Αρχική Γενικές Αρχές και Προτεραιότητες Σχεδιασμού του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση»ENOTHTA B : (5) Ανάπτυξη και αξιοποίηση ψηφιακών υποδομών και περιεχομένουΣχόλιο του χρήστη ΟΥΜ ΟΣΜ | 7 Απριλίου 2010, 06:31
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΟΥΜ ΟΣΜ' | 7 Απριλίου 2010, 06:31

    0. Εισαγωγικό Κείμενο 0.1. Η εισαγωγή κάνει μνεία «προτύπου ενός σύγχρονου αναπτυξιακού μοντέλου για τη χώρα». Το εν λόγω «πρότυπο» ουδέποτε έχει δημοσιευτεί, ούτως ώστε να είναι εφικτή η κατανόηση των χειρισμών και της κατεύθυνσης του παρόντος ανασχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση» (εφεξής «Ε.Π. ΨΣ»). Ομοίως, η αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (εφεξής «ΤΠΕ») για την επίτευξη των στόχων ενός αγνώστου μοντέλου δεν είναι δυνατόν να μελετηθεί και να αξιοποιηθεί. Συμπερασματικά, δεν υπάρχει υπόδειγμα αναφοράς, ούτως ώστε να υπάρξει και ο αντίστοιχος προσαρμοστικός χειρισμός του Ε.Π. ΨΣ. 0.2. Ακόμα και αν έχει καταγραφεί, πράγμα αμφίβολο ελλείψει περιουσιολογίου, δεν έχει δημοσιοποιηθεί ο κατάλογος των «υφιστάμενων δημοσίων υποδομών ΤΠΕ που δημιουργήθηκαν και χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο έργων του Γ’ ΚΠΣ», ούτως ώστε να είναι εφικτή η συγκριτική αξιολόγηση των εν λόγω υποδομών. Τοιουτοτρόπως, οιαδήποτε αξιοποίησή τους, ακόμα και αν είναι παραγωγική, θα είναι συστεμικά ασύνδετη. Επιπροσθέτως, η παραγωγική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των εν λόγω έργων, τα αποτελέσματα των οποίων ουδέποτε δημοσιοποιήθηκαν συναθροιστικά, δεν είναι συνεπές να γίνει αποσπασματικά, «όπου είναι εφικτό κατά περίπτωση» αλλά μέσω ολιστικού σχεδιασμού και στρατηγικών επιλογών. 0.3. Η κρίση επί «ενός συγκεκριμένου αριθμού επιχειρησιακά κρίσιμων έργων» είναι εφικτό να γίνει μόνο εάν οριστούν αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία προκύπτουν προφανώς βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού (ο οποίος, ουδέποτε έχει δημοσιοποιηθεί). Ως εκ τούτου, η μαθηματική προβολή του προσδοκώμενου αποτελέσματος από της υλοποίηση των επιλεχθέντων έργων «που θα επιλύσουν βραχυπρόθεσμα προβλήματα της δημόσιας διοίκησης και θα συμβάλλουν στην ταχεία ανασύνταξη της πραγματικής οικονομίας» στην πραγματικότητα είναι a priori καταδικασμένη σε μεγάλο βαθμό μυωπίας. 0.4. Οι πολιτικές προτεραιότητες του κυβερνητικού προγράμματος δεν αποτελούν το όλον αλλά τη βάση του στρατηγικού σχεδιασμού, ο οποίος δεν έχει ανακοινωθεί. Ο χαρακτήρας του Ε.Π. ΨΣ, όντως ασαφής, είναι έτσι αφενός διότι αφήνει βαθμούς ελευθερίας στην εξειδίκευσή του και αφετέρου διότι δεν στηρίχθηκε σε κάποιον στρατηγικό σχεδιασμό. 0.5. Η καταλληλότητα των Προσκλήσεων «ώστε να ανταποκριθεί στις σημαντικές προκλήσεις της ελληνικής πραγματικότητας» είναι πλήρως ασαφής, δεδομένης της απουσίας ορισμού των εν λόγω προκλήσεων και του προσδιορισμού των τρόπων αποτελεσματικής αντιμετώπισής τους. Η παράθεση δε της φράσης «της ανάπτυξης των υποδομών» (ο σχεδιασμός υποδομών χωρίς τον προϋπολογισμό των αγαθών και υπηρεσιών που πρέπει να εξυπηρετούν ανήκει σε πρακτικές άλλων δεκαετιών) είναι έκδηλη τής, ας μού επιτραπεί, «πάμε και βλέπουμε» προσέγγισης, η οποία δεν είναι συμβατή με την υλοποίηση έργων και προγραμμάτων. 0.6. Η «διασφάλιση μίας αντικειμενικής, αποτελεσματικής και απόλυτα διαφανούς διαδικασίας αξιολόγησης και επιλογής των κατάλληλων έργων προς υλοποίηση», δεδομένης της μη ύπαρξης top-down σχεδιασμού χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων και βάσει του προσφάτως ψηφισθέντος τροποποιητικού νόμου επί του ΕΣΠΑ, είναι αρχικώς ανέφικτη (η αξιολόγηση λαμβάνει υπ’όψιν της δεδομένα άσχετα με το έργο) και επιπροσθέτως περιορισμένου αποτελέσματος διότι η bottom-up διαδικασία είναι ανέφικτο να προσδώσει απολύτως συμπληρωματικά έργα. 0.7. Οι αρχές του Ε.Π. ΨΣ δεν είναι «επιμέρους» αλλά οι σχετικές πολιτικές επιλογές. Η στρατηγική του Ε.Π. ΨΣ είναι μία: οι «στρατηγικές» για ένα συγκεκριμένο αρραγές θέμα είναι άτοπη ως έννοια. Το προς δημόσια διαβούλευση έγγραφο δεν είναι «οι κατευθύνσεις Σχεδιασμού» αλλά ο σχεδιασμός. 0.8. Η «επαναχάραξη της στρατηγικής Σχεδιασμού του Προγράμματος» είναι απολύτως ασυνεπές να λαμβάνει χώρα παράλληλα με τη “δρομολόγηση” (;) «των υπόλοιπων δύο αξόνων δράσης (αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών, υλοποίηση έργων άμεσης χρονικής προτεραιότητας) για την αποφυγή τυχόν καθυστερήσεων.»: επιχειρησιακά ισοδυναμεί με τη δήλωση «υλοποιώ κάτι το οποίο θα πρέπει να εντάσσεται σε αυτό πού δεν έχω αποφασίσει ακόμα γιατί βιάζομαι να κάνω λάθος». 0.9. Η φράση «στρατηγική άμεσης υλοποίησης» δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο νόημα: η χρονική διασπορά των περιεχομένων της στρατηγικής είναι μέρος της, όχι προσδιορισμός της. Η «δημοσίευση νέων Προσκλήσεων για την επίτευξη των στόχων και προτεραιοτήτων που τίθενται στο πλαίσιο της παρούσας διαβούλευσης», ως τμήμα της «στρατηγική άμεσης υλοποίησης», δηλώνει πως, ανεξαρτήτως της στρατηγικής, η εξειδίκευσή της υλοποιείται άμεσα!… 0.10. Το Ε.Π. ΨΣ δεν μπορεί να έχει ως στόχο «την ανάπτυξη υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις» διότι δεν αναπτύσσει υπηρεσίες αλλά εξασφαλίζει την υλοποίηση έργων το αποτέλεσμα των οποίων συντελεί, άμεσα ή έμμεσα, καθοριστικά ή δευτερευόντως, στην ανάπτυξη υπηρεσιών. Η στρατηγική δεν έχει πεδία, συνεπώς «η ανάπτυξη οριζόντιου χαρακτήρα υπηρεσιών για φορείς του Δημοσίου» δεν μπορεί να είναι πεδίο στρατηγικής τού Ε.Π. ΨΣ: η εν λόγω ανάπτυξη δύναται να αποτελεί παράγοντα της επιχειρηματικής αρχιτεκτονικής βάσει της οποίας οργανώνεται η στρατηγική του. 0.11. Η «απλούστευση των διαδικασιών» και η «αναδιοργάνωση των δημόσιων υπηρεσιών» είναι θέματα τα οποία σχετίζονται με τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, συνεπώς με τον σχεδιασμό βέλτιστης αρχιτεκτονικής λειτουργίας, και όχι με την a priori υλοποίηση έργων ΤΠΕ, τα οποία αποτελούν per se τα μέσα υλοποίησης και εφαρμογής των βέλτιστων διαδικασιών χρησιμοποιώντας ΤΠΕ. Συνεπώς, δεν έχει νόημα να δοθεί έμφαση, μέσω του Ε.Π. ΨΣ, στα εν λόγω θέματα πριν την ολοκλήρωση της αντίστοιχης διαδικασίας του έτερου Ε.Π.. Όσο για την έμφαση στην «εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων», η γραφειοκρατική-διεκπεραιωτική προσέγγιση δεν σχετίζεται ούτε με την εξωτερίκευση του πολίτη από τις ενδο-κρατικές διαδικασίες ούτε με την αναπτυξιακής λογικής προσφορά στοχευμένων αγαθών και υπηρεσιών προς εξασφάλιση μόχλευσης. 0.12. Η «απόδοση των δύο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων» εξαρτάται από το ποσοστό απορροφητικότητάς τους και όχι από τη συντονισμένη δράση τους «στους τομείς των εξωστρεφών και εσωστρεφών υπηρεσιών». Η συμβολή των Ε.Π. στην αναπτυξιακή στρατηγική εξαρτάται (α) από τη συμβατότητα του σχεδιασμού χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων που θα υλοποιηθούν μέσω αυτών με τους συγκεκριμένους στόχους της αναπτυξιακής στρατηγικής, και (β) από την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης του εν λόγω χαρτοφυλακίου, δεδομένο το οποίο απαξιώθηκε μερικώς με την σχετική τροποποίηση του νόμου 3614/2007. 0.13. Οι μηχανισμοί «σχεδιασμού και εφαρμογής των δημοσίων πολιτικών» δεν εξαρτώνται από τη «συντονισμένη δράση των δύο Ε.Π.»: είναι αντικείμενο κυρίως της Μονάδας Ελέγχου Ποιότητας Ρυθμίσεων της Γενικής Γραμματείας της Κυβέρνησης (και των ανά Υπουργείο Μονάδων Ανάλυσης και Τεκμηρίωσης Πολιτικής, τις οποίες συντονίζει) και δευτερευόντως του ΝΠΙΔ για τη διαχείρισης της διοικητικής αλλαγής – θα έπρεπε δε να περιλαμβάνουν το Γραφείο Διαχείρισης Χαρτοφυλακίου Έργων και Προγραμμάτων (βλ. http://labs.opengov.gr/2010/03/05/2038). 0.14. Η διαλειτουργικότητα «ηλεκτρονικών υπηρεσιών για επίτευξη αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ συστημάτων δημοσίων υπηρεσιών» είναι δομικό συστατικό των αρχιτεκτονικών των Ε.Π. και δεν σχετίζεται με την «συντονισμένη δράση των δύο Ε.Π.». ENOTHTA A : (1) Αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με το Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» – βασικότερα προβλήματα εφαρμογής 1.1. Οι «σημαντικότερες προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν» δεν έχουν συνδεθεί με την πρώτη παράγραφο (το όραμα), συνεπώς γίνεται προσπάθεια παραγωγής απαντήσεων σε λάθος πρόβλημα: πρέπει να δημιουργηθεί συγκεκριμένη στρατηγική, η οποία να εξειδικεύει τα στοιχεία του οράματος (παραγωγικότητα και επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών + υψηλό κόστος λειτουργίας Δημοσίου και έλλειψη ανταγωνιστικότητας + εξαγωγικού προσανατολισμού του ιδιωτικού τομέα) ούτως ώστε να επιτευχθεί το «Ψηφιακό Άλμα». ENOTHTA A : (2) Γενικές προτεραιότητες της πολιτικής στον τομέα των ΤΠΕ 2.1. Οι πολιτικές δράσεις είναι αντικείμενο πολιτικής (πολιτικών διεργασιών) και όχι πολιτικών (τεχνοκρατικής αντιμετώπισης προβλημάτων βάσει πολιτικών επιλογών και προτεραιοτήτων): η αναφερόμενη κινητοποίηση δεν σχετίζεται ούτε με τον τομέα των ΤΠΕ, ούτε με τις πολιτικές επιλογές πού πρέπει να γίνουν σε επίπεδο στρατηγικής επί των στοιχείων του οράματος (παραγωγικότητα και επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών + υψηλό κόστος λειτουργίας Δημοσίου και έλλειψη ανταγωνιστικότητας + εξαγωγικού προσανατολισμού του ιδιωτικού τομέα) ούτως ώστε να επιτευχθεί το «Ψηφιακό Άλμα». 2.2. Η «μετάβαση στη νέα εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης» δεν δύναται να κινηθεί: πρέπει να οριστεί με μετρήσιμο και σχεδιαστικά αποτελεσματικό τρόπο. Επιπροσθέτως, η «ανάπτυξη και προσφορά […] υπηρεσιών» και η «συμμετοχή των πολιτών» είναι χαρακτηριστικά στοιχεία του τρόπου μετάβασης και όχι ο τρόπος. 2.3. Η χρήση ΤΠΕ δεν είναι το μέσο επίτευξης στόχων («ενίσχυση, ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κουλτούρας εξωστρέφειας») αλλά η πλατφόρμα πού διευκολύνει την υλοποίηση και λειτουργία των έργων μέσω των οποίων θα επιτυγχάνονται οι στόχοι. 2.4. Η αύξηση της μη στοχευμένης δημόσιας πληροφορίας δεν συμβάλλει την προσέγγιση του οράματος (παραγωγικότητα και επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών + υψηλό κόστος λειτουργίας Δημοσίου και έλλειψη ανταγωνιστικότητας + εξαγωγικού προσανατολισμού του ιδιωτικού τομέα) ούτως ώστε να επιτευχθεί το «Ψηφιακό Άλμα» αλλά στην κάλυψη των αναγκών παραγωγής έωλων σκανδαλοθηρικών εκπομπών. 2.5. Τα στοιχεία Α, Β και Γ δεν είναι «επίπεδα δράσεων» αλλά κάποια από τα επιθυμητά, πολιτικά ίσως, χαρακτηριστικά του, μη προσδιοριζόμενου, τρόπου επίτευξης του «Ψηφιακού Άλματος». Δεν υπάρχει, ως εκ τούτου, κανένα σύνολο ενεργειών, οι οποίες να «διέπονται από τις τέσσερις βασικές αρχές της κυβερνητικής πολιτικής (Διαφάνεια, Συμμετοχή, Ανοικτότητα και Αποτελεσματικότητα)» και να «υλοποιούνται μέσα από εξειδικευμένες παρεμβάσεις σε συγκεκριμένους φορείς με τη βοήθεια όλων των εταίρων (πολίτες, δημόσιο, επιχειρήσεις, φορείς)». ENOTHTA B : (3) Σύγχρονη Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 3.1. Το ερώτημα περί μη ύπαρξης συγκεκριμένης στρατηγικής είναι ασυνεπές με τις βασικές επιστημονικές αρχές διοίκησης οργανισμού. 3.2. Η στρατηγική στοχευμένων προσκλήσεων δεν είναι στρατηγική αλλά ασυνεπής με τις επιστημονικές αρχές διαχείρισης χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων επιλογή τρόπου υλοποίησης της μη διατυπωθείσας, έως σήμερα, στρατηγικής. 3.3. Η «αποδοτικότερη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και στην καλύτερη συνολική “εμπειρία χρήστη” του πολίτη», στο επίπεδο του στρατηγικού σχεδιασμού, δεν εξαρτάται από τυχόν επιπλέον «προτεραιότητες/δράσεις/στόχους» αλλά από την εξειδίκευση των πολιτικών επιλογών στρατηγικής, οι οποίες δεν περιγράφονται στο εν λόγω κείμενο. ENOTHTA B : (4) Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας μέσω των ΤΠΕ 4.1. Η εκμετάλλευση των ΤΠΕ δεν συντελεί στη "διαμόρφωση ενός αναπτυξιακού πλάνου για όλους" αλλά αποτελεί το μέσο επιτυχούς υλοποίησης και λειτουργίας έργων σε μια ψηφιακή οικονομία. Ομοίως, δεν μπορεί να αποτελεί στόχο προς επίτευξη, ούτε μέσο αναθέρμανσης της οικονομίας. 4.2. Η στήριξη της επιχειρηματικότητας είναι ζήτημα ύπαρξης προϋποθέσεων λειτουργίας και αξιοποίησης συγκριτικών πλεονεκτημάτων: έως τη δημιουργία τους, προφανώς μέσω έργων τα οποία θα αξιοποιούν ΤΠΕ, οι ενέργειες προτεραιότητας πρέπει να είναι ο ξεκάθαρος στρατηγικός σχεδιασμός προϋποθέσεων λειτουργίας και συγκριτικών πλεονεκτημάτων. 4.3. Ομοίως για την ουσιαστική αύξηση της ανταγωνιστικότητας/εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. 4.4. Κατόπιν του συναθροιστικού σχεδιασμού χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων, σε αυτούς πού έχουν την τεχνογνωσία διαχείρισης για να υλοποιήσουν. 4.5. Η διατυπωθείσα αλλαγή στις προτεραιότητες και στην εστίαση των παρεμβάσεων είναι (α) βραχυπρόθεσμα ασαφούς και μεσοπρόθεσμα ζημιογόνου (λόγω λανθασμένης στόχευσης και δημιουργίας ψευδών προσδοκιών) αναπτυξιακού αποτελέσματος για τις επιχειρήσεις, και (β) βραχυπρόθεσμα θετική (ίσως σωτήρια για κάποιες) και μεσοπρόθεσμα ζημιογόνα (υιοθέτηση μη παραγωγικού υποδείγματος λειτουργίας και στρατηγικής ανάπτυξης) για τις επιχειρήσεις του εν λόγω κλάδου. 4.6. Η χαμηλή αποτελεσματικότητα των πόρων που κατευθύνθηκαν προς επιχειρήσεις στο πλαίσιο παλαιότερων παρεμβάσεων οφείλεται (α) στην έλλειψη σχεδιασμού σε επίπεδο κυβερνητικού χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων, λόγω μη ύπαρξης στρατηγικής και μη ύπαξης του εν προαναφερθέντος σχεδιασμού και (β) στη φτωχή διαχείριση υλοποίησης των έργων: αυτά τα λάθη πρέπει να αποφευχθούν. 4.7. Δράσεις που αποτελούν μαθηματική προβολή ξεκάθαρης αναπτυξιακής στρατηγικής. 4.8. Ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών μέσω της ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού χωρίς άμεσο χρηματοοικονομικό κέρδος για την επιχείρηση. 4.9. Δημιουργία εθνικού συστήματος πληροφόρησης, πιθανώς από το ΕΚΤ μέσω της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού των Πρεσβειών και των εθνικών αντιπροσώπων στις Βρυξέλλες. ENOTHTA B : (5) Ανάπτυξη και αξιοποίηση ψηφιακών υποδομών και περιεχομένου 5.1. Ο σκοπός περιλαμβάνεται στη στρατηγική, συνεπώς η στρατηγική ανάπτυξης «ψηφιακών υποδομών και περιεχομένου» δεν μπορεί να έχει σκοπό «τόσο την υποστήριξη και διανομή του ψηφιακού περιεχομένου (και υπηρεσιών), όσο και στην ίδια τη δημιουργία και τη διάθεση του περιεχομένου αυτού». Η προσέγγιση εκμετάλλευσης του ήδη υπάρχοντος κεφαλαίου, όταν αυτό καταγραφεί σε περιουσιολόγιο, για την παροχή περιεχομένου είναι ανάποδη: πρώτα πρέπει να αποφασιστεί ποιές ανάγκες θα καλυφθούν και μετά ο βέλτιστος τρόπος κάλυψής τους, λαμβάνοντας υπ' όψιν το υπάρχον κεφάλαιο. Οι υποδομές εξυπηρετούν το περιεχόμενο πού πρέπει να παραδοθεί στις επιχειρήσεις και στους πολίτες και όχι το αντίθετο. 5.2. Οι «οικονομίες κλίμακας σε ότι αφορά την προμήθεια και συντήρηση του υλικού» είναι θέμα procurement management και όχι στρατηγικής Ε.Π.. 5.3. Η «ψηφιοποίηση ιστορικών δεδομένων και δημιουργία ψηφιακών βιβλιοθηκών (digital libraries) δημόσιας πρόσβασης», ως μέσο για την επίτευξη του στόχου «Δημιουργία και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου», είναι ζήτημα οργανωμένο βάσει Κοινοτικών Συστάσεων από ήδη κατατεθειμένο ΤΔ, συνεπώς δεν υφίσταται ζήτημα επαναπροσδιορισμού αρμοδιοτήτων και δημιουργίας ζήτησης ασύνδετων και άνευ συγκεντρωτικού αποτελέσματος έργων. 5.4. Το κύριο πρόβλημα των κρατικών ψηφιακών υπηρεσιών δεν είναι η τηλεπικοινωνιακή υποδομή αλλά η έλλειψη κουλτούρας για ανάπτυξη ουσιαστικού περιεχομένου το οποίο να καλύπτει συγκεκριμένες ανάγκες του πολίτη. Η ανάπτυξη δικτύων νέας γενιάς θα δημιουργήσει ζήτηση κυρίως για δύο υπηρεσίες: IPTV και οπτικοακουστικό υλικό πορνογραφικού περιεχομένου. Αν δεν είναι αυτός είναι ο στρατηγικός στόχος, τότε πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία -από τις επιχειρήσεις και από το κράτος- χρήσιμων για τη βιώσιμη ανάπτυξη υπηρεσιών. ENOTHTA Γ : (6) Εισαγωγή τεχνολογιών και μεθοδολογιών που αφορούν το σύνολο των παρεμβάσεων 6.1. Ούτε ο στρατηγικός σχεδιασμός του Ε.Π. είναι δυνατόν να έχει ως στόχο, ούτε η προστιθέμενη αξία από τα νέα έργα είναι δυνατόν να προέρχεται από οριζόντιες προϋποθέσεις: οι τεχνολογίες και μεθοδολογίες πού αφορούν το σύνολο των παρεμβάσεων (μπορούν να) είναι δομικά χαρακτηριστικά και όχι στρατηγικό στόχο. Ενότητα Δ : (7) Γενικές Προτάσεις 7.1. Ο σχεδιασμός του Ε.Π. ΨΣ, δηλαδή η στρατηγική και η εξειδίκευσή της, δεν έχει καν την δομή τού προς δημόσια διαβούλευση κειμένου. ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ Η «απόλυτη διαφάνεια και συμμετοχή των υποψηφίων τελικών δικαιούχων, των συλλογικών φορέων, των εταιριών ΤΠΕ, των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων καθώς και των πολιτών στο νέο σχεδιασμό.», δυστυχώς, δεν είναι η προϋπόθεση αλλά, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο, ο σκοπός: η εν λόγω δήλωση αναγγέλλει την προσχηματική διαδικασία για τη νομιμοποίηση προαποφασισμένων (μη τεχνοκρατικά ορθών) αποφάσεων. Ελπίζω να ήταν μια ατυχής φράση. Υ.Γ. Ως συνήθως, δεν γίνεται καμία μνεία στους ανθρώπινους πόρους: η φράση "ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός" θα έπρεπε, λογικά, να μην είναι άγνωστη...