Αρχική Διαβούλευση για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021 - 2025Οι αναπτυξιακοί στόχοι του ΕΠΑ και η εξειδίκευση τους σε προτεραιότητεςΣχόλιο του χρήστη ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΔΟΜΗ ΕΣΠΑ ΥΠΠΟΑ | 10 Ιουλίου 2020, 11:15
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΔΟΜΗ ΕΣΠΑ ΥΠΠΟΑ' | 10 Ιουλίου 2020, 11:15

    Η πολιτιστική κληρονομιά, σε συνδυασμό με το φυσικό κάλλος και τη μεγάλη ποικιλία του τοπίου σε μικρή γεωγραφική κλίμακα, αλλά και τις ήπιες κλιματολογικές συνθήκες, συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του ελληνικού χώρου, η οποία αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Η προστασία και η ανάδειξη των αρχαιοτήτων, και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και η ενίσχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, σε άμεση συνέργεια με τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες, προσφέρει ιδιαίτερα εξωστρεφή δυναμική σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο, διαμορφώνοντας ένα προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ο Πολιτισμός έχει αναγνωριστεί ως ένας βασικός πυλώνας της αναπτυξιακής στρατηγικής, κυρίως διότι της προσδίδει αξίες βιωσιμότητας, καθώς μέσω κατάλληλων παρεμβάσεων και δράσεων μπορεί να εξυπηρετήσει τη μετάβαση σε ένα αειφορικό, καινοτόμο και εξωστρεφές πρότυπο κοινωνικής και οικονομικής ανασυγκρότησης. Λόγω της πολυεπίπεδης διάστασής του, ο Πολιτισμός, πέραν της πρόσληψής του ως κοινωνικό αγαθό, διαθέτει σημαντική οικονομική διάσταση αποτελώντας κινητήριο μοχλό ανάπτυξης και απασχόλησης και για το λόγο αυτό, η Ε.Δ.Ε.ΠΟΛ. κρίνει ότι δεν εντάσσεται αποκλειστικά στον Αναπτυξιακό Στόχο της Εξωστρέφειας. Όπως πολύ ορθά αναφέρεται και στο ΕΠΑ και όπως αποδεικνύεται από τις μέχρι σήμερα υλοποιημένες δράσεις, εντοπίζονται οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις στα έργα Πολιτισμού, που συνηγορούν στο γεγονός ότι ο τομέας δεν είναι μονοδιάστατος, ώστε να σχετίζεται μόνο με την ελκυστικότητα των Περιφερειών και την ενίσχυση της εξωστρέφειας, αλλά επιπρόσθετα, βρίσκει κοινό τόπο σε πολλές από τις Προτεραιότητες και των άλλων Αναπτυξιακών Στόχων –πλην αυτού της Ενίσχυσης της Εξωστρέφειας. Προς επίρρωση της ανωτέρω αναφοράς στο ΕΠΑ, η Ε.Δ.Ε.ΠΟΛ., αναφέρει τα ακόλουθα: Στην ΕΞΥΠΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ο Πολιτισμός παρουσιάζει ισχυρή σύνδεση με την ΕΡΕΥΝΑ και την ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, καθώς μπορεί να εντάξει στον ειδικό αυτό στόχο δράσεις που θα αναπτύξουν, μετά από έρευνα, καινοτόμες μεθόδους, υλικά και εργαλεία για τη διάγνωση, συντήρηση, τεκμηρίωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι δράσεις θα υλοποιηθούν από τριμερή συνεργατικά σχήματα, τα οποία θα απαρτίζονται από: α) Υπηρεσία / Εποπτευόμενο Φορέα ΥΠΠΟΑ, β) Πανεπιστήμιο / Ερευνητικό Κέντρο και γ) Επιχείρηση. Πέραν όμως των δράσεων έρευνας και καινοτομίας με αφετηρία το πολιτιστικό απόθεμα, κρίνεται, ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στη «μη τεχνολογική» διάσταση της καινοτομίας, έτσι ώστε να μην αποκλείονται τομείς με ιδιαίτερη δυναμική και εξωστρέφεια, όπως ο Πολιτιστικός και Δημιουργικός Τομέας (ΠΔΤ). Για το λόγο αυτό, προτείνεται η υιοθέτηση δέσμης δράσεων για την ανάπτυξη καινοτομίας στις επιχειρήσεις του ΠΔΤ, όπως: α) Κουπόνια καινοτομίας για την ανάπτυξη νέων εφαρμογών στα προϊόντα των επιχειρήσεων του ΠΔΤ και β) Υποστήριξη της λειτουργίας Creative Spaces και Innovation Lab με επίκεντρο τον ΠΔΤ, με στόχο την ενίσχυση της δικτύωσης, προβολής και εξωστρέφειας των επιχειρήσεων. Ως προς τον ειδικό στόχο του ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ, ο Πολιτισμός παρουσιάζει πολύ ισχυρή συσχέτιση, η οποία έγινε ιδιαίτερα αισθητή με την πρόσφατη υγειονομική κρίση, όταν στις συνθήκες του εγκλεισμού, αναζητήθηκε ευρέως πλούσιο ψηφιοποιημένο πολιτιστικό περιεχόμενο. Το ΥΠ.ΠΟ.Α. εδώ προτείνει δέσμη δράσεων για την ανάπτυξη του ψηφιακού πολιτισμού. Τέτοιες θα μπορούσε να είναι: α) Υποστήριξη "έξυπνων" μουσείων, πολιτιστικών διαδρομών και πολιτιστικών οργανισμών για την υιοθέτηση νέων εργαλείων και εφαρμογών ΤΠΕ και β) Δημιουργία ψηφιοποιημένου πολιτιστικού περιεχομένου και διάθεσή του, με όρους ανοικτής πρόσβασης και δυνατότητες επαναξιοποίησης. Δίνοντας έμφαση στον ιδιωτικό τομέα, μπορεί, επίσης, να ενταχθεί στον ειδικό αυτό στόχο, η ενίσχυση επιχειρηματικών σχεδίων υιοθέτησης εργαλείων ΤΠΕ στη λειτουργία των επιχειρήσεων του Πολιτιστικού και Δημιουργικού Τομέα (ΠΔΤ). Τέλος, ως προς τον ειδικό στόχο ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, θεωρείται ότι υφίσταται πολύ ισχυρή σύνδεση με τον τομέα του Πολιτισμού, καθώς υπάρχει μεγάλη ανάγκη να υιοθετηθεί ένα στοχευμένο πρόγραμμα ενίσχυσης των, κατά βάση, πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων του ΠΔΤ, με σκοπό τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους και τη διευκόλυνση της διείσδυσής τους στις διεθνείς αγορές. Οι επιχειρήσεις του ΠΔΤ αποδεικνύονται εξαιρετικά δραστήριες, παρά το μικρό τους μέγεθος και παρουσιάζουν μεγάλες δυνατότητες προσαρμοστικότητας και ευελιξίας, απασχολούν, δε, κατά πλειονότητα νέους ανθρώπους, με εξαιρετική κατάρτιση και ικανότητες. Ένα ακόμη σημαντικό πεδίο παρέμβασης που σχετίζεται με τον ίδιο ειδικό στόχο, είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων των απασχολουμένων στις επιχειρήσεις του ΠΔΤ στους τομείς της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της επιχειρηματικότητας. Για το λόγο αυτό προτείνονται επαναλαμβανόμενοι κύκλοι εκπαίδευσης των εργαζομένων και επαγγελματιών του ΠΔΤ σε θεματικές που άπτονται της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, της έξυπνης εξειδίκευσης, της επιχειρησιακής οργάνωσης και της κυκλικής οικονομίας. Ο Πολιτισμός παρουσιάζει πολύ ισχυρή σύνδεση και με την ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, καθώς σε ό,τι αφορά στις Δράσεις πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων που σχετίζονται με την Κλιματική Αλλαγή, το ΥΠ.ΠΟ.Α. προτείνει στις αναφορές που γίνονται για το φυσικό περιβάλλον να συμπεριλαμβάνεται και το πολιτιστικό περιβάλλον, εξαιτίας του γεγονότος ότι στην εθνική, ευρωπαϊκή αλλά και διεθνή νομοθεσία, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον προστατεύονται από κοινού. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αναρίθμητες περιπτώσεις, οι Αρχαιολογικοί Χώροι ταυτίζονται ή γειτνιάζουν άμεσα με περιοχές NATURA 2000 ή Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Τα έργα αποκατάστασης ή ανάδειξης των χώρων αυτών, συμβαδίζουν με τις γενικότερες προδιαγραφές προστασίας του τοπίου και της φύσης, προστατεύοντας παράλληλα και τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Επίσης, μέσω των περιορισμών που επιβάλλονται στους όρους δόμησης (βλ. κήρυξη Αρχαιολογικών Χώρων και ορισμός Αρχαιολογικής Ζώνης Α) των γειτνιαζουσών περιοχών, συντελείται η προστασία φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της αντίστοιχης χωρικής ενότητας, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στη βιώσιμη ανάπτυξη και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών των εν λόγω περιοχών. Με τα δεδομένα αυτά, γίνεται κατανοητός ο λόγος που το ΥΠ.ΠΟ.Α. θέτει σε υψηλή προτεραιότητα το θέμα της ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ στους αρχαιολογικούς χώρους και τα πολιτιστικά τοπία. Εδώ εντάσσονται τα ακόλουθα: Εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης και προειδοποίησης. Προμήθεια εξοπλισμού και επενδύσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων από πυρκαγιές. Επενδύσεις για την πρόληψη και διαχείριση κινδύνων από πλημμύρες, καθώς και από τη διάβρωση των ακτών. Εφαρμόζονται, κατά περίπτωση, σε αρχαιολογικούς χώρους που πλήττονται από παρατεταμένες ξηρασίες, πλημμύρες ή γειτνιάζουν με ακτές και κινδυνεύουν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Στον ειδικό στόχο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ η Ε.Δ.Ε.ΠΟΛ. θεωρεί ότι συμβάλλει τα μέγιστα ο τομέας της ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ και σε αυτόν εντάσσεται αφενός η Ενεργειακή αναβάθμιση Μουσείων και Πολιτιστικών Κτηρίων του ΥΠ.ΠΟ.Α. και των Εποπτευόμενων Φορέων του και αφετέρου, η Ενεργειακή αναβάθμιση των επιχειρήσεων του Πολιτιστικού και Δημιουργικού Τομέα (ΠΔΤ) με έμφαση στους χώρους συνάθροισης κοινού. Ως προς το Στόχο ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, τέλος, ο Πολιτισμός παρουσιάζει πολύ ισχυρή συσχέτιση και αυτό γίνεται κατανοητό από τις ακόλουθες προτάσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α. που σχετίζονται με δέσμη δράσεων για την ενίσχυση της απασχόλησης στον τομέα του Πολιτισμού και περιλαμβάνουν: α) Πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού για την υποστήριξη της διευρυμένης λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας, β) Στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης και ενίσχυσης δεξιοτήτων, με στόχο την ανάπτυξη της γυναικείας, της κοινωνικής και της νεανικής επιχειρηματικότητας σε κλάδους του ΠΔΤ και γ) Πρόγραμμα ενίσχυσης της έναρξης δραστηριότητας αυταπασχολούμενων ή λειτουργίας ΚοινΣΕπ σε πεδία του ΠΔΤ (π.χ. arts & crafts, εφαρμοσμένες τέχνες). Επίσης, σχετίζεται με δέσμη υλοποίησης, από το ΥΠ.ΠΟ.Α. (Υπηρεσίες / Εποπτευόμενους Φορείς), πολιτιστικών δράσεων στα σχολεία, όπως: α) Εκπαιδευτικά προγράμματα πολιτιστικού περιεχομένου για τους μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας σχετικών ψηφιακών εφαρμογών και β) Εμπλουτισμός προγραμμάτων διαπολιτισμικής εκπαίδευσης με δράσεις επικεντρωμένες στον Πολιτισμό. Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ σχετίζεται ακόμη με την πρόταση του ΥΠ.ΠΟ.Α. για δέσμη δράσεων κατάρτισης και δια βίου μάθησης με θεματικές επικεντρωμένες στον Πολιτισμό, όπως: α) Κατάρτιση, επανειδίκευση και ενίσχυση των δεξιοτήτων των απασχολουμένων στον Πολιτιστικό και Δημιουργικό Τομέα (ΠΔΤ), συμπεριλαμβανομένης ειδικής πρόβλεψης για ΑμΕΑ που δραστηριοποιούνται αυτόνομα ή σε δομές, με αντίστοιχο αντικείμενο και β) Προγράμματα δια βίου μάθησης του ΥΠ.ΠΟ.Α. (Υπηρεσιών / Εποπτευόμενων Φορέων), που απευθύνονται ειδικά σε ΑμΕΑ και σε κοινό της τρίτης ηλικίας. Με σκοπό την ενίσχυση της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ, στο πλαίσιο αυτού του Στόχου μπορεί να συμπεριληφθεί η πρόταση για προγράμματα κοινωνικής και πολιτισμικής ενσωμάτωσης, μέσω της γνωριμίας με το ελληνικό πολιτισμό, υλικό και άυλο, (σε συνδυασμό ή ανεξάρτητα από τα προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας), για ενήλικες υπηκόους τρίτων χωρών (με έμφαση σε μετανάστες/πρόσφυγες) ή/και μέλη περιθωριοποιημένων κοινοτήτων. Εμπλουτίζοντας τα προγράμματα διαπολιτιστικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβάνονται ειδικά σχεδιασμένες επισκέψεις σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και πολιτιστικά κτήρια Υπηρεσιών / Φορέων που φιλοξενούν αντίστοιχες δράσεις διαπολιτισμικής προσέγγισης. Ο Πολιτισμός πάντα βρίσκει τρόπους να δημιουργήσει "κοινό τόπο" για την επικοινωνία ανθρώπων με διαφορετικές "καταγωγές" και ερεθίσματα, αλλά και συντελεί τα μέγιστα στην πολιτισμική και κοινωνική ενσωμάτωση ομάδων στην κοινωνία και μέσω ειδικών παραγωγών στο θέατρο, τον κινηματογράφο, τον χορό, το βιβλίο κ.α.). Επίσης ενδιαφέρουν: Δράσεις Πολιτισμού με στόχο τη συμμετοχή και κοινωνικοποίηση αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων (παραβατικοί ανήλικοι, έγκλειστοι σε Καταστήματα Κράτησης, μόνιμα διαμένοντες σε ιδρύματα ή δομές, νοσηλευόμενοι για μακρό χρονικό διάστημα σε νοσοκομεία ή κέντρα αποκατάστασης). Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται κατάλληλα σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις παρουσίασης / δημιουργίας πολιτιστικού έργου, ανάλογα με τις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες της κάθε κοινωνικά αποκλεισμένης ομάδας ατόμων. Πολυεπίπεδες δράσεις σχεδιασμένες με τη συνεργασία ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, ειδικών ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικών, καλλιτεχνών και εμψυχωτών. Το ΥΠ.ΠΟ.Α. ενδιαφέρεται πάρα πολύ για τις αποκλεισμένες (εξαιτίας διαφόρων λόγων) ομάδες της κοινωνίας και ήδη έχει υλοποιήσει αποσπασματικές μέχρι τώρα δράσεις (οι Υπηρεσίες του ή οι Εποπτευόμενοι Φορείς του) για έγκλειστους σε Καταστήματα Κράτησης, με έμφαση στα ΚΚ Ανηλίκων και στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, καθώς και για τους νοσηλευόμενους ή ανθρώπους με μετατραυματικό ψυχικό stress (βλ. πυρόπληκτους από το Μάτι), για τους οποίους έχουν ευεργετικές επιπτώσεις οι δράσεις art therapy.