Το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σχεδιάζει την Εθνική Στρατηγική για την Κωδικοποίηση και Αναμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, συνοχή και απουσία ανενεργών, αντιφατικών, επικαλυπτόμενων ή παρωχημένων διατάξεων. Κομβικός άξονας της στρατηγικής είναι η ευρείας έκτασης αποκάθαρση του δικαίου με κατάργηση άχρηστων, επικαλυπτόμενων ή αντιφατικών διατάξεων, κωδικοποίηση των υπόλοιπων ρυθμίσεων και εγκαθίδρυση ενός μόνιμου μηχανισμού αξιολόγησης της ποιότητας της νομοθεσίας.
Βασικό μέλημα είναι η άμεση και εύκολη ηλεκτρονική πρόσβαση του πολίτη, της επιχείρησης και του νομικού κόσμου της χώρας στο σύνολο της ελληνικής κωδικοποιημένης νομοθεσίας. Η πληροφορία που θα παρέχεται θα είναι σε μορφή ανοιχτών δεδομένων, εμπλουτισμένη με μεταδεδομένα που θα επιτρέπουν την περεταίρω αξιοποίηση από άλλα συστήματα και εφαρμογές. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκεται ο εξορθολογισμός και η συστηματοποίηση της νομοπαραγωγικής διαδικασίας και της διαδικασίας παραγωγής κανονιστικών πράξεων με την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων καλής νομοθέτησης και σημασιολογικής αναπαράστασης. Με την αξιοποίηση των προτύπων αυτών οι πολίτες και ο νομικός κόσμος θα έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν την ισχύουσα νομοθεσία ως ένα ενιαίο κείμενο αλλά και την ιστορικότητα της, δηλαδή πως αυτή ίσχυε σε προηγούμενες χρονικές περιόδους.
Η οντολογία που περιγράφεται στο παρόν κείμενο διαμορφώθηκε για αυτό το σκοπό στο πλαίσιο της Πράξης 1.1 του Προγράμματος ISA της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Interoperability Solutions for European Public Administrations 1 ). Η σχετική δράση υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το πρόγραμμα ISA που είχε κομβικό ρόλο και την Εθνική Αρχή Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ιταλίας. Η δράση είχε ως σκοπό να υποστηρίξει την ανάπτυξη ιστοτόπων για την εύκολη και φιλική προς τον χρήστη πρόσβαση στην Εθνική Νομοθεσία και εργαλείων για τη σύνταξη των εν λόγω νομικών διατάξεων. Βασικό αντικείμενο αποτέλεσε η διάθεση της νομικής πληροφορίας σε μορφή ανοιχτών δεδομένων, προκειμένου να απευθύνεται σε όλες τις δυνητικές ομάδες χρηστών (πολίτες, επιχειρήσεις, νομικό κόσμο και άλλους επαγγελματίες, δημόσιους και δικαστικούς λειτουργούς κλπ), να παρουσιάζει την εξέλιξη της νομοθεσίας σε βάθος χρόνου με φιλικό τρόπο, επιτρέποντας την ανάκτηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου σε δεδομένη χρονική στιγμή και να παρέχεται και σε μηχαναγνώσιμη μορφή για ανταλλαγή με άλλα συστήματα και περαιτέρω αξιοποίησή της.
1 http://ec.europa.eu/isa/ [1]
1.1. Γενικό Πλαίσιο: Πρόσβαση στη νομοθεσία και στη διαχρονική εξέλιξή της
Η ενίσχυση της διαφάνειας σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης νομοθεσίας, αποτελεί πάγιο και διαρκώς αυξανόμενο αίτημα των πολιτών προς τις Κυβερνήσεις τους.
Οι πολίτες, ο νομικός κόσμος και άλλοι επαγγελματίες, οι επιχειρήσεις, αλλά και οι δημόσιοι και δικαστικοί λειτουργοί χρειάζεται να γνωρίζουν το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο τόσο κατά την χρονική στιγμή της αναζήτησης, όσο και σε παρελθόντα χρόνο. Ωστόσο, δεδομένου του σημαντικού αριθμού μεταβολών (τροποποιήσεις, προσθήκες, καταργήσεις, κλπ) τις οποίες μπορεί να έχει υποστεί ένα συγκεκριμένο νομοθέτημα, η ανάκτηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για μία δεδομένη χρονική στιγμή μπορεί να αποδειχθεί διαδικασία εξαιρετικά επίπονη και κοπιαστική.
Προκειμένου να ξεπεραστούν παρόμοιες δυσκολίες και να διευκολυνθεί η πρόσβαση στη νομική πληροφορία, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε το 2012 τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου και κάλεσε τα Κράτη-Μέλη να εφαρμόσουν το Ευρωπαϊκό Αναγνωριστικό Νομοθεσίας (European Legislation Identifier – ELI 2 ) , το οποίο προάγει την σημασιολογική διαλειτουργικότητα στη νομική πληροφορία.
Ωστόσο, παρόλο που το ELI παρέχει τα μέσα για την προαγωγή της σημασιολογικής διαλειτουργικότητας για την Εθνική και Ευρωπαϊκή Νομοθεσία, δεν υποστηρίζει την οπτικοποίηση της σχετικής πληροφορίας και δεν εισέρχεται σε βάθος ανάλυσης του νόμου (π.χ. άρθρου ή παραγράφου) που συχνά είναι αντικείμενο των τροποποιητικών διατάξεων.
Επίσης το ELI δεν περιλαμβάνει στοιχεία που να υποβοηθούν την ομαδοποίηση ομοειδών διατάξεων που ανήκουν σε μία θεματική περιοχή.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και η Ιταλική Εθνική Αρχή Καταπολέμησης της Διαφθοράς συνεργάστηκαν με το Πρόγραμμα ISA, προκειμένου να αναπτυχθεί πιλοτική δράση με στόχο:
1. Δημιουργία μίας οντολογίας που να υποστηρίζει τις ανωτέρω λειτουργικές απαιτήσεις,
2. Διάθεση της νομοθεσίας σε μορφή ανοιχτών δεδομένων, εύκολα προσβάσιμη και κατανοήσιμη από τους τελικούς χρήστες και παράλληλα διαθέσιμη και σε μηχαναγνώσιμη μορφή μέσα από δημιουργία πιλοτικού ιστοτόπου,
3. Οπτικοποίηση της εξέλιξης των νομοθετημάτων σε βάθος χρόνου, για διάθεση έγκυρης πληροφορίας εύκολα ανακτήσιμης από τον χρήστη
Πιο συγκεκριμένα, για την υποστήριξη των παραπάνω αναπτύχθηκε οντολογία που βασίστηκε στην οντολογία του ELI, η οποία επεκτάθηκε και εμπλουτίστηκε προκειμένου να απεικονίσει αφενός τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κωδικοποιήσεων και αφετέρου τη χρονική εξέλιξη των νομοθετημάτων.
2 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52012XG1026(01) [2]