Οι αρχές που διέπουν τον θεσμό της τηλεργασίας είναι:
α) Οικειοθελής χαρακτήρας: Η τηλεργασία έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τον φορέα και τον τηλεργαζόμενο.
β) Αρχή της ίσης μεταχείρισης: Οι τηλεργαζόμενοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και υπέχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με τους μη τηλεργαζόμενους υπαλλήλους, όπως ειδικότερα ορίζονται από τις κείμενες γενικές ή ειδικές διατάξεις και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας όπου αυτές εφαρμόζονται.
γ) Προστασία προσωπικών δεδομένων: Ο φορέας πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για τη διασφάλιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που χρησιμοποιούνται και υποβάλλονται σε επεξεργασία από τον τηλεργαζόμενο στο πλαίσιο της εκτέλεσης των καθηκόντων του.
δ) Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής: Ο φορέας σέβεται την ιδιωτική ζωή και το απόρρητο των επικοινωνιών του τηλεργαζόμενου. Σε περίπτωση που τεθεί οποιοδήποτε είδος συστήματος παρακολούθησης του χρόνου εργασίας, αυτό πρέπει να επιβάλλεται από τις λειτουργικές ανάγκες του φορέα, να είναι ανάλογο του στόχου που υπηρετεί και να περιορίζεται στο πλαίσιο του επιδιωκόμενου σκοπού.
1. Η τηλεργασία για τον φορέα πρέπει να είναι υποχρεωτική και όχι οικειοθελής. Ο οικειοθελής χαρακτήρας της τηλεργασίας για τον φορέα σε συνδυασμό με τον καθορισμό θέσεων τηλεργασίας με βάση τη διακριτική ευχέρεια του Προϊσταμένου Διεύθυνσης ελλοχεύει τον κίνδυνο η τηλεργασία να καταλήξει κενή περιεχομένου. Ο οικειοθελής χαρακτήρας για τον φορέα θα οδηγήσει ουσιαστικά σε αντιφατικές καταστάσεις μη εφαρμογής του μέτρου της τηλεργασίας. Η εκπεφρασμένη βούλησης της Πολιτείας για την εισαγωγή της τηλεργασίας και της αποτελεσματικής εφαρμογής της στον δημόσιο τομέα μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν η τηλεργασία νομοθετηθεί ως υποχρεωτική για τους φορείς.
2. Είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση ειδικού επιδόματος για την κάλυψη των εξόδων που αφορούν τους πόρους και τις υποδομές του χώρου τηλεργασίας που χρησιμοποιεί ο τηλεργαζόμενος. Εξάλλου, για τις ημέρες τηλεργασίας απαλλάσσεται ο φορέας από έξοδα που αφορούν τους πόρους και τις υποδομές του χώρου που διαθέτει για την εργασία με φυσική παρουσία. Είναι εύλογο και δίκαιο όλα τα έξοδα του τηλεργαζόμενου για την τηλεργασία να βαρύνουν τον φορέα του και όχι τον ίδιο.
α. Διαφωνούμε με τον οικειοθελή χαρακτήρα της τηλεργασίας για τον φορέα. Η τηλεργασία για τον φορέα πρέπει να είναι υποχρεωτική. Ο προτεινόμενος οικειοθελής χαρακτήρας της τηλεργασίας για τον φορέα σε συνδυασμό με τα οριζόμενα στο άρθρο 13 (καθορισμός θέσεων τηλεργασίας) κατατείνει τελικά η τηλεργασία να έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τον Προϊστάμενο κάθε Διεύθυνσης ή κάθε Αυτοτελούς Τμήματος. Ο οικειοθελής χαρακτήρας για τον φορέα θα οδηγήσει ουσιαστικά σε μη εφαρμογή του μέτρου της τηλεργασίας σε φορείς, παρόλο που πληρούνται για αυτούς οι προϋποθέσεις εφαρμογής της. Θα οδηγήσει ακόμη και σε περιπτώσεις όπου Διευθύνσεις εντός του ίδιου φορέα, άλλες να εφαρμόζουν την τηλεργασία και άλλες όχι, παρόλο που έχουν υπαλλήλους με καθήκοντα όμοιας φύσης. Η πραγματική εισαγωγή του μέτρου της τηλεργασίας στους δημόσιους φορείς ως αποτέλεσμα υλοποίησης της βούλησης της Πολιτείας για την εισαγωγή της τηλεργασίας και της αποτελεσματικής εφαρμογής της στον δημόσιο τομέα (που καταγράφεται στο άρθρο 1 του σχεδίου νόμου) θα επιτευχθεί μόνον εάν η τηλεργασία νομοθετηθεί ως υποχρεωτική για τους φορείς.
β. Πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα για τα ΑΜΕΑ, κυρίως για τις ευπαθείς ομάδες όπως ισχύουν σήμερα λόγω της πανδημίας, ώστε η τηλεργασία να θεσμοθετηθεί ως τρόπος εργασίας με μόνιμο χαρακτήρα, που όμως ο τηλεργαζόμενος θα έχει τα δικαιώματα κ τις υποχρεώσεις των υπολοίπων εργαζομένων. Επίσης, τα κτήρια και οι συνθήκες εργασίας δεν είναι παντού κατάλληλες για την καθημερνή φυσική παρουσία ενός Ανθρώπου με Αναπηρία. Επίσης, πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα για τους γονείς με παιδιά ΑμεΑ με 80% αναπηρία και άνω, με πολύ βαριές παθήσεις.
γ. Για τις ημέρες τηλεργασίας απαλλάσσεται ο φορέας από έξοδα που αφορούν τους πόρους και τις υποδομές του χώρου που διαθέτει για την εργασία με φυσική παρουσία. Προτείνεται η θεσμοθέτηση ειδικού επιδόματος για την κάλυψη των εξόδων που αφορούν τους πόρους και τις υποδομές του χώρου τηλεργασίας που χρησιμοποιεί ο τηλεργαζόμενος.
Στα πλαίσια της Αρχής της ίσης μεταχείρισης τόσο οι τηλεργαζόμενοι όσο και οι μη τηλεργαζόμενοι υπάλληλοι θα πρέπει με κάποιο τρόπο να έχουν οικονομικές ή άλλες απολαβές ανταμοιβής (π.χ. μέρες άδειας, μπόνους για επίτευξη στόχων κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες – covid-19 κλπ.).
Κατά τη συγκεκριμένη περίοδο Μάρτιος 2020 έως και Μάιο 2021, οι μη τηλεργαζόμενοι υπάλληλοι κάλυψαν και τις θέσεις των τηλεργαζόμενων συναδέλφων και είχαν, το λιγότερο, το διπλάσιο όγκο δουλειάς.
Όσοι δε βρέθηκαν στη θέση η Δημόσια Υπηρεσία τους να είναι κλειστή λόγω covid-19, ως τηλεργαζόμενοι υπάλληλοι κάλυψαν τις ανάγκες της Υπηρεσίας τους, με ίδια μέσα εξ αποστάσεως χρησιμοποιώντας το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα που είχαν στη διάθεση τους.
Πρέπει να υπάρξουν σχετικές προβλέψεις για ανταμοιβή των υπαλλήλων τόσο για την μετρήσιμη επιπλέον εργασία που παρείχαν στο διάστημα Μάρτιος 2020 έως και Μάιο 2021 (ουσιαστικά δεν υπήρχε ωράριο εργασίας, μέσα στην ημέρα, είμασταν αν πάσα στιγμή στη διάθεση της Υπηρεσίας)καθώς και για το μέλλον.
Εκτός απο τις 4 αρχές που αναφέρονται στο άρθρο που αφορούν αποκλειστικά την προστασία του εργαζομένου, πρέπει να προβλεφτεί η αρχή της αποτελεσματικότητας και βέλτιστης εξυπηρέτησης του πολίτη. Επίσης, η αρχή της αειφορίας και ανθεκτικότητας (resilience), βάσει των θεσπίζονται σε άλλα άρθρα διατάξεις πχ για την εφαρμογή της τηλεργασίας για προστασία της δημόσιας υγείας ή την περίπτωση θεομηνίας.
ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΦΘΕΙ ΡΗΤΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΠΟΥ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ ΠΟΥ Η ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΘΑ ΑΝΑΘΕΤΕΙ.
Η πραγματικότητα δείχνει ότι οι περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες εμφανίζονται απρόθυμες στο να ενσωματώσουν τις νεες τεχνολογίες. Αυτό δεν άλλαξε παρά τη θεωρητική υιοθέτηση της τηλεργασίας λόγω πανδημίας. Η δήθεν εφαρμογή της τηλεργασιας τον τελευταίο χρόνο έγινε τόσο βίαια και ασύμμετρα με αποτέλεσμα να κακοποιηθεί εν τη γενέσει της η έννοια. Παρότι εξυπηρέτησε τον σκοπό της κοινωνικής αποστασιοποίησης , δημιουργησε όμως νέα προβλήματα στο εσωτερικό της διοίκησης π.χ ενώ έβγαιναν σε τηλεργασία το 50% των υπαλλήλων στην πραγματικότητα τηλεργάζοταν μια μικρή μειοψηφία. Αυτό αποτέλεσε και αφορμή για διχασμό και έριδες μεταξύ των τηλεργαζομένων και των μη τηλεργαζομένων.
Με τα δεδομένα αυτά πιστεύετε ότι μετά την επιστροφή στην κανονικότητα, θα είναι πολλοί οι φορείς που «οικειοθελώς» θα υιοθετήσουν την τηλεργασία;;
Η τηλεργασία θα πρέπει να εφαρμοστεί μαζί με την δυνατότητα καταμέτρησης στόχων και αποτελεσμάτων ώστε να μην κοροιδευόμαστε. Η παρακολουθηση του χρόνου εργασίας είναι αφενός δύσκολο να επιβληθεί αφετέρου ειναι αντιπαραγωγικη μέθοδος ελέγχου της εργασίας.Αντιθετα η επίτευξη ενός στόχου σε μικρότερο χρόνο εργασίας μπορεί να κινητροδοτήσει τον εργαζόμενο και να επιδράσει ευεργετικα στον ρυθμο εργασίας του.
Επίσης η διατύπωση «οικειοθελής» θα πρέπει να αλλάξει ως προς τον φορέα. Θα πρέπει να αυξηθεί η πίεση στον φορέα να εφαρμόσει την τηλεργασία δεδομένου ότι αυτή η αλλαγή συμφέρει μεσομακροπρόθεσμα το κοινωνικό σύνολο λογω εξοικονόμησης πόρων. Μια ιδέα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν εφόσον τα αιτήματα των υπαλλήλων ενός φορέα για τηλεργασία ξεπεράσουν το 10% του συνόλου των υπαλλήλων, η εφαρμογή της τηλεργασίας να καθίσταται υποχρεωτική για τον φορέα με την προυπόθεση ότι θα του δίνεται μια μεταβατική χρονική περίοδος ώστε να προετοιμάσει τις υποδομές που χρειάζονται.
Το νομοσχέδιο είναι μια καλή αρχή και βάση για να θεσμοθετηθεί μια μορφή εργασίας που εδώ και πολλά χρόνια εφαρμόζεται επιτυχώς σε άλλα κράτη. Επομένως, αν με τον όρο «οικειοθελής χαρακτήρας» παρέχεται η δυνατότητα σε φορείς του δημοσίου να αρνούνται αυτή τη μορφή εργασίας απλώς και μόνο λόγω απόψεων και άρνησης αποδοχής μιας νέας μορφής οργάνωσης της εργασίας, τότε δεν θα γίνει τίποτα στην πραγματικότητα. Θα πρέπει τουλάχιστον να προστεθεί στο σημείο αυτό ότι «Η τηλεργασία έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τον φορέα και τον τηλεργαζόμενο. Ωστόσο η άρνηση εφαρμογής της πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς από τον εργοδότη.»
Δεύτερον, στο άρθρο αυτό περιλαμβάνεται η έννοια του συστήματος παρακολούθησης.
Εάν θέλουμε πραγματικά να ενισχυθεί η τηλεργασία (με τα οφέλη που μπορεί να παρέχει και στο δημόσιο, π.χ. ανάγκη για μικρότερο χώρο εργασίας, μειωμένα κόστη λειτουργίας, κλπ.) τότε πρέπει να δοθεί έμφαση στη μέτρηση της εργασίας δια του αποτελέσματος και όχι βάσει σταθερού ωραρίου. Π.χ. στόχος από τον προϊστάμενο μπορεί να τεθεί η ολοκλήρωση ενός εγγράφου σε Χ ημέρες. Εάν αυτό θα γίνει με εργασία του εργαζόμενου για 10 ώρες τη μια μέρα και 6 την επόμενη αυτό δεν αλλάζει το αποτέλεσμα.
Επιπλέον, η τεχνολογία εξελίσσεται γρήγορα και αυτός ο όρος μπορεί να δώσει δυνατότητες παρακολούθησης που δεν είναι θεμιτές για τον εργαζόμενο.
Προτείνεται να μπει στο άρθρο αυτό:
«Ο φορέας σέβεται την ιδιωτική ζωή και το απόρρητο των επικοινωνιών του τηλεργαζόμενου. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να τεθούν από τον εργοδότη σαφείς στόχοι παροχής εργασίας (παραδοτέα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα) τότε δύναται να καθοριστεί σύστημα παρακολούθησης της εργασίας, επαρκώς τεκμηριωμένο και συμφωνημένο ως προς το είδος, μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Στην περίπτωση αυτή και εφόσον τεθεί οποιοδήποτε είδος συστήματος παρακολούθησης του χρόνου εργασίας, αυτό πρέπει να επιβάλλεται από τις λειτουργικές ανάγκες του φορέα, να είναι ανάλογο του στόχου που υπηρετεί και να περιορίζεται στο πλαίσιο του επιδιωκόμενου σκοπού.»
1. Σχετικά με τον εθελοντικό χαρακτήρα της τηλεργασιας, θα πρέπει να προβλεφθεί υποχρεωτική τηλεργασια σε περιπτώσεις όπου υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων. (έχουμε δει φαινόμενα εν μέσω της πανδημίας, να μην θέλουν να τηλεργαστούν συνάδελφοι, με αποτέλεσμα να προκαλείται συνωστισμός. Σε ευρωπαϊκούς οργανισμούς ήταν υποχρεωτική εξ όσων έχω αντιληφθεί)
2. Ως προς την βιντεοσκοπηση των συναντήσεων: σε πολλές περιπτώσεις είναι σημαντικό να βιντεοσκοπουνται οι συναντήσεις και πολλές φορές το υλικό χρειάζεται να διανεμηθεί σε άλλους συναδέλφους. (συναντήσεις εργασίας, εκπαιδεύσεις, τεχνικές συναντήσεις, κλπ) Θα πρέπει να διακρίνονται οι περιπτώσεις (ο σκοπός) και να δίνεται η δυνατότητα βιντεοσκοπησης με την συναίνεση των συμμετεχόντων. Όποιος δεν επιθυμεί θα πρέπει να «αποκρύπτεται» από το βίντεο, πριν αυτό διανεμηθεί σε άλλους συναδέλφους ή συνεργαζόμενες υπηρεσίες.
Σχετικά με το άρθρο 5, περί της οικειοθελούς φύσης της τηλεργασίας, θα πρέπει να μην γίνεται άσκηση άρνησης από την πλευρά του φορέα, χωρίς αιτιολογημένη έκθεση που θα αναφέρει τους ακριβείς λόγους απόρριψης και με τεκμηρίωση περί της μή δυνατότητας εκτέλεσης των αναφερόμενων εργασιών με ηλεκτρονικό τρόπο.