Αρχική Διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου: "Δίκαιη Αναπτυξιακή μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης"ΜΕΡΟΣ Α’ Σκοπός και αντικείμενο Άρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΑΛΟΥΤΑΣ, ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ | 18 Οκτωβρίου 2021, 23:24
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΑΛΟΥΤΑΣ, ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ' | 18 Οκτωβρίου 2021, 23:24

    Συμμετοχή του Δήμου Κοζάνης στη Διαβούλευση επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με τίτλο: «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και Ρύθμιση Ειδικότερων Ζητημάτων Απολιγνιτοποίησης». Εισαγωγικό σχόλιο Η περιοχή του Δήμου Κοζάνης, πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις που αντιμετωπίζει, καλείται να αντιμετωπίσει και μια σειρά κοινωνικών επιπτώσεων, όπως η σταθερή μείωση του πληθυσμού της, η κατάρρευση του τοπικού εισοδήματος καθώς και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αλλά και η εκτίναξη της ανεργίας. Ταυτόχρονα η δραματική μείωση της λιγνιτικής δραστηριότητας οδήγησε στην οριζόντια παύση εργασιακών κλάδων που συνδέονται με την τελευταία καθώς και στη μείωση άλλων αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, όπως την οικοδομική. Για το λόγο αυτό, πέρα από τα όσα αναφέρονται στο σχέδιο νόμου για την «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και Ρύθμιση Ειδικότερων Ζητημάτων Απολιγνιτοποίησης», είναι αναγκαίο να διασφαλιστούν: ● Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που θα προέλθουν από την προσέλκυση και τη διασφάλιση νέων επενδύσεων προτού αποσυρθούν πλήρως οι λιγνιτικές μονάδες. ● Εμπροσθοβαρής στήριξη των απασχολούμενων, πέραν αυτής που προβλέπεται από τα υφιστάμενα Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, με εθνικούς πόρους καθώς ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία μετάβασης. Άλλωστε κάτι τέτοιο αποτελούσε και υποχρέωση του «Ειδικού Μεταβατικού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2020-2023». ● Ειδική αναπτυξιακή ρήτρα, στο πλαίσιο ενός αναθεωρημένου στόχου για τον χρονικό ορίζοντα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων, που θα διασυνδέεται με το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ των ενεργειακών Δήμων. Συγκεκριμένα, εφόσον το τοπικό ΑΕΠ μειώνεται ή παραμένει σταθερό, τότε θα μετατίθεται ανάλογα και ο χρονικός ορίζοντας πλήρους απένταξης του λιγνίτη για το μέλλον, ενώ σε περίπτωση αύξησης του τοπικού ΑΕΠ, ο χρονικός ορίζοντας θα παραμένει σταθερός (στο έτος που θα προσδιορίσει ο νέος αναθεωρημένος στόχος). Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της ανωτέρω ρήτρας θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων έτσι ώστε να διασφαλίζεται η λειτουργία και η βιωσιμότητα της τηλεθέρμανσης. ● Ανάπτυξη και ενίσχυση των δομών για την παιδεία. Προώθηση εκπαιδευτικού υλικού για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος, οργάνωση εκπαιδευτικών και άλλων δραστηριοτήτων με συναφές περιεχόμενο, ενίσχυση υφιστάμενων και χρηματοδότηση νέων εκπαιδευτικών δομών. ● Στήριξη της έρευνας στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στήριξη και χρηματοδότηση της έρευνας στο νέο Πανεπιστήμιο και στα ερευνητικά κέντρα της Δυτικής Μακεδονίας. Θεσμοθέτηση και χρηματοδότηση ερευνών και υποτροφιών διδακτορικών διατριβών. Στήριξη δράσεων που προάγουν την ανάπτυξη της εφαρμοσμένης έρευνας και της τεχνογνωσίας (συνέδρια, ημερίδες κ.ά.). Ανάπτυξη της Κοζάνης ως περιφερειακού πόλου έρευνας και καινοτομίας με έμφαση στην κοινωνία της γνώσης και την ενέργεια. ● Ταυτόχρονα με την ενεργειακή, θα πρέπει να διασφαλιστεί με εμπροσθοβαρή μέτρα και η ψηφιακή μετάβαση του Δήμου Κοζάνης, καθώς αυτό αποτελεί στρατηγικό στόχο τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2021-2027, όσο και εθνικό στόχο στο πλαίσιο των όσων προβλέπει η Εθνική Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025. Τέλος, καθώς οι μέχρι σήμερα διαθέσιμοι πόροι για την μετάβαση της περιοχής προέρχονται μόνο από τους πόρους του Πράσινου Ταμείου ή τις ενεργειακές επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ, και στο βαθμό που η τελική έγκριση του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΔΑΜ 2021-2027 και η σχετική διαθεσιμότητα των χρηματοδοτικών εργαλείων του νέου ΕΣΠΑ αναμένεται κατά το δεύτερο μισό του 2022, κρίνεται αναγκαία η στήριξη των λοιπών κατατεθειμένων προτάσεων του Δήμου Κοζάνης οι οποίες είναι προς αυτή την κατεύθυνση, όπως είναι το έργο ΣΔΙΤ που αφορά: α) την ανάπτυξη ενός Εθνικού Πόλου Καινοτομίας και Αειφορίας με έμφαση στις ενεργειακές εφαρμογές, β) στη Συμπλήρωση – ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών υποδομών και γ), στην Ενίσχυση των υποδομών αθλητισμού. Επιμέρους παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου Παρατηρείται πως το σχέδιο νόμου ρυθμίζει πολλά και εξειδικευμένα τεχνικής φύσεως ζητήματα αναφορικά με το μηχανισμό διακυβέρνησης του Προγράμματος ΔΑΜ, τα οποία ωστόσο απαιτούν προσεκτική ανάλυση, κάτι που στο σύντομο χρονικό διάστημα της διαβούλευσης είναι δύσκολο να επισημανθούν. Συγκροτείται μηχανισμός σχεδιασμού και υλοποίησης απόλυτα συγκεντρωτικός, εξαρτώμενος από την εκάστοτε Κυβέρνηση, με έδρα την Αθήνα, χωρίς πρόβλεψη συμμετοχής των τοπικών φορέων (εκπροσώπηση ιδίως σε αποφασιστικά όργανα και στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος). Η συμμετοχή των εκπροσώπων των πληττόμενων περιοχών δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο του νομοσχεδίου υποβαθμίζοντας έτσι και αγνοώντας τόσο τις ανάγκες όσο και τις δυνατότητες των τοπικών και περιφερειακών φορέων οι οποίοι εκπροσωπούν τους κατοίκους του εργαζόμενους και τους ανέργους των περιοχών. Οι διατάξεις που αφορούν στις διαδικασίες ίδρυσης νέων εταιρειών (απόσχιση κλάδου ΔΕΗ και Μετάβαση Α.Ε.) , στις προβλέψεις για την διάθεση των εδαφών και την σύναψη απ’ ευθείας συμβάσεων, εκτός της πιθανής επισφάλειας τους για λόγους διασφάλισης ανταγωνισμού και διαφάνειας (το Δημόσιο πλέον δεν κατέχει την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ) δεν λαμβάνουν υπόψη το ενδεχόμενο εκδήλωσης ενδιαφέροντος από τη πλευρά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για διεκδίκηση παραχώρησης και δεν ρυθμίζουν ανάλογα θέματα. Δεν διαφαίνονται διασφαλίσεις για την δυνατότητα κάλυψης λειτουργικού κόστους της προβλεπόμενης Διαδημοτικής Επιχείρησης Τηλεθέρμανσης, ούτε δυνατότητα ελέγχου των τιμών διάθεσης θερμικής ενέργειας και επομένως τίθεται σε κίνδυνο το όλο εγχείρημα της συνέχισης της λειτουργίας των τηλεθερμάνσεων καθώς η ρευστότητα της αγοράς και η άνοδος των τιμών μπορεί να καταστήσουν σε σύντομο χρόνο μη ανταγωνιστικά και μη βιώσιμα τα επιμέρους συστήματα. Προστίθεται μια νέα δημόσια υπηρεσία η ειδική υπηρεσία ΔΑΜ η οποία θα σχεδιάζει, θα γνωμοδοτεί, θα ελέγχει κλπ όλες τις ενέργειες, έργα και δράσεις που θα υλοποιηθούν στις λιγνιτικές περιοχές. Αν λάβουμε υπόψη ότι τα ίδια έργα και δράσεις εμπλέκονται και με άλλες υπηρεσίες του δημοσίου για εγκρίσεις ή αδειοδοτήσεις, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι στόχος της ίδρυσης της ειδικής υπηρεσίας, πρέπει να είναι η αποτελεσματικότητα και η ώθηση του ρυθμού ανάπτυξης της περιοχή μας και όχι η αύξηση της γραφειοκρατίας. Επίσης διαφαίνεται κίνδυνος επικαλύψεων αρμοδιοτήτων μεταξύ επιτελικής δομής, Διοικητή (γραφείου) και ειδικής υπηρεσίας τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση. Δεν γίνεται μνεία για την συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και δομές ούτε για την ενδυνάμωσή τους. Διαφαίνεται μια απολύτως συγκεντρωτική προσέγγιση στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των παρεμβάσεων. Η σύσταση της ‘’Μετάβαση Α.Ε.’’, κρίνεται θετικά καθώς εκτιμάται ότι θα διασφαλίζει ταχύτητα και ευελιξία στην υλοποίηση και ολιστική προσέγγιση (αδειοδοτήσεις, μελέτες, διαδικασίες ανάθεσης, επίβλεψης, παραλαβής κλπ). Όμως δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά για την συμμετοχή εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η διοίκηση και συνεπώς η εξέλιξη του προγράμματος θα υλοποιούνται μακριά από τις πληττόμενες περιοχές, γεγονός που δημιουργεί τουλάχιστον ανασφάλεια στην τοπική κοινωνία. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το νέο χαρακτηριστικό της νέας ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής και του νέου ΕΣΠΑ, είναι η εδαφική προσέγγιση διακυβέρνησης ώστε να αξιοποιηθεί η τοπική γνώση και το τοπικό κεφάλαιο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, αλλά και η έδρα λήψης αποφάσεων και υλοποίησης των πολιτικών να μεταφερθεί όσο το δυνατόν πιο κοντά στους πολίτες τους οποίους αφορούν. Ο συγκεντρωτισμός του συστήματος διακυβέρνησης δεν ευνόησε ούτε τη γρήγορη, ούτε την αποτελεσματική υλοποίηση της αναπτυξιακής πολιτικής. Η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, ζητά ενίσχυση της εδαφικής προσέγγισης στην περιφερειακή ανάπτυξη και ενίσχυση της αποκέντρωσης και ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχεία για την αποτελεσματική λειτουργία του όποιου συστήματος διακυβέρνησης είναι το γεγονός ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η ιδιοκτησία του προγράμματος θα είναι ισχυρή σε τοπικό επίπεδο, κάτι που απαιτεί συμμετοχή στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση. Στο Σύστημα διακυβέρνησης πρέπει υπάρχει ισχυρή τοπική συνιστώσα. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται η ουσιαστική συμμετοχή των εκπροσώπων των τοπικών παραγωγικών, κοινωνικών και επιστημονικών φορέων των πληττόμενων περιοχών, σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και υλοποίησης του Προγράμματος ΔΑΜ. Κατόπιν των ανωτέρω: 1. Προτείνεται η Έδρα της ειδικής υπηρεσίας ΔΑΜ, αλλά και η έδρα της «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» να είναι η έδρα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, εφόσον η ίδρυσή της αφορά κύρια την περιοχή και αυτή πρέπει να εξυπηρετήσει. Επίσης η στελέχωση της υπηρεσίας ΔΑΜ, αλλά και της Εταιρίας «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» να γίνει κυρίως με τοπικά στελέχη της δημόσιας διοίκησης ή της επιστημονικής και επαγγελματικής κοινότητας, εφόσον γνωρίζουμε ότι η περιοχή πλήττεται από ανεργία και φυγή του νέου επιστημονικού δυναμικού της, γεγονός που θα βελτίωνε κατά ένα μέρος το θέμα της απασχόλησης και του “brain drain”. 2. Διεκδικούμε τη συμμετοχή στο ΔΣ της «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των λιγνιτικών περιοχών. Συγκεκριμένα προτείνεται η συμμετοχή ενός εκπρόσωπου του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων στο ΔΣ της Εταιρείας, καταλαμβάνοντας μία από τις τρείς άλλες (πλην του Προέδρου και του Δ/ντος Συμβούλου) έδρες. 3. Ζητούμε την άμεση ενεργοποίηση του Παρατηρητηρίου για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σ’ αυτό. Στο βαθμό που η σχετική πρόβλεψη απορρέει ήδη από το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, η πρόβλεψη ενεργοποίησης του Παρατηρητηρίου στο σχέδιο νόμου και η απονομή σ’ αυτό εποπτικής φύσεως αρμοδιοτήτων, αποτελεί προϋπόθεση δημοκρατικής διακυβέρνησης που θα ενισχύσει τη λογοδοσία και την διαφάνεια. 4. Δεν γίνεται αναφορά στην δέσμευση χαμηλής τιμής της θερμικής ενέργειας για τους καταναλωτές, εφόσον είναι ισχυρό το ενδεχόμενο να αυξηθεί πολύ και το κόστος παραγωγής ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να διασφαλιστεί μια ανταγωνιστική τιμή που θα εγγυάται την βιωσιμότητα της νέας Επιχείρησης αλλά και θα είναι προς όφελος των καταναλωτών και κατοίκων της περιοχής. Επίσης στη μεταβατική περίοδο πρέπει να διασφαλιστεί τουλάχιστον κατά την πρώτη φάση της περιόδου αυτής η κάλυψη του λειτουργικού κόστους της νέας Επιχείρησης. 5. Δεν φαίνεται να υπάρχει όφελος από την μεταβίβαση της περιουσίας της ΔΕΗ στην «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στους «πυρήνες» ουσιαστικά μπορούν να γίνουν μόνο ενεργειακά έργα. Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η παραχώρηση των εδαφών και για άλλα αναπτυξιακά έργα και ιδιωτικές επενδύσεις πλην των ενεργειακών. 6. Σε κάθε περίπτωση και δεδομένου ότι οι τοπικοί φορείς και ιδίως η Τοπική και Περιφερειακή αυτοδιοίκηση θα επωμιστούν αντικειμενικά την ευθύνη υλοποίησης σημαντικού μέρους των δράσεων και έργων επιβάλλεται η ουσιαστική στήριξη και ενίσχυση της τεχνικής και διοικητικής ικανότητας και επομένως προτείνεται να συμπεριληφθεί σχετική διάταξη που να προβλέπει την ενίσχυση των ΟΤΑ με ειδικό επιστημονικό προσωπικό και την κάλυψη των σχετικών δαπανών. Ο Δήμαρχος Κοζάνης Λάζαρος Μαλούτας