος Διαφάνειας, Ανοικτής Διακυβέρνησης και Καινοτομίας (ημ. Εξαγωγής : 5/2/2016)

Όπως προαναφέρθηκε, σε ότι αφορά στους Τομείς Πολιτικής των Υπουργείων, στο data.gov.gr εμφανίζονται δεδομένα από περισσότερους Τομείς Πολιτικής, από όσους έχουν εκδώσει Απόφαση Διάθεσης, γιατί προέρχονται από τη μετάπτωση της παλαιότερης έκδοσης του portal στο νέο.

Αν ωστόσο  εξεταστεί η ανταπόκρισή των Υπουργείων με κριτήριο την έκδοση αποφάσεων διάθεσης, η οποία σηματοδοτεί ενεργοποίηση στο τωρινό θεσμικό πλαίσιο και όχι με βάση τα σύνολα δεδομένων τους που υπάρχουν στο data.gov.gr και προέρχονται από τη μετάπτωση της παλαιάς πύλης, τότε οι εγγεγραμμένοι τομείς πολιτικής είναι μόλις 4 και όχι 11, ενώ τα αναρτηθέντα από αυτούς σύνολα δεδομένων είναι 142 και όχι 164. Επομένως, σε ποσοστά, εγγεγραμμένο κατ’ αυτή την έννοια στο data.gov.gr είναι μόνο το 20% των Τομέων Πολιτικής των Υπουργείων, ενώ τα ανηρτημένα από αυτούς σύνολα δεδομένων του data.gov.gr είναι περίπου 17% και όχι 19%. Σε σχέση με το σύνολο των εγγραμμένων φορέων στο data.gov.gr, οι Τομείς Πολιτικής των Υπουργείων αποτελούν περίπου, το 6% αυτού.

Πίνακας 2: Περιφέρειες και Ανοικτά Δεδομένα

Σε αντίθεση με τα Υπουργεία και τους Δήμους ο βαθμός ανταπόκρισης των Περιφερειών κρίνεται ενθαρρυντικός καθώς έχουν ενεργοποιηθεί με την έκδοση σχετικής απόφασης και την ανάρτηση datasets περισσότερες από τις μισές (7/13). Σε ότι αφορά ειδικά τους Δήμους παρατίθενται στον επόμενο πίνακα μόνον οι είκοσι (20) ενεργοποιηθέντες σε σύνολο τριακοσίων είκοσι πέντε (325).

Πίνακας 3: Δήμοι και Ανοικτά Δεδομένα

Δεν σταθμίζονται στον ανωτέρω πίνακα αλλά και στο σύνολο των πινάκων/γραφημάτων δύο δήμοι οι οποίοι βάσει των αποφάσεων διάθεσης που έχουν εκδώσει δεν διαθέτουν κανένα σύνολο δεδομένων ως ανοιχτό και μηχαναγνώσιμο δια του data.gov.gr

Στο ακόλουθο διάγραμμα, παρουσιάζονται οι εκκρεμότητες αναρτήσεων ανοικτών δεδομένων, ανά κατηγορία φορέα, ποσοστιαία, σε σχέση με όσα ανοικτά σύνολα δεδομένων καταγράφονται στις σχετικές αποφάσεις διάθεσης.

Γράφημα 11: % Ποσοστό εκκρεμότητας αναρτήσεων ανά κατηγορία φορέα

Πηγή: www.data.gov.gr, αρχείο Τμήματος Διαφάνειας, Ανοικτής Διακυβέρνησης και Καινοτομίας (ημ. Εξαγωγής : 5/2/2016)

Σύμφωνα με τις Αποφάσεις Διάθεσης που έχουν εκδοθεί, το 49%  επί του συνόλου των εκκρεμοτήτων αφορά σε  Τομείς Πολιτικής Υπουργείων, Περιφέρειες και Δήμους. Δεν γίνεται αναφορά για τις αποκεντρωμένες διοικήσεις γιατί δεν έχει γίνει καμιά ανάρτηση στο data.gov.gr, καθώς μόλις πρόσφατα εκδόθηκε η πρώτη απόφαση διάθεσης δεδομένων.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται στοιχεία επισκεψιμότητας του portal data.gov.gr, από την έναρξη λειτουργίας του, έως την 5/2/2016, μέσω του εργαλείου google analytics[23]. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, οι επισκέψεις παρότι δεν είναι πολλές, δεν προέρχονται μόνο από την Ελλάδα, αλλά από χώρες εντός και εκτός Ευρώπης. Επίσης έχει δημιουργηθεί ένα σταθερό κοινό που χρησιμοποιεί το portal και αποτελεί περίπου το 30% των επισκεπτών του, το οποίο πιθανότατα δεν περιλαμβάνει αποκλειστικά δημοσίους υπαλλήλους, καθώς κάποιες από τις σελίδες με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα παραπέμπουν σε ευρύτερο κοινό όπως πιθανά επιχειρήσεις, δημοσιογράφους, φοιτητές κλπ. Επίσης εκτός από προβολή σελίδων, έχουν καταγραφεί και περίπου 4.300 περιπτώσεις λήψεων συνόλων ανοικτών δεδομένων.

