Αρχική Δημόσια διαβούλευση για το "Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων"Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και ΕπενδύσεωνΣχόλιο του χρήστη Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) | 4 Φεβρουαρίου 2021, 15:11
  • Σχόλιο του χρήστη 'Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)' | 4 Φεβρουαρίου 2021, 15:11

    Για το εθνικό αναπηρικό κίνημα, το νέο μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται μέσω της «Ατζέντας 2030», στο οποίο η περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση ενσωματώνεται στην οικονομική με κύριο στόχο «να μην μείνει κανένας πίσω», πρέπει να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία η ελληνική Πολιτεία οφείλει να στηρίξει τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της καθώς τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η χώρα μας έχουν δεσμευτεί για την εφαρμογή αυτού του μοντέλου. Στην περίπτωση των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, η ενσωμάτωση της κοινωνικής διάστασης στις αναπτυξιακές πολιτικές σημαίνει τη διάχυση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας -όπως αυτή κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες- σε όλες τις σχετικές δράσεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με τον Δείκτη GALI τα άτομα με σοβαρούς ή μέτριους περιορισμούς δραστηριότητας/ αναπηρία στην Ελλάδα αποτελούν το 24,7% του πληθυσμού, εκ των οποίων 1.014.177 άτομα, αντιμετωπίζουν σοβαρή αναπηρία/ περιορισμό δραστηριότητας (11,2% του πληθυσμού), ενώ πλήθος 1.217.020 ατόμων (13,5%) εκτιμάται ότι έχουν περιορίσει σε μέτριο βαθμό τη δραστηριότητα τους λόγω μακροχρόνιου προβλήματος υγείας (Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας-1ο Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης- Σύνδεσμος: https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/2/1o-deltio-parathrhthrioy-8ematwn-anaphrias-ths-esmea-ftwxeia-kai-koinwnikos-apokleismos-sta-atoma-me-anaphria). Από τα προαναφερθέντα γίνεται αντιληπτό ότι τα άτομα με αναπηρία αποτελούν μια μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα, την οποία η Πολιτεία οφείλει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της κατά τον σχεδιασμό οποιαδήποτε πολιτικής. Πέραν όμως αυτού, η οριζόντια ένταξη της διάστασης της αναπηρίας σε κάθε πολιτική επιβάλλεται και από την εθνική μας νομοθεσία. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 62 του ν.4488/2017 «1. Τα διοικητικά όργανα και οι αρχές εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες […]». Η ενσωμάτωση της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας στις αναπτυξιακές πολιτικές, μέτρα, προγράμματα και δράσεις επιτυγχάνεται με: α) την υιοθέτηση του καθολικού σχεδιασμού (αγαθά, υποδομές, υπηρεσίες-φυσικές και ηλεκτρονικές), β) την αποτροπή κάθε μορφής διάκριση λόγω αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, γ) την παροχή κινήτρων για την έρευνα ή/και παραγωγή εξειδικευμένων αγαθών, προϊόντων και υπηρεσιών – φυσικών και ηλεκτρονικών- που απευθύνονται στους καταναλωτές με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, δ) την παροχή κινήτρων για τη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σε δράσεις έρευνας, επιχειρηματικότητας (π.χ. αυξημένη μοριοδότηση) κ.λπ., ε) την πρόβλεψη της κάλυψης του κόστους που απαιτείται για την εφαρμογή «εύλογων προσαρμογών» (π.χ. σε εργαζόμενους, ερευνητές, άτομα με αναπηρία που επιθυμούν να ασκήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα κ.λπ.), στ) τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. - της αντιπροσωπευτικότερης οργάνωσης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα- στον σχεδιασμό, εφαρμογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση των υλοποιούμενων παρεμβάσεων με στόχο την εκ των προτέρων και εκ των υστέρων αξιολόγηση των επιπτώσεων των υλοποιούμενων δράσεων στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις. Α. Ωστόσο, στο κείμενο του ΤΠΑ 2021-2025 η Ε.Σ.Α.μεΑ. διαπιστώνει τα εξής: Α1. Αν και στην ενότητα 2.1 «Ανάλυση στρατηγικής τομέα […]» περιλαμβάνονται αναφορές στη βιώσιμη ανάπτυξη, ωστόσο από την ενότητα 5 «Συμβατότητα του ΤΠΑ στην εφαρμογή δημόσιων πολιτικών» απουσιάζει αναφορά στη συμβατότητα του ΤΠΑ 2021- 2025 με συγκεκριμένους στόχους της Ατζέντας 2030 -στην οποία, αξίζει να επισημάνουμε πως υπάρχουν αρκετές αναφορές στα άτομα με αναπηρία (βλ. Φυλλάδιο του European Disability Forum για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και τα άτομα με αναπηρία) (Σύνδεσμος: http://www.edf-feph.org/sites/default/files/lealfet_edfsdgs_el.pdf). Επιπρόσθετα, από την ίδια ενότητα απουσιάζει αναφορά στη συμβατότητα του ΤΠΑ 2021-2025 με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία -λόγω της πρότερης δέσμευσης της χώρας για την εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ν.4074/2012 και ν.4488/2017)- το οποίο βρίσκεται στη φάση της οριστικοποίησης, ιδίως δε με: i) τον στόχο 21 «Προσβασιμότητα στις Μεταφορές και Κινητικότητα του Ατόμου», στον οποίο αναφέρεται ότι «Εξασφαλίζουμε την προσβασιμότητα των επιβατηγών πλοίων που εκτελούν δρομολογιακούς πλόες». Αξίζει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με την παρ. 2 της με αρ. πρωτ. 2070.0/73832/2018/08.10.2018 εγκυκλίου ΥΝΑΝΠ/Α.ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ/ΚΕΠ με θέμα «Μετακινήσεις των ΑμεΑ με επιβατηγά πλοία» (ΑΔΑ:73ΣΒ4653ΠΩ-7ΜΛ), όπως συμπληρώθηκε με επόμενες εγκυκλίους στη βάση των απαιτήσεων του Κανονισμού ΕΕ 1177/2010 για τα δικαιώματα των επιβατών στις θαλάσσιες και εσωτερικές πλωτές μεταφορές (Παράρτημα IV), τα επιβατηγά πλοία που εκτελούν ενδομεταφορές (ήτοι δημόσιες μεταφορές επιβατών με πλοία μεταξύ Ελληνικών Λιμανιών ή άλλου προορισμού τις ηπειρωτικής ή νησιωτικής Ελλάδας καθώς και η μεταφορά επιβατών με πλοία (Ε/Γ λάντζες) μεταξύ ελληνικού λιμένα και παραπλέοντος πλοίου) έχουν την υποχρέωση να στελεχώνονται από μέλη πληρώματος κατάλληλα εκπαιδευμένα για να εξυπηρετούν άτομα με αναπηρία. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει υποβάλλει στο Υπουργείο Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής σχετική πρόταση για την εφαρμογή εκπαιδευτικού προγράμματος, η οποία όμως δεν έχει προχωρήσει λόγω δυσκολίας ένταξης της εν λόγω δράσης στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και ii) τον στόχο 22, στον οποίο αναφέρεται το εξής: «2. Επικαιροποιούμε τον ν. 4412/2016 και συμμορφώνουμε τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών της Οδηγίας 2019/882 και του Πρότυπου ΑμεΑ ΕΛΟΤ 1439:2013». Αξίζει να επισημανθεί ότι το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αυτήν την περίοδο επεξεργάζεται την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών στην εθνική μας νομοθεσία. Ωστόσο, η γρήγορη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τις απαιτήσεις της εν λόγω Οδηγίας προϋποθέτει τη στήριξη αυτών από το Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων. Α.2 Στην ενότητα 6 «Οριζόντιες Αρχές», και δη στις υπο-ενότητες 6.2 «Συμβολή ΤΠΑ στην ισότητα των ευκαιριών και κατάργηση των διακρίσεων» και 6.3 «Συμβολή ΤΠΑ στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών», αναφέρεται ότι οι δράσεις του ΤΠΑ 2021-2025 είναι ουδέτερες προς τα συγκεκριμένα θέματα και παράλληλα ότι κατά την υλοποίηση θα ληφθεί μέριμνα για την προώθηση των ίσων ευκαιριών, την αποφυγή κάθε διάκρισης και για την ισόρροπη συμμετοχή ανδρών και γυναικών. Πρόκειται για οξύμωρο σχήμα, το οποίο χρήζει διόρθωσης. Πρέπει να επισημανθεί ότι σχεδόν όλες οι δράσεις που περιλαμβάνονται στο ΤΠΑ 2021-2025 ενδέχεται να έχουν θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Για τον λόγο αυτό στο πλαίσιο εφαρμογής του ΕΣΠΑ 2014-2020 η αρχή της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και η προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία συνιστούν οριζόντια κριτήρια επιλεξιμότητας και δη ΟΝ/OFF. Το ίδιο επίσης θα ισχύσει και στην Πολιτική Συνοχής 2021-2027 (νέο ΕΣΠΑ), καθώς στον υπό διαπραγμάτευση Γενικό Κανονισμό: i) επανα-εισήχθη (ως άρθρο 6α) το άρθρο 7 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, στο οποίο προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη και η Επιτροπή λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αποτρέψουν κάθε διάκριση λόγω αναπηρίας κατά την προετοιμασία, εφαρμογή, παρακολούθηση, σύνταξη αναφορών και αξιολόγηση των προγραμμάτων, και πως η προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία λαμβάνεται υπόψη σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και εφαρμογής των προγραμμάτων(παρ.3) και ii) η προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία (σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 67) αποτελεί κριτήριο επιλεξιμότητας. Α.3 Δεν προβλέπεται η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, όπως συμβαίνει με τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ, στην παρακολούθηση των δράσεων του ΤΠΑ, όχι μόνο για λόγους διαφάνειας, αλλά και για την ενημέρωση του ευρύ κοινού, συμπεριλαμβανομένων των ευπαθών ομάδων. Α.4 Δεν περιλαμβάνονται δείκτες που σχετίζονται με τα άτομα με αναπηρία. Πρόκειται για μεγάλο έλλειμμα καθώς σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 68 του ν.4488/2017 «Η Ελληνική Στατιστική Αρχή και οι υπηρεσίες και φορείς που περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα -στο οποίο συμμετέχει και το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων- αναπτύσσουν, παράγουν και διαδίδουν σύμφωνα με τις αρχές του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και την κείμενη νομοθεσία επίσημες στατιστικές σχετικά με τα άτομα με αναπηρία, καθώς και με τα εμπόδια που αυτά αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία». Α.5 Δεν περιλαμβάνονται δράσεις, οι οποίες δύνανται να διευκολύνουν την κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία. Β. Στη βάση των προαναφερθεισών διαπιστώσεων η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τα εξής: Β.1 Στην ενότητα 5 «Συμβατότητα του ΤΠΑ στην εφαρμογή δημόσιων πολιτικών», να συμπεριληφθεί αναφορά στη συμβολή του ΤΠΑ σε συγκεκριμένους στόχους της Ατζέντας 2030 και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (βλ. σημείο Α.1). Β.2 Στον άξονα προτεραιότητας 4.1. στις ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων: i) η δράση «4.1.2.1 Αναβάθμιση της εμπορικότητας, της ελκυστικότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών σε αστικά κέντρα της χώρας» να συμπληρωθεί ως ακολούθως: «4.1.2.1 Αναβάθμιση της εμπορικότητας, της ελκυστικότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών σε αστικά κέντρα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της προσβασιμότητας των συμβατικών και ηλεκτρονικών υποδομών αυτών σε άτομα με αναπηρία», ii) να προστεθεί δράση ως εξής: «Δράσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας για τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με την Οδηγία 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών», iii) να προστεθεί δράση ως εξής: «Εκπαίδευση από το Ινστιτούτο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία και Χρόνιες Παθήσεις (ΙΝ-Ε.Σ.Α.μεΑ.) πληρωμάτων επιβατηγών πλοίων που εκτελούν ενδομεταφορές στην εξυπηρέτηση/συναλλαγή με επιβάτες με αναπηρία». Β.3 Στην ενότητα 6 «Οριζόντιες Αρχές», να συμπεριληφθεί αναφορά στην «Συμβολή του ΤΠΑ στην καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και στην προώθηση των δικαιωμάτων τους» Β.4 Στην ενότητα 7 «Υπηρεσία Διαχείρισης του Προγράμματος -Οργάνωση αρμοδιότητες – Θεσμικό πλαίσιο», να προβλεφθεί η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης του Προγράμματος, στην οποία να συμμετέχει εκπρόσωπος της Ε.Σ.Α.μεΑ. Β.5 Στην ενότητα 8 «Κριτήρια επιλογής έργων», τα παρακάτω κριτήρια να συμπληρωθούν ως ακολούθως: «Ο Προσδιορισμός των κριτηρίων επιλογής, θα διασφαλίζει ότι τα κριτήρια: - δεν οδηγούν σε διακρίσεις και αποκλεισμούς σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, - δεν οδηγούν σε διακριτική μεταχείριση των δυνητικών δικαιούχων - είναι διαφανή, αντικειμενικά και εύκολα επαληθεύσιμα και - οδηγούν σε επιλογή έργων που συμβάλλουν στην επίτευξη των αποτελεσμάτων της σχετικής προτεραιότητας». Β.6 Τη συμπερίληψη του δείκτη «Συμμετέχοντες με αναπηρία». Στο πλαίσιο του Ενιαίου Συστήματος Παρακολούθησης Δεικτών ΕΣΠΑ 2014-2020 προβλέπονται οι δείκτες CO16 και CO17. Γ. Προκείμενου να διασφαλιστεί ότι οι δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο εφαρμογής του ΤΠΑ δεν θα θέσουν νέα εμπόδια στα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, πρέπει να αξιοποιηθούν τα εξής δύο εργαλεία: α) το Παράρτημα ΙΙ για την Προσβασιμότητα του «Οδηγού Αξιολόγησης Αιτήσεων Χρηματοδότησης Πράξεων (πλην κρατικών ενισχύσεων) συγχρηματοδοτούμενων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του Στόχου ‘Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» (Σύνδεσμος: https://pepna.gr/sites/default/files/calls/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1%20%CE%99%CE%99_0.pdf). Αναφορικά με τις προδιαγραφές για τη φυσική προσβασιμότητα (κτιριακών υποδομών, εξωτερικών χώρων κ.λπ.) ισχύουν οι Οδηγίες Σχεδιασμού «Σχεδιάζοντας για Όλους» του τέως Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Αναφορικά με την προσβασιμότητα υπηρεσιών και αγαθών, απαιτείται η πιστοποίηση των παραδοτέων των επιχειρήσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το ΤΠΑ βάσει του Προτύπου ΑμεΑ ΕΛΟΤ 1439 «Οργανισμός φιλικός σε πολίτες με αναπηρία –Απαιτήσεις και συστάσεις» και β) το Παράρτημα 5 του «Επικοινωνιακού Οδηγού του ΕΣΠΑ 2014-2020» (Σύνδεσμος: https://www.espa.gr/elibrary/EO_2014-2020_v30_5.pdf). Ειδικότερα, όσον αφορά σε δράσεις Έρευνας και Τεχνολογίας, πρέπει να προβλέπονται τα εξής: i) αυξημένη μοριοδότηση για τη συμμετοχή ερευνητών με αναπηρία, ii) κάλυψη του κόστους για την παροχή εύλογων προσαρμογών σε ερευνητές με αναπηρία (π.χ. αγορά εξοπλισμού, λογισμικού κ.λπ.), iii) κάλυψη εξόδων μετακίνησης, διαμονής διατροφής για την παροχή σε ερευνητές με αναπηρία «ζωντανής βοήθειας», όπως διερμηνέα νοηματικής γλώσσας, συνοδού κ.λπ., iv) αυξημένη μοριοδότηση σε προτάσεις έργων που συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία. Τέλος, αξίζει να επισημάνουμε ότι ορθώς αναφέρεται στο ΤΠΑ (σελίδα 34) ότι δεν έχει εφαρμοστεί η παρ. 1 του άρθρου 14 του ν.4608/2019, στην οποία προβλέπεται ότι στις επενδύσεις που χαρακτηρίζονται στρατηγικές μπορούν να παρέχονται, σύμφωνα με τα άρθρα 32 και 33 του Κανονισμού (ΕΕ) 651/2014, ενισχύσεις με τη μορφή επιχορηγήσεων για την πρόσληψη εργαζομένων σε μειονεκτική θέση και ατόμων με αναπηρία. Η εφαρμογή της προαναφερθείσας διάταξης μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη διευκόλυνση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας, από την οποία βιώνουν πλήρη αποκλεισμό. Η Ε.Σ.Α.μεΑ. θέτει την πολύχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία της στη διάθεσή σας για την εξειδίκευση της ως άνω διάταξης προς όφελος των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις.