Στο άρθρο 16 του ν. 4399/2016 (Α΄117), τροποποιούνται α) ο τίτλος με αναφορά στην προσθήκη εξουσιοδοτικής διάταξης, β) το τρίτο εδάφιο της παρ. 1, ως προς την επιλογή των μελών των οργάνων στην περίπτωση διοικητικού ελέγχου από την υπηρεσία, γ) η παρ. 3, με προσθήκη επιλογής από τον φορέα του επενδυτικού σχεδίου, ως προς τη διενέργεια τακτικού ελέγχου σε περίπτωση υλοποίησης του αντικειμένου της επένδυσης σε ποσοστό 65%, ως προς την κατάργηση της παρέκκλισης από τη σειρά προτεραιότητας αιτήματος ελέγχου επενδυτικού σχεδίου, λόγω απρόβλεπτης ή έκτακτης ανάγκης και ως προς τη διαγραφή της σχετικής εξουσιοδότησης, γ) στο πρώτο εδάφιο της παρ. 6 διαγράφονται οι λέξεις «πληρότητας της έκθεσης ελέγχου και», δ) το τελευταίο εδάφιο της παρ. 8 αντικαθίσταται με τρία νέα εδάφια, ε) η παρ. 11 τροποποιείται ως προς την προσθήκη εναλλακτικού ποσοστού 65% για την πιστοποίηση υλοποίησης του έργου, με επιλογή του φορέα της επένδυσης, και στο τέλος της προστίθενται δύο νέα εδάφια, στ) στην παρ. 12 προστίθενται τέταρτο, ένατο και δέκατο εδάφιο, αντικαθίσταται το έβδομο εδάφιο και τροποποιείται το δέκατο τέταρτο εδάφιο, ζ) προστίθενται παρ. 13 και 14 και το άρθρο 16 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 16
Έλεγχος επενδυτικών σχεδίων – Εξουσιοδοτική διάταξη
1. Τα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στα καθεστώτα ενισχύσεων ελέγχονται κατά τη διάρκεια υλοποίησής τους, κατά την ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης και για την τήρηση των μακροχρόνιων υποχρεώσεών τους. Ο έλεγχος μπορεί να είναι έλεγχος επί των εγγράφων του φακέλου («διοικητικός έλεγχος») και επιτόπιος έλεγχος. Ο διοικητικός έλεγχος διενεργείται είτε από την Υπηρεσία και προς τον σκοπό αυτό δύναται να επιλέγονται μέλη από όλες τις υπηρεσίες των υπουργείων και των περιφερειακών διοικήσεων της παρ. 2 του άρθρου 13, είτε από εντεταλμένο όργανο ελέγχου, κατά την παρ. 8. Ο επιτόπιος έλεγχος διενεργείται αποκλειστικά από το ως άνω εντεταλμένο όργανο ελέγχου.
2. Σκοπός του ελέγχου είναι:
α. η διαπίστωση της συμμόρφωσης του φορέα του επενδυτικού σχεδίου προς τις διατάξεις του παρόντος, καθώς και της τήρησης των προϋποθέσεων και των όρων των αποφάσεων προκήρυξης και υπαγωγής,
β. η διαπίστωση της τήρησης των μακροχρόνιων υποχρεώσεων.
3. Τακτικός έλεγχος ενεργείται μετά από αίτηση του φορέα του επενδυτικού σχεδίου που συνοδεύεται από τα δικαιολογητικά που ορίζονται στην απόφαση προκήρυξης, προκειμένου να πιστοποιηθεί με την έκδοση σχετικής απόφασης των αρμόδιων οργάνων της παρ. 7 του άρθρου 14:
α. ότι έχει υλοποιηθεί το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της επένδυσης σε ποσοστό τουλάχιστον είτε 50% είτε 65% διαζευκτικά, κατ’ επιλογή του φορέα της επένδυσης, κατά την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος ελέγχου, ώστε να ενεργοποιηθεί η διαδικασία καταβολής της ενίσχυσης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 20, ή
β. ότι έχει ολοκληρωθεί το επενδυτικό σχέδιο και έχει αρχίσει η παραγωγική λειτουργία της επένδυσης κατά την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 19. Δαπάνες ή άλλες πράξεις που διενεργούνται μετά από την ημερομηνία υποβολής του αιτήματος ελέγχου λαμβάνονται υπόψη για την ολοκλήρωση του επενδυτικού σχεδίου, χωρίς να συνυπολογίζονται στην οριστικοποίηση του ενισχυόμενου κόστους της επένδυσης.
Σε περίπτωση μη επιβεβαίωσης των δηλωθέντων με την αίτηση ελέγχου στοιχείων από το όργανο ελέγχου, επιβάλλονται κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 23. Ο έλεγχος των δικαιολογητικών, που συνοδεύουν την αίτηση ελέγχου πραγματοποιείται από τα Όργανα Ελέγχου.
Αν, στο πλαίσιο πιστοποίησης της υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%), ή εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) τουλάχιστον, της περ. α`, έχουν καταβληθεί και προκαταβολές έργου για το επενδυτικό σχέδιο, αναγνωρίζεται και πιστοποιείται κόστος προκαταβολών μέχρι ποσοστό σαράντα τοις εκατό (40%). Το ποσοστό μειώνεται από 50% σε 40% κατά κατηγορία δαπανών στην ημεδαπή και μέχρι ποσοστό 50% για τις αντίστοιχες δαπάνες που πραγματοποιούνται για την προμήθεια μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού από την αλλοδαπή, υπό την προϋπόθεση ότι το σύνολο των ανωτέρω πιστοποιούμενων δαπανών για προκαταβολές δεν υπερβαίνει το τριάντα τοις εκατό (30%) του συνολικού εγκεκριμένου κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Οι δαπάνες για τις προκαταβολές πρέπει να αποδεικνύονται από επίσημα και νόμιμα παραστατικά όπως προεμβάσματα, ανοίγματα πιστώσεων, διάτρητες ή απλές αποδείξεις, και να συνοδεύονται από συμφωνητικό παραγγελίας με λεπτομερή περιγραφή των παραγγελθέντων ειδών και έργων.
4. Έκτακτος έλεγχος μπορεί να διενεργείται οποτεδήποτε κρίνεται απαραίτητο με απόφαση της Υπηρεσίας.
5. Μετά την ολοκλήρωση του διοικητικού ή επιτόπιου ελέγχου συντάσσεται σχετική έκθεση, η οποία υποβάλλεται στην αρμόδια υπηρεσία μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων.
6. Η αρμόδια υπηρεσία διενεργεί έλεγχο των όρων της απόφασης υπαγωγής και προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες:
α) αν η έκθεση ελέγχου είναι πλήρης, εισηγείται την έκδοση σχετικής απόφασης,
β) αν διαπιστώσει ελλείψεις ήσσονος σημασίας που αφορούν είτε στην έκθεση ελέγχου είτε στην επένδυση, διατάσσει την προσκόμιση συμπληρωματικής έκθεσης ελέγχου,
γ) αν διαπιστώσει σοβαρές ελλείψεις της έκθεσης ελέγχου, διατάσσει την εκ νέου διενέργεια ελέγχου από όργανο με διαφορετική σύνθεση,
δ) αν διαπιστώσει σοβαρές ελλείψεις στην επένδυση, μπορεί να εισηγηθεί τη λήψη ενεργειών, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 18, 21 και 23.
7. Για την υποβολή του αιτήματος ελέγχου απαιτείται παράβολο που ορίζεται στο 0,0005 του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου.
Σε κάθε περίπτωση το ως άνω ποσό δεν μπορεί να είναι κατώτερο των εκατόν πενήντα (150) ευρώ και ανώτερο των δύο χιλιάδων πεντακοσίων (2.500) ευρώ. Για την υποβολή αιτήματος ελέγχου των επενδύσεων μείζονος μεγέθους των άρθρων 65 έως 69, απαιτείται παράβολο, που ορίζεται στο 0,005 του κόστους του επενδυτικού σχεδίου και το οποίο σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) ευρώ. Για την υποβολή νέου αιτήματος ελέγχου της περ. δ` της παρ. 6 απαιτείται παράβολο, που ορίζεται στο διπλάσιο του ως άνω προβλεπόμενου. Τα ως άνω ποσά μπορούν να αναπροσαρμόζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Οικονομικών.
8. Τα Όργανα Ελέγχου Επενδύσεων του παρόντος συνιστώνται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Με την απόφαση αυτή ορίζεται ο αριθμός των μελών τους, που δεν μπορεί να είναι λιγότερα από δύο, και η ιδιότητα τους, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και με τα χαρακτηριστικά της ελεγχόμενης επένδυσης, ο χρόνος και ο τρόπος συγκρότησής τους, ανάλογα και με το είδος του ελέγχου, οι αρμοδιότητές τους, το αντικείμενο του ελέγχου, το χρονικό διάστημα εντός του οποίου υποχρεούνται να διενεργήσουν τον έλεγχο και να παραδώσουν την έκθεσή τους, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου αυτού. Με την ίδια απόφαση δύναται να ορίζεται, σε φορείς υποδοχής των επενδυτικών σχεδίων της παρ. 2 του άρθρου 13, ανάλογα με το καθεστώς ενίσχυσης ή ανάλογα με το κόστος των επενδυτικών σχεδίων, η σύνθεση των Οργάνων Ελέγχου από μέλη του Ε.Μ.Π.Ε., τα οποία αποτελούνται υποχρεωτικά από ένα (1) τουλάχιστον μέλος κατόπιν κληρώσεως και ορισμό των λοιπών μελών είτε με πρόταση του φορέα επένδυσης είτε με πρόταση του αρμόδιου φορέα της παρ. 2 του άρθρου 13. Δύναται, επίσης, να ορίζεται με την ίδια απόφαση ο μέγιστος ετήσιος αριθμός των επενδυτικών σχεδίων για το κάθε μέλος Ε.Μ.Π.Ε. επιλογής του φορέα του επενδυτικού σχεδίου, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παρούσα.
Η απόφαση συγκρότησης εκάστου Οργάνου Ελέγχου Επένδυσης εκδίδεται από τα αρμόδια όργανα της παρ. 3 του άρθρου 14.
9. Εκδίδεται και δημοσιεύεται Οδηγός Ελέγχου Επενδύσεων από τον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ο οποίος εξειδικεύει τη μέθοδο και κάθε άλλο θέμα σχετικά με την ορθή εκτέλεση του ελέγχου και την ισότιμη αντιμετώπιση των φορέων των επενδυτικών σχεδίων.
10. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζονται τα δικαιολογητικά για την πραγματοποίηση ελέγχων των επενδύσεων που υπάγονται στα καθεστώτα ενισχύσεων του νόμου αυτού.
11. Μετά από αίτηση του φορέα του επενδυτικού σχεδίου, συνοδευόμενη από τα δικαιολογητικά που ορίζονται στην περ. α` του πρώτου εδαφίου της παρ. 3, δύναται να πιστοποιηθεί η υλοποίηση του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του επενδυτικού σχεδίου και να ενεργοποιηθεί η διαδικασία καταβολής της ενίσχυσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 20, χωρίς διενέργεια ελέγχου, κατ` επιλογή του φορέα. Στην περίπτωση αυτή, μαζί με τα ανωτέρω δικαιολογητικά υποβάλλονται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων σχετικές βεβαιώσεις υλοποίησης του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) υπογεγραμμένες από ορκωτό λογιστή και, όπου απαιτείται από το είδος και τους όρους υπαγωγής της επένδυσης, πολιτικό μηχανικό, μηχανολόγο μηχανικό ή άλλης επαγγελματικής ειδικότητας φυσικό πρόσωπο. Η αρμόδια Υπηρεσία διενεργεί έλεγχο των όρων της απόφασης υπαγωγής και αναλόγως εισηγείται την έκδοση ή μη της σχετικής απόφασης. Στην περίπτωση αυτή, δεν απαιτείται καταβολή του παράβολου της παρ. 7. Η πιστοποίηση της υλοποίησης του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) με την ως άνω διαδικασία υπόκειται σε δειγματοληπτικό έλεγχο, σύμφωνα με την παρ. 4. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων ορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, οι απαιτούμενες ειδικότητες των επαγγελματιών που υπευθύνως βεβαιώνουν για την υλοποίηση της επένδυσης σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, οι συνέπειες που επέρχονται σε περίπτωση μη πλήρωσης των προϋποθέσεων πιστοποίησης του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%), καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου. Με όμοια απόφαση ορίζονται τα καθεστώτα του παρόντος και τα είδη ενισχύσεων που αυτή αφορά. Οι ρυθμίσεις των δύο τελευταίων εδαφίων της παρ. 3, όσον αφορά στην αναγνώριση και πιστοποίηση των προκαταβολών έργου που έχουν καταβληθεί για το επενδυτικό σχέδιο, ισχύουν και για την πιστοποίηση της υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου της επένδυσης σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%), ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) τουλάχιστον κατά τις διατάξεις της παρούσας.
Όπου στις διατάξεις του παρόντος γίνεται αναφορά στην υλοποίηση του πενήντα τοις εκατό (50%) ή του εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) του επενδυτικού σχεδίου, αυτή δύναται να πιστοποιείται και σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρούσα.
Η παρούσα εφαρμόζεται αναλόγως και για τα επενδυτικά σχέδια του ν. 3908/2011 (Α΄ 8).
12. Μετά από αίτηση του φορέα του επενδυτικού σχεδίου, συνοδευόμενη από τα δικαιολογητικά που ορίζονται στην περ. β` του πρώτου εδαφίου της παρ. 3, δύναται να πιστοποιηθεί η ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης για την καταβολή της ενίσχυσης, κατόπιν επιτόπιου ελέγχου, από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 20, κατ` επιλογή του φορέα. Στην περίπτωση αυτή, υποβάλλεται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων έκθεση ελέγχου περί ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, υπογεγραμμένη από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία που είναι εγγεγραμμένος/η στο Δημόσιο Μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017 (Α΄ 7) και που διαθέτει ασφαλιστική κάλυψη επαγγελματικής ευθύνης ποσού ενός εκατομμυρίου (1.000.000) τουλάχιστον ευρώ ανά συμβάν και συνολικού ποσού πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) τουλάχιστον ευρώ ετησίως. Με αυτήν συνυποβάλλονται η έκθεση ελέγχου της παρ. 1 του άρθρου 32 του ν. 4449/2017 υπογεγραμμένη από τον, ως άνω, ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία και σχετική βεβαίωση υλοποίησης από πολιτικό μηχανικό, καθώς και, όπου απαιτείται από το είδος και τους όρους υπαγωγής της επένδυσης, από μηχανολόγο μηχανικό ή και λογιστή – φοροτεχνικό Α` τάξης για τις οικονομικές καταστάσεις ή άλλης επαγγελματικής ειδικότητας πρόσωπο. Η αρμόδια Υπηρεσία διαπιστώνει τη συμφωνία των πιστοποιηθέντων με τις διατάξεις του αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου και των όρων της απόφασης υπαγωγής και των σχετικών βεβαιώσεων και, εφόσον βεβαιώνονται ανεπιφύλακτα η ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, εισηγείται την έκδοση της σχετικής απόφασης. Σε περίπτωση που διαπιστώνονται ελλείψεις στην υπό έλεγχο επένδυση, εφαρμόζονται αναλογικά οι περ. β` και δ` της παρ. 6 του άρθρου 16, αντίστοιχα. Στην κατά τα ως άνω διαδικασία πιστοποίησης της ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης δεν απαιτείται καταβολή του παράβολου της παρ. 7.
Η πιστοποίηση της ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης σύμφωνα με την ως άνω διαδικασία υπόκειται σε δειγματοληπτικό έλεγχο ποσοστού, τουλάχιστον, τριάντα τοις εκατό (30%) ετησίως επί του συνόλου των επενδυτικών σχεδίων, που διενεργείται από τριμελή επιτροπή που ορίζεται με απόφαση των αρμόδιων οργάνων της παρ. 3 του άρθρου 14, αποτελούμενη από: α) έναν (1) υπάλληλο της αρμόδιας υπηρεσίας, β) ένα (1) μέλος που προτείνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέλος του Ε.Μ.Π.Ε. και δ) ένα (1) μέλος που προτείνεται από το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος, μέλος του Ε.Μ.Π.Ε.. Το πόρισμα της τριμελούς επιτροπής κοινοποιείται στην αρμόδια υπηρεσία. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζονται ο τρόπος, οι κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων και η διαδικασία άσκησης του δειγματοληπτικού ελέγχου, τα όρια ελέγχου επενδύσεων για κάθε επιτροπή, καθώς και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του δειγματοληπτικού ελέγχου.
Σε περίπτωση που κατά τον ως άνω δειγματοληπτικό έλεγχο διαπιστωθούν αποκλίσεις και ανακριβείς δηλώσεις σε σχέση με όσα έχουν αναρτηθεί στο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων, επιβάλλονται κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 23 του παρόντος ή τις αντίστοιχες διατάξεις των λοιπών επενδυτικών νόμων, εφόσον πρόκειται για επενδυτικά σχέδια που έχουν υπαχθεί σε αυτούς.
Αν από τον δειγματοληπτικό έλεγχο της παρούσας διαπιστωθούν σοβαρές παραβάσεις των διατάξεων ως προς την πληρότητα της έκθεσης ελέγχου του άρθρου 32 του ν. 4449/2017 του ορκωτού ελεγκτή- λογιστή ή της ελεγκτικής εταιρείας ως προς την ολοκλήρωση της επένδυσης και την έναρξη της παραγωγικής της λειτουργίας, η υπόθεση διαβιβάζεται στην Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (Ε.Λ.Τ.Ε.) για περαιτέρω έλεγχο και την επιβολή κυρώσεων της παρ. 10 του άρθρου 35 του ν. 4449/2017.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη της Ε.Λ.Τ.Ε., καθορίζεται το ελεγκτικό πλαίσιο (Διεθνή Πρότυπα) βάσει του οποίου διενεργούνται οι έλεγχοι σύμφωνα με τον ν. 4449/2017. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων καθορίζονται τα συγκεκριμένα αντικείμενα ελέγχου σχετικά με την ολοκλήρωση της επένδυσης και την έναρξη της παραγωγικής της λειτουργίας σύμφωνα με τον ν. 4399/2016, καθώς και κάθε αναγκαίο ειδικότερο ζήτημα για τη ρύθμιση των θεμάτων της παρούσας. Με όμοια απόφαση ορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι απαιτούμενες ειδικότητες των λοιπών επαγγελματιών, καθώς και οι διαδικασίες για τη συγκρότηση και λειτουργία της τριμελούς επιτροπής, καθορισμού της αποζημίωσης των μελών της και άλλο αναγκαίο θέμα.
Όπου στις διατάξεις του παρόντος γίνεται αναφορά στην ολοκλήρωση και έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, αυτή δύναται να πιστοποιείται και σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρούσα.
Η διενέργεια ελέγχων των επενδυτικών σχεδίων από ορκωτούς ελεγκτές – λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες, όπως ορίζεται στις διατάξεις της παρούσας, θεωρείται υποχρεωτικός έλεγχος. Οι ορκωτοί ελεγκτές – λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες που διενεργούν έλεγχο σε επενδυτικά σχέδια, όπως ορίζεται στις διατάξεις του παρόντος, εφαρμόζουν αναλογικά στον φορέα του επενδυτικού σχεδίου τις διατάξεις περί απαγόρευσης παροχής μη ελεγκτικών υπηρεσιών που ισχύουν για τη διενέργεια υποχρεωτικού ελέγχου οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος, όπως αυτές ορίζονται στον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 537/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 σχετικά με ειδικές απαιτήσεις όσον αφορά τον υποχρεωτικό έλεγχο οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος και την κατάργηση της απόφασης 2005/909/ΕΚ της Επιτροπής, και στον ν. 4449/2017. Πέραν των ανωτέρω, απαγορεύεται να διενεργούν έλεγχο σε επενδυτικά σχέδια, όπως ορίζεται στις διατάξεις του παρόντος, ορκωτοί ελεγκτές – λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες, οι οποίοι/οποίες συμμετείχαν με οποιονδήποτε τρόπο στην εκπόνηση των εν λόγω επενδυτικών σχεδίων. Οι ρυθμίσεις της παρούσας έχουν ανάλογη εφαρμογή και για τα επενδυτικά σχέδια του ν. 3908/2011, του ν. 3299/2004 και του ν. 2601/1998».
13. Στα επενδυτικά σχέδια ύψους άνω του ποσού του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ για τη διενέργεια ελέγχου, προκειμένου για την πιστοποίηση του 50% ή του 65% του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του επενδυτικού σχεδίου ή της ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, εφαρμόζονται μόνο οι παρ. 11 και 12.
14. Η πληρότητα του αιτήματος ελέγχου διαπιστώνεται από τα όργανα που είναι επιφορτισμένα με τον έλεγχο και η πληρότητα της έκθεσης ελέγχου από την αρμόδια Υπηρεσία για την πιστοποίηση του βαθμού υλοποίησης της επένδυσης.».
Οι αλλαγές που περιλαμβάνονται στο άρθρο αυτό είναι οι ακόλουθες:
1. Καθίσταται υποχρεωτικός ο έλεγχος από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία που είναι εγγεγραμμένος/η στο Δημόσιο Μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017 (Α΄ 7), των επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό μεγαλύτερο του 1 εκατ. €
2. Τα επενδυτικά σχέδια που θα έχουν ολοκληρωθεί με έλεγχο από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία θα επανελέγχονται σε ποσοστό τουλάχιστον 30% από άλλη επιτροπή (όργανο ελέγχου που θα συγκροτηθεί από την αρμόδια υπηρεσία).
3. Θα υπάρχει δυνατότητα ενδιάμεσου ελέγχου είτε 50%, είτε 65%.
Προτάσεις επί των ανωτέρω αλλαγών
• Να προβλεφθεί η συμμετοχή των εταιρειών Συμβούλων Μάνατζμεντ από το Μητρώο Συμβουλευτικών Εταιρειών Αναπτυξιακού Νόμου στον έλεγχο των επενδυτικών σχεδίων. Ειδικότερα προτείνεται η τροποποίηση των παραγράφων 11 και 12 του Άρθρου 16 (Έλεγχος επενδυτικών σχεδίων) του ν. 4399/2016, ως ακολούθως (με έντονα γράμματα επισημαίνονται οι προτεινόμενες τροποποιήσεις):
«11. …… Στην περίπτωση αυτή, μαζί με τα ανωτέρω δικαιολογητικά υποβάλλονται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων σχετικές βεβαιώσεις υλοποίησης του πενήντα τοις εκατό (50%) υπογεγραμμένες από:
α. ορκωτό λογιστή και, όπου απαιτείται από το είδος και τους όρους υπαγωγής της επένδυσης, πολιτικό μηχανικό, μηχανολόγο μηχανικό ή άλλης επαγγελματικής ειδικότητας φυσικό πρόσωπο, ή
β. εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ που είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Συμβουλευτικών Εταιρειών Αναπτυξιακού Νόμου του άρθρου 24.
12. …… Στην περίπτωση αυτή, υποβάλλεται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων έκθεση ελέγχου περί ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης, υπογεγραμμένη από:
α. ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία που είναι εγγεγραμμένος/η στο Δημόσιο Μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017 και που διαθέτει ασφαλιστική κάλυψη επαγγελματικής ευθύνης ποσού τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ ανά συμβάν και συνολικού ποσού τουλάχιστον πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ ετησίως, ή
β. εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ που είναι εγγεγραμμένη στο Μητρώο Συμβουλευτικών Εταιρειών Αναπτυξιακού Νόμου της παραγράφου 11 ανωτέρω.
Με ανωτέρω έκθεση ελέγχου συνυποβάλλονται η έκθεση ελέγχου της παρ. 1 του άρθρου 32 του ν. 4449/2017 υπογεγραμμένη από τον, ως άνω, ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή την ελεγκτική εταιρεία, ή την εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ και σχετική βεβαίωση υλοποίησης από πολιτικό μηχανικό, καθώς και, όπου απαιτείται από το είδος και τους όρους υπαγωγής της επένδυσης, από μηχανολόγο μηχανικό ή και μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, το οποίο πληροί τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις εγγραφής στο ΕΜΠΑ ή/ και στο ΕΜΠΕ του Π.Δ. 33/2011, για τις οικονομικές καταστάσεις ή άλλης επαγγελματικής ειδικότητας πρόσωπο.
….
Πέραν των ανωτέρω, απαγορεύεται να διενεργούν έλεγχο σε επενδυτικά σχέδια, όπως ορίζεται στις διατάξεις του παρόντος, ορκωτοί ελεγκτές λογιστές, ή ελεγκτικές εταιρείες, ή εταιρείες Συμβούλων Μάνατζμεντ, οι οποίοι/οποίες συμμετείχαν με οποιονδήποτε τρόπο στην εκπόνηση των εν λόγω επενδυτικών σχεδίων. Οι ρυθμίσεις της παρούσας έχουν ανάλογη εφαρμογή και για τα επενδυτικά σχέδια του ν. 3908/2011, του ν. 3299/2004 και του ν. 2601/1998.»
• Προτείνεται να συνεχίσει να υφίσταται η δυνατότητα επιλογής από τον φορέα της επένδυσης για το αν ο έλεγχος θα γίνει από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή, ή ελεγκτική εταιρεία, ή εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ, ή με συγκρότηση οργάνου ελέγχου από την αρμόδια υπηρεσία (ΚΟΕ ή ΠΟΕ) ανεξαρτήτως του ύψους του επενδυτικού σχεδίου.
• Προτείνεται το ποσοστό επανελέγχου των επενδυτικών σχεδίων που έχουν χωρίς την συγκρότηση οργάνου ελέγχου από την αρμόδια υπηρεσία να είναι 10% και όχι 30%.
• Προτείνεται να υπάρχει η δυνατότητα ενδιάμεσου ελέγχου μέχρι ποσοστό 75% και ανάλογα με το ύψος του επενδυτικού σχεδίου που θα πιστοποιηθεί να καταβάλλεται το αντίστοιχο ποσοστό σε στρογγυλοποίηση μονάδας (π.χ. πιστοποιείται το 66,43% να καταβάλλεται το 66% της επιχορήγησης), όπως συμβαίνει στα έργα του ΕΣΠΑ.
• Η δυνατότητα για έλεγχο με ορκωτό ελεγκτή – λογιστή, ή ελεγκτική εταιρεία, ή εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ του 50% ή του 75% που προτείνεται, να έχει εφαρμογή εκτός από τα επενδυτικά σχέδια των ν. 4399/2016 και ν. 3908/2011 και για τα επενδυτικά σχέδια του ν. 3299/2004 και του ν. 2601/1998.
Τεκμηρίωση Προτάσεων
Οι εταιρείες Συμβούλων Μάνατζμεντ διαθέτουν την απαιτούμενη επάρκεια τεχνογνωσίας, και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, καθώς και ετοιμότητα εμπλοκής, ώστε να συμμετέχουν στην αποτελεσματική αξιολόγηση και έλεγχο των επενδυτικών σχεδίων που υποβάλλονται προς ένταξη, ή έχουν ενταχθεί στον Αναπτυξιακό Νόμο με ταχύτητα, αξιοπιστία και αντικειμενικότητα, ενώ παράλληλα η συμμετοχή τους αυτή θα ενισχύσει τον υγιή ανταγωνισμό προς όφελος των επενδυτών – φορέων υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων.
Ο υποχρεωτικός ο έλεγχος μόνον από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία, ή εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ των επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό μεγαλύτερο του 1 εκατ. €, θα επιβαρύνει σε κάποιες περιπτώσεις το συνολικό κόστος της επένδυσης, ενώ αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα οι ζητούμενες αμοιβές αφού δεν θα υπάρχει η εναλλακτική λύση του ελέγχου από ΚΟΕ ή ΠΟΕ.
Η υπαγωγή της πιστοποίηση της ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης κατόπιν επιτόπιου ελέγχου, από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία, ή εταιρεία Συμβούλων Μάνατζμεντ, σε δειγματοληπτικό έλεγχο ποσοστού, τουλάχιστον, τριάντα τοις εκατό (30%) ετησίως επί του συνόλου των επενδυτικών σχεδίων, που διενεργείται από τριμελή επιτροπή, καθώς στην συνέχεια πιθανότατα θα ακολουθήσει και ο έλεγχος από το ΣΔΟΕ, θα έχει ως αποτέλεσμα ο επενδυτής να βρίσκεται συνεχώς σε καθεστώς ελέγχου για το ίδιο αντικείμενο. Για το λόγο αυτό το ποσοστό επανελέγχου δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 10%. Εάν από τον επανέλεγχο αυτόν βρεθούν ευρήματα σε μεγάλο αριθμό επενδυτικών σχεδίων να υπάρχει η δυνατότητα αύξησης του ποσοστού (π.χ. διπλασιασμός δείγματος).
Αν και τα περισσότερα επενδυτικά σχέδια του ν. 3299/04 και του ν. 2601/1998 έχουν ελεγχθεί για το 50%, υπάρχουν επενδυτικά σχέδια των νόμων αυτών που έχουν παραταθεί για λόγους ανωτέρας βίας και άρα είναι ενεργά και αναμένεται να υποβάλουν το επόμενο χρονικό διάστημα αίτημα ενδιάμεσου ελέγχου. Πρέπει και αυτά τα επενδυτικά σχέδια να έχουν την δυνατότητα υποβολής αιτήματος ελέγχου από ορκωτό ελεγκτή.
-Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος πιστοποίησης δαπανών όταν «έχει υλοποιηθεί το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της επένδυσης σε ποσοστό τουλάχιστον είτε 50% είτε 65% διαζευκτικά». Το ποσοστό 65% δεν έχει κανένα νόημα. Προτείνεται να δίδεται η δυνατότητα υποβολής αιτήματος πιστοποίησης δαπανών όταν το ποσοστό υλοποίησης της επένδυσης βρίσκεται μεταξύ 50%-80% όπου ο επενδυτής θα λαμβάνει την αναλογούσα επιχορήγηση. Έτσι για το αίτημα ολοκλήρωσης θα απομένει τουλάχιστον ποσοστό 20% όπως συμβαίνει και στα περισσότερα Μέτρα/Δράσεις επιχορήγησης του ΕΣΠΑ και του ΠΑΑ.
-Σχετικά με την «πιστοποίηση της ολοκλήρωσης και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης» αναφέρεται στο Σχέδιο Νόμου «α) έναν (1) υπάλληλο της αρμόδιας υπηρεσίας, β) ένα (1) μέλος που προτείνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέλος του Ε.Μ.Π.Ε. και γ) ένα (1) μέλος που προτείνεται από το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος, μέλος του Ε.Μ.Π.Ε.». Στο ΕΜΠΕ είναι ενταγμένοι γεωτεχνικοί. Στην περίπτωση β να προστεθεί για έργα του αγροδιατροφικού τομέα «ή ένα (1) μέλος που προτείνεται από το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέλος του Ε.Μ.Π.Ε.»
-Αμοιβές οργάνων ελέγχου. Οι αμοιβές είναι εξαιρετικά χαμηλές. Δεν είναι δυνατόν οι ελεγκτές των ΚΟΕ/ΠΟΕ να καλούνται να ελέγξουν και να πιστοποιήσουν έργα εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία απαιτούν πολλές ημέρες και σημαντική τεχνική εργασία και γνώσεις, με αμοιβή 250 ευρώ προ κρατήσεων. Οι αμοιβές των ελεγκτών ΠΟΕ/ΚΟΕ πρέπει να συνδεθούν με το ύψος του πιστοποιούμενου κόστους. Το ετήσιο όριο των 2.400 ευρώ ανά αξιολογητή ή ελεγκτή πρέπει να αυξηθεί ώστε να μπορούν οι αξιολογητές και οι ελεγκτές που δύνανται και επιθυμούν να φέρουν εις πέρας περσότερα έργα (αξιολογήσεις και ελέγχους) να μπορούν να το πράττουν.
1.Δεν είναι σαφές πώς θα γίνεται η επιλογή των μελών των ΚΟΕ/ΠΟΕ με πρόταση του φορέα της επένδυσης (περ.8, άρθρου 16). Δεν θεωρείται σκόπιμο ο φορέας να υποδεικνύει τα μέλη ΚΟΕ/ΠΟΕ.
2.Προτείνεται ο επενδυτικός φορέας ανεξαρτήτως του ύψους της επένδυσης, να έχει τη δυνατότητα επιλογής τρόπου ελέγχου μεταξύ ΚΟΕ/ΠΟΕ μέσω ΕΜΠΕ ή ορκωτού λογιστή και όχι να υποχρεούται σε έλεγχο μόνο με ορκωτό λογιστή για επένδυση >1εκ. και να επιβαρύνεται αναγκαστικά με το κόστος του ελέγχου.
3.Η συγκρότηση ΚΟΕ/ΠΟΕ να γίνεται κατά προτεραιότητα με τουλάχιστον ένα υπηρεσιακό μέλος, γεγονός που διασφαλίζει την ορθότητα των εκθέσεων ελέγχου και επιταχύνει τη διαδικασία ολοκλήρωσης και εκταμίευσης.
4.Δεδομένου ότι οι έλεγχοι ανατίθενται σε εξωτερικά όργανα, οι υπηρεσίες διαχείρισης δε θα πρέπει να επιφορτίζονται με την πληρότητα και ορθότητα της έκθεσης ελέγχου και τη συμβατότητά της με τις διατάξεις του νόμου.
Οι υπογράφοντες τις εκθέσεις ΠΟΕ/ΚΟΕ θα πρέπει να έχουν την ευθύνη της καταβολής της ενίσχυσης. Η έκθεση ελέγχου θα πρέπει να αποτελεί εισήγηση προς τη διοίκηση όσον αφορά την πλήρωση των διατάξεων του θεσμικού πλαισίου.
Προτείνεται συνεπώς α. να τροποποιηθεί η παρ. 6 του άρθρου 16 και η υπηρεσία να παραλαμβάνει την έκθεση ΚΟΕ/ΠΟΕ/ορκωτού λογιστή και χωρίς τη διενέργεια ελέγχου να εκδίδεται η σχετική διοικητική πράξη και β. να διαγραφεί το εδάφιο της παρ. 12 του άρθρου 16 «Η αρμόδια Υπηρεσία διαπιστώνει τη συμφωνία των πιστοποιηθέντων με τις διατάξεις του αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου και των όρων της απόφασης υπαγωγής και των σχετικών βεβαιώσεων …».
Ειδάλλως, οι καθυστερήσεις θα είναι πολλαπλάσιες, καθώς θα απαιτούνται αλλεπάλληλες επικαιροποιήσεις εκθέσεων, διορθώσεις, συμπληρωματικά στοιχεία και διευκρινίσεις, όπως παρατηρείται μέχρι σήμερα.
Οι αλλαγές που εντοπίζονται στο άρθρο αυτό αφορούν:
1. Καθίσταται υποχρεωτικός ο έλεγχος με ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία που είναι εγγεγραμμένος/η στο Δημόσιο Μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017 (Α΄ 7), των επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό μεγαλύτερο του 1 εκατ. €
2. Τα έργα που θα έχουν ολοκληρωθεί με έλεγχο από ορκωτό θα επανελέγχονται σε ποσοστό τουλάχιστον 30% από άλλη επιτροπή
3. Θα υπάρχει δυνατότητα ενδιάμεσου ελέγχου είτε 50%, είτε 65%.
Προτάσεις επί των ανωτέρω αλλαγών
• Να συνεχίσει να υφίσταται η δυνατότητα επιλογής από τον φορέα της επένδυσης για το αν ο έλεγχος θα γίνει από ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία ή εταιρεία μέλος του Συνδέσμου εταιριών συμβούλων management Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ) ή με συγκρότηση οργάνου ελέγχου από την αρμόδια υπηρεσία (ΚΟΕ ή ΠΟΕ) ανεξαρτήτως του ύψους του επενδυτικού έργου.
• Το ποσοστό επανελέγχου των έργων που έχουν ολοκληρωθεί με ορκωτό να είναι 10% και όχι 30%.
• Προτείνεται να υπάρχει η δυνατότητα ενδιάμεσου ελέγχου μέχρι ποσοστό 75% και ανάλογα με το ύψος του έργου που θα πιστοποιηθεί να καταβάλλεται το αντίστοιχο ποσοστό σε στρογγυλοποίηση μονάδας (π.χ πιστοποιείται το 66,43% να καταβάλλεται το 66% της επιχορήγησης), όπως συμβαίνει στα έργα του ΕΣΠΑ.
• Η δυνατότητα για έλεγχο με ορκωτό του 50% ή του 75% που προτείνεται, να έχει εφαρμογή εκτός από τον 4399/2016 και για τα έργα του 3299/2004 και όχι μόνο του 3908/2011 που αναφέρεται στο σχετικό άρθρο.
Τεκμηρίωση Προτάσεων
Ο υποχρεωτικός ο έλεγχος με ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία ή εταιρεία μέλος του Συνδέσμου εταιριών συμβούλων management Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ), των επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό μεγαλύτερο του 1 εκατ. €, θα επιβαρύνει σε κάποιες περιπτώσεις το συνολικό κόστος της επένδυσης, ενώ αναμένεται να αυξηθούν κατακόρυφα οι ζητούμενες αμοιβές αφού δεν θα υπάρχει η εναλλακτική λύση του ελέγχου από ΚΟΕ ή ΠΟΕ.
Εάν γίνει υποχρεωτικός ο έλεγχος με ορκωτό ελεγκτή – λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία ή εταιρεία μέλος του Συνδέσμου εταιριών συμβούλων management Ελλάδος (ΣΕΣΜΑ), τότε σε συνδυασμό με το γεγονός ότι προτείνεται 1 στα 3 έργα να ελέγχεται στην συνέχεια από άλλο όργανο ελέγχου ενώ στην συνέχεια θα ακολουθήσει και ο έλεγχος από το ΣΔΟΕ, ο επενδυτής θα βρίσκεται συνεχώς σε καθεστώς ελέγχου για τα ίδια πράγματα. Για το λόγω αυτό το ποσοστό επανελέγχου δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 10%. Εάν από τον επανέλεγχο αυτόν βρεθούν ευρήματα σε πλήθος έργων να υπάρχει η δυνατότητα αύξησης του ποσοστού (π.χ διπλασιασμός δείγματος).
Αν και τα περισσότερα έργα του ν.3299/04 έχουν ελεγχθεί για το 50% (αφού για να είναι ενεργά έπρεπε μέχρι 31-07-2017 να έχουν υλοποιήσει το 50% τουλάχιστον), υπάρχουν έργα του νόμου αυτού που έχουν παραταθεί για λόγους ανωτέρας βίας και άρα είναι ενεργά και αναμένεται να υποβάλουν το επόμενο χρονικό διάστημα αίτημα ενδιάμεσου ελέγχου. Πρέπει και αυτά τα έργα να έχουν την δυνατότητα υποβολής αιτήματος ελέγχου με ορκωτό.
Αναφορικά με το άρθρο 38:
Για την παρ. 13:
«Στα επενδυτικά σχέδια ύψους άνω του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ για τη διενέργεια ελέγχου… εφαρμόζονται μόνο οι παρ. 11 και 12».
Προκειμένου να διατηρηθεί το ισχύον μέχρι σήμερα καθεστώς το οποίο δίνει τη δυνατότητα στο φορέα της επένδυσης επιλογής του ελέγχου από Ορκωτό Ελεγκτή ανεξαρτήτως του ύψους της επένδυσης.
Προτείνουμε
Την κατάργηση της παρ. 13.
Αναφορικά με το άρθρο 38:
Α. Για την παρ. 8:
Σε καμία περίπτωση ο φορέας της επένδυσης να έχει τη δυνατότητα επιλογής μελών του Οργάνου Ελέγχου.
Προτείνουμε
Την τροποποίηση της παρ. 8 ως εξής:
«… για την εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου αυτού. Η σύνθεση των Οργάνων Ελέγχου από μέλη του ΕΜΠΕ αποτελείται από ένα (1) τουλάχιστον μέλος κατόπιν κληρώσεως και τα υπόλοιπα μέλη ορίζονται με πρόταση του αρμόδιου φορέα της παρ. 2 του άρθρου 13. Σε περιπτώσεις που η διαδικασία της τυχαίας ηλεκτρονικής επιλογής των μελών του οργάνου ελέγχου αποβαίνει άκαρπος μετά την πάροδο σαράντα πέντε (45)ημερών από την έναρξή της, δύναται να συγκροτείται το όργανο ελέγχου με πρόταση της υπηρεσίας.
Θέλοντας να συμβάλλουμε στην αξιοπιστία αλλά και στην καλύτερη λειτουργία του Νόμου θεωρούμε απαραίτητο την υποχρεωτική υπογραφή της οικονομοτεχνικής μελέτης σκοπιμότητας από Οικονομολόγο – Μελετητή, Μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος με κάποια αποδεδειγμένη εμπειρία στην εκπόνηση μελετών.
Η εκπόνηση οικονομοτεχνικών μελετών σκοπιμότητας πρέπει να συνδυάζεται και με την ευθύνη του υπογράφοντος οικονομολόγου, όπως φέρει ευθύνη ο Μηχανικός για την Άδεια που υπογράφει ή ο δικηγόρος για την αγωγή…
Ο οικονομολόγος – μελετητής πρέπει να υπογράφει υποχρεωτικά, δεν είναι δυνατό να εκπονεί μελέτη βιωσιμότητας ο οποιοσδήποτε χωρίς καν να ξέρει ο αξιολογητής ποιος εκπονεί. Τα σχέδια φέρουν υπογραφή Μηχανικού, οι Οικονομικές καταστάσεις φέρουν υπογραφή Λογιστή, τα συμβόλαια υπογραφή Συμβολαιογράφου… Η Οικονομοτεχνική Μελέτη Σκοπιμότητας δεν φέρει Υπογραφή!!!
Όπως ακριβώς στα προγράμματα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (Σχέδια Βελτίωσης κ.α.) απαιτείται υπογραφή Γεωπόνου , ΈΤΣΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΙ ΣΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ..
ΣΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΦΘΕΙ Η ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΥ – ΜΕΛΕΤΗΤΗ (ΜΕΛΟΣ ΟΕΕ)
ΣΠΥΡΙΔΩΝ Ν. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ – ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ
MSc ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΩΝ