Στο πλαίσιο του Προγράμματος, προτείνεται η ριζική αλλαγή του τρόπου ανάπτυξης, υποστήριξης και διάθεσης των υπηρεσιών της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και της ψηφιακής πρόσβασης. Οι αρχές και τα πρότυπα στα οποία θα κινηθεί ο ανασχεδιασμός και είναι κοινά για όλες τις δράσεις είναι τα παρακάτω:
- Υποστήριξη από το σύνολο των έργων πληροφορικής της λειτουργιάς επάνω από υπολογιστικές υποδομές νέας γενιάς, βασισμένες σε τεχνολογίες Cloud Computing, Software As A Service (SaaS) ή/και Infrastructure As A Service (IaaS). Η δυνατότητα των συστημάτων να λειτουργήσουν στην υποδομή που θα προσφέρεται και θα υποστηρίζεται από τις αναφερόμενες τεχνολογίες θα συντελέσει στον περιορισμό του κόστους και του χρόνου ανάπτυξης, με παράλληλη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας.
- Πολυκαναλική διάθεση των εφαρμογών (Web, Mobile, 3rd Screen). Θα υποστηριχθεί και θα ενισχυθεί η διάθεση τόσο των εφαρμογών της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όσο και του ψηφιακού περιεχομένου μέσω περισσοτέρων του ενός καναλιών, με σκοπό την προσαρμογή στις προτιμήσεις και τις ανάγκες του συνόλου των πολιτών και των εμπλεκόμενων φορέων.
- Διαλειτουργικότητα που εξασφαλίζεται από διεπαφές που επιτρέπουν τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών οργανισμών και εφαρμογών (ανοικτά APIs και Web Services, πλήρης υιοθέτηση προσέγγισης Web2.0). Σκοπός είναι η δημιουργία εφαρμογών που θα διαθέτουν τα δεδομένα τους σε μορφή αξιοποιήσιμη από κάθε ενδιαφερόμενο –πολίτη ή φορέα-, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα εκμετάλλευσής τους από άλλες εφαρμογές, χωρίς την ανάγκη σύνθετων λύσεων ολοκλήρωσης ετερογενών συστημάτων.
- Ισότιμη υποστήριξη του παραδοσιακού Εμπορικού Λογισμικού και του Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα. Για τις περιπτώσεις που το λογισμικό ανοικτού κώδικα ικανοποιεί τις επιχειρησιακές ανάγκες των εμπλεκόμενων φορέων και είναι οικονομικοτεχνικά ανταγωνιστικό δεν υφίσταται λόγος αποκλεισμού από την επιλεγόμενη λύση.
- Ανοικτά δεδομένα με ελεύθερη πρόσβαση από το σύνολο των υπηρεσιών, των επιχειρήσεων και των πολιτών. Ένας από τους σκοπούς του Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση» είναι η διάχυση της πληροφορίας, και κατά κύριο λόγο του πολιτιστικού/γνωσιακού πλούτου της χώρας που υπάρχει ή μετατρέπεται σε ψηφιακή μορφή. Τα δεδομένα των εντασσόμενων έργων θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένα, σωστά κατατετμημένα, προσβάσιμα και δεκτικά επεξεργασίας από Η/Υ.
Επιμέρους ερωτήσεις:
- Συμφωνείτε με τις παραπάνω γενικές αρχές Σχεδιασμού οι οποίες θα διέπουν όλες τις Προσκλήσεις του προγράμματος;
- Έχετε να προτείνετε κάποια άλλη πολιτική τεχνολογία ή μεθοδολογία που θεωρείτε ότι μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία στα υλοποιούμενα έργα;
- Αξιολογείτε ως σημαντική την πολυκαναλική διάθεση περιεχομένου και εφαρμογών; Θα σας ενδιέφερε η πρόσβαση σε αυτά από το κινητό σας τηλέφωνο;
- Η εισαγωγή και καθιέρωση προδιαγραφών διαλειτουργικότητας στα έργα που υλοποιούνται θεωρείτε ότι μπορεί να διευκολύνει τη μελλοντική ολοκλήρωση μεταξύ των συστημάτων, ή αξιολογείτε ότι απλά εισάγει επιπλέον δυσκολίες, κόστος και χρόνο, κατά την εκτέλεση των έργων;
- Θεωρείτε ότι το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μέρους των έργων Πληροφορικής του Δημοσίου τομέα;
Συμφωνούμε με τις γενικές κατευθύνσεις της ενότητας ειδικά με την έννοια του SaaS. Ωστόσο, για την υλοποίηση των παραπάνω θα πρέπει να αλλάξει και η λογική προμήθειας του Δημοσίου σχετικά με τη πληροφορική. Δεν νοείται να σχεδιάζονται ψηφιακές υπηρεσίες και η προμήθεια να γίνεται με αναχρονιστικούς όρους περί προμηθειών του δημοσίου. Θα πρέπει να εξεταστούν και άλλες μορφές προμήθειας και συνεργασίας όπως είναι τα managed services, business process outsourcing, framework contracts, competitive dialogue, eprocurement, κλπ.
Επιμέρους ερωτήσεις:
1. Συμφωνείτε με τις παραπάνω γενικές αρχές Σχεδιασμού οι οποίες θα διέπουν όλες τις Προσκλήσεις του προγράμματος;
ΝΑΙ ειδικά με εκείνες που αφορά στο SaaS και στη διαλειτουργικότητα.
2. Έχετε να προτείνετε κάποια άλλη πολιτική τεχνολογία ή μεθοδολογία που θεωρείτε ότι μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία στα υλοποιούμενα έργα;
Ο κατάλογος δείχνει πλήρης
3. Αξιολογείτε ως σημαντική την πολυκαναλική διάθεση περιεχομένου και εφαρμογών; Θα σας ενδιέφερε η πρόσβαση σε αυτά από το κινητό σας τηλέφωνο;
ΝΑΙ
4. Η εισαγωγή και καθιέρωση προδιαγραφών διαλειτουργικότητας στα έργα που υλοποιούνται θεωρείτε ότι μπορεί να διευκολύνει τη μελλοντική ολοκλήρωση μεταξύ των συστημάτων, ή αξιολογείτε ότι απλά εισάγει επιπλέον δυσκολίες, κόστος και χρόνο, κατά την εκτέλεση των έργων;
Είναι απολύτως απαραίτητο και πρέπει να γίνει βάσει διεθνών προτύπων και μεθοδολογιών.
5. Θεωρείτε ότι το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μέρους των έργων Πληροφορικής του Δημοσίου τομέα;
ΝΑΙ μπορεί να καλύψει μέρους των αναγκών του δημοσίου. Υπάρχουν εταιρίες πληροφορικής που δραστηριοποιούνται στο τομέα αυτό. Η λογική θα πρέπει να είναι η προμήθεια από το δημόσιο υπηρεσιών και εφαρμογών που έχουν υλοποιηθεί με ΕΛ ή και ΛΑΚ (μείωση κόστους λειτουργίας). Επίσης πρέπει να προσεχτεί να μην λειτουργήσουν ανταγωνιστικά στην Αγορά τα Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα στον τομέα αυτό, όχι γιατί δεν είναι ικάνα να δημιουργήσουν πολύ καλές εφαρμογές αλλά γιατί δεν θα υπάρχει μετά το αναγκαίο liability για να είναι παραγωγικά λειτουργικές και επεκτάσιμες οι υπηρεσίες. Επιπλέον η Αγορά η οποία έχει λειτουργικά έξοδα συγκριτικά μεγαλύτερα δεν μπορεί κοστολογικά να ανταγωνιστεί ένα ερευνητικό ή πανεπιστημιακό ινστιτούτο. Άλλο είναι η παραγωγή και λειτουργία υπηρεσιών και άλλο η στήριξη της γνώσης και της επιστήμης. Η δημιουργία ωστόσο clusters με τη συμμετοχή της αγοράς θα ήταν μια πιθανή μέση λύση για τη δημιουργία νέων και ελκυστικών καινοτόμων υπηρεσιών.
Επιμέρους ερωτήσεις:
1. Συμφωνείτε με τις παραπάνω γενικές αρχές Σχεδιασμού οι οποίες θα διέπουν όλες τις Προσκλήσεις του προγράμματος;
Συμφωνούμε εν γένει με τις παραπάνω γενικές αρχές λαμβάνοντας υπ΄ όψην και τις παρακάτω παρατηρήσεις:
Α) Το cloud computing να χρησιμοποιηθεί σε έργα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών αφού προηγουμένως έχει διασφαλιστεί η ασφαλής και αξιόπιστη ευρυζωνική πρόσβαση, η ποιότητα υπηρεσίας (QoS/SLA) των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και η ωριμότητα της τεχνολογίας (ασφάλεια –ποιότητα υπηρεσιών – συμμόρφωση με διεθνή ανοικτά πρότυπα) όπως προαναφέρθηκε στην απάντησή μας στην Ενότητα Β(5), ερώτηση 5.
Β) Η πολυκαναλική διάθεση των όποιων εφαρμογών είναι μια επιτακτική, πραγματική ανάγκη καθώς ο πολίτης πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε υπηρεσία από οποιαδήποτε συσκευή, οποτεδήποτε από οπουδήποτε αυτός επιθυμεί. Το όραμα της Ericsson για μια Ευρυζωνικότητα Full Service αναφέρεται ακριβώς σε αυτήν τη δυνατότητα.
2. Έχετε να προτείνετε κάποια άλλη πολιτική τεχνολογία ή μεθοδολογία που θεωρείτε ότι μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία στα υλοποιούμενα έργα;
Μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ήδη ώριμη μεθοδολογία παροχής λύσεων η οποία μπορεί να προσφέρει προστιθέμενη αξία ιδιαίτερα στα έργα προς υλοποίηση μέσω του Προγράμματος της Ψηφιακής Σύγλκισης αλλά και γενικότερα, είναι οι Υπηρεσίες Διαχείρισης (Managed Services). Με τον τρόπο αυτό ο ανάδοχος ενός έργου πέρα από την υλοποίηση του έργου (πάντα βασισμένου σε διεθνή πρότυπα και κανόνες διαλειτουργικότητας) αναλαμβάνει τη διαχείριση και λειτουργία της λύσης για κάποιο προσυμφωνημένο διάστημα. Ο πελάτης του έργου (π.χ. το Ελληνικό Δημόσιο) απεμπλέκεται έτσι από το έργο της διαχείρισης και συντήρησης του έργου, εργασίες οι οποίες απαιτούν εξειδίκευση η οποία συνήθως δεν υπάρχει στο Δημόσιο ή/και κοστίζει, αλλά και δεν χρειάζεται να ξοδευτούν πόροι για να αναπτυχθεί εφόσον αυτό δεν αποτελεί μέρος του σκοπού του Δημοσίου. Η χρήση Υπηρεσιών Διαχείρισης οδηγεί τόσο στην εξασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας και συντήρησης του έργου αλλά και σε μειωμένα λειτουργικά έξοδα για το συγκεκριμένο έργο.
3. Αξιολογείτε ως σημαντική την πολυκαναλική διάθεση περιεχομένου και εφαρμογών; Θα σας ενδιέφερε η πρόσβαση σε αυτά από το κινητό σας τηλέφωνο;
Δεδομένου ότι η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας είναι μεγαλύτερη από αυτήν της σταθερής ενσύρματης ευρυζωνικότητας η διάθεση περιεχομένου και υπηρεσιών μέσω κινητού τηλεφώνου δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ο πολίτης θα έχει πρόσβαση στο ίδιο περιεχόμενο και στις ίδιες υπηρεσίες τόσο εντός όσο και εκτός της οικίας του (π.χ. σε ένα δημόσιο χώρο). Πέρα όμως από το κινητό τηλέφωνο, ακόμα και άλλες συσκευές (π.χ. τηλεοπτικός δέκτης) ενδέχεται να είναι πιο προσιτές (σε σύγκριση με τον προσωπικό υπολογιστή) σε ηλικιωμένα άτομα για την παροχή υπηρεσιών. Όπως προαναφέρθηκε, για τη μέγιστη εξυπηρέτηση του πολίτη, η παροχή υπηρεσιών και περιεχομένου θα πρέπει να διευκολύνεται τόσο από ενσύρματα όσο και από ασύρματα μέσα πρόσβασης αλλά και από διαφορετικούς τύπους τερματικών (προσωπικός υπολογιστής, κινητό τηλέφωνο, τηλεοτπικός δέκτης κλπ.).
4. Η εισαγωγή και καθιέρωση προδιαγραφών διαλειτουργικότητας στα έργα που υλοποιούνται θεωρείτε ότι μπορεί να διευκολύνει τη μελλοντική ολοκλήρωση μεταξύ των συστημάτων, ή αξιολογείτε ότι απλά εισάγει επιπλέον δυσκολίες, κόστος και χρόνο, κατά την εκτέλεση των έργων;
Σαφέστατα η διασφάλιση διαλειτουργικότητας και η χρήση ανοικτών προτύπων είναι παράγοντας πρωταρχικής σημασίας για οποιοδήποτε έργο, πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε σε έργα που άπτονται του δημοσίου συμφέροντος και έχουν ως στόχο το ψηφιακό άλμα της χώρας. Αυτό συμβαίνει διότι μόνο μέσα από τη χρήση ανοικτών προτύπων και τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας μπορεί να εξασφαλιστεί η διαχρονικότητα της επιλεγόμενης λύσης, η δυνατότητα ολοκλήρωσής της με άλλα υπάρχοντα ή ακόμη και μελλοντικά έργα σε λογικό κόστος αλλά και η ελευθερία αλλαγής προμηθευτή σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή.
Η Ericsson καθόλη τη διάρκεια της παρουσίας της στην αγορά των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών παρέχει λύσεις οι οποίες είναι πλήρως συμβατές με πρότυπα από διεθνείς οργανισμούς όπως π.χ. ITU, IETF, ETSI κλπ. στους οποίους μάλιστα συμμετέχει ενεργά συνεισφέροντας στη δημιουργία των προτύπων αυτών.
Τα διεθνώς αποδεκτά πρότυπα αποτελούν την προϋπόθεση για τη δημιουργία ανοικτών λύσεων, όπου όλοι οι προμηθευτές τεχνολογικών λύσεων και υπηρεσιών μπορούν να παρέχουν λύσεις που είναι συμβατές μεταξύ τους. Το στοιχείο αυτό δίνει τελικά στον αποδέκτη/αγοραστή της λύσης την ευελιξία να επιλέξει την οικονομικά συμφερότερη λύση η οποία παράλληλα πληρεί τις προδιαγραφές των διεθνών οργανισμών προτυποποίησης και επιπλέον αποτρέπει το «κλείδωμα» του πελάτη σε ένα προμηθευτή. Επομένως όχι μόνο είναι απαραίτητη η εισαγωγή και καθιέρωση προδιαγραφών διαλειτουργικότητας στα έργα που υλοποιούνται, αλλά είναι τελικά και προς όφελος τόσο της πολιτείας όσο και του πολίτη.
5. Θεωρείτε ότι το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μέρους των έργων Πληροφορικής του Δημοσίου τομέα;
Το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα είναι και αυτό μία τεχνολογική τάση που κερδίζει έδαφος και θα πρέπει να αξιολογηθεί με τη δέουσα προσοχή και σοβαρότητα. Η Ericsson μάλιστα χρησιμοποιεί λογισμικό ανοικτού κώδικα όλο και περισσότερο στις λύσεις της (π.χ. Linux). Η χρήση αυτού του είδους λογισμικού από την ακαδημαϊκή κοινότητα ή για εκπαιδευτικούς σκοπούς είναι αναμφίβολα κάτι με μεγάλη αξία. Η χρήση όμως του Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα για άλλες (εμπορικές) εφαρμογές πρέπει να λάβει υπόψη της θέματα όπως την υποστήριξη και τις μελλοντικές αναβαθμίσεις του λογισμικού, της υπευθυνότητας επίλυσης προβλημάτων που ανακύπτουν κατά τη χρήση, της υπευθυνότητας σε περίπτωση λαθών ή άλλων τροποποίησεων, παράγοντες οι οποίοι μπορούν τελικά να αυξήσουν την πολυπλοκότητα και το τελικό κόστος του λογισμικού.
Σε σχέση με τα ερωτήματα που τίθονται στην ενότητα 6 «Εισαγωγή τεχνολογιών και μεθοδολογιών που αφορούν το σύνολο των παρεμβάσεων» οι θέσεις του Εθν ικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) συνοψίζονται ως εξής:
1. Μπορεί να αξιολογηθεί ή ύπαρξη ομάδων εφαρμογών και υπηρεσιών οι οποίες σε συνδυασμό με ώριμες κοινότητες χρηστών μπορούν να αξιοποιήσουν και προσεγγίσεις τύπου SaaS/Cloud Computing. Στα αποτελέσματα των έργων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τεχνολογικές εξελίξεις και δυνατότητες όπως π.χ. virtual appliances, κ.α. Ωστόσο, αυτό πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις των δυνητικών χρηστών και την ωριμότητα των προτεινόμενων λύσεων. Μια ενδεικτική περιοχή στην οποία υπάρχουν οριζόντιες ανάγκες είναι η παροχή υποδομής hosted services για Disaster Recovery σε μεγάλο αριθμό φορέων και με μηχανισμούς Infrastructure as a Service αλλά και η ψηφιακή διατήρηση ποικίλων μορφών περιεχομένου.
2. Στο σημερινό μεταβαλλόμενο περιβάλλον και με την σταδιακή διάδοση παραδειγμάτων ubiquitous computing, νέων συσκευών ανάγνωσης και δικτύων θα πρέπει εξαρχής, να λαμβάνονται υπόψη η διάθεση σε συσκευές όπως e-book readers, net-books, tablets, smart phones, σε συσχέτιση βέβαια με το κοινό και τις απαιτήσεις της κάθε εφαρμογής και υπηρεσίας.
3. Ένα σημαντικό ζήτημα που χρειάζεται να αντιμετωπιστεί είναι η δημόσια διάθεση του ψηφιακού περιεχομένου μέσω web services σε μορφή κατάλληλη για επανα-χρησιμοποίηση, σε συμφωνία με τη φιλοσοφία των ανοικτών δημόσιων δεδομένων. Η δημόσια διάθεση μέσω web services είναι απαραίτητο να υπάρχει για τα μεταδεδομένα του ψηφιακού υλικού, με χρήση κατάλληλων αδειών χρήσης ώστε να είναι ξεκάθαρο το καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων. Εξαιρέσεις στην ελεύθερη πρόσβαση μπορεί να προβλέπονται αλλά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.
4. Τα παραπάνω απαιτούν τη συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα τόσο σε επίπεδο αναπαράστασης της πληροφορίας όσο και σε επίπεδο πρωτοκόλλων διάθεσης των δεδομένων. Προτείνεται λοιπόν μεταξύ των προϋποθέσεων για την επιτυχή ολοκλήρωση των έργων ψηφιακού περιεχομένου να περιλαμβάνεται η συμμόρφωσή τους με συγκεκριμένες προδιαγραφές διαλειτουργικότητας, οι οποίες θα μπορούν να ελεγχθούν σε μεγάλο βαθμό αυτοματοποιημένα με χρήση κατάλληλων εργαλείων. Ιδιαίτερα για συστήματα διάθεσης οργανωμένου ψηφιακού περιεχομένου μπορεί να εισαχθούν μηχανισμοί πιστοποίησης που θα μπορούν να εφαρμόζονται περιοδικά και με χαμηλό κόστος ώστε να διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα σε βάθος χρόνου.
5. Οι αρχές διαλειτουργικότητας είναι εξαιρετικά κρίσιμές. Όπου διατίθενται διεθνή πρότυπα ανταλλαγής δεδομένων, διεπαφές, μεταδεδομένων κ.α. (π.χ. ψηφιακές βιβλιοθήκες, αποθετήρια, βιβλιογραφικά συστήματα) θα πρέπει να εφαρμόζονται μιας και:
— Μακροπρόθεσμα εξασφαλίζουν μικρότερο συνολικό κόστος λειτουργίας (Total Cost of Ownership – TCO) με την αποφυγή κλειδώματος σε συγκεκριμένη πλατφόρμα λειτουργίας, δυνατότητα εύκολης μετάβασης σε διαφορετικά συστήματα, κ.α.
— Κάνουν δυνατή την χρήση ώριμων συστημάτων λογισμικού, ΕΛ/ΛΑΚ ή κλειστού λογισμικού, τα οποία και υπακούουν σε αυτά τα πρότυπα σε αντίθεση με βραχυπρόθεσμα πιο οικονομικές αλλά μακροπρόθεσμα μη βιώσιμες custom made/ad hoc λύσεις.
— Επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση και ανταλλαγή των δεδομένων από άλλους φορείς αλλά και από τους πολίτες για την σύνθεση νέων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας.
Η απαίτηση για τήρηση των διεπαφών, παροχής ανοικτών δεδομένων όχι μόνο επιβαρύνει την υλοποίηση αλλά στην πραγματικότητα εξασφαλίζει ένα βιώσιμο ανοικτό σύστημα με μειωμένο τελικά TCO.
6. To ΕΛ/ΛΑΚ αποδεδειγμένα έχει την δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες σημαντικού μέρους των αναγκών του Δημοσίου τομέα, τόσο σε συστήματα υποδομής καθώς και σε εφαρμογές. Υπάρχει πλήθος σημαντικών σχετικών παραδειγμάτων ενώ ιδιαίτερα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σημαντικές δυνατότητες κλιμάκωσης και ευελιξίας με προβλέψιμο κόστος που προσφέρει, αλλά και η δυνατότητα ανάπτυξης τοπικής τεχνογνωσίας. Ταυτόχρονα ωστόσο απαιτείται ωριμότητα των οργανισμών-τελικών δικαιούχων για την πλήρη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του. Συμπερασματικά, σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να αποκλείεται εκ των προτέρων. Αντίστοιχα, στις περιπτώσεις που επιλέγεται κλειστό λογισμικό θα πρέπει να προσφέρει αποδεδειγμένα οφέλη, γνωστό εκ των προτέρων και ομαλά κλιμακούμενο TCO ενώ τέλος να υποστηρίζει ανοικτά πρότυπα εφόσον υποστηρίζει κρίσιμο τμήμα των υπηρεσιών ενός φορέα.
Η σαφήνεια διαφόρων σημείων και αυτής της ενότητας οδηγεί εκ νέου στη διαπίστωση που επισημάνθηκε και στην προηγούμενη ενότητα (Β.5) περί cloud computing κ.λπ.
Γεμίσαμε «σιδερικά» στο ΓΚΠΣ και τώρα πρέπει να επείγεστε πάρα πολύ να δώσετε στην εταιρεία του ανοικτού λογισμικού γνωστών συμφερόντων έργα «κουφέτα» του ΕΣΠΑ. Προς τι η διαβούλευση?
1. SaaS/IaaS: Γιατί θα πρέπει να προσπαθήσουμε να προσανατολιστούμε σε κάτι που δεν προσφέρεται καλά καλά ούτε στις ευρωπαϊκές χώρες? Το θεωρώ άστοχο για την επόμενη 5ετία.
2. Πολυκαναλική διάθεση: μη πρακτική και κοστοβόρα επιλογή. Διαδίκτυο και ψηφιακοί πίνακες ανακοινώσεων, ειδικά γα την περιφέρεια εκτός αστικών κέντρων, θεωρώ ότι αρκούν με το παραπάνω.
3. Διαλειτουργικότητα: Σαφώς NAI για το Web 2.0 και τα ανοικτά APIs. Θα ήθελα να δω όμως που θα βρεθούν αξιόπιστες εφαρμογές και υλοποιήσεις…
4.Ισότιμη υποστήριξη του παραδοσιακού Εμπορικού Λογισμικού και του Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα: Δεν υφισταται. Θα συμφωνήσω με κάποιο προλαλήσαντα πως το Open Source μόνο υπό την αιγίδα Πανεπιστημιακής υποστήριξης θα μπορέσει να ενταχθεί στην πραγματικότητα μας.
5. Ανοικτά δεδομένα με ελεύθερη πρόσβαση από το σύνολο των υπηρεσιών, των επιχειρήσεων και των πολιτών: Ποιά είναι αυτά τα δεδομένα, αλήθεια; Θα ήθελα να δω τη προσβασιμότητα ταυτοποιημένη. Μόνο έτσι θα είναι δυνατή η καταγραφή και ανάλυση της διαχείρισης, της διάχυσης, της αξιοποίησης, κοκ, των δεδομένων.
Ευχαριστώ για τη δυνατότητα να παραθέσω τα σχόλιά μου.
Νίκος Μιχαλόπουλος
ΑΡΧΕΣ και ΠΡΟΤΥΠΑ
-1- : Cloud Computing, Software As A Service (SaaS) ή/και Infrastructure As A Service (IaaS)
Όλα τα παραπάνω σαφώς αποτελούν μοντέρνες τεχνολογίες για την παροχή υπηρεσιών. Αποτελούν με άλλα λόγια το μέσο όχι όμως το στόχο. Είναι βασικό να προσδιοριστούν οι υπηρεσίες και οι λειτουργικότητες και μετά βρίσκεται και ο τρόπος παροχής που να εξασφαλίζει απόδοση, διαθεσιμότητα, οικονομία κ.λ.π. προσαρμοσμένος κατάλληλα στην εκάστοτε υπηρεσία. Στην παρούσα φάση δεν φαίνεται αυτές οι τεχνολογίες να είναι ικανές από μόνες τους να υποστηρίξουν ένα μοντέλο λειτουργίας, που δεν έχει ακόμα διατυπωθεί και είναι ουσιαστικά ανύπαρκτο.
-2-: Πολυκαναλική διάθεση
Και σε αυτό το σημείο γίνεται κουβέντα για το μέσο και όχι για τον στόχο ή όπως λέει και ο λαός μας, για τον αργαλειό και όχι για το ύφασμα. Αν βρεθούν οι υπηρεσίες και οι λειτουργίες είναι πολύ εύκολο , είτε με την χρήση κοινής λογικής είτε με την χρήση εμπειρικών μεθόδων, να προσδιοριστούν τα κανάλια διάθεσης των υπηρεσιών που θα επιτρέπουν την χωρίς αποκλεισμούς (βασικό) παροχή των υπηρεσιών σε όλους τους πιθανούς αποδέκτες.
-3-: Διαλειτουργικότητα
Δυστυχώς η διαλειτουργικότητα στην Ελλάδα είναι Ευχή και όχι πραγματικότητα. Πρότυπα υπάρχουν και στην Παγκόσμια τεχνολογική κοινότητα και στην Ελλάδα (Ελληνικό πρότυπο διαλειτουργικότητας). Το θέμα όμως εξαντλείτε εδώ και περνάμε στα πρακτικά θέματα:
1.Θέλουμε τα συστήματα να διαλειτουργούν; Η μια υπηρεσία που έχει το ένα σύστημα θέλει να το ανοίξει στην άλλη που έχει το άλλο σύστημα; ΟΧΙ ! Στην Ελλάδα υπάρχουν βιλαέτια. Οι υπηρεσίες περιχαρακώνουν τα συστήματα.
2.Ξέρουμε τι πραγματικά κάνουν τα συστήματα; Έχουμε την τεκμηρίωση των συστημάτων και το λεξικό δεδομένων (data dictionary); ΟΧΙ ! Αν τα έχουμε ποιος μπορεί και θέλει να τα αξιοποιήσει; Πως λοιπόν θέλουμε να εκμεταλλευτούμε τα συστήματα και να ανταλλάξουμε δεδομένα.
3.Ποιος την υλοποιεί την διαλειτουργικότητα η υπηρεσία Α ή η υπηρεσίας Β που καλούνται να διαλειτουργήσουν; ΚΑΜΙΑ ! Συνήθως την χρεώνουν σε απλήρωτους εργολάβους με την απειλή την παρακράτησης μέρους του τιμήματος του έργου που (δεν) έχουν αναλάβει (μην ξεχνάμε ο χειρότερος κακοπληρωτής στην Ελλάδα είναι το Κράτος). Σε αυτή την περίπτωση γίνεται το κλασικό για την Ελλάδα: Το κράτος κάνει πως πληρώνει και οι εργολάβοι κάνουν πως δουλεύουν!
Η διαλειτουργικότητα είναι εύκολη, χρειάζεται βούληση, συνεργασία, διάθεση για δουλειά και κάποια λίγα χρήματα για την πληρωμή των υπηρεσιών ανάπτυξης των γεφυρών. Αυτά όμως είναι δύσκολα για την Ελλάδα.
-4-:Ισότιμη υποστήριξη
Μην γελιόμαστε τα πάντα είναι θέμα TCO (αγορά, υλοποίηση, συντήρηση, υποστήριξη). Δεν πληρώνω αγορά, πληρώνω υποστήριξη. Τα βάζω κάτω, τα μετράω και κάνω λογαριασμό. Προσοχή άλλο Ελεύθερο Λογισμικό άλλο Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα, αυτές είναι απλουστεύσεις που δεν βγάζουν πουθενά.
-5-: Ανοικτά δεδομένα
Φαντάζομαι όχι ανοικτά προσωπικά δεδομένα !
Η χρήση ανοιχτού λογισμικού θα προσφέρει εξοικονόμοιση χρημάτων στο δημόσιο.
Η αποτελεσματικότητα των εφαρμογών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό αν ολέσ οι υπηρεσίες έχουν το ίδιο λογισμικό ‘ωστε να είναι δυνατή η ανταλλαγή και επεξεργασία πληροφοριών
Οι δημόσιοι υπαλληλοι μπορούν να επιμορφωθού μέσω προγραμμάτων ΕΚΔΔ με μεγαλύτεργς διάρκειας προγράμματα απο ο΄τι υπάρχουν σήμερα
Θα ήθελα να προτείνω την εισαγωγή μίας διαδικασίας διασφάλισης της επιτυχίας των μεγάλων έργων ΤΠΕ: τη Μελέτη Ετοιμότητας και Βιωσιμότητας.
Όπως σε ορισμένα Δημόσια Έργα απαιτείται, π.χ., μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία πρέπει να εγκριθεί πριν ξεκινήσει το έργο, έτσι ακριβώς θα πρέπει να απαιτείται και η έγκριση Μελέτης Ετοιμότητας και Βιωσιμότητας για τα μεγάλα έργα ΤΠΕ. Η Μελέτη αυτή θα πρέπει να αξιολογεί, εάν υπάρχουν:
– Θεσμικά κολλήματα στη μελλοντική ομαλή λειτουργία του έργου.
– Το απαραίτητο οργανωτικό πλαίσιο και ανθρώπινο δυναμικό για την αποδοτική χρήση των προβλεπόμενων εφαρμογών και υποδομών.
– Το απαραίτητο οργανωτικό πλαίσιο και ανθρώπινο δυναμικό για τη διαχείριση των προβλεπόμενων εφαρμογών και υποδομών.
– Η οικονομική δυνατότητα εκ μέρους του Τελικού Δικαιούχου να συντηρήσει και, εάν χρειαστεί, να επεκτείνει τις προβλεπόμενες εφαρμογές και υποδομές.
– Συνάφεια του αντικειμένου του έργου με τις πραγματικές τρέχουσες ανάγκες του Τελικού Δικαιούχου.
– Συμμόρφωση του τεύχους προδιαγραφών του έργου με τις αρχές και τα πρότυπα του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση».
Η Μελέτη θα πρέπει να καταρτίζεται από ανεξάρτητο ελεγκτή-φυσικό πρόσωπο (όχι εταιρεία) που θα επιλέγεται με κλήρωση από Μητρώο Πιστοποιημένων συμβούλων πληροφορικής. Η Μελέτη θα έχει τυποποιημένη δομή και σύστημα βαθμολόγησης του έργου, θα διενεργείται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (σε 15 εργάσιμες ημέρες το αργότερο) και τυχόν αδυναμία του Τελικού Δικαιούχου να παράσχει εγκαίρως τις απαιτούμενες πληροφορίες (εν μέρει ή στο σύνολό τους) θα συνυπολογίζεται αρνητικά για την ετοιμότητά του.
Κατά τα άλλα, συμφωνώ με τις γενικές αρχές και τα πρότυπα των δράσεων του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση», με τις παρακάτω 2 επιφυλάξεις:
– Ναι σε SaaS, IaaS και κεντρικά data centers, ΠΡΟΣΟΧΗ στο Cloud computing: Πρέπει να προωθηθεί μόνο αν δικαιολογείται οικονομοτεχνικά το αναμενόμενο όφελος (βλ. και αναλυτικότερο σχολιασμό στην «ENOTHTA B : (5) Ανάπτυξη και αξιοποίηση ψηφιακών υποδομών και περιεχομένου»)
– H Διαλειτουργικότητα δεν είναι μόνο τεχνικό θέμα και για την ακρίβεια, ίσως τα τεχνικά θέματα να έχουν τη μικρότερη σημασία. Η διασφάλιση της διαλειτουργικότητας πρέπει να καλύπτει και θεσμικά, οργανωτικά και σημασιολογικά θέματα. Σε κάθε περίπτωση, για να υπάρξει ουσιαστική διαλειτουργικότητα, πρέπει να έχει κατ’ αρχήν οριστεί πολύ συγκεκριμένα τί θα επικοινωνήσει με τί, για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο. Τεχνολογικά δεν υπάρχει πια κανένα θέμα, ακόμα και για εφαρμογές που δεν είχαν σχεδιαστεί με δυνατότητες διαλειτουργικότητας, αρκεί να χρησιμοποιήσει κάποιος σύγχρονες πλατφόρμες data integration ή application integration. Ας βάλουμε λοιπόν τα τεχνολογικά στην άκρη και ας ασχοληθούμε με τα άλλα, πιο ουσιαστικά προβλήματα διαλειτουργικότητας. Τεχνολογικά αρκεί η δυνατότητα πρόσβασης στα data μίας εφαρμογής μέσω web services και η ύπαρξη ενός καλά τεκμηριωμένου data dictionary. Τα άλλα είναι πρόσθετο κόστος, εκτός και αν ξέρουμε συγκεκριμένα και εξ αρχής τί θα επικοινωνήσει με τί, για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο.
Σχετικά με το cloud computing…
Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη λύση εμφανίζει πλεονεκτήματα που έχουν να κάνουν με το mobility, το χαμηλό κόστος απο πλευράς χρήστη, την ευελυξία στον σχεδιασμό υπηρεσιών , την αδιάλειπτη διαθεσιμότητα αποθηκευτικού χώρου, κ.λ.π.
Απο την άλλη πλευρά υπάρχουν ορισμένες παγίδες που ειδικά για την Ελληνική πραγματικότητα αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα άμεσης προώθησης του Cloud.
Ενδεικτικά αναφέρω τα εξής:
• Οι τεχνικές προδιαγραφές για τη σύνδεση των διάφορων υπολογιστικών συστημάτων και των κομματιών λογισμικού που απαιτούνται για την ανάπτυξη του cloud computing ακόμη δεν έχουν προσδιοριστεί ακριβώς. Αυτό οδηγεί σε προβλήματα διαθεσιμότητας και αξιοπιστίας καθώς μερικές υπηρεσίες εχουν βλάβες μεγάλης διάρκειας και προβλήματα ασφαλείας που εγείρει ένα ανοικτό σύστημα.
• Η χρήση ευρυζωνικών υπηρεσιών στην χώρα μας δεν είναι ακόμη επαρκώς διαδεδομένη, στοιχείο απαραίτητο για την απρόσκοπτη χρήση υπηρεσιών που προσφέρονται μέσω cloud computing.
• Τέλος, η αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων που αφορούν προσωπικά στοιχεία των χρηστών ενδέχεται να προκαλέσουν ανησυχίες σχετικά με την προστασία δεδομένων (δημόσιος τομέας)
Σχετικά με το Ανοιχτό Λογισμικό…
Πρέπει να επενδύσουμε χωρίς δέυτερη σκέψη καθώς μόνο έτσι θα υπάρχει δραστική μείωση του κόστους εφαρμογής οποιασδήποτε πολιτικής επιλεγεί τελικά για την ψηφιