Η σημασία των υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας
Τα τελευταία χρόνια έχει καταδειχθεί ότι προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής οικονομίας, η Ευρώπη πρέπει να καταστεί πιο εφευρετική, να καινοτομεί περισσότερο και να αντιδρά καλύτερα στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Παρόλο που προς το σκοπό αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη λάβει σημαντικά μέτρα, όπως μεταξύ άλλων η στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, υπάρχει σημαντικό πεδίο υλοποίησης ενεργειών προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο τομέας των υπηρεσιών προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες καινοτομίας, οι οποίες πρέπει να αξιοποιηθούν. Η καινοτομία στις υπηρεσίες μπορεί να αφορά νέες τεχνολογίες, διεργασίες, τρόπους αλληλεπίδρασης με τον πελάτη, αλλά και νέα επιχειρηματικά μοντέλα και πρακτικές. Ο τομέας των υπηρεσιών τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ο μεγαλύτερος και ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας επιχειρηματικής δραστηριότητας παγκοσμίως. Σύμφωνα με τη Eurostat, είναι ο μόνος τομέας της Ευρωπαϊκής Οικονομίας που παράγει νέες θέσεις εργασίας τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, στην Ευρώπη απασχολεί πάνω από το 70% του εργατικού δυναμικού (155 εκατομμύρια εργαζόμενοι το 2007), και το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Ενώ η συνολική απασχόληση τα τελευταία χρόνια αυξάνεται κατά 1% ετήσια, η απασχόληση στις υπηρεσίες αυξάνεται κατά 1,8% (Διάγραμμα 1)[1] [1]. Ο τομέας των υπηρεσιών αντιστοιχεί σε περισσότερο από τα δύο τρίτα του ΑΕγχΠ σε αντιδιαστολή με τους υπόλοιπους τομείς οικονομικής δραστηριότητας των οποίων η συμβολή μειώνεται.
[2]
Διάγραμμα 1: Συνολική απασχόληση (χιλιάδες) ανά τομέα ΕΕ-27, 1995-2007
Η ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών και του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια επιτρέπει την αυτοματοποίηση ορισμένων υπηρεσιών, και την ευρεία διάθεσή τους. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα για την ανάπτυξη νέων καινοτόμων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας, οι οποίες αναδεικνύονται ως μια ευκαιρία-κλειδί για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, της αγοράς, και της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια οι κλάδοι υψηλής τεχνολογίας είχαν να παρουσιάσουν μια ταχεία ανάπτυξη. Πάνω από 26.000 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας με την πλειονότητα αυτών να έχει ιδρυθεί την τελευταία 15ετία, ενώ και η σχετική απασχόληση παρουσίαζε σημαντική αύξηση (80.000 εργαζόμενοι την περίοδο 2001 – 2006). Οι κλάδοι αυτοί μπορούν να αποτελέσουν σημαντικές πηγές ανάπτυξης συνολικά για την ελληνική οικονομία. Αποτελούν τους πρωτοπόρους κλάδους σε όρους καινοτομίας, και επιπλέον συνεισφέρουν στην καινοτομική επίδοση των υπόλοιπων κλάδων της οικονομίας[2] [3].
Παρά τη σημαντική προοπτική των υπηρεσιών για ανάπτυξη και καινοτομία, μόνο λίγα σε αριθμό μέτρα στήριξης της καινοτομίας απευθύνονται άμεσα στις ανάγκες του τομέα των υπηρεσιών. Οι περισσότεροι μηχανισμοί στήριξης της επιχειρηματικότητας ως προς την καινοτομία δίνουν βάρος στον τομέα της μεταποίησης, και μόνο ορισμένα Κράτη Μέλη της ΕΕ έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν ενεργά την καινοτομία στις υπηρεσίες. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για έναν επαναπροσανατολισμό των μέτρων υποστήριξης της καινοτομίας προς τις υπηρεσίες. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020»[3] [4] στοχεύει στην προώθηση μιας έξυπνης, διατηρήσιμης, και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, αναγνωρίζοντας αφενός ότι υπάρχουν και κοινωνικές προκλήσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη και αφετέρου ότι η καινοτομία στις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας δύναται να συνεισφέρει σε όλους αυτούς τους στόχους.
[1] [5] Challenges for EU support to innovation in services, PRO INNO Europe Paper no 12, European Commission, Enterprise and Industry
[2] [6] Καινοτομία και κλάδοι υψηλής τεχνολογίας, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, 2008
[3] [7] Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, COM(2010) 2020, 3.3.2010