1. Στο τέλος της παραγράφου 1 του άρθρου 26 του Π.Δ. 60/2007 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών», όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2005» (ΦΕΚ Α΄ 64) προστίθεται εδάφιο ως εξής:
«Οι συμφωνίες – πλαίσιο διακρίνονται σε αυτές που συνάπτονται με έναν οικονομικό φορέα και σε αυτές που συνάπτονται με περισσότερους οικονομικούς φορείς (πολυμερείς συμφωνίες πλαίσιο)».
Σε μία δύσκολη από οικονομικής απόψης περίοδο για την Ελλάδα, όπου διακυβεύεται σε μεγάλο βαθμό η μακροπρόθεσμη δημοσιονομική ισορροπία της χώρας όπως και των υπόλοιπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χρηστή διαχείριση των δημοσίων δαπανών καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική. Ο τομέας των δημοσίων συμβάσεων αποτελεί για όλα τα κράτη μια “γκρίζα περιοχή” όπου μεθοδεύεται πιο εύκολα η κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος. Μάλιστα, όταν οι δημόσιες συμβάσεις αντιστοιχούν σε ποσοστό 6%-10% του ΑΕΠ περίπου σε κάθε χώρα, αντιλαμβάνεται κανείς την ανάγκη καλύτερου ελέγχου του θεσμικού αυτού πλαισίου.
Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις του νομοθέτη στον τομέα αυτό, και συγκεκριμένα ο Ν.3886/2010 για την δικαστική προστασία κατά την σύναψη δημοσίων συμβάσεων, η πρόταση για δημιουργία μιας Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και η σύσταση Ηλεκτρονικού Κεντρικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων αποτελούν σίγουρα σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της διαφάνειας και δημόσιας λογοδοσίας. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις στα Π.Δ. κίνουνται στην ίδια κατεύθυνση αν και αποτελούν περισσότερο διευκρινιστικούς όρους λειτουργίας του υφιστάμενου νομικού πλαισίου παρά μια καθολική αναπροσαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων. Σε γενικές γραμμές το ρυθμιστικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων θα μπορούσε να αναπτυχθεί γύρω από τις ακόλουθες αρχές που κινούνται στο πνεύμα των προτάσεων του ΟΟΣΑ:
1). Διαφάνεια
1.1- Κρίνεται απαραίτητο καθόλη την διάρκεια του κύκλου μιας Δημόσιας Σύμβασης να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην διαφάνεια της διαδικασίας (Pre-bidding, Bidding, Post-bidding). Στην πρώτη φάση, λοιπόν, (Pre-bidding) είναι σημαντική η προώθηση μιας συστηματικής και στρατηγικής προσέγγισης των αναγκών του δημοσίου τομέα ώστε να βελτιωθεί και ο ανταγωνισμός. Σε δεύτερο στάδιο (Bidding) η χρήση των σύγχρονων μέσων τεχνολογίας είναι καταλυτική, κυρίως για την σαφή πληροφόρηση των συμμετεχόντων, για την έγκαιρη πληροφόρηση των κριτηρίων αξιολόγησης και την επάρκεια χρόνου για την προετοιμασία των προσφορών. Τέλος, το τρίτο στάδιο είναι αυτό που έχει την λιγότερη δημοσιότητα και γι’αυτό πολλές χώρες έχουν λάβει διάφορα μέτρα, όπως ξεκάθαρο και κατάλληλο προγραμματισμό(Καναδάς, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο), τεχνικές διαχείρισης κινδύνου(Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία), περιορισμούς και ελέγχους σε πιθανές μεταβολές της Σύμβασης(Ιταλία, Κορέα, Μεξικό), διατάξεις κοινής ευθύνης(Μεξικό, Ιαπωνία) και δημόσιο έλεγχο(Νορβηγία, Ηνωμένο Βασίλειο).
1.2- Ενισχυμένη ανάγκη για διαφάνεια υπάρχει ιδίως στις περιπτώσεις των εξαιρέσεων που προβλέπονται από τον νόμο, γεγονός που μπορεί να αντιμετωπιστεί με την χρήση νέων τεχνολογιών.
1.3- Στην Ουγγαρία υπάρχει το Συμβούλιο Δημοσίων Συμβάσεων που λογοδοτεί στην Βουλή. Η σύσταση της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής θα καλύψει αυτό το κενό, απομένει να δούμε στην πράξη την λειτουργία της.
2). Σωστή Διαχείριση
2.1- Κύριο μέλημα του κράτους πρέπει να είναι η χρηστή διαχείριση των δημοσίων δαπανών για την επίτευξη προκαθορισμένων σκοπών. Για τον λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητος ο προγραμματισμός σε ετήσια βάση των αναγκών προσφυγής σε δημόσιες προμήθειες. Πολλές χώρες μάλιστα ανακοινώνουν εκ των προτέρων μελλοντικούς διαγωνισμούς(Αυστραλία, Χιλή, Μεξικό, Πολωνία).
2.2- Η εκτίμηση αυτή οφείλει να είναι πλήρης ως προς τα αποτελέσματα και το ανθρώπινο δυναμικό που θα χρησιμοποιηθεί. Ο σωστός προϋπολογισμός του έργου και η ένταξη της διαδικασίας στο πλαίσιο της δημοσιονομικής διαχείρισης κρίνεται απαραίτητη. Η έγκαιρη ενημέρωση της Βουλής και του ευρύτερου κοινού είναι εξίσου σημαντική.
2.3- Σε πολλές περιπτώσεις μεγάλων έργων υποδομών, όπου υπάρχει κίνδυνος υπέρβασης του προϋπολογισμού, η Ολλανδία έχει θεσπίσει την συμμετοχή και συναπόφαση της Βουλής.
3). Προληπτικά μέτρα για αποφυγή παρατυπιών
3.1- Σε ένα νέο περιβάλλον όπου πλέον ο δημόσιος υπάλληλος που ασχολείται με τις προμήθειες καλείται να αναλάβει ευθύνες “διαχειριστή σύμβασης”(contract manager), είναι απαραίτητο να προβλεφθούν ειδικοί μηχανισμοί παρακολούθησης της διαδικασίας και επιβολής ποινών σε περιπτώσεις παρατυπιών.
3.2- Καλό είναι να προβλεφθούν μέτρα για περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων. Τα μέτρα αυτά μπορεί να αφορούν: α). την οργάνωση του συστήματος με τον σαφή διαχωρισμό αρμοδιοτήτων και ευθυνών μεταξύ εμπλεκομένων μονάδων(Ηνωμένο Βασίλειο), β). την καλύτερη μηχανοργάνωση για αποφυγή επικοινωνίας μεταξύ υπαλλήλων και συμμετεχόντων(e-auction, Βραζιλία, Μεξικό, Ηνωμένο Βασίλειο), γ). την εναλλαγή υπαλλήλων που ασχολούνται με δημόσιες συμβάσεις(Λουξεμβούργο, Βραζιλία), δ). Την θέσπιση κοινής ευθύνης(four-eyes principle) ώστε ο έλεγχος να είναι αποτελεσματικότερος(Κορέα)
3.3- Η Ισπανία μάλιστα προχώρησε με την θέσπιση ενός κώδικα καλής διακυβέρνησης και ενός νόμου για τις περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων, ο οποίος όρισε την δημιουργία ενός Γραφείου Σύγκρουσης Συμφερόντων και ενίσχυσε το πλαίσιο των ποινών.
3.4- Για την εφαρμογή των ηθικών αρχών που πρέπει να διαπνέουν την διαδικασία δημοσίων συμβάσεων πολλές χώρες έχουν προσφύγει σε ποικίλα μέτρα, όπως η πολύ προσεκτική επιλογή των υπαλλήλων με προγενέστερο έλεγχο του προφίλ τους, και η πρόβλεψη κατάλληλης κατάρτισής τους στις απαιτήσεις του σύγχρονου πλαισίου(Γερμανία).
4). Λογοδοσία και Έλεγχος
4.1- Η θεμέλια λίθος κάθε συστήματος δημοσίων συμβάσεων είναι η διαθεσιμότητα των πληροφοριών καθόλη την διάρκεια της διαδικασίας και ο αποτελεσματικός εσωτερικός έλεγχος. Καλό θα είναι καθιερωθεί μια ευδιάκριτη αλυσίδα ευθυνών με δυνατότητα επιπρόσθετων ελέγχων από εξωτερικούς συνεργάτες(Gateway Review, Ηνωμένο Βασίλειο).
4.2- Κρίνεται απαραίτητη και η έγκαιρη και δίκαιη διαχείριση όλων των προβλημάτων που προκύπτουν κατά την διάρκεια της διαδικασίας. Στην Σλοβενία μάλιστα έχει συσταθεί η Εθνική Επιτροπή Επιθεώρησης, η οποία υπάγεται στην Βουλή και έχει την δυνατότητα ακύρωσης των αποφάσεων των αρμόδιων για τις δημόσιες συμβάσεις δημοσίων φορεών και παροχής συμβουλών για την εφαρμογή της διαδικασίας.
4.3- Τέλος, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ενίσχυση του δημοσίου ελέγχου, η οποία επιτυγχάνεται με διευρυμένη συμμετοχή του κοινού και των μέσων ενημέρωσης. Ο άμεσος κοινωνικός έλεγχος περιλαμβάνει την συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών – ιδιωτικού τομέα, τελικών αποδεκτών, πολιτών και μέσων ενημέρωσης για την διασφάλιση της ακεραιότητας της διαδικασίας και την βελτίωση της αποδοτικότητας της διαδικασίας. Στο Μεξικό έχει αναπτυχθεί η πρακτική της συμμετοχής ενός “Μάρτυρα της Κοινωνίας”(Social Witness), ο οποίος λειτουργεί σαν εξωτερικός παρατηρητής και υπάγεται σε κυρώσεις.
5). Βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις
5.1- Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην σύναψη “βιώσιμων δημοσίων συμβάσεων”. Με τον όρο αυτόν νοείται η διαδικασία κατά τη οποία οι δημόσιες υπηρεσίες καλύπτουν τις ανάγκες τους με τέτοιο τρόπο ώστε να πληρούν τους όρους της αποδοτικότητας, αποφέροντας οφέλη όχι μόνο στον ίδιο τον φορέα αλλά συγχρόνως στην κοινωνία και την οικονομία και με το λιγότερο δυνατό κόστος για το περιβάλλον(UK Sustainable Procurement Task Force 2006). Καλό λοιπόν θα ήταν να διαφαίνεται περισσότερο η προσέγγιση αυτή στο πνεύμα του νομοθέτη.
6). Σύμφωνο Ακεραιότητας
6.1- Σημαντικό εργαλείο για την βελτίωση της διαφάνειας των δημοσίων συμβάσεων αποτελεί και το Σύμφωνο Ακεραιότητας που προτείνεται από την Διεθνή Διαφάνεια. Πρόκειται για μια επίσημη συμφωνία ανάμεσα στις Αναθέτουσες Αρχές και στους συμμετέχοντες στους διαγωνισμούς και περιλαμβάνει αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις, ώστε να αποφευχθούν σε κάθε περίπτωση φαινόμενα δωροδοκίας. Αποτελεί με άλλα λόγια ένα εχέγγυο για την διαφάνεια καθόλη την διάρκεια του κύκλου των δημοσίων συμβάσεων (από τη συμμετοχή στο διαγωνισμό μέχρι την παραλαβή του έργου), με την δημοσιοποίηση όλων των σχετικών πληροφοριών και την πρόσβαση όλων των εμπλεκομένων μερών σε αυτές, τον εξωτερικό έλεγχο από ένα ανεξάρτητο σώμα και την ανίχνευση πιθανών κινδύνων/περιπτώσεων διαφθοράς. Προβλέπεται μάλιστα και επιβολή κυρώσεων για την μη τήρηση των όρων του.
6.2- Το Σύμφωνο Ακεραιότητας εφαρμόζεται ήδη σε 15 χώρες (π.χ. στην Γερμανία για κατασκευή διεθνούς αεροδρομίου) και καλύπτει πολλούς κλάδους (δημόσια έργα, τηλεπικοινωνίες κλπ). Η Διεθνής Διαφάνεια εκτιμά ότι η εξοικονόμηση κεφαλαίων από τη χρήση του υπολογίζεται σε 10-60% του κόστους των δημοσίων συμβάσεων. Κρίνεται λοιπόν σκόπιμη η εξέταση ευρύτερης εφαρμογής του στον δημόσιο τομέα.
Θέμα : Τροπολογία νομικού πλαισίου προμηθειών του δημοσίου
Σας υποβάλω γενικές παρατηρήσεις εκπορευόμενες από τα προβλήματα που κλήθηκε να επιλύσει η Επιτροπή Κρατικών Προμηθειών(ΕΚΠ)με το μέχρι σήμερα ισχύον πλαίσιο.
Πιστεύω ότι προλαμβάνονται πολλά προβλήματα με την προβλεπόμενη διαδικασία της διαβούλευσης για τις τεχνικές προδιαγραφές (προσθήκη στο άρθ. 3 πδ 118/07).
Θα συμβαλει στην διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα των διαγωνισμών η πρόβλεψη της συμφωνίας–πλαίσιο και η χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών (προσθήκη άρθ. 22Α επομ. στο π.δ.) καθώς και ο ορισμός προθεσμίας (15 ημ) για την παραλαβή υλικών από επιτροπές (προσθήκη στο αρθ. 27 παρ 1 του π.δ.).
Επίσης πολλά ζητήματα που οδηγούσαν σε προσφυγές και καθυστερήσεις λύνονται με την πρόβλεψη προθεσμίας 15 ημερών πριν την καταληκτική ημ/νία του διαγωνισμού για την υπογραφή των υπευθύνων δηλώσεων συμμετοχής (τροποποίηση αρθ. 6 π.δ.) και την κατάργηση των δειγμάτων (κατάργηση περ. στ’ παρ. 2 αρθ. 8 του π.δ.)
Η νομοθετική ρύθμιση κινέιται στη σωστή κατέυθυνση και φαίνεται να είναι επεξεργασμένη από στελέχη που γνωρίζουν σε βάθος τα ζητήματα και τις πρακτικές δυσκολίες.
Αθήνα, 16-9-2011
Με εκτίμηση
Γεράσιμος Σ. Γκασούκας, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, LLM, μέλος Επιτροπής Κρατικών Προμηθειών (ΕΚΠ)
Η προσθήκη είναι περιττή, διότι οι παρ 3 και 4 του άρθρου 26, ορίζουν ότι οι συμφωνίες πλαίσιο συνάπτονται είτε με ένα οικονομικό φορέα, είτε με περισσότερους οικονομικούς φορείς. Σημαντικό θα ήταν να αναλυθούν οι καταχρηστικοί κανόνες που νοθεύουν τον ανταγωνισμό, ειδικά στην περίπτωση που η συμφωνία πλαίσιο συνάπτεται μόνο με ένα οικονομικό φορέα αλλά στη περίπτωση με περισσότερους οικονομικούς φορείς. Επομένως η περίπτωση αυτή πρέπει να αναλυθεί επακριβώς ούτως ώστε να μπουν κανόνες διαφάνειας.
1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ
Στους περισσότερους διαγωνισμούς ο Ανάδοχος αναδεικνύεται με το σύστημα της συμφερότερης προσφοράς, όπου η η οικονομική προσφορά συμμετέχει σε ποσσοτό 20-30% και η τεχνική αξιολόγηση σε ποσοστό 70-80%.
Στις προυποθέσεις συμμετοχής τίθενται συχνά φωτογραφικές διατάξεις για παρόμοια έργα, κύκλους εργασιών, πιστοποιητικά ποιότητας, έξειδικεύσεις των διαχειριστών του έργου κλπ.
Πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται στην συνέχεια, κατά παράβαση της νομοθεσίας για βαθμολόγηση της τεχνικής προσφοράς.
Οι υπηρεσίες προμηθειών που διενεργούν τους διαγωνισμούς στελεχώνονται κυρίως από διοικητικούς υπαλλήλους χωρίς τεxνικές γνώσεις που αναγκάζονται συχνά να προσφεύγουν σε ‘εξωτερική’ βοήθεια για την κατάρτιση των τευχών των διαγωνισμών.
Τα κριτήρια αξιολόγησης σε σημαντικό βαθμό δεν είναι ποσοτικοποιημένα με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιθώρια για υποκειμενικές κρίσεις.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την εξάλειψη του οικονομικού ανταγωνισμού και την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος.
2. ΜΙΚΤΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ (ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ)
Η δυνατότητα αυτή ‘αξιοποιείται’ συχνά από τις αναθέτουσες αρχές για ανάθεση επιστημονικών υπηρεσιών η διαδικασία προμήθειας των οποίων προβλέπεται από άλλο θεσμικό πλαίσιο.
Οι αναθέτουσες υπηρεσίες ‘βαφτίζουν’ κατά το δοκούν τις ανατιθέμενες υπηρεσίες χωρίς να αναγράφουν τη κατάταξή τους με βάση τον κατάλογο CPV.
Αποτέλεσμα αυτού είναι να παρέχονται από αναρμόδιους φορείς επιστημονικές υπηρεσίες με την τυπική κάλυψη της συμμετοχής ενός επιστήμονα στην ομάδα έργου.
Στις περιπτώσεις προμηθειών των Τεχνικών Συνεργείων και όταν θέλουμε τμηματικές προσφορές ανά είδος προσφερόμενου υλικού με δυνατότητα προαίρεσης, ο καθορισμός προϋπολογισθείσας δαπάνης ανά είδος σύμφωνα με το εδάφιο β της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 118/07 είναι αντιπαραγωγικός καθότι δεν είναι πλήρως γνωστή η χρειαζόμενη ποσότητα του είδους σε περίοδο ενός έτους π.χ. ενώ συνήθως είναι γνωστός ο προϋπολογισμός των υπηρεσιών οπότε θα μπορούσε να καταργηθεί η υποχρέωση καθορισμού προϋπολογισθείσας δαπάνης ανά είδος και να παραμείνει μόνο η συνολική δαπάνη.
Οι πρωτοβάθμιες επιτροπές παραλαβής (άρθρο 38 του ΠΔ 118/07 παρ. 2) θα πρέπει να ορίζονται κατόπιν κλήρωσης μεταξύ των μελών της εκάστοτε υπηρεσίας για την οποία προορίζονται οι προμήθειες και για ειδικές περιπτώσεις μεταξύ των μελών που πληρούν κριτήρια εξειδίκευσης με εκ των προτέρων καθορισμένο κατάλογο εξειδικευμένων υπαλλήλων. Αυτοί που ήδη κληρώθηκαν δεν ξανασυμμετέχουν στην κληρωτίδα για το ίδιο έτος και για το ίδιο είδος προμήθειας.
Οι δευτεροβάθμιες επιτροπές παραλαβής θα πρέπει να αναδεικνύονται με τον ίδιο τρόπο από άλλη υπηρεσία.
Σε ότι αφορά το άρθρο 6 και ειδικότερα την Υπεύθυνη Δήλωση της παραγρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 θα ήταν καλό να προβλεφθεί στην τροποποίηση του ΠΔ 118 και ποια θα πρέπει να είναι η ημερομηνία θεώρησης του γνησίου υπογραφής. Δηλαδή, να συμπληρωθεί ανάλογα «…..και με θεώρηση γνησίου υπογραφής με ημερομηνία κοινή ή διαφορετική από την ημερομηνία υπογραφής της υπεύθυνης δήλωσης»
δεν εχει αλλαξει τιποτε.
ολος ο δημοσιος τομεας – το κρατος λειτουργει οπος παντα,ακομη κ σημερα,μετα απο ολα αυτα που λετε στο χαζοκουτι.
δεν σας πιστευουν οι ομοιοι σας. γιατη αραγε ?
ευχαριστω.
Εάν δεν γίνουν οι διαγωνισμοί ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ ΦΘΗΝΟΤΕΡΟ ΥΛΙΚΟ *όπως τους κάνει η ΔΕΥΑ ΛΑΡΙΣΑΣ* τότε όλο το χρήμα θα φεύγει στο εξωτερικό μέσω εμπόρων και καμία εταιρεία ελληνική δεν θα μπορεί να συμμετέχει.ΟΛΑ ΤΑ ΥΛΙΚΑ,ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ,ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ.Ή το αλλάζουμε ή βουλιάζουμε.
Το σύνολο της επιχειρηματικής κοινότητας αναγκάζεται να διατηρεί δομές οι οποίες συντηρούν μια αναχρονιστική αντίληψη για τις δημόσιες προμήθειες. Το ρυθμιστικό κόστος είναι τεράστιο για τις εταιρίες, αλλά και για το ίδιο το δημόσιο που τελικά δεν καταφέρνει να αγοράσει τις υπηρεσίες όταν και όπως αυτές απαιτούνται, με προφανείς αρνητικές συνέπειες.
Το πρόβλημα με τη γραφειοκρατία των δημοσίων προμηθειών χρειάζεται αλλαγής φιλοσοφίας, ώστε να πάψει η υποκειμενική ερνηνεία και οι αντιδικίες και να υπάρχουν ξεκάθαροι όροι συμμετοχής. Ενδεικτικά αναφέρω την ηλεκτρονική ταυτότητα σε αντικατάσταση δικαιολογητικών, την αυτεπάγγελτη αναζήτηση, τις πρότυπες προδιαγραφές, τα χρονοδιαγράμματα για την ολοκλήρωση των διαδικασιών. Ας μη ξεχνάμε και το ρόλο των εγγυητικών που ζητούνται σε κάθε περίπτωση.
Αξιότιμοι Κύριοι
Παρατηρώντας τα σχόλια επί του πρώτου άρθρου κάθε αναγνώστης συμπεραίνει ότι λείπει κάτι βασικό στον κορμό της δημοσίευσης της διαβούλευσης. Δηλαδή πρώτη-πρώτη παράγραφος στη διαβούλευση, όπου κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να σχολιάσει τη σκοπιμότητα και το αντικείμενο επί της ουσίας. Τώρα παρατηρώ κι εγώ ότι υπάρχουν σημαντικές επισημάνσεις επι του γενικού, που εξ ανάγκης περιλαμβάνονται σε σχόλια του αρχικού άρθρου-πρότασης τροποποίησης.
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν αγγίζουν καθόλου τις δύο μεγάλες πληγές των Κρατικών Προμηθειών: την γραφειοκρατία και την διαφθορά.
1- Για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και των ευκολότατων απορρίψεων των προσφορών, για ασήμαντη αιτία, θα πρέπει να υιοθετηθεί πάλι η διάταξη, που προσωρινά είχε τεθεί για τις Κρατικές Προμήθειες στην περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, ούτως ώστε κάθε πλημμέλεια των δικαιολογητικών συμμετοχής, εκτός της έλλειψης εγγυητικής επιστολής, να μπορεί να θεραπευτεί μέχρι το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών.
Παρομοίως κάθε πλημμέλημα των πιστοποιητικών που συνοδεύουν την τεχνική προσφορά να μπορεί να θεραπευτεί μέχρι την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της τεχνικής προσφοράς.
1.1- Επιπλέον θα πρέπει δια Νόμου να προσδιοριστούν και να ονοματιστούν τα όργανα που εμπλέκονται στην διενέργεια-αξιολόγηση-κατακύρωση των διαγωνισμών.
Αυτή τη στιγμή, τα όργανα δεν προσδιορίζονται και ο κάθε φορέας συστήνει ατελείωτες επιτροπές ή εισηγητικά όργανα όπου το ένα αλληλοαναιρεί το άλλο και βεβαίως δίνει λαβή σε κάθε είδους απαιτήσεις από τους προμηθευτές.
Όσο λιγότερα είναι αυτά τα όργανα, τόσο λιγότερο διαχέεται η ευθύνη και τόσο πιο καθαροί είναι οι διαγωνισμοί.
2- Εκτός από την φάση της αξιολόγησης, το δεύτερο σημαντικό πεδίο διαφθοράς των Κρατικών Προμηθειών είναι οι παραλαβές.
Εκεί, προς μεγάλη χαρά των υπαρχόντων κυκλωμάτων, δεν προτείνεται καμία αλλαγή.
2.1- Προτείνουμε λοιπόν, για την αντιμετώπιση του θέματος, την εκ βάθρων αναμόρφωση των διατάξεων περί αυτοδίκαιης παραλαβής, ούτως ώστε αυτή να είναι τουλάχιστον ανάλογη με αυτή που υπάρχει στην Νομοθεσία περί Δημοσίων Έργων.
Αυτή τη στιγμή οι δημόσιες υπηρεσίες αρνούνται συστηματικά την προώθηση Πρωτοκόλλων Αυτοδίκαιης Παραλαβής, διότι κάτι τέτοιο θα εξέθετε τις πλημμέλειές τους ή τις παράνομες πράξεις τους.
Σας γνωρίζουμε ότι από στοιχεία που διαθέτουμε, τα τελευταία δέκα χρόνια, ο αρμόδιος Υπουργός Ανάπτυξης έχει υπογράψει μόλις πέντε (5) Πρωτόκολλα Αυτοδίκαιης Παραλαβής από χιλιάδες κρατικές προμήθειες που έχουν εκτελεστεί!!!!!!!
2.2- Προτείνουμε την αλλαγή των διατάξεων περί Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Παραλαβής, καθόσον η Δευτεροβάθμια Επιτροπή Παραλαβής αποτελείται από συναδέλφους των ιδίων τμημάτων των Πρωτοβάθμιων Επιτροπών Παραλαβής, οι οποίοι ποτέ δεν θέλουν να εκθέσουν τους συναδέλφους ή τους ανωτέρους τους.
Οι Δευτεροβάθμιες Επιτροπές Παραλαβής θα πρέπει να αποτελούνται είτε από στελέχη άλλων υπηρεσιών, είτε στην σύνθεσή τους να περιλαμβάνονται περισσότερα μέλη από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο ή άλλους ανεξάρτητους φορείς.
Σας γνωρίζουμε ότι από στοιχεία που διαθέτουμε τόσο από Κρατικές Προμήθειες που αφορούν τις Ένοπλες Δυνάμεις, όσο και από άλλους μη στρατιωτικούς φορείς, δεν υπάρχει ούτε μια περίπτωση όπου Δευτεροβάθμια Επιτροπή Παραλαβών δικαίωσε προμηθευτή!!!!
2.3- Προτείνουμε η επίλυση των διαφορών να μη γίνεται με την προσφυγή στη Δικαιοσύνη, καθόσον πολλές φορές τελεσίδικες αποφάσεις μπορεί να υπάρξουν ύστερα από δεκαετίες, όταν ο προμηθευτής είτε θα έχει πτωχεύσει, είτε θα έχει καταστραφεί, είτε θα έχει πεθάνει.
Είναι γεγονός ότι με τους παρόντες ρυθμούς που λειτουργεί η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα έχουμε φτάσει στην αρνησιδικία. Υπάρχουν ατελείωτες καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου εναντίον της Ελληνικής Δημοκρατίας για αυτό το θέμα.
Τοιουτοτρόπως προτείνουμε η οριστική επίλυση των διαφορών να γίνεται με προσφυγή στην Διαιτησία κατά τους κανόνες του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, στην Ελληνική γλώσσα, σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκαιο και με τόπο διαιτησίας την Αθήνα.
Πέραν από την πολυπλοκότητα και το δαιδαλώδες της νομοθεσίας, σχετικά με τις προμήθειες φορέων του δημοσίου και ΔΕΚΟ, πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπ’ όψιν, το ότι κάθε υπάλληλος που συντάσσει προδιαγραφές ειδών υπό προμήθεια και που θέλει να ευνοήσει συγκεκριμένο προμηθευτή, απλώς περιγράφει, με φωτογραφικό τρόπο, τα προϊόντα του συγκεκριμένου, προσθέτοντας και το «απαράβατον» του όρου, ώστε να αποκλείσει κάθε άλλον που φιλοδοξεί να γίνει προμηθευτής. Αυτή η μέθοδος έχει αποκλείσει πλείστα όσα ποιοτικά προϊόντα από τις προμήθειες του δημοσίου, ενώ αυτά κυκλοφορούν και χρησιμοποιούνται σε όλον τον άλλο κόσμο. Οι ‘Ελληνες «σοφοί» του δημοσίου είναι πιο απαιτητικοί στις προδιαγραφές ειδών από όλους του συναδέλφους τους Ευρώπης, Αμερικής, Καναδά, Ιαπωνίας και προϊόντα που είναι απολύτως κατάλληλα (και με CE) σε όλες τις πολιτισμένες περιοχές του κόσμου είναι ακατάλληλα για τους εν λόγω υπαλλήλους! Αυτές οι (φωτογραφικές) προδιαγραφές καθυστερούν σημαντικά και τις διαδικασίες των διαγωνισμών, αφού γίνονται αιτία να υποβάλονται αθρόες ενστάσεις, προδικαστικές προσφυγές και προσφυγές στο ΣτΕ. Φτάσαμε στο σημείο να καθυστερούν επί 2-3 έτη διαγωνισμοί για ιατρικά είδη που έχουν ανάγκη τα νοσοκομεία και αυτά να αναγκάζονται να τα προμηθεύονται με πρόχειρους» διαγωνισμούς ή με αναθέσεις.
Αναφέρομαι περιοριστικά ΜΟΝΟ στις περιπτώσεις ελέγχου της νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. από το Ε.Σ. για τις οποίες έχω εμπειρία, και θεωρώ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ:
1. Να τεθούν ΑΥΣΤΗΡΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΕΛΕΣΙΔΙΚΙΑΣ των αποφάσεων των Επιτρόπων και των Τμημάτων του Ε.Σ. Ο τρόπος με τον οποίο σήμερα λειτουργούν, συχνά είναι ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ, ιδίως σε περιπτώσεις συμβάσεων με αυστηρές προθεσμίες (ΕΣΠΑ κλπ). Ο έλεγχος από το Ε.Σ. πρέπει να γίνεται σε πλαίσια (πχ μήνας σε πρώτο βαθμό, δίμηνο σε δεύτερο βαθμό) τέτοια που δεν θα κωλυσιεργεί η όλη διαδικασία.
2. Να ΑΠΑΓΟΡΕΥΘΕΙ ΡΗΤΑ, με προβλεπόμενη πειθαρχική ποινή, ο ΕΠΑΝΕΛΕΓΧΟΣ της νομιμότητας πράξεων οργάνων, η οποία έχει ΗΔΗ ελεγχθεί από αρμόδια προβλεπόμενα όργανα (πχ έλεγχος νομιμότητας από τις Περιφέρειες για αποφάσεις ΟΤΑ) αλλά συχνά δεν λαμβάνεται υπ’ όψη από το Ε.Σ., το οποίο ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ του άρθρου 169 ν. 3463/2006, θεωρεί ότι έχει δικαίωμα να έλέγξει εκ νέου τη νομιμότητα της πράξης. Πχ ενώ από την Περιφέρεια έχει θεωρηθεί νόμιμη μια απόφαση πρόσληψης μς σύμβαση παροχής υπηρεσιών, το Ε.Σ. τη θεωρεί σύμβαση έργου και δεν θεωρεί τα εντάλματα πληρωμής.
Υπενθυμίζω ότι στη Θήβα, επί 3 έτη δεν θεωρούνταν εντάλματα πληρωμής του έργου κατασκευής ΧΥΤΑ, με άμεσο τον κίνδυνο απένταξης του έργου από το Γ’ ΚΠΣ, παρ’ ότι υπήρχαν όλες οι απαιτούμενες αποφάσεις και αδειοδοτήσεις, επειδή η Επίτροπος του Ε.Σ. στο Νομό Βοιωτίας δεν ήταν σε θέση να αντιληφθεί τη διαφορά ανάμεσα σε φορέα υλοποίησης (Δήμο Θηβαίων) και φορέα διαχείρισης του έργου (ΦοΔΣΑ). Αυτού του είδους η παντοδυναμία μπορεί να μετατραπεί σε σατραπεία, όταν η αρμοδιότητα ασκείται ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΑ και χωρίς το φόβο κυρώσεων. Απαιτείται ΣΑΦΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗ αρμοδιοτήτων, πρόβλεψη κυρώσεων ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΕΓΚΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ και επιτάχυνση των διαδικασιών.
Η νομοθεσία για τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων περιλαμβάνει πάρα πολλά παραθυράκια και αδιευκρίνιστα σημεία. Όπως επισημαίνεται και από άλλους σχολιαστές η γραφειοκρατία και η συνθετότητα των διαδικασιών είναι υπαρκτές. Η ενοποίηση του πλαισίου και η έκδοση ενοποιημένων οδηγών και υποδειγμάτων είναι ιδιαιτέρα σημαντικές, για όλο το εύρος των υπηρεσιών και φορέων που δραστηριοποιούνται στο δημόσιο τομέα. Σήμερα, με μια απλή πλοήγηση στο διαδίκτυο θα διαπιστώσει πως ο κάθε φορέας χρησιμοποιεί διαφοροποιημένα κείμενα και λειτουργεί αυτόνομα. Το γεγονός ότι οι συμβάσεις κάτω των 100.000 ευρώ δεν περνάνε από προληπτικό έλεγχο, έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται πολλά λάθη και παρατυπίες που πολλές φορές δε θα επισημανθούν ποτέ, παρά μόνο ίσως σε κάποιο έλεγχο. Κάθε φορά που γίνεται μια προκήρυξη υπάρχει κατασπατάληση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού ακόμα και στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού, ενώ το μόνο που θα έπρεπε να απασχολεί μια υπηρεσία θα έπρεπε να είναι ο καθορισμός των τεχνικών προδιαγραφών. Είτε όμως πρόκειται για προμήθεια ή για έργο ή για υπηρεσία ή για μελέτη τα θέματα που αφορούν τον έλεγχο του προσφέροντα, τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίσει, τα υποδείγματα των αιτήσεων και οικονομικών προσφορών κ.λπ. θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου να είναι ενιαία και κοινά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κύπρου και του τρόπου λειτουργίας της Διεύθυνσης Δημοσίων Συμβάσεων (http://www.treasury.gov.cy/treasury/publicpro/ppro.nsf/dmlindex_gr/dmlindex_gr?OpenDocument).
Σε τέτοιου είδους δημοσιεύσεις για διαβούλευση, αναπτύσσεται έντονα η αμφιβολία για το στόχο σας. Με ποιούς άραγε θέλετε να έχετε διαβούλευση; Έχω συμμετάσχει ως μέλος επιτροπών προμηθειών στο Δημόσιο πάνω από 30 χρόνια αλλά από το πνεύμα και τη σύνταξη της πρώτης κιόλας παραγράφου της διαβούλευσης έπαθα σοκ. Τώρα μπορώ να δώσω μερικές εξηγήσεις γιατί η σχετική νομοθεσία δεν είναι μόνο ανεφάρμοστη κατά περίπτωση, αλλά και δυσνόητη και αναχρονιστική. Παρακαλώ βάλτε νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με το θέμα. Ο «μαυρομανικάς» αναμασάει τα ίδια και τα ίδια και προσπαθεί πάντα ανεπιτυχώς, να διορθώσει ότι νομίζει λάθος. Δυστυχώς αυτή την εντύπωση αποκόμισα και δεν είναι δυνατόν να βοηθήσω άλλο, παρά τη σφοδρή επιθυμία μου.
1.Θα ήθελα να συμφωνήσω απόλυτα με κάποιους απο τους προυγούμενους ότι η παραπομπές και προσθήκες είναι παραπλανητικές. Ο κύριος Υπουργός μπορεί να προσλάβει κάποια κοπέλα με γωώσεις τυφλού συστήματος να γράψει απο την αρχή όλο το νομοσχέδιο καθαρά και ξεκάθαρα.
2.Δεν γνωρίζω τι γίνεται στην κορέα η στο malawui, αλλά στον Καναδά όπου εργάστηκα 18 χρόνια και συμμετείχα σε εκατοντάδες διαγωνισμούς του δημοσίου μπορώ να σας πω όπως πολλοί ανάφεραν πρίν ότι το μόνο που χρειαζόταν απο τους προμηθευτές ήταν η εγγυητική επιστολή απο τράπεζα ή ασφαλιστική εταιρεία καθώς επίσης και ένα ερωτηματολόγειο που έπρεπε να συμπληρώσει κάθε προμηθευτής σε στύλ βιογραφικού σημειώματος. Τα υπόλοιπα δικαιολογιτικά δεν μπορώ να καταλάβω σε τι άλλο χρησιμεύουν εκτός απο το να δημιουργούν πεδίο απασχόλησης για τους εκατοντάδες διορισμένων δημόσιων κρατικών υπαλλήλων. Γιατί τόσο απλές διαδικασίες γίνονται τόσο περίπλοκες κύριε υπουργέ. Θα χαρώ πολυ να σας έστελνα και ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο προμηθευτών.
Αυτή η παραπομπή σε άλλα, προγενέστερα νομοθετήματα είναι ό,τι χειρότερο! Αν λάβετε υπ’ όψιν ότι σε όλα τα νομοθετήματα υπάρχουν αλυσιδωτές παραπομπές μέχρι της …ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους, αντιλαμβάνεται κάθε λογικός άνθρωπος ότι είναι πρακτικώς αδύνατη η παρακολούθηση του συνόλου της νομοθεσίας (πολύ περισσότερο της νομολογίας) επί του συγκεκριμένου θέματος. Γι κάθε θέμα θα πρέπει να υπάρχει ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ αλλιώς χάνει τον χρόνο του κάθε ένας που προσπαθεί να εκφέρει γνώμη. Φυσικά αυτό κάνει δυσχερέστερη και την γνώση του ισχύοντος, ακόμη και σε έμπειρους δικηγόρους.
1. Απαράδεκτο που δεν ξαναγράφεται ο κανόνας δικαίου. Είναι δυνατόν σε έτη τεχνολογίας να τροποποιούμε την τάδε υποπαράγραφο κ.λπ. αντί να καταργήσουμε όλο το κείμενο και να το ξαναγράψουμε από την αρχή? 2. Τι γίνεται με τις προσφυγές των εταιρειών σε ΣτΕ και αλλού που εσκεμμένα θέλουν να κωλυσιεργήσουν ή να ματαιώσουν το διαγωνισμό ή να ματαιώσουν τη συγχρηματοδότηση? Θα πρέπει να προβλεφθεί ποινή (penalty) για τους προσφεύγοντες και μη δικαιωθέντες για να σκεφτούν καλά πριν το ξανακάνουν. Γενικά πρέπει να εξασφαλιστεί το δημόσιο και η έκβαση ενός διαγωνισμού ώστε να μην εξαρτάται από δικαστικές αποφάσεις και από τα δικονομικά τερτίπια των νομικών συμβούλων των εταιρειών.
Βασίζεστε σε νόμους εκτρώματα και κάνετε τροποποιήσεις. Δηλαδή πόσο δύσκολο είναι να βγάλετε ένα ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ, ΑΠΛΟ νομοσχέδιο το οποίο να σταματήσει να ζητά όλή αυτή τη χαρτούρα του Δημοσίου ?
Κανονικά με βάση το ΑΦΜ, θα έπρεπε κάθε εταιρεία να παίρνει ΕΝΑ χαρτί από τα ΚΕΠ ή το Επιμελητήριο που θα έχει μια διάρκεια κάποιων μηνών που να της δίνει δυνατότητα να συμμετέχει σε οποιοδήποτε διαγωνισμό.
Σήμερα υποχρεώνετε όλους τους δημόσιους φορείς (μικροί ή μεγάλοι) να ξοδεύουν πόρους για να εξετάζουν εάν κάποια εταιρεία έχει όλα τα χαρτιά της σωστά. Εάν η εταιρεία αυτή συμμετέχει ταυτόχρονα σε 100 διαγωνισμούς πρέπει να εξεταστεί 100 φορές.
Οι έμπειρες μεγάλες εταιρείες βρίσκουν πάντα τρόπους πολλές φορές να πετούνε εκτός τους μικρούς για τυπικά χαρτιά τα οποία μια μικρή εταιρεία πιθανά να ξέχασε ή δεν ήξερε. Δείτε κάποιους από τους μεγάλους διαγωνισμούς με πολλά προιόντα. Οι μισοί προμηθευτές είναι εκτός για βεβαιώσεις που δεν γράφτηκαν σωστά από τα κατά τόπους πρωτοδικεία, κλπ… Άλλο παράδειγμα ότι πέταξαν εταιρεία εκτός γιατί αντί εγγυητικής επιστολής Τραπέζης κατέθεσε Παρακαταθήκη από το ΤΠΔ (δηλαδή έδωσε ζεστό χρήμα αντί για το πατσαβουρόχαρτο της τράπεζας)… Τι να λέμε τώρα…
΄
Δυστυχώς δεν βλέπω την θεληση …
Η γραφειοκρατία είναι ο πρώτος ανασταλτικός παράγων διαφάνειας.
Τα σχέδια νόμου πρέπει να γίνονται απλά και ΧΩΡΙΣ παραπομπές.
Δεν χρειάζονται τροποποιήσεις αλλά ΝΕΑ και ΑΠΛΑ νομοσχέδια.
Πλανάται κανείς πλάνην οικτρά όταν νομίζει πως με το να βάζει περισσότερες διατάξεις μειώνει την διαφθορά. Ίσα-ίσα την αυξάνει.
Ειδικά σε τέτοιους νόμους, που αφορούν την ανάπτυξη, δεν θα το περίμενε κανείς πως θα ακολουθήσετε παλαιές συνταγές. :-)
Για αρχή σχόλιο για το πως παρουσιάζετε τα νομοσχέδια προς διαβούλευση, θα ήταν ευκολότερο (για μένα τουλάχιστον) να έχετε ένα σάιτ ή λίνκ στο νόμο που θέλετε να ψηφιστεί, να το βλέπουμε σαν ένα ενιαίο έγγραφο – όχι μία παράγραφος εδώ, και μετά κλικ να δούμε την επόμενη παράγραφο.
Δεύτερο, επειδή δεν μπορώ να βρω σε ποιο άρθρο αναφέρεται το θέμα της διαδικασίας υποβολής των προτάσεων (proposals) των υποψήφιων προμηθευτών.
Θα πρέπει (όπως κάνουν στην Κορέα όπου υπάρχει πλήρη διαφάνεια στο governance), να υποβάλλονται ηλεκτρονικά αλλά ταυτόχρονα να παραμένουν κλειστές (προς όλα τα μάτια!!) όλες οι προτάσεις μέχρι την ημερομηνία λήξεως του χρόνου υποβολής των προτάσεων.
Μετά θα πρέπει να ανοίγουν όλες οι προτάσεις ταυτόχρονα και να μπορεί να τις δει και ο απλός πολίτης, την ίδια μέρα που τις βλέπει και ο αρμόδιος κρατικός υπάλληλος/φορέας που θα αξιολογήσει και θα επιλέξει τον προμηθευτή.
Από την επόμενη φορά που θα παρατίθεται σχέδιο νόμου προς διαβούλευση, να κωδικοποιείται όλα τα σχετικά άρθρα σε ένα ενιαίο κείμενο, ώστε να καταλαβαίνουμε τι διαβάζουμε.
Η απλή παράθεση των σχετικών νόμων για ανάγνωση δεν είναι λύση, καθώς δεν μπορούμε να ανατρέχουμε από σελίδα σε σελίδα για ..ψήλου πήδημα.
Στέφανος
Αυτό είναι μια καλή περίπτωση για να δούμε πως πρέπει να γίνεται μια τροποποίηση των νόμων.