Στο Μέρος Όγδοο του ν. 2251/1994 (Α’ 191) προστίθεται Κεφάλαιο Β’ ως εξής:
«ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’
ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ
Άρθρο 10γ
Ενώσεις καταναλωτών
(παρ. 3, 4 και 5 άρθρου 4 Οδηγίας 2020/1828/ΕΕ)
1. Η ένωση καταναλωτών συστήνεται ως σωματείο του άρθρου 78 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), με αποκλειστικό σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των καταναλωτών.
2. Η ένωση καταναλωτών εντάσσεται στο Μητρώο του άρθρου 10δ με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, εφόσον πληροί τα ακόλουθα κριτήρια:
α) διαθέτει ιστότοπο,
β) δεν υπόκειται σε διαδικασία αφερεγγυότητας και δεν έχει κηρυχθεί αφερέγγυα,
γ) είναι ανεξάρτητη και δεν επηρεάζεται από πρόσωπα πέραν των καταναλωτών, ιδίως από προμηθευτές,
δ) δημοσιοποιεί σε απλή και κατανοητή γλώσσα, με όλα τα κατάλληλα μέσα, ιδίως στον ιστότοπό της, πληροφορίες που αποδεικνύουν ότι ο φορέας πληροί τα κριτήρια των περ. α) έως γ) και πληροφορίες σχετικά με τις πηγές χρηματοδότησής της, την οργανωτική και διαχειριστική της δομή, τη δομή των μελών της, τον καταστατικό της σκοπό και τις δραστηριότητές της,
ε) τηρεί τις υποχρεώσεις περί βιβλίων της παρ. 4γ του άρθρου 14.
3. Η ένωση καταναλωτών, στο πλαίσιο του σκοπού της, μπορεί, ιδίως, να:
α) ασκεί ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων και διοικητικών αρχών κάθε προβλεπόμενο μέσο έννομης προστασίας για τα δικαιώματα των μελών της,
β) ασκεί αντιπροσωπευτική αγωγή ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων ή διασυνοριακή αντιπροσωπευτική αγωγή, ενώπιον των δικαστηρίων ή διοικητικών αρχών των άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον έχει οριστεί ως νομιμοποιούμενος φορέας, σύμφωνα με το άρθρο 10στ,
γ) εκπροσωπεί τους καταναλωτές – μέλη της, στα όργανα στα οποία προβλέπεται εκπροσώπησή τους, δικαστικώς και εξωδίκως,
δ) ενημερώνει και συμβουλεύει τους καταναλωτές.
4. Οι οικονομικοί πόροι της ένωσης καταναλωτών προέρχονται αποκλειστικά από:
α) τα δικαιώματα εγγραφής, τις συνδρομές και τις εθελοντικές εισφορές των μελών της,
β) τα εισοδήματα από την αξιοποίηση της περιουσίας της,
γ) τις κληρονομιές και τις κληροδοσίες,
δ) τις επιχορηγήσεις ή τις παραχωρήσεις από το ελληνικό Δημόσιο που μπορούν να γίνονται στις ενώσεις που έχουν οριστεί ως νομιμοποιούμενοι φορείς, σύμφωνα με το άρθρο 10στ,
ε) τις επιχορηγήσεις από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού,
στ) τις επιχορηγήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους διεθνείς οργανισμούς και τις διεθνείς ενώσεις καταναλωτών, καθώς και τις δωρεές, τις χορηγίες, τις ενισχύσεις από επιστημονικούς φορείς, ιδρύματα και νομικά πρόσωπα με κοινωνικό ή κοινωφελή σκοπό,
ζ) τις εισπράξεις από τη διάθεση εντύπων και από τη διενέργεια δημοσίων εκδηλώσεων, σεμιναρίων, ερευνών και εκθέσεων,
η) τα περιορισμένα τέλη που εισπράττονται από τους καταναλωτές που έχουν εκφράσει τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν σε συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική αγωγή για μέτρα επανόρθωσης και/ή αποκατάστασης από την ένωση καταναλωτών που έχει οριστεί ως νομιμοποιούμενος φορέας σύμφωνα με το άρθρο 10στ,
θ) το ποσό που επιδικάζεται κατά την παρ. 4 του άρθρου 10ι.
5. Οι ενώσεις καταναλωτών οργανώνονται σε:
α) ενώσεις καταναλωτών πρώτου βαθμού, στις οποίες μέλη είναι φυσικά πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του καταναλωτή,
β) ενώσεις καταναλωτών δευτέρου βαθμού, στις οποίες μέλη είναι, τουλάχιστον πέντε (5), καταναλωτικές οργανώσεις πρώτου βαθμού,
γ) ένωση καταναλωτών τρίτου βαθμού, στις οποίες μέλη είναι όλες οι καταναλωτικές οργανώσεις δευτέρου βαθμού.
6. Τα μέλη Διοικητικών Συμβουλίων (Δ.Σ.) των ενώσεων καταναλωτών όλων των βαθμών δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν από αυτές οποιασδήποτε μορφής αποζημίωση για τις υπηρεσίες που παρέχουν, με εξαίρεση δαπάνες για την εξυπηρέτηση των σκοπών των ενώσεων, εφόσον αποδεικνύονται με νόμιμα παραστατικά.
7. Απαγορεύεται να συμμετέχουν στο Δ.Σ. των ενώσεων καταναλωτών όσοι έχουν καταδικασθεί, αμετάκλητα, για απιστία, απάτη, πλαστογραφία, υπεξαίρεση, δωροδοκία, παράβαση του νόμου περί μεσαζόντων και του νόμου περί ναρκωτικών.
8. Οι ενώσεις καταναλωτών υποβάλλουν στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων τον Ιανουάριο κάθε έτους ετήσιες εκθέσεις αναφορικά με τη δραστηριότητά τους το προηγούμενο ημερολογιακό έτος.
Άρθρο 10δ
Μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών
1. Στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων τηρείται Μητρώο Ενώσεων Καταναλωτών (Μ.Ε.Κ.), το οποίο αποτελείται από δύο (2) διακριτά υπομητρώα:
α) το Μητρώο Νομιμοποιούμενων Φορέων για την άσκηση Αντιπροσωπευτικών Αγωγών (ΜΗ.Ν.Φ.Α.Α.), όπου εγγράφονται οι ενώσεις καταναλωτών που ορίζονται ως νομιμοποιούμενοι φορείς για την άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών, σύμφωνα με την περ. α της παρ. 1 του άρθρου 10ε,
β) το Μητρώο Λοιπών Ενώσεων Καταναλωτών (ΜΗ.Λ.Ε.Κ.) όπου εγγράφονται οι λοιπές ενώσεις καταναλωτών που λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα.
2. Το Μ.Ε.Κ. και τα υπομητρώα του, ΜΗ.Ν.Φ.Α.Α και ΜΗ.Λ.Ε.Κ., είναι δημόσια και δημοσιεύονται από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου με κάθε πρόσφορο μέσο.
3. Η εγγραφή των ενώσεων καταναλωτών στο ΜΗ.Ν.Φ.Α.Α. ή η εγγραφή στον κατάλογο της παρ. 1 του άρθρου 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 2020/1828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2020 σχετικά «με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών και για την κατάργηση της οδηγίας 2009/22/ΕΚ» (L 409), που συντάσσει και δημοσιοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών στην Ελλάδα.».
Σχόλιο αναφορικά με το Άρθρο 5/Ενώσεις καταναλωτών, «ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ/Άρθρο 10γ Ενώσεις καταναλωτών, παρ. 4 να προστεθεί εδάφιο ι ως εξής:
“ι) συλλογική χρηματοδότηση ή συμμετοχική χρηματοδότηση (crowdfunding) για δράσεις που άπτονται των ενδιαφερόντων των καταναλωτών.
Αιτιολογία:
Θεωρούμε σημαντική την προσθήκη του ως άνω εδαφίου. Οι πόροι των ενώσεων καταναλωτών ορίζονται περιοριστικά στο εν λόγω άρθρο, με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι δυνατότητες οικονομικής ενίσχυσης μέσω άλλων πόρων. Η συγκεκριμένη δράση είθισται να υιοθετείται από φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών με σκοπό το όφελος του κοινωνικού συνόλου ως εργαλείο ευαισθητοποίησης, συμμετοχής και ενεργοποίησης των πολιτών σε ζητήματα που άπτονται των ενδιαφερόντων τους.
Σχόλιο αναφορικά με το Άρθρο 5/Ενώσεις καταναλωτών, «ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ/Άρθρο 10γ Ενώσεις καταναλωτών, παρ. 8. να τροποποιηθεί ως εξής: Οι ενώσεις καταναλωτών υποβάλλουν στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων εντός του πρώτου τριμήνου κάθε έτους ετήσιες εκθέσεις αναφορικά με τη δραστηριότητά τους το προηγούμενο ημερολογιακό έτος.
Αιτιολογία:
Θεωρούμε ότι η προσθεσμία τους ενός μηνός είναι αρκετά σύντομη και γι’αυτό το λόγο προτείνουμε την ως άνω προθεσμία προκειμένου οι ενώσεις καταναλωτών να μπορούν να ανταποκριθούν εγκαίρως στις υποχρεώσεις τους.
Σχόλιο αναφορικά με το Άρθρο 5/Ενώσεις καταναλωτών παρ. 2 εδάφιο ε) τηρεί τις υποχρεώσεις περί βιβλίων της παρ. 4γ του άρθρου 14, Θα πρέπει να διορθωθεί η παραπομπή ως εξής:
ε) τηρεί τις υποχρεώσεις περί βιβλίων της παρ. 4γ του άρθρου 9
Σχόλιο αναφορικά με το Άρθρο 5/Ενώσεις καταναλωτών παρ. 3 και ειδικότερα την προσθήκη εδαφίου ε.
Θεωρούμε απολύτως αναγκαία τη διατήρηση της διάταξης της παραγραφου 14 του άρθρου 10 του ν.2251/1994 και την προσθήκη ξεχωριστού εδαφίου ε με το εξής περιεχόμενο:
ε) ζητά και να λαμβάνει πληροφορίες για θέματα που ανάγονται στα συμφέροντα των καταναλωτών από δημόσιες υπηρεσίες, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, δημόσιους οργανισμούς και επιχειρήσεις, νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως ορίζεται κάθε φορά και νομικά πρόσωπα που επιδιώκουν κοινωφελή σκοπό, εντός το αργότερο της προθεσμίας ενός (1) μηνός.
Αιτιολογία:
Εφόσον δε σκοπός της νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι η ενίσχυση της θέσης των καταναλωτών η προσθήκη προθεσμίας εντός της οποίας θα πρέπει να απαντούν οι Οργανισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. έχει αξιοποιήσει πολλάκις στο παρελθόν την εν λόγω διάταξη προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντα των καταναλωτών με την πολύτιμη συνδρομή των εν λόγω φορέων.
Σχόλιο αναφορικά με το Άρθρο 5/Ενώσεις καταναλωτών παρ. 3, εδάφιο α)
Θεωρούμε απολύτως αναγκαία τη συμπλήρωση του εδαφίου α με την υπάρχουσα αντίστοιχη αναφορά του άρθρου 10 παρ. 15 του ν.2251/1994 ως εξής:
«α) ασκεί ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων και διοικητικών αρχών κάθε προβλεπόμενο μέσο έννομης προστασίας για τα δικαιώματα των μελών της. Ιδίως νομιμοποιείται να ασκεί αγωγή, αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, αίτηση ακύρωσης ή προσφυγή κατά διοικητικών πράξεων και να παρίσταται ως πολιτικώς ενάγουσα, να παρεμβαίνει προσθέτως σε εκκρεμείς δίκες μελών της για την υποστήριξη των δικαιωμάτων τους ως καταναλωτων”.
Προσθήκη στο άρθρο 10γ: α) ασκεί ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων και διοικητικών αρχών κάθε προβλεπόμενο μέσο έννομης προστασίας για τα δικαιώματα των μελών της και δικαιούται να συστήνει νομικό τμήμα προσλαμβάνοντας δικηγόρο είτε δικηγόρους με αντιμισθία για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των μελών της ως καταναλωτών. Κάθε Ένωση Καταναλωτών δικαιούται να ορίζει δικηγόρο που συνεργάζεται με αυτήν και έχει υπογράψει σχετική σύμβαση συνεργασίας για να υποστηρίξει και ατομικά δικαιώματα μελών της, εφόσον τα μέλη της ζητήσουν τούτο έγγραφα λόγω οικονομικής αδυναμίας τους.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ:
Η διάταξη που προτείνεται έχει στόχο να προσδώσει στις ενώσεις καταναλωτών ειδικά δικαιώματα ώστε να προστατεύονται με επάρκεια οι καταναλωτές και ιδίως τα μέλη των ενώσεων τους τόσο ατομικά, όσο και συλλογικά, με την κατά περίπτωση –εφόσον και αν απαιτηθεί ή ζητηθεί- συνδρομή δικηγόρων που θα διορίζονται από την Ένωση Καταναλωτών, που θα έχουν σχέση αντιμισθίας με αυτήν (Ένωση Καταναλωτών), ώστε να εξασφαλίζεται η άμεση παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας στα μέλη της ενώσεως από νομικό –δικηγόρο- που διαθέτει ειδίκευση στο καταναλωτικό δίκαιο και ως εκ τούτου μπορεί να προσφέρει νομικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στο ειδικό αυτό πεδίο. Ειδικότερα, είναι γνωστό ότι ο θεσμός της Νομικής βοήθειας που παρέχεται με δικαστική απόφαση, δεν έχει ευρεία αποδοχή καθόσον το αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης αργεί να εκκαθαρίσει τις αιτήσεις που γίνονται δεκτές αναφορικά με τις αμοιβές των συνηγόρων που αποδέχονται το διορισμό τους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλαπλές αρνήσεις διορισμού. Η παροχής στις ενώσεις Καταναλωτών να ορίζουν και να καταβάλουν τη σχετική αμοιβή των συνηγόρων των μελών τους, επιτρέπει παροχή Νομικής βοήθειας άμεση που θα επιτρέπει στους δικηγόρους που θα απασχοληθούν την καταβολή της αμοιβής τους χωρίς περιττές γραφειοκρατικές καθυστερήσεις.