Σε ότι αφορά στην ποσοτική ανάλυση των παραπάνω στοιχείων, προκύπτει το συμπέρασμα ότι έως τώρα το μεγαλύτερο ποσοστό αναρτημένων συνόλων ανοικτών δεδομένων στο data.gov.gr, έχει γίνει από τους Δήμους, που αναλογικά με το σύνολό τους, έχουν το μικρότερο ποσοστό έκδοσης αποφάσεων διάθεσης. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει τεράστιος πλούτος πληροφοριών που όχι μόνο δεν έχει γίνει διαθέσιμος ηλεκτρονικά, αλλά δεν έχει καν καταγραφεί σύμφωνα με το Ν. 4305/2014. Ειδικότερα, με μέτρο σύγκρισης τους υπόχρεους φορείς από την εφαρμογή της νομοθεσίας για το ΔΙΑΥΓΕΙΑ, τότε μόλις το 1,6% αυτών έχει ανταποκριθεί. Επομένως ο νόμος είναι ουσιαστικά μόλις στην αρχή της εφαρμογής του, αλλά παρόλα αυτά, ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται γνωστά και να αξιοποιούνται τα αποτελέσματά του, μέσα από το portal data.gov.gr.
Επιπλέον, από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις έχει εκδοθεί μόνο μία Απόφαση Διάθεσης, ενώ μεγάλα Υπουργεία με κρίσιμα επιχειρηματικά σύνολα δεδομένων δεν έχουν ενεργοποιηθεί στην εφαρμογή του νόμου.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν δεδομένα τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά που μπορούν να αξιοποιηθούν είτε ερευνητικά, είτε επιχειρηματικά και για το λόγο αυτό υπάρχει ένα σχετικά σημαντικό πλήθος λήψεων στοιχείων από το portal. Επίσης, ήδη έχει υπάρξει ανάκτηση και αξιοποίηση δεδομένων που αναρτήθηκαν στο data.gov.gr από το Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας και συγκεκριμένα του συνόλου δεδομένων «Στατιστικά Αρχείου Συμβάντων» , σχετικά με τις πυρκαγιές στην Ελλάδα, για τη δημοσιογραφική διερεύνηση των στρεμμάτων δασικής έκτασης που έχουν καεί τα τελευταία χρόνια, μέσα από τη μέθοδο της δημοσιογραφίας των δεδομένων. Η συγκεκριμένη προσπάθεια η οποία έλαβε και ευρύτερη δημοσιότητα αποτελεί ένα καλό παράδειγμα αξιοποίησης ανοικτών δεδομένων γενικότερα, αλλά και ειδικότερα σε ότι αφορά στην έως τώρα εφαρμογή και αξιοποίηση του Ν. 4305/2014, που βρίσκεται ακόμη στα πρώτα της στάδια. Από αυτό και μόνο το παράδειγμα προκύπτουν οι δυνατότητες που παρέχονται μέσα από το νόμο για την επιχειρηματική αξιοποίηση δεδομένων που κατέχει η Δημόσια Διοίκηση από το ευρύ κοινό, αλλά και η μεγαλύτερη διαφάνεια που επιτυγχάνεται με τη δημοσιοποίηση και ελεύθερη διάθεσή τους.
Συμπερασματικά, παρά τις δυσλειτουργίες που προαναφέρθηκαν και με διαθέσιμο το 54% των δεδομένων που κατέχει μόλις το 1,6% του Δημόσιου Τομέα, χωρίς ακόμη την βέλτιστη ποιότητα δεδομένων, αναδεικνύονται οι δυνατότητες αξιοποίησης του νόμου για τη δημιουργία καινοτομίας και οικονομικής ανάπτυξης, που αποτελούν βασικούς στόχους του.

