1. Επιτρέπεται η παραχώρηση αποκλειστικής ή μη χρήσης του εθνικού ή διεθνούς με ισχύ στην Ελλάδα σήματος για μέρος ή το σύνολο των καλυπτόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών και για το σύνολο ή τμήμα της ελληνικής επικράτειας, εκτός εάν η Υπηρεσία του άρθρου 5 παρ.1 κρίνει ότι δημιουργείται προφανής κίνδυνος παραπλάνησης του κοινού, ιδίως ως προς τη φύση, την ποιότητα ή τη γεωγραφική προέλευση του προϊόντος ή της Υπηρεσίας. Η συμφωνία για την ανωτέρω παραχώρηση έχει ισχύ έναντι των τρίτων μόνο μετά την καταχώρισή της στο βιβλίο σημάτων, εφόσον προσκομίζεται εγγράφως και είναι αρμοδίως επικυρωμένη.
2. Ο δικαιούχος του σήματος μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματα από το σήμα κατά του αδειούχου που παραβιάζει διατάξεις της σύμβασης για την παραχώρηση άδειας χρήσης σχετικά με: α) τη διάρκεια της άδειας, β) τη μορφή, με την οποία μπορεί, σύμφωνα με την καταχώριση, να χρησιμοποιηθεί το σήμα, γ) το είδος των προϊόντων ή των υπηρεσιών, για τις οποίες έχει παραχωρηθεί η άδεια, δ) την περιοχή, μέσα στην οποία επιτρέπεται η επίθεση του σήματος, ε) την ποιότητα των προϊόντων που κατασκευάζει ή των υπηρεσιών που παρέχει ο αδειούχος.
3. Μπορεί να συμφωνηθεί, ότι ο αδειούχος χρήσης σήματος δικαιούται να παραχωρήσει υποάδειες χρήσης αυτού με τη διαδικασία και τους όρους της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.
4. Τις αξιώσεις επί προσβολής του σήματος ασκεί αυτοτελώς και ο αδειούχος χρήσης σήματος, εφόσον συναινεί ο δικαιούχος. Εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί διαφορετικά, ο αποκλειστικός αδειούχος μπορεί και χωρίς τη συναίνεση του δικαιούχου να ασκήσει αυτοτελώς τις αξιώσεις επί προσβολής σήματος σε περίπτωση που ο σηματούχος, μολονότι ειδοποιήθηκε για την προσβολή του σήματος, δεν ασκεί τις αξιώσεις του σε εύλογο χρονικό διάστημα.
5. Σε περίπτωση άσκησης αγωγής από το δικαιούχο μπορεί να ασκήσει παρέμβαση ο αδειούχος και να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη.
6. Σε περίπτωση λύσης ή τροποποίησης της συμφωνίας παραχώρησης άδειας χρήσης η Υπηρεσία του άρθρου 5 παρ.1 ενημερώνει σχετικά το βιβλίο σημάτων.
Αρθρο 21 παρ 1, εδαφ. δεύτερο: «Η συμφωνία για την ανωτέρω παραχώρηση έχει ισχύ έναντι των τρίτων μόνο μετά την καταχώρισή της στο βιβλίο σημάτων, εφόσον προσκομίζεται εγγράφως και είναι αρμοδίως επικυρωμένη.»
Ποιόν θέλει να προστατεύσει η διάταξη αυτή; Τον σηματούχο ή τους τρίτους; Για ποιό λόγο ορίζεται αυτό, υπάρχει κάποια έρευνα της μέχρι τώρα νομολογίας ή της πράξης που επιτάσσει αυτό;
Το 2011 οι συμβάσεις γίνονται με μεγάλη ταχύτητα και χρειάζονται ΕΥΕΛΙΞΙΑ, για να είναι δυνατή η λειτουργία του εμπορίου και της οικονομίας στους απαιτούμενους ρυθμούς. Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει, το εργαλείο της άδειας χρήσης αχρηστεύεται.
Στην πράξη, από την στιγμή της κατάθεσης μιας αίτησης για άδεια χρήσης στην αρμόδια υπηρεσία, αυτή εξετάζεται από την ΔΕΣ μετά από λίγους μήνες και η απόφαση βγαίνει μετά από ακόμη μερικές εβδομάδες. Εάν θα πρέπει να περιμένουν οι έμποροι την απόφαση της ΔΕΣ για να πωλήσουν, θα περάσει η σαιζόν και θα χαθεί κάθε αγοραστής. Το εμπόριο και η παροχή υπηρεσιών δεν μπορεί να περιμένει 2, 3 ή 4 μήνες για να λειτουργήσει.
Επίσης, γιατί πρέπει να δημοσιοποιούνται προς τον καθένα τα επιχειρηματικά μυστικά των επιχειρήσεων και οι ιδιαίτεροι όροι που περιλαμβάνονται σε συμφωνία άδειας χρήσης (διότι ο καθένας θα μπορεί να πάρει αντίγραφο πλεόν της συμφωνίας από την αρμόφδια υπηρεσία);
Δεν υπάρχει καμία επιταγή που να επιβάλλει τέτοιον περιορισμό στον τύπο της σύμβασης άδειας χρήσης.
Η εμμονή σε αυτό θα ΑΠΑΞΙΩΣΕΙ τελείως το ελληνικό σήμα. Ήδη πολλοί Έλληνες καταθέτες καταθέτουν κοινοτικά σήματα και αποφεύγουν τις ελληνικές καταθέσεις ως πιο χρονοβόρες και δυσκίνητες.
Σημειώνω ότι στο Κοινοτικό Γραφείο σημάτων η άδεια χρήσης κοινοτικού σήματος καταχωρείται αμέσως.
Δεν θα λάβω θέση στο αν είναι προβληματική η καταχώριση της άδειας στο οικείο βιβλίο. Ωστόσο, συμφωνώ ότι υπάρχει έλλειμμα προστασίας του προσώπου που δεν έχει άδεια έγγραφη και καταχωρημένη. Και το τονίζω αυτό, καθώς σε αντίθεση με τη νομολογία περί ευρεσιτεχνιών που παραπέμπει στο Ν. 146/1914 (ΑΠ 1192/2003 ΕΕμπΔ 2004 σ. 165, ΑΠ 197/2007 ΕΕμπΔ 2008,380, ΕφΑθ 1502/2010 ΔΕΕ 2010 σ. 784, ΕφΘεσσ 467/2009 ΕπισκΕΔ 2009 σ. 530) η άτυπη και μη καταχωρημένη άδεια επί σήματος δεν προστατεύει τον αδειούχο σύμφωνα με την ελληνική νομολογία. Και πρέπει ίσως να προβλεφθεί εφαρμογή του άρθρου 13 Ν. 146/1914 στις περιπτώσεις που η άδεια είναι άτυπη.
Συγκεκριμένα:
Σύμφωνα με τη νομολογία αλλά και τον εφαρμοστέο νόμο η άδεια χρήσεως σήματος (που επίσης εδώ δε συνέβη) θέλει καταχώρηση στο βιβλίο σημάτων (ΕφΑθ 5136/2005 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΑθ 8268/2008 ΧρΙΔ 2009 σ. 82). Η νομολογία ορίζει «για να παρασχεθεί από τον δικαιούχο σε άλλον (που στη περίπτωση αυτή δεν θεωρείται τρίτος) η δυνατότητα χρήσης του κατοχυρωμένου από αυτόν σήματος, απαιτείται έγγραφη συμφωνία μεταξύ τους και η παροχή σχετικής άδειας από την Διοικητική Επιτροπή Σημάτων, η οποία χορηγείται, με τη προϋπόθεση ότι υπάρχει στενός και ουσιώδης οικονομικός δεσμός μεταξύ τους και υπό τον όρο ότι η χρήση του σήματος δεν δημιουργεί κινδύνους παραπλάνησης του κοινού, ούτε αντίκειται στο δημόσιο συμφέρον» (ΕφΑθ 4312/2001 ΔΕΕ 2002 σ. 60, ΕφΘεσσ 2331/2006 ΕπισκΕΔ 2006 σ. 1180).
Σε άλλη περίπτωση η νομολογία έχει κρίνει για τον αδειούχο σήματος «το δικαίωμα του αυτό γεννάται με την σύμβαση και ενεργοποιείται με την καταχώρηση της απόφασης της ΔΕΣ στα βιβλία σημάτων. Η απόφαση δηλαδή της Δ.Ε.Σ. η οποία απαιτείται, αποτελεί όρο του ενεργού της δικαιοπραξίας» (ΕφΑθ 5136/2005 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΑθ 8268/2008 ΧρΙΔ 2009 σ. 82).
Η ίδια νομολογία συνεχίζει αναφέροντας «προφανώς, δε, σε περίπτωση που η Επιτροπή Σημάτων δεν επιτρέψει την άδεια χρήσης του σήματος, ούτε η άδεια χρήσης του διακριτικού γνωρίσματος θα επιτρέπεται, αφού και πάλι θα είναι παραπλανητική κατά την έννοια του άρθρου 13 του Ν. 146/1914» (ΕφΘεσσ 2331/2006 ΕπισκΕΔ 2006 σ. 1180, ΕφΑθ 5136/2005 ΔΕΕ 2005 σ. 939, με παραπομπές σε Ψάρρα, Δίκαιο Σημάτων, επιμέλεια Ν. Ρόκα, 1996, σελ. 158-175)».
Συνεπώς, με δεδομένη την παραπάνω άποψη της νομολογίας, κατά την ταπεινή μου άποψη, πρέπει να αποδοθεί προστασία εκ του νόμου και στον αδειούχο που έχει προφορική συμφωνία ή συμφωνία μη καταχωρημένη στο οικείο βιβλίο. Μοναδικός περιορισμός θα μπορούσε να είναι ο όρος ότι «ο αδειούχος δεν προστατεύεται αν η άδεια χρήσης προκαλεί κίνδυνο σύγχυσης και παραπλάνησης των συναλλασσομένων».
Η ρύθμιση κρίνεται ευνοική για τους δικαιούχους των σημάτων και αποτελεί θετική εξέλιξη, διότι:
1) Η άδεια χρήσης καταχωρίζεται απευθείας στα Βιβλία Σημάτων χωρίς να απαιτείται πλέον συζήτηση ενώπιον της ΔΕΣ (κατάργηση του άρθρου 16 παρ. 2 του Ν. 2239/1994), γεγονός που προκαλούσε αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
2) Παρέχεται η δυνατότητα έγερσης αυτοτελώς και χωρίς την συναίνεση του σηματούχου των αξιώσεων προσβολής του σήματος από τον αδειούχο χρήσης όταν ο σηματούχος έχει ειδοποιηθεί και αδρανεί για εύλογο χρονικό διάστημα, γεγονός που διευρύνει τα υποκειμενικά όρια της ενεργητικής νομιμοποίησης και δίνει την δυνατότητα και στον άμεσα θιγόμενο τοπικό αδειούχο να πάρει νομικά μέτρα σε βάρος του προσβολέα.
Είναι εσφαλμένο με τη γενικότητα που διατυπώνεται το τελευταίο εδαφ. της παρ. 1 του αρ. 22, κατά το οποίο: «Η συμφωνία για την ανωτέρω παραχώρηση ισχύει έναντι τρίτων μόνο μετά την καταχώρισή της στο βιβλίο σημάτων, εφόσον προσκομίζεται εγγράφως και είναι αρμοδίως επικυρωμένη». Ο κανόνας που γίνεται δεκτός και από τη νομολογία είναι ότι η άδεια χρήσης σήματος είναι κατ’ αρχήν άτυπη όπως κάθε ιδιωτική συναλλαγή (αρχή του ατύπου των συμβάσεων κατ’ άρθρο 158 Αστικού Κώδικα). Εξ άλλου είναι οξύμωρο να ζητείται καταχώριση της άδειας χρήσης για το σήμα, τη στιγμή που δεν μπορεί να ζητηθεί το ίδιο για το απλό διακριτικό γνώρισμα που δεν είναι κατατεθειμένο σε μητρώο. Η ρύθμιση που προτείνεται να καταχωρείται η άδεια χρήσης στο μητρώο για να ισχύει έναντι τρίτων είναι κοστοβόρα και συνεπάγεται τεράστιο οικονομικό κόστος για επιχειρήσεις με μεγάλο portfolio σημάτων. Η διεθνής πρακτική (και στο Κοινοτικό σήμα) είναι η άδεια χρήσεως να είναι και άτυπη, δηλ, μη καταχωρημένη στο μητρώο και να ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση έναντι τρίτων, αρκεί να προκύπτει από έγγραφο βέβαιης χρονολογίας, π.χ. επικύρωση υπογραφών από κρατική αρχή, κλπ. Η προτεινόμενη ρύθμιση καθιστά το Ελληνικό σήμα κοστοβόρο και μη ανταγωνιστικό έναντι του Κοινοτικού. Ο ν. 2239/94 που ισχύει σήμερα δεν καθιστά υποχρεωτική την καταχώριση της άδειας χρήσης στο μητρώο. Η επικρατούσα στη νομολογία θέση είναι ότι η καταχώριση της άδειας χρήσης δεν είναι υποχρεωτική. Έτσι, π.χ. η νομολογία δέχεται ότι χρήση του σήματος συνιστά και η χρήση του από τρίτο με την άτυπη συγκατάθεση του δικαιούχου, ακόμα και αν δεν έχει καταχωρηθεί στο μητρώο άδεια χρήσης. Έτσι έχουν κρίνει ενδεικτικά οι αποφάσεις ΔιοικΠρωτΑθ 3409/2000 και ΣτΕ 4444/1997, ΕΕμπΔ 2000, 792. Το ίδιο κρίνουν και αλλοδαπά δικαστήρια όπως: Εφετείο Παρισίων της 24.3.1988 και 27.9.1983, Ann.Propr.Ind. 1989, 260 – 1983, 160, κατά τις οποίες: «…ο δικαιούχος του σήματος μπορεί να επικαλεστεί τη χρήση που γίνεται από τρίτο με τη συγκατάθεσή του, ακόμα και αν αυτή δόθηκε σιωπηρώς, όπως στην περίπτωση σήματος του οποίου η εκμετάλλευση γίνεται από θυγατρική εταιρία του ομίλου…» – Εφετείο Βερσαλλιών της 27.5.1987, Ann.Propr.Ind. 1988, 177, η οποία δέχθηκε ακριβώς τα ίδια όπως ανωτέρω στην περίπτωση «…σήματος του οποίου η εκμετάλλευση γίνεται από εταιρία στην οποία διαχειριστής και πρόεδρος είναι ο δικαιούχος του σήματος…» – Εφ Παρισίων της 26.9.79, 26.6.86 και 3.2.88, Ann.Propr.Ind. 1981, 293 – 1987, 217 – 1989, 107, οι οποίες αποφάνθηκαν ότι για να καταλογιστεί στο δικαιούχο η χρήση σήματος που γίνεται από τρίτον με τη συγκατάθεσή του “…δεν είναι αναγκαίο να υπάρχει ρητή σύμβαση εκχώρησης ή ρητή σύμβαση παραχώρησης άδειας χρήσης σήματος καταχωρημένης στο μητρώο σημάτων…”.). Αν η καταχώριση της άδειας χρήσης στο μητρώο γίνει υποχρεωτική για να ισχύει έναντι τρίτων, τότε π.χ. θα διαγράφεται λόγω μη χρήσης το σήμα που έχει κατατεθεί στο όνομα της μητρικής αλλά το χρησιμοποιεί μόνο η θυγατρική χωρίς να έχει κατατεθεί στο μητρώο άδεια χρήσης. Επίσης, θα διαγράφεται λόγω μη χρήσης το σήμα που έχει κατατεθεί στο όνομα του κυρίου μετόχου εταιρίας, αλλά το χρησιμοποιεί η εταιρία χωρίς να έχει κατατεθεί άδεια χρήσης. Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται κατανοητό αν αναλογιστεί κανείς ότι υπάρχουν όμιλοι με εκατοντάδες σήματα που είναι στο όνομα της μητρικής αλλά χρησιμοποιούνται από τις θυγατρικές. Όλοι αυτοί θα πρέπει (μόνο στην Ελλάδα από όλες τις χώρες του κόσμου) να καταθέσουν εκατοντάδες άδειες χρήσης στο μητρώο. Γι’ αυτό το ορθό είναι να απαιτείται καταχώριση της άδεια στο μητρώο μόνο όταν τις σχετικές αγωγές για την προσβολή του σήματος επιθυμεί να ασκήσει ο αδειούχος χρήσης και όχι ο ίδιος ο δικαιούχος του σήματος. Δηλ. η καταχώριση στο μητρώο να απαιτείται μόνο για τη νομιμοποίηση του αδειούχο στα δικαστήρια. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η άδεια χρήσης πρέπει να ισχύει έναντι τρίτων αρκεί να προκύπτει από έγγραφο βέβαιης χρονολογίας. Ειδικά πρέπει να προβλεφθεί ότι δεν απαιτείται ούτε έγγραφο βέβαιης χρονολογίας προκειμένου για άδεια χρήσης μεταξύ εταιριών του ιδίου ομίλου εταιριών κατά την έννοια του νόμου περί ΑΕ ή μεταξύ κυρίου μετόχου και της εταιρίας του.