Στον ν. 4139/2013 (Α΄74) προστίθεται άρθρο 2Θ ως εξής:
«Άρθρο 2Θ
Άδεια παραγωγής αποκλειστικά για εξαγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του ξηρού ανθού
1. Η αίτηση της παρ. 1 του άρθρου 2Ζ επιτρέπεται να αφορά στην παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του ξηρού ανθού συσκευασίας έως τριάντα (30) γραμ. με σκοπό αποκλειστικά την εξαγωγή τους για ιατρικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς, ανεξάρτητα εάν στη χώρα εξαγωγής προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ως τελικό ή ενδιάμεσο προϊόν ή πρώτη ύλη για ιατρικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς.
Στην περίπτωση αυτή, εκτός των δικαιολογητικών της παρ. 1 του άρθρου 2Ζ, ο αιτών προσκομίζει στον Ε.Ο.Φ.:
α) τεκμηριωμένη συμφωνία του ανθού κάνναβης με τα γενικά κείμενα της ευρωπαϊκής φαρμακοποιίας και αναφορά σε μεθόδους, μικροβιολογική ποιότητα, αφλατοξίνες, βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, αλκαλοειδή πυρρολιζιδίνης,
β) περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας του προϊόντος αποξηραμένου ανθού και επικύρωση της αξιοπιστίας της,
γ) επίσημη μετάφραση άδειας κυκλοφορίας ή άλλου εγγράφου από αρμόδια αρχή της αλλοδαπής, στην οποία προορίζεται να εξαχθούν τα προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του αποξηραμένου ανθού, στην οποία διευκρινίζονται η αρμοδιότητά της για την εισαγωγή του αποξηραμένου ανθού και η αδειοδότηση εισαγωγής του για ιατρικούς σκοπούς, είτε ως τελικού ή ενδιάμεσου προϊόντος, είτε ως πρώτης ύλης.
Τα παραπάνω δικαιολογητικά αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις, με απόφαση του Υπουργού Υγείας, ύστερα από πρόταση του Ε.Ο.Φ..
2. Η άδεια παραγωγής αποκλειστικά για εξαγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του ξηρού ανθού χορηγείται εφόσον η μονάδα έχει υποβάλλει συγχρόνως αίτηση για ειδική έγκριση κυκλοφορίας τελικού προϊόντος στην Ελλάδα σε μορφή διαφορετική αυτής του ξηρού ανθού.
3. Επιπλέον των δικαιολογητικών της παρ. 1, ο αιτών προσκομίζει ενώπιον του Ε.Ο.Φ. και τη βεβαίωση της Διεύθυνσης Αδειοδότησης Επιχειρήσεων και Επιχειρηματικών Πάρκων της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σύμφωνα με το άρθρο 2Ι.»
Αρθρο 2Θπαρ.1 Σε τι εξυπηρετεί η ανώτατη συσκευασία των 30 γραμμαρίων αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στην χώρα εισαγωγής ως ά δραστική ύλη. Πως εξυπηρετεί την προσέλκυση επενδύσεων κάτι τέτοιο καθώς αυξάνει κατά πολύ και το κόστος προϊόντος αλλά και την αρχική επένδυση καθώς προϋποθέτει να εγκατασταθούν αυτοματοποιημένες γραμμές ζύγισης και συσκευασίας πολύ υψηλότερου κόστους . Αύτη την στιγμή η ο παλαιότερος παραγωγός φαρμακευτικής κάνναβης στην Ευρώπη διανέμει σε συσκευασίες των 400 γραμμαρίων. https://bedrocan.com/products-services/ordering-medicinal-cannabis/Πρόταση : Η συσκευασία κατά περίπτωση να εγκρίνετε (όπως σε όλες τις ά δραστικές ύλες) από τον ΕΟΦ ώστε να μην υποβαθμίζεται το περιεχόμενο Π.Χ. ξηρός ανθός σε συσκευασίες 5 κιλών θα συμπιέζονταν με τέτοιο τρόπο που δεν θα υπήρχε ομοιογένεια προϊόντος. Αλλά για τους περιορισμούς στη συσκευασία να υπάρχει πραγματικός λόγος που αφορά την ποιότητα και την σταθερότητα του παραγόμενου προϊόντος.Παρ 2.Η δυνατότητα προμήθειας ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών με Ά δραστικές ύλες θα επιτάχυνε την κυκλοφορία στην ελληνική αλλά και διεθνή αγορά τελικών φαρμάκων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ταυτόχρονα με το προτεινόμενο σχεδιο νόμου δημιουργείται ΜΕΙΖΩΝ ΖΗΤΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΙΑΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ καθώς ο Γερμανός φαρμακοβιομήχανος μπορεί να αγοράσει ά δραστικές ύλες που προέρχονται από την Φ.Κ. και να παράγει τελικά φάρμακα ενώ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ φαρμακοβιομηχανία δεν μπορεί.Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες η συνταγογράφηση Φ.Κ. γίνεται προσωποποιημένα και η παρασκευή των τελικών σκευασμάτων γίνεται σε γαληνικά φαρμακεία από Ά δραστικές ύλες. Η Ελλάδα σαν τουριστική χωρά με μεγάλη προσέλευση ευρωπαίων την καλοκαιρινή περίοδο πως θα εγγυηθεί την κάλυψη των αναγκών τους με τα φάρμακά τους.Τελικά δεν προβλέπεται τίποτα για τον Έλληνα ασθενή που θα έπρεπε να αποτελεί το κεντρικό μέλημα του νομοσχεδίου.Η Επεξεργασία Φυτικών Πρώτων υλών προς παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων είναι ένας πολύ εξελισσόμενος κλάδος και αρκεί μια ματιά σε οποιοδήποτε φαρμακείο για να δούμε πως τα ράφια του έχουν κατακλειστεί από προϊόντα φυτικής προέλευσης (Echinacea , Gingko biloba, sideritis, calendula ,arnica , salvia ………….) Ο εξοπλισμός που απαιτείται για την παραγωγή εκχυλισμάτων τους ΕΙΝΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΜΕ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΝΑΒΗΣ . Γιατί δεν επιτρέπεται λοιπόν στις μονάδες παραγωγής Φ.Κ. να επεξεργάζονται και άλλα φαρμακευτικά φυτά που υπάρχουν σε αφθονία στην ελληνική γη και έχουν ταυτόχρονα πολύ υψηλή ποιότητα λόγο κλίματος υπερβαίνοντας κατά πολύ τα standards που βάζει η ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία
Με βάση την παράγραφο 1 του άρθρου 2ΚΑ η εγκατάσταση μονάδας καλλιέργειας και επεξεργασίας φαρμακευτικής κάνναβης δεν επιτρέπεται σε ζώνες υψηλής παραγωγικότητας. Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η εγκατάσταση μονάδας καλλιέργειας και επεξεργασίας φαρμακευτικής κάνναβης αποτελεί συν της άλλης και θερμοκηπιακή καλλιέργεια. Επιπλέον, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η Cannabis Sativa L αποτελεί ένα φυτό με υψηλές απαιτήσεις σε νερό, γεγονός που σημαίνει ότι για την εγκατάσταση της καλλιέργειας ενδύκνεινται αγροτεμάχια τα οποία έχουν την δυνατότητα άρδευσης και ως εκ τούτου τα αγροτεμάχια τα οποία βρίσκονται σε ζώνες υψηλής παραγωγικότητας είναι τα πλέον κατάλληλα ή τουλάχιστον δεν πρέπει να αποκλειστούν.
Επιπρόσθετα, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί το γεγονός ότι ορθώς ο νομοθέτης αποσαφήνισε στο άρθρο 155 του ν. 4601/2019 (Α΄ 44) ότι επιτρέπεται η εγκατάσταση μονάδων καλλιέργειας και επεξεργασίας φαρμακευτικής κάνναβης σε ζώνες υψηλής παραγωγικότητας.
Επομένως, θεωρούμε σκόπιμο η έγκριση της παρ. 2 του άρθρου 2Α να χορηγείται σε περιοχές, στις οποίες επιτρέπονται οι μεταποιητικές και συναφείς δραστηριότητες των άρθρων 17 έως 40 του ν. 3982/2011 (Α` 143), στις περιοχές των παρ. 2 έως και 5 του άρθρου 17 του ν. 3325/2005 (Α` 68) ή σε περιοχές, στις οποίες επιτρέπονται γεωργικές δραστηριότητες και εκμεταλλεύσεις, καθώς και στη γη υψηλής παραγωγικότητας.
Τέλος, στο πλαίσιο διαρκούς οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι απολύτως αναγκαίο η δυνατότητα επέκτασης των επιχειρήσεων φαρμακευτικής κάνναβης σε όμορες εκτάσεις γης ιδιαίτερα των επιχειρήσεων που βρίσκονται σε γη υψηλής παραγωγικότητας.
Στο νόμο δεν υπάρχει μια συνολική προσέγγιση σε ότι αφορά την ιατρική χρήση της κάνναβης, όπως βλέπουμε σε αρκετές άλλες χώρες (π.χ. Ισραήλ, Καναδάς, Δανία) και ως τούτου κρίνεται απαραίτητη η σύσταση ενός, όσο το δυνατόν, εξειδικευμένου φορέα, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, προκειμένου να ολοκληρώσει την όλη διαδικασία λειτουργίας του εγχειρήματος.
Η εμπειρία από άλλες χώρες έχει δείξει ότι αν δεν είναι ξεκάθαρα από την αρχή τα ζητήματα ισότιμης προσβασιμότητας, συνταγογράφησης, καθώς και των ποσοτήτων κάνναβης που μπορούν να κατέχουν οι ασθενείς την κάθε εκάστοτε στιγμή σε περίπτωση ελέγχου, τότε δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα εφαρμογής.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούν να προβλεφθούν μέσω :
1)Του καθορισμού της διαδικασίας συνταγογράφησης από τους γιατρούς όλων των ειδικοτήτων
2)Της ισότιμης προσβασιμότητας όλων των κατοίκων της χώρας μέσω της θέσπισης κριτηρίων & όρων συνταγογράφησης από τους γιατρούς ανά γεωγραφική περιοχή και ανεξαρτήτως ηλικίας των ασθενών
3)Της δημιουργίας κάρτας ασθενή προκειμένου να υφίσταται ανά πάσα ώρα έλεγχος για την νομιμότητα της προμήθειας των σκευασμάτων κάνναβης
4)Της ενημέρωσης όλων των εμπλεκομένων αρχών (νοσοκομεία, φαρμακεία, αστυνομία κ.α.) σχετικά με τις ποσότητες και τις διαδικασίες χορήγησης των σκευασμάτων κάνναβης.
Η επίσπευση των διαδικασιών θα οδηγήσει στην υλοποίηση των 25 επενδύσεων των και πλέον αδειών που έχουν μέχρι σήμερα δοθεί ύψους περίπου € 400 εκ με τη ταυτόχρονη δημιουργία περισσοτέρων από 3.000 νέων θέσεων εργασίας.
Σχετικά με το σημείο 1 του άρθρου 2Θ θα είχαμε να παρατηρήσουμε ότι το ανώτατο όριο συσκευασίας του ξηρού ανθού των 30 γραμμαρίων προς εξαγωγή και αυξάνει το κόστος παραγωγής και διάθεσης του προϊόντος. Προτείνεται η αύξηση του ανώτατου ορίου συσκευασίας ξηρού ανθού έως και 400 γραμμάρια.
Άρθρο 2Θ παρ. 1β
Απαιτούνται διευκρινήσεις σχετικά με το ποιος επικυρώνει την παραγωγική διαδικασία. Ουσιαστικά εδώ γίνεται αναφορά στο πρωτόκολλο GGACP (Good Agricultural and Collection Practices) αλλά ποιος φορέας θα επικυρώνει την ορθή γεωργική πρακτική της καλλιέργειας;
Άρθρο 2Θ παρ.1α.
Δεν είναι ξεκάθαρο ποια είναι η διαδικασία τεκμηρίωσης της συμφωνίας και ποιος φορέας τη πιστοποιεί.
Ως προς το άρθρο 9:
Προτείνουμε στο τέλος της παραγράφου 1 του άρθρου 2Θ του ν.4139/2013 (Α’ 74) να προστεθεί «και για τους κατά περίπτωση ευφορικούς σκοπούς. Κατ’ εξαίρεση και κατόπιν ειδικής έγκρισης, επιτρέπεται η παραγωγή και διάθεση εντός Ελλάδος προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή ξηρού ανθού για πειραματικούς και ερευνητικούς σκοπούς».
Στο τέλος της παραγράφου 2 του ίδιου άρθρου, προτείνουμε να προστεθεί «με εξαίρεση την παραγωγή και διάθεση για πειραματικούς και ερευνητικούς σκοπούς».
‘Άρθρο 9 παράγραφος 2. Η άδεια παραγωγής αποκλειστικά για εξαγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του ξηρού ανθού χορηγείται εφόσον η μονάδα έχει υποβάλλει συγχρόνως αίτηση για ειδική έγκριση κυκλοφορίας τελικού προϊόντος στην Ελλάδα σε μορφή διαφορετική αυτής του ξηρού ανθού.
• Υποχρεώνετε τους επενδυτές να ΚΑΤΑΘΕΣΟΥΝ ΑΙΤΗΣΗ (οχι να πάρουν έγκριση) για άλλη μορφή ΤΕΛΙΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ????
i. Πώς ωφελείται το επενδυτικό περιβάλλον με αυτή τη διάταξη ?? Θα προσελκύσετε ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ επενδυτές δημιουργώντας περισσότερες απαιτήσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες ανά τον κόσμο ???
ii. Παγκοσμίως, υπάρχει ΜΟΝΟ 1 τελικό προιόν που υπάγεται στην ειδική έγκριση κυκλοφορίας και για να κατατεθεί φάκελος προς έγκριση ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ και το άρθρο 7 του 52588 CoreSMPC. Ουσιαστικά δεν επιθυμείτε την ΕΞΑΓΩΓΗ ΑΝΘΟΥ (Σημαντική αιτία που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ επενδύσεις στη χώρα στον τομέα της Φ.Κ) αλλά την ΕΞΑΓΩΓΗ ΑΝΘΟΥ εφόσον υπάρχει αίτηση (?!) για ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ ???!!!!
‘Άρθρο 9 παράγραφος 1. Η αίτηση της παρ. 1 του άρθρου 2Ζ επιτρέπεται να αφορά στην παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης με τη μορφή του ξηρού ανθού συσκευασίας έως τριάντα (30) γραμ.»
• Με ποιο σκεπτικό απαγορεύετε την εξαγωγή α΄ ύλης προς εκχύλιση και υποχρεώνετε την εξαγωγή συσκευασμένου προϊόντος (πχ. Επιτρέπετε την εξαγωγή της ελιάς σε βαζάκια και ΟΧΙ σε bulk)??? Το επιχείρημα ότι προσπαθείτε να κρατήσετε θέσεις εργασίας ΔΕΝ υφίσταται καθώς πολύ απλά οι εταιρίες ΔΕΝ θα επιλέξουν την Ελλάδα
i. Γιατί περιορίζετε τα revenue streams των εταιριών αποκλείοντας την εξαγωγή προς εκχύλιση?
ii. Γνωρίζεται τον ακριβή αριθμό θέσεων εργασίας που «θα χαθούν» αν η συσκευασία γίνεται στην Ελλάδα ανά επιχείρηση??
1. Η διαδικασία συσκευασίας, ιδανικά βάση EuGMP, γίνεται απο μηχανήματα.
iii. Γιατί δημιουργείτε barriers to entry αυξάνοντας το απαιτούμενο κόστος επένδυσης ??
Ως αναισθησιολόγος, έχω λάβει ειδική εκπαίδευση – και διατηρώ ενεργό ενασχόληση – με τη διαχείριση του χρόνιου πόνου. Ειδικότερα, στην εξειδίκευσή μου περιλαμβάνεται η φροντίδα ασθενών με νοσήματα που περιορίζουν τη ζωή, στα πλαίσια της Παρηγορικής Φροντίδας (ν. 3418/2005, άρθρο 29). Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Συντάγματος της Ελλάδας, ο ιατρός έχει υποχρέωση να διαφυλάττει τη ζωή και την υγεία κάθε ασθενούς, με κάθε δυνατό τρόπο. Η ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και από κάθε σύμπτωμα που επηρρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής, είναι ανθρώπινο δικαίωμα (https://www.iasp-pain.org/PublicationsNews/NewsletterIssue.aspx?ItemNumber=2128). Τα τελευταία χρόνια, διεθνώς η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει τη θέση των κανναβινοειδών φαρμάκων στα πλαίσια της αντιμετώπισης τόσο του ανθεκτικού πόνου, όσο και σε μία πλειάδα άλλων συμπτωμάτων, όπως η ναυτία, η ανορεξία, η καταβολή και οι διαταραχές της διάθεσης (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ejp.1297).
Ως κλινικός γιατρός, ξεκίνησα την μελέτη της δράσης των κανανβινοειδών, ορμόμενη από τους ασθενείς μου που ανέφεραν την (παράνομη) χρήση διαφόρων σκευασμάτων, καθώς και τα θεαματικά ευεργετικά αποτελέσματα που αυτή είχε είτε στη νόσο, είτε στα συμπτώματά της, είτε τέλος στις παρενέργειες των θεραπειών που ελάμβαναν σχετικά. Σήμερα, παρά τις προόδους που έχουν γίνει αναφορικά με τη νομοθετική ρύθμιση πολλών θεμάτων που αφορούν τη διάθεση της «φαρμακευτικής κάνναβης» στους Έλληνες ασθενείς, η πραγματικότητα παραμένει δυστυχώς μακριά από το ιδεατό.
Είναι κατανοητό από όλους τους εμπλεκόμενους ότι η οριστική λύση του προβλήματος τόσο των ιατρών όσο και των ασθενών, απαιτεί σχεδιασμό και συντονισμό πολλών θεσμικών δομών, γεγονός που αποδεδειγμένα προκαλεί δυσκολίες, καθυστερήσεις και συγκρούσεις. Τα κωλύματα αυτά διαιωνίζουν το καθεστώς του παράνομου εμπορίου, αλλά δημιουργούν επιπλέον προβλήματα στους ασθενείς και τους θεράποντές τους, καθότι τα «σκευάσματα» αυτά δεν ελέγχονται ούτε ως προς την ακριβή σύσταση ούτε ως προς την ποιότητα και τις προσμίξεις τους.
Στις χώρες που τα κανναβινοειδή φάρμακα βρίσκονται προς διάθεση για τις ενδεδειγμένες παθήσεις, υπάρχει δυνατότητα προμήθειας τόσο ξηρού ανθού, όσο και μιγμάτων διαφόρων αναλογιών κανναβινοειδών. Τούτο είναι σημαντικό, διότι αφενός κάθε ασθενής ανταποκρίνεται σε διαφορετικούς συνδυασμούς λόγω του φαινόμενου entourage (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3165946/), αφετέρου ο ανθός προσφέρεται για χρήση δια εισπνοής (με άτμισμα ή καύση, όχι κάπνισμα). Η χορήγηση φαρμάκων δια της αναπνευστικής οδού, αποτελεί μέθοδο που επιτρέπει την ταχύτατη απορρόφηση των δραστικών ουσιών (όπως η ενδοφλέβια χορήγηση, αλλά χωρίς την ανάγκη φλεβικής προσπέλασης), είναι εφικτή ακόμα και σε ασθενείς τελικού σταδίου ή με απόφραξη του πεπτικού που δεν μπορούν να λάβουν φάρμακα από το στόμα και έχει ειδική ένδειξη στην ανακούφιση της δύσπνοιας (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2689518/).
Τα ανωτέρω, αποτελούν σύντομη αιτιολόγηση της απόλυτης ανάγκης διάθεσης κανναβινοειδών φαρμάκων, καθώς και ξηρού ανθού στην ελληνική αγορά για ιατρική χρήση. Οι ασθενείς, εκτός από το δικαίωμα στη θεραπεία, έχουν το δικαίωμα να την απολαμβάνουν και σε προσιτό κόστος (το παράδειγμα με τη διάθεση του περίφημου Sativex που έμεινε στις αποθήκες και έληξε γιατί κανείς δεν είχε τη δυνατότητα να πληρώσει 580 ευρώ για θεραπεία λίγων ημερών έως εβδομάδων είναι τραγικά πρόσφατο). Επομένως, είναι σημαντικό στα πλαίσια ενός σχεδίου προώθησης της καλλιέργειας της φαρμακευτικής κάνναβης στη χώρα μας να υπάρχει πρόβλεψη και για διάθεση των προϊόντων της άμεσα στον Έλληνα ασθενή, μέσω υποστήριξης της εγχώριας παρασκευής και κυκλοφορίας. Αυτό είναι σύμφωνο και με τις Αρχές της Ισότητας για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την οποία όλοι οι ασθενείς έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε όλες τις θεραπείες.
Ευελπιστώ ότι η σχετική νομοθεσία θα βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή, και δηλώνω την προσωπική μου διαθεσιμότητα σε οποιονδήποτε φορέα ή οργανισμό ή επιτροπή ή άλλο συσταθεί σχετικά, ώστε σύντομα κάθε Έλληνας ασθενής να έχει ίδια δυνατότητα πρόσβασης στη «φαρμακευτική κάνναβη», όπως ο Γερμανός και ο Τσέχος και κάθε άλλος κάτοικος της Ευρώπης αυτή τη στιγμή.
Χ. Καραναστάση
επιτελους νομιμοποιηστε την κανναβη για ψυχικες και σωματικες ασθενειες και κοψτε τα εσοδα στην μαφια με την παρανομη αλβανικη κανναβη
Το παρακάτω σχόλιο γράφω με την ιδιότητα του ιατρού, εξειδικευμένου στη θεραπευτική χρησιμοποίηση της κάνναβης.
Επαγγελματικά δραστηριοποιούμαι στη Β. Μακεδονία, μια μικρή και φτωχή χώρα, που κατάφερε να δει το ζήτημα της φαρμακευτικής χρήσης της κάνναβης πολύ έξυπνα, πολύ εποικοδομητικά και πολύ πρακτικά και ευέλικτα, χωρίς κανένα σκόντο ως προς την προστασία των πολιτών από την κακή χρήση και κατάχρηση.
Επί πλέον έχω και τις εξής ιδιότητες:
Integrative medicine consultant (είναι ο διευθυντικός βαθμός) στην εταιρία Biomed Aid των Σκοπίων, που δραστηριοποιείται κυρίως στο management καρκινοπαθών.
τ. πρόεδρος της ICHS (International Clinical Hyperthermia Society)
Αντιπρόεδρος της HellSIO (Hellenic Soc. of Integrative Oncology)
Μέλος της επιστημονικής επιτροπής του MCE (Medicinal Cannabis Europe)
Μέλος της διεθνούς επιτροπήςτης SCC (Soc. of Cannabis Clinicians-USA)
Μέλος της IACM (International Association for Cannabinoid Medicines)
Από την επενδυτική σκοπιά, θεωρώ το νομοσχέδιο πολύ επιτυχές. Aν θα μπορούσατε να εξασφαλίσετε ότι οι δημόσιοι λειτουργοί δεν θα το σαμποτάρουν και αυτό στην πράξη, είμαι απόλυτα βέβαιος ότι θα φέρει επενδύσεις στην Ελλάδα, ώστε να αξιοποιηθεί επί τέλους ένα από τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.
Το πρόβλημα του νομοσχεδίου είναι ότι το ενδιαφέρον για τον Έλληνα ασθενή εμφανίζεται εντελώς περιθωριακά. Σύμφωνα με τον ν. 4523/2018 εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα η δυνατότητα θεραπευτικών χειρισμών με χρήση προϊόντων από το φυτό cannabis sativa L. Παρ΄ ότι ο νόμος ισχύει από το 2018, η εφαρμογή του νόμου είναι απογοητευτική. Πχ δεν έχει ακόμη εγκριθεί καμμία νομίμως αιτιολογημένη αίτηση ασθενούς για χορήγηση κάποιου σκευάσματος. Προφανώς αυτό υπερβαίνει το περιθώριο της στατιστικά δικαιολογημένης αστοχίας των υπηρεσιών. Βέβαια, το υπουργείο σας δεν είναι της Υγιείας, όμως οι όποιες ρυθμίσεις προβλέπονται εδώ θα δεσμεύουν τελικά όλους, όχι μόνο τους επενδυτές. Πότε θα τελειώσει το καθεστώς των συναρμοδιοτήτων; Δεν βλέπετε ότι ο μόνος που κερδίζει είναι ο γραφειοκράτης, αφού ποτέ δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η προσωπική του ευθύνη για καμμία παράλειψη ή αβελτηρία;
Κατά την άποψή μου η μέχρι τώρα αποτυχία στην εφαρμογή του νόμου οφείλεται στη φυσιολογική αδράνεια που παρουσιάζεται στη διοίκηση, όταν εμφανίζεται κάτι καινούργιο, και, κατά μείζονα λόγο, αν αυτό το καινούργιο είναι κοινωνικά αμφιλεγόμενο, έως και κακόφημο, παρ΄ ότι είναι νόμιμο. Βεβαίως η δρόγη κάνναβις δεν ευθύνεται γι΄ αυτό. Ευθύνεται η εσφαλμένη κατηγοριοποίησή της από εμάς ως ναρκωτικού, εθιστικού κλπ επίθετα, φυτού.
Τώρα που ο νόμος αναγνωρίζει αυτό που η επιστημονική κοινότητα δέχεται από ετών, προτείνω τη δημιουργία μιας αυτόνομης διοικητικής δομής (πχ Εθνικός Οργανισμός Κάνναβης;) με αποκλειστική αρμοδιότητα την εφαρμογή του ν. 4523/2018. Η αρμοδιότητα πρέπει να είναι αποκλειστική, διότι πχ τώρα, που αρμόδιος είναι ο ΕΟΦ, η εφαρμογή προσκρούει στην αδυναμία του ΕΟΦ να ανταποκριθεί στα πολλαπλά και ποικίλα αντικείμενα με τα οποία είναι επιφορτισμένος. Επίσης, ο ΕΟΦ λειτουργεί με βάση το concept του κλασσικού φαρμάκου, που έχει μία ουσία και έχει άδεια για μερικές παθήσεις. Η κάνναβη δεν «χωράει» σ΄ αυτό το μοντέλο. Επίσης, λείπουν μονίμως οι ανθρώπινοι πόροι. Οι πόροι κατανέμονται κατά την κρίση της διοικήσεως σε προφανώς σοβαρότερα θέματα, και ουδείς προτίθεται να αμφισβητήσει την ορθότητα της κατανομής. Όμως παραμένει η αδυναμία να ικανοποιηθούν οι πιεστικές ανάγκες των ασθενών, πολλοί από τους οποίους είναι τερματικοί καρκινοπαθείς και αναμένουν αγωνιωδώς ανακούφιση, άλλοι είναι καθηλωμένοι από τον πόνο και τη φαρμακοανθεκτική μυϊκή σπαστικότητα, ενώ άλλοι, κυρίως παιδιά, αφήνονται να «καίγονται» από τις φαρμακοανθεκτικές επιληπτικές κρίσεις. Οι ασθενείς αυτοί, με τις κάπως ιδιόρρυθμες θεραπευτικές ανάγκες, χρειάζονται τη δική τους υπηρεσία.
Η αδυναμία εφαρμογής του νόμου εκ μέρους των μέχρι τούδε αρμοδίων ανευθυνοϋπευθύνων υπηρεσιών καταλήγει στο γνωστό εν Ελλάδι φαινόμενο, να έχει εισαχθεί κατά πληροφορίας μου ποσότης από το κανναβινοειδές φάρμακο SATIVEX, αξίας EUR 75000.-, και αυτό να μη διατίθεται στους έχοντες ανάγκη. Και τα χρήματα ξοδεύτηκαν, και κανένας δεν τα αξιοποίησε. Θα ήταν το ίδιο αν υπήρχε μία και μόνη αποκλειστικά υπεύθυνη και εξειδικευμένη υπηρεσία; Πληροφορούμαι ότι το φάρμακο είναι από τον Δεκέμβριο 2020 «ληγμένο».
Ένα άλλο σημείο που είναι άξιο προσοχής (εμβάλλει μάλιστα και σε σκέψεις), είναι το γιατί να έχει εισαχθεί μόνο το SATIVEX, και όχι και άλλα χρήσιμα σκευάσματα που έχουν ως βάση την κάνναβη, που θα εκάλυπταν διαφορετικές από το SATIVEX ιατρικές ενδείξεις, πχ το σκεύασμα EPIDIOLEX, εγκεκριμένο σε άλλες χώρες για τις συνδρομικές φαρμακοανθεκτικές επιληψίες.
Μια αυτόνομη, ανεξάρτητη και εξειδικευμένη υπηρεσία για την φαρμακευτική κάνναβη θα ήταν επίσης σε πολύ καλλίτερη θέση για να εισαγάγει κάποιου βαθμού ευελιξία στις θεραπευτικές εφαρμογές. Είναι γνωστό από τη βιβλιογραφία ότι διάφορα νοσήματα τείνουν να απαντούν καλλίτερα σε κάποια ειδικότερα μείγματα κανναβινοειδών. Πχ τα αυτιστικά σύνδρομα φαίνεται να χρειάζονται μείξεις THC:CBD στην περιοχή 1:20. Το EPIDIOLEX είναι αμειγώς CBD, το SATIVEX είναι 1:1 THC:CBD. Αν δεν εισαχθούν και άλλα σκευάσματα, πώς είναι δυνατόν να ανακουφισθούν αυτές οι κατηγορίες ασθενών; Για παράδειγμα, η εταιρία REPLEK των Σκοπίων παράγει μια αξιολογότατη ποιοτικά και λίαν εκτεταμένη γκάμα προίόντων, που καλύπτουν κάθε ανάγκη των ασθενών, όπως αυτές που ανέφερα. Μόνο μια εξειδικευμένη υπηρεσία θα ήταν σε θέση να εγκρίνει πχ γαληνικά σκευάσματα κάνναβης, κατάλληλα για κάθε περίπτωση. Στην περίπτωση της κάνναβης αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού είναι βιβλιογραφικά σαφές ότι οι δόσεις και το φαρμακευτικό προφίλ είναι ισχυρότατα εξατομικευόμενες παράμετροι στην κανναβοθεραπεία.
Επιστρέφω στα επενδυτικά: Στο νομοσχέδιο όλα φαίνονται σχεδιασμένα γύρω από τις εξαγωγές. Οι εξαγωγές έχουν πάντα μια παγίδα: Αν εστιάζουμε στην εξαγωγή πρώτης ύλης (δηλαδή ανθού), τότε μιλάμε για νεο-αποικιοκρατικό νομοσχέδιο. Θα καταλήξει να εξάγουμε τον ΑΑΑ ποιότητος ανθό μας φτηνά, και να εισάγουμε το μεταποιημένο προϊόν με την προστιθέμενη αξία, ακριβά. Αν πράγματι αυτό θέλετε, λυπάμαι, αλλά θα επιδεινώσετε κι άλλο το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στη μεταποίηση και εξαγωγή προϊόντος με προστιθέμενη αξία.
Κάποιος επίσης πρέπει να νοιαστεί για τους μικρούς παραγωγούς. Υπάρχουν άνθρωποι με εκπληκτικό know how στην κάνναβη, αλλά χωρίς κεφάλαιο. Δεν θα ήταν ωραίο να σκεφθείτε κάποια λιγότερα barriers of entry (δεν θα προτείνω πώς θα το κάνετε, γιατί δεν είμαι ειδικός, όμως η ανάγκη είναι οφθαλμοφανής), ώστε να τονωθεί η ραχοκοκκαλιά της Ελλάδος, ο μικρός και μεσαίος αγρότης; Η TIKUN OLAN είναι εξαιρετική και πρωτοποριακή εταιρία και πρώτης τάξεως κύριοι, αλλά μόνο γι΄ αυτήν έχει χώρο κάτω από τον ήλιο μας; Ομάδες παραγωγών που θα λειτουργήσουν με συγκεκριμένες πειθαρχίες καλλιέργειας, ασφάλειας κλπ είναι η απάντηση στο πρόβλημα της υπανάπτυξης, όχι μόνο οι μεγάλες επενδύσεις, που τα μαζεύουν μετά και φεύγουν. Ισορροπία χρειάζεται για να μη προλεταριοποιηθούν όσοι απέμειναν όρθιοι.
Ανθός 1:
Ο ανθός της κάνναβης είναι πρωτίστως πρώτη ύλη για διάφορα προϊόντα, ταυτόχρονα είναι όμως και τελικό προϊόν για κάποιες χρήσεις. Για παράδειγμα, το άτμισμα ανθού είναι ο ιατρικά πλέον ενδεδειγμένος τρόπος λήψης κάνναβης στις περιπτώσεις καρκινικού πόνου με παροξυσμικά χαρακτηριστικά (break through pain). Πιο συγκεκριμένα, ο ανθός είναι εδώ αναντικατάστατος. Πώς θα βρούν λοιπόν ανθό οι ασθενείς μας; Απάντηση: Αποκλειστικά στο «βρώμικο» που τους προμηθεύει η Αλβανική κυρίως μαφία, στην οποία τους σπρώχνουμε εμείς από υπερσυντηρητισμό και ίσως νεο-αποικιοκρατισμό (τολμούν να λένε κάποιοι κακοήθεις εχθροί της κυβερνήσεως).
Ανθός 2:
Τί θα κάνετε μόλις εμφανισθεί ο τουρίστας ασθενής με τον ανθό του από τη χώρα του (πχ Γαλλία, Γερμανία), εφοδιασμένος και με την ιατρική του συνταγή; Θα τον συλλάβετε ή θα αναγκασθείτε να τροποποιήσετε το νόμο;
Αν τον τροποποιήσετε (το πιθανότερο), πάλι θα εξαιρέσετε τους Έλληνες ασθενείς από τη χρήση ανθού, και θα την επιτρέπετε μόνο στους ξένους υπηκόους;
Πού είναι η ισονομία των πολιτών της ΕΕ;
Το ίδιο ερώτημα ισχύει και για τώρα, απλά δεν είναι λίγο πιο καμουφλαρισμένη η ανισότητα.
Ανθός 3:
Στο τέλος τέλος της γραφής, δεν σας φαίνεται στρεβλή όλη αυτή η εξαίρεση του Έλληνα; Τι εξυπηρετεί άραγε;