3.4. Ποιοτική αποτίμηση αποτελεσμάτων της εφαρμογής του Ν.4305/2014
Αναφορικά με την ποιοτική διάσταση των αποφάσεων διάθεσης οι οποίες έχουν εκδοθεί., ένα ουσιώδες σημείο σχολιασμού είναι ότι διαφαίνεται μία σημαντική ανομοιομορφία μεταξύ των εν λόγω αποφάσεων των φορέων τόσο προς τον τύπο της απόφασης όσο και προς το περιεχόμενο. Το άρθρο 10 του Ν. 4305/2014 αναφέρει τα ελάχιστα στοιχεία που πρέπει να παρουσιάζονται σε μία απόφαση διάθεσης δηλαδή η κατηγοριοποίηση των συνόλων του φορέα στις τέσσερεις κατηγορίες του Νόμου (βλ. σχετικά υπό ενότητα 3.1).

Παράλληλα, παρατηρήθηκε ότι ένας σχετικά μικρός αριθμός φορέων είτε αναφέρει μόνο τα σύνολα εκείνα τα οποία κατατάσσονται στην δεύτερη κατηγορία του Νόμου (διάθεση σε ανοικτό και μηχαναναγνώσιμο μορφότυπο σύμφωνα με την αρχή της ανοικτής διάθεσης) είτε δεν γίνεται ευκρινής διάκριση στις τέσσερις επιμέρους κατηγορίες του Νόμου. Τα ανωτέρω δυσχεραίνουν την πλήρη εφαρμογή της πολιτικής στους συγκεκριμένους φορείς καθώς η μη συμπερίληψη ή ο ασαφής προσδιορισμός των τεσσάρων κατηγοριών του Νόμου δεν προσφέρει την απαιτούμενη πληροφόρηση στους πολίτες, τις επιχειρήσεις και λοιπούς ενδιαφερόμενους.

Σχετικά με το περιεχόμενο εκ νέου διαπιστώνεται σημαντική ανομοιομορφία μεταξύ των αποφάσεων ακόμη και μεταξύ ομοειδών φορέων. Παρατηρήθηκε ότι στην κατηγορία των ΟΤΑ Α’  βαθμού (Δήμοι), ο αριθμός των συνόλων εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων κυμαίνεται μεταξύ λίγων και αρκετών δεκάδων. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονισθεί ότι ενώ ο αριθμός και το είδος των συνόλων δεδομένων δε δύναται να καθοριστούν εκ των προτέρων, καθώς συνιστά αντικείμενο της διαδικασίας καταγραφής, και εξαρτώνται από την κατάσταση και λειτουργία κάθε φορέα ο σημαντικός βαθμός ανομοιομορφίας υποδηλώνει τη χρήση αρκετά διαφορετικών μεθοδολογιών εφαρμογής της πολιτικής από τους φορείς ειδικά όσον αφορά στο επίπεδο ανάλυσης, στην περιγραφή των συνόλων καθώς και στον ορθό εντοπισμό αυτών.

Τέλος δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική διαφοροποίηση στην ποιότητα των αποφάσεων διάθεσης μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών φορέων (πχ Υπουργεία, Δήμοι, Περιφέρειες κτλ). Από αυτό το γεγονός θα μπορούσε να συναχθεί ότι η πληρότητα ή μη στην εφαρμογή της πολιτικής  δεν έχει άμεση συσχέτιση με το είδος του φορέα αλλά, μεταξύ άλλων, με το εκάστοτε βαθμό ετοιμότητας και επιχειρησιακής δυνατότητας αυτού. Θετικά παραδείγματα εφαρμογής της πολιτικής, ιδίως όσον αφορά στη σύνταξη της απόφασης διάθεσης σύμφωνα με τις προβλέψεις του Νόμου είναι, μεταξύ άλλων, η απόφαση του πρώην Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη καθώς και η Απόφαση του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Σχετικά με την συμβατότητα των μορφοτύπων που έχουν αναρτηθεί  στο κεντρικό αποθετήριο data.gov.gr έγινε κατηγοριοποίηση των συνόλων στους κυριότερους μορφότυπους που χρησιμοποιήθηκαν όπως απεικονίζεται στον ακόλουθο πίνακα και διάγραμμα.

Γράφημα 15: Αριθμός Συνόλων Δεδομένων ανά Μορφότυπο

Πηγή: www.data.gov.gr (ημ. Εξαγωγής 5/2/2016)

Όπως παρουσιάζεται από το ανωτέρω διάγραμμα ο συχνότερα χρησιμοποιούμενος μορφότυπος είναι ο .xls/.xlsx ακολουθούμενος από έγγραφα MS Word, ιστοσελίδες και αρχεία .pdf . Όσον αφορά στο βαθμό τον οποίο τα αναρτώμενα σύνολά εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων πληρούν το κριτήριο του ανοικτού και μηχαναγνώσιμου μορφότυπου που εισάγει ο Νόμος από τον ανωτέρω πίνακα συνάγεται ότι τα δύο τρίτα των συνόλων είναι διαθέσιμα σε μηχαναγνώσιμη μορφή εν αντιθέσει με το ένα τρίτο που δεν είναι. Επίσης ένας σημαντικός αριθμός αναρτήσεων έχει πραγματοποιηθεί με την χρήση μορφοτύπων όπως .csv, .xml, .json, .kml.

Αναλογικά με τις αποφάσεις διάθεσης παρατηρείται μεγάλη διακύμανση στο ποσοστό μηχαναγνωσιμότητας των συνόλων δεδομένων ανά φορέα. Το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 100% (πχ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο) έως και 0% (πχ  παρά το γεγονός ότι για την συμπερίληψη ενός συνόλου εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων στην β κατηγορία του άρθρου 10 του Ν. 4305/2014 είναι προαπαιτούμενο η μηχαναγνωσιμότητα αυτού. Ο βαθμός συμμόρφωσης δεν φαίνεται να εξαρτάται από το είδος του φορέα αλλά από τον ίδιο το φορέα.

Σε ορισμένα θεματικά πεδία, τα δεδομένα του δημόσιου τομέα αποτελούν πολύτιμο πόρο για την οικονομία και την κοινωνία εν γένει. Η πρόσβαση σε τέτοιου είδους σύνολα δεδομένων και η περαιτέρω χρήση τους όχι μόνο επιταχύνει την εμφάνιση προϊόντων και υπηρεσιών πληροφοριών προστιθέμενης αξίας, αλλά ενθαρρύνει επίσης τη συμμετοχική δημοκρατία. Επιπλέον, η ευρύτερη χρήση τους σε όλο το φάσμα της ίδιας της διοίκησης αποφέρει απτά οφέλη σε επίπεδο αποδοτικότητας στην εκτέλεση δημόσιων καθηκόντων[27].  Από την ανακοίνωση της Επιτροπής συνάγεται ότι οι θεματικές κατηγορίες συνόλων δεδομένων που παρουσιάζουν την υψηλότερη ζήτηση από τους χρήστες στην ΕΕ και, επομένως, είναι εκείνες στις οποίες θα μπορούσε να δοθεί προτεραιότητα όσον αφορά τη διάθεση προς περαιτέρω χρήση είναι:

Πίνακας 7: Θεματικές κατηγορίες δεδομένων

Άλλες κατηγορίες δεδομένων μπορούν να θεωρηθούν ως «βασικά» ή «υψηλής αξίας» δεδομένα, ανάλογα με τις περιστάσεις (συνάφεια με στρατηγικούς στόχους, εξελίξεις της αγοράς, κοινωνικές τάσεις κ.λπ.). Με βάση τις ανωτέρω θεματικές κατηγορίες δεδομένων έγινε κατηγοριοποίηση των συνόλων εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που έχουν αναρτηθεί στο data.gov.gr. Πέρα από τις 5 βασικές θεματικές κατηγορίες που αναφέρθηκαν προστέθηκαν οι κατηγορίες εργασία, υγεία και δημόσια διοίκηση. Τα αποτελέσματα της κατηγοριοποίησης παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα και διάγραμμα. Επισημαίνεται ότι αριθμός συνόλων δεδομένων δεν ανήκει σε καμία από τις ακόλουθες θεματικές κατηγορίες.

Πίνακας 8: Σύνολα Δεδομένων ανά Θεματική Κατηγορία

Γράφημα 16: Σύνολα δεδομένων ανά θεματική κατηγορία

Πηγη: www.data.gov.gr (ημ. Εξαγωγής: 5/2/2016)

Από τα ανωτέρω στοιχεία είναι εμφανές ότι η κυριότερη θεματική κατηγορία είναι η «Δημόσια Διοίκηση». Σε αυτή τη γενική κατηγορία εμπεριέχονται σύνολα που αφορούν τη λειτουργία του εκάστοτε φορέα όπως οικονομικά στοιχεία και στοιχεία για την έκδοση αποφάσεων. Η συγκεκριμένη κατηγορία απαρτίζεται κατά κύριο λόγω από σύνολα εγγράφων και σε μικρότερο βαθμό από σύνολα πληροφοριών ή δεδομένων. Τα σύνολα αυτά, με λίγες εξαιρέσεις, δεν παρουσιάζουν υψηλή προστιθέμενη αξία για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις πέρα από την προώθηση της διαφάνειας στον βαθμό που σημαντικό ποσοστό αυτών είναι ήδη διαθέσιμα στο κοινό μέσω τους προγράμματος Διαύγεια και των ιστοσελίδων των φορέων.

Η επόμενη σε πλήθος δεδομένων θεματική κατηγορία είναι η κατηγορία «στατιστικά στοιχεία». Παρατηρείται ότι δύο φορείς  παρέχουν την μεγάλη πλειοψηφία των συνόλων δεδομένων, το πρώην Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Ειδικά το πρώην Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη παρέχει άνω του 50% των συνόλων. Τα ανωτέρω στοιχεία παρέχονται κυρίως σε μορφότυπο «excel». Ειδικά τα στοιχεία του πρώην Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη μπορούν να αξιολογηθούν ως υψηλής προστιθέμενης αξίας καθώς συμπεριλαμβάνουν στατιστικά στοιχεία, όπως, μεταξύ άλλων, στοιχεία εγκληματικότητας, τροχαίων ατυχημάτων καθώς και πυρκαγιών τα οποία, όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη ενότητα, έχουν ήδη αξιοποιηθεί από μετόχους της κοινωνίας των πολιτών.

Η επόμενη σε πλήθος συνόλων δεδομένων θεματική κατηγορία είναι η «Γεωχωρικά δεδομένα/Γεωσκόπηση» και «περιβάλλον». Τα σύνολα της συγκεκριμένης κατηγορίας θεωρούνται ιδιαιτέρως υψηλής προστιθέμενης αξίας. Όπως παρατηρείται, δύο φορείς, ο Δήμος Θεσσαλονίκης και ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου, παρέχουν άνω του 60% των συνόλων αυτής της κατηγορίας. Περαιτέρω πρέπει να σημειωθεί ότι ειδικά για τα γεωχωρικά δεδομένα ο κατάλληλος μορφότυπος διάθεσης συνιστά κρίσιμο παράγοντα για την αξιοποίηση τους. Σε αυτό το πλαίσιο ο Δήμος Θεσσαλονίκης διαθέτει τα αντίστοιχα σύνολα σε κατάλληλο μορφότυπο για την αξιοποίηση τους (shp, xml, kml, kmz) σε αντίθεση με τον Δήμο Ραφήνας-Πικερμίου που σημαντικό μέρος των γεωχωρικών συνόλων του διατίθενται σε μη μηχαναγνώσιμη μορφή (αρχεία εικόνας) πιθανόν λόγω της παλαιότητας των χαρτών.

Περαιτέρω, στις υπόλοιπες θεματικές κατηγορίες τα σύνολα τα οποία έχουν συγκεντρωθεί είναι λιγότερα σε σχέση με τις προηγούμενες κατηγορίες και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερο βαθμό αποσπασματικότητας. Στα συγκοινωνιακά δεδομένα ο μεγαλύτερος αριθμός συνόλων έχει διατεθεί από τον Δήμο Θεσσαλονίκης και αναφέρονται σε καταγραφές εργασιών/έργων στο οδικό δίκτυο ενώ μόνο ένα σύνολο εξ αυτών περιγράφει πληροφορίες δρομολογίων ή άλλα σχετικά στοιχεία. Η κατηγορία «Οικονομία/Επιχειρήσεις» αποτελείται κυρίως από μητρώα επιχειρήσεων με την Επιτροπή Εποπτείας και Έλεγχου Παιγνίων να έχει συνεισφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό. Τέλος αναφορικά με τις κατηγορίες «εργασία» και «υγεία» παρατηρείται μικρός αριθμός συνόλων που, γεγονός το οποίο μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στη μη ολοκλήρωση της εφαρμογής της υπό εξέτασης πολιτικής από τα καθ’ύλη αρμόδια Υπουργεία (Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης).

3.5. Σχέσεις με διεθνείς οργανισμούς

Κατά την άσκηση της πολιτικής της ανοικτής διάθεσης, το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης έχει αναπτύξει συνεργασίες με μία σειρά διεθνών φορέων και πρωτοβουλιών που δραστηριοποιούνται στην πολιτική των ανοικτών δεδομένων σε διεθνές επίπεδο, προωθώντας τη διακυβερνητική συνεργασία στο πεδίο αυτό.
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, οι σημαντικότεροι φορείς, πρωτοβουλίες και λοιπές ειδικότερες δράσεις σε διεθνές επίπεδο είναι:
• Πρωτοβουλία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση (Open Government Partnership Initiative):
Όπως αναφέρεται και στην υπό-ενότητα 1.2, στο πλαίσιο της υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για την Ανοικτή Δημόσια Διοίκηση και Διακυβέρνηση, η χώρα συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια πρωτοβουλία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση Open Government Partnership . Στον πυρήνα των ενεργειών οι οποίες απορρέουν από την συμμετοχή σε αυτήν την πρωτοβουλία, εδράζεται η κατάρτιση και η υλοποίηση του εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ανοικτή διακυβέρνηση, ένα κείμενο το οποίο περιέχει ένα σύνολο δράσεων για την προώθηση της ανοικτής διακυβέρνησης, για την επίτευξη των οποίων απαιτείται η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Η Ελλάδα υπέβαλε στον OGP το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση τον Απρίλιο του 2012. Τον Αύγουστο του 2013 ξεκίνησε η διαδικασία αξιολόγησης του Σχεδίου Δράσης του 2012, η οποία ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013. Η διαδικασία αξιολόγησης περιελάμβανε εκπόνηση προσχεδίου αναφοράς προόδου, συναντήσεις συνεργασίας και διαβούλευσης με φορείς του δημοσίου, κοινωνικούς φορείς και ανεξάρτητες αρχές και τέλος ανοικτή διαβούλευση για τον σχολιασμό της αναφοράς προόδου πριν την οριστική υποβολή της. Ακολούθησε η αναφορά από τον Independent Reporting Mechanism (IRM) του OGP στην οποία απεικονίζεται ότι από τις 11 δεσμεύσεις του Σχεδίου Δράσης ολοκληρώθηκαν ή έχουν προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό οι 2, ενώ 7 θεωρούνται μερικώς εκπληρωμένες.
Στην παρούσα φάση, βρίσκεται σε εξέλιξη η εφαρμογή του δεύτερου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση, το οποίο, κατόπιν ευρύτατης διαβούλευσης, καταρτίστηκε και υποβλήθηκε τον Ιούλιο του 2014. Eμπεριέχει δράσεις για την διετία 7/2014 – 6/2016, εκ των οποίων έχει ήδη υλοποιηθεί η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για την επαναχρησιμοποίηση της πληροφορίας του δημόσιου τομέα, ενώ προβλέπονται και ειδικότερες ενέργειες για την προώθηση κανονιστικών παρεμβάσεων για την διαχείριση και την διάθεση των ανοικτών δεδομένων προς τους ιδιώτες, πολίτες και την ακαδημαϊκή κοινότητα καθώς και την ανοικτή διάθεση πολλών νέων συνόλων δεδομένων από διαφορετικούς φορείς (φορολογικά, ασφαλιστικά, πολιτισμικά, γεωχωρικά, κλπ).

• Βαρόμετρο για τα Ανοικτά Δεδομένα (Open Data Barometer):
Το Βαρόμετρο για τα Ανοικτά Δεδομένα , μια πρωτοβουλία του World Wide Web Foundation, αποσκοπεί να διερευνήσει τις πρωτοβουλίες ανοικτών δεδομένων οι οποίες έχουν αναληφθεί ανά τον κόσμο. Στο πλαίσιο διενέργειας σχετικής έρευνας σε περισσότερες από 90 χώρες, προβαίνει στην ανάλυση των παγκόσμιων τάσεων, παρέχοντας συγκριτικά στοιχεία σε επίπεδο χωρών και περιφερειών, μέσω ειδικής μεθοδολογίας συγκέντρωσης, ανάλυσης και αξιολόγησης δεδομένων, με στόχο τον εντοπισμό των πολλαπλών διαστάσεων της πολιτικής των ανοικτών δεδομένων (θεσμικό πλαίσιο, εφαρμογή, αποτίμηση).
Τον Αύγουστο του 2015, το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης συμπλήρωσε ερωτηματολόγιο αναφορικά με την πορεία της προόδου την πολιτικής ανοικτής διάθεσης στην Ελλάδα την υπό εξέταση περίοδο (Ιούνιος 2014 – Ιούνιος 2015) για την τρίτη (3η) έκδοση του Βαρομέτρου για τα Ανοικτά Δεδομένα. Η ελληνική πλευρά παρουσίασε το σύνολο των θεσμικών μεταβολών και επιχειρησιακών δράσεων οι οποίες δρομολογήθηκαν, ιδίως με επίκεντρο τη ψήφιση του Ν. 4305/2014 και την εφαρμογή του. Με αφορμή τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, πραγματοποιήθηκε και περαιτέρω επικοινωνία με σκοπό την προώθηση επί των προωθούμενων από το Υπουργείο μας πολιτικών ανοικτής διακυβέρνησης και ειδικότερα επί της πολιτικής των ανοικτών δεδομένων.
• Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (Digital Economy and Society Index – DESI) για το έτος 2015
Ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας καταρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και ακολουθώντας τη μεθοδολογία στάθμισης επιμέρους κριτηρίων, αξιολογεί τις εθνικές επιδόσεις των χωρών με βάση έξι βασικές διαστάσεις: τη συνδεσιμότητα, το ανθρώπινο κεφάλαιο, τη χρήση του διαδικτύου, την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας, τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες και την έρευνα και ανάπτυξη (R&D). Στόχος του εργαλείου αυτού είναι η συνοπτική αποτύπωση, ανά χώρα, της συνδεσιμότητας, των δεξιοτήτων στη χρήση του διαδικτύου, των διαδικτυακών δραστηριοτήτων, καθώς και του βαθμού ανάπτυξης ορισμένων βασικών ψηφιακών τεχνολογιών και ψηφιακών δημοσίων υπηρεσιών.
Ως προς την πολιτική των ανοικτών δεδομένων, στον πυλώνα «Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες», σύμφωνα με τον υπό-δείκτη για τα ανοικτά δεδομένα («5a4 Open Data»), η Χώρα, με βάση στοιχεία κυρίως έτους 2014 και 2015 (αρχές) βαθμολογείται με 500 σε σύνολο 700 βαθμών (σημειώνεται ότι ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 378/700 βαθμούς . Ως εκ τούτου, κατατάσσεται στην έκτη (6η) θέση στο σύνολο των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Ειδικότερα, η θετική αυτή βαθμολόγηση οφείλεται σε μια σειρά ενεργειών που έχει αναλάβει η Χώρα στο πλαίσιο της συνεπούς και συνεκτικής πολιτικής που ακολουθεί το Υπουργείο στον συντονιστικό του ρόλο στο πεδίο των ανοικτών δεδομένων όπως ενδεικτικά η έγκαιρη ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/37 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα με το ν. 4305/2014, η ύπαρξη του αναγκαίου θεσμικού πλαισίου για την επανάχρηση της δημόσιας πληροφορίας και η δημιουργία του Μητρώου Ανοικτών Δεδομένων του Δημοσίου.
• Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)
Στο πλαίσιο της συμμετοχής της Χώρας στον Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), παρέχεται κάθε στοιχείο το οποίο ζητείται και διενεργείται κάθε ενέργεια για την προώθηση της συνεργασίας.
Μεταξύ αυτών, το Τμήμα Διαφάνειας, Ανοικτής Διακυβέρνησης και Καινοτομίας συμμετείχε σε έρευνα του ΟΟΣΑ αναφορικά με την πολιτική της ανοικτής διακυβέρνησης, ιδίως σχετικά με ζητήματα συντονισμού της ασκούμενης πολιτικής. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτήε θα παρέχουν, μεταξύ άλλων, πολύτιμες πληροφορίες για τη διαμόρφωση της ατζέντας του ΟΟΣΑ για την ανοικτή διακυβέρνηση και θα συμβάλουν στη μελλοντική έκδοση της κορυφαίας μελέτης του ΟΟΣΑ “At a Glance”, καθώς και στη στρατηγική του ΟΟΣΑ στη Μέση Ανατολή και στην Βόρεια Αφρική, στη Νοτιοανατολική Ασία και στη Λατινική Αμερική.
Ειδικότερα, το ως άνω ερωτηματολόγιο, η συμπλήρωση του οποίου ζητήθηκε και από τα Υπουργεία Οικονομικών, Εργασίας και Υγείας, αφορά το πλαίσιο των εργασιών του ΟΟΣΑ για την Ανοικτή Διακυβέρνηση ενώ οι πληροφορίες και τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω της σχετικής έρευνας θα συμβάλουν στο έργο του ΟΟΣΑ για τη διαφάνεια και για τον εντοπισμό κοινών τάσεων, καλών πρακτικών και προκλήσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και του αντίκτυπου πολιτικών και πρωτοβουλιών της ανοικτής διακυβέρνησης σε κράτη μέλη του ΟΟΣΑ και επιλεγμένες χώρες μη μέλη.
• ‘‘Your Data Stories’’
Το ερευνητικό έργο με τίτλο “Your Data Stories” (YDS) στο οποίο συμμετέχει το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (Υπ.Εσ.Δ.Α.) χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Horizon 2020 που αποτελεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα και την Καινοτομία για την περίοδο 2014- 2020. Το συνολικό ποσό χρηματοδότησης έργου ανέρχεται σε 2.469.038€ και υλοποιείται από ένα σύνολο φορέων (Υπ.Εσ.Δ.Α., ATHENS TECHNOLOGY CENTER Α.Ε., Ερευνητικό Κέντρο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, ΕΕΛ/ΛΑΚ, DEUTSCHE WELLE, Irish Gov Dept of Public Expenditure and Reform, National University of Ireland, TENFORCE BVBA, STICHTING EUROPEAN JOURNALISM CENTRE).
Το έργο αυτό αναμένεται να βοηθήσει τους κυβερνητικούς φορείς που δημοσιοποιούν ανοικτά δεδομένα, παρέχοντας έναν αποτελεσματικό τρόπο προώθησης της ουσιαστικής και χρήσιμης δημοσίευσης των στοιχείων της κυβέρνησης. Επικεντρώνεται στην επίτευξη στόχων όπως η κάλυψη αναγκών πολιτών και επιχειρήσεων μέσω της αξιοποίησης των ανοικτών δεδομένων για καλές και καινοτόμες χρήσεις, την προώθηση της χρήσης ανοικτών δεδομένων είτε αξιοποιώντας με νέο τρόπο τα δεδομένα, είτε ανακαλύπτοντας νέες χρήσεις για αυτά, και την ενίσχυση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το έργο θα υλοποιήσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, ειδικά διαμορφωμένη προκειμένου να συμβάλει αποτελεσματικά στην αξιοποίηση δεδομένων τα οποία σχετίζονται με τις χρηματοοικονομικές ροές ζωτικής σημασίας για τη διαφάνεια, τη συνεργασία και τη συμμετοχή.
• “Share-PSI 2.0”
Το Ευρωπαϊκό Έργο Share PSI 2,0 του Προγράμματος ICT-PSP της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, για τη διαχείριση και διάθεση των πληροφοριών του δημοσίου στο οποίο συμμετέχει το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (Υπ.Εσ.Δ.Α.) έχει ως βασικό αντικείμενο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σχετικά με τις πολιτικές και τα πρότυπα για την ανοικτή διάθεση της δημόσιας πληροφορίας με βάση την αναθεωρημένη Οδηγία της ΕΕ για περαιτέρω χρήση της Δημόσιας πληροφορίας. Στο πλαίσιο της συμμετοχής του Υπουργείου στο έργο, αρμόδια στελέχη οργάνωσαν ειδικό εργαστήριο στο οποίο παρουσιάστηκε η πολιτική της χώρας μας σε σχέση με τα ανοιχτά δεδομένα καθώς και το νέο σύστημα Διαύγεια. Στόχοι του εργαστηρίου ήταν να αναδείξει τις καλές πρακτικές της ανοικτής διάθεσης δεδομένων του δημοσίου χτίζοντας ένα οικοσύστημα που θα μειώνει τους φραγμούς εισόδου για να αναπτυχθεί επιχειρηματικότητα βασιζόμενη στην ανοικτή διάθεση της δημόσιας πληροφορίας καθιερώνοντας μια διαρκή ροή δεδομένων. Ειδικότερα παρουσιάστηκε ως Καλή Πρακτική η κυβερνητική οριζόντια πολιτική για την ανοικτή διάθεση της δημόσιας πληροφορίας και στη συνέχεια της παρουσίασης έγινε συνεργασία και διαβούλευση με άλλα μέλη του έργου με αποτέλεσμα την ανταλλαγή απόψεων για αντίστοιχες πολιτικές άλλων χωρών μελών τη Ε.Κ[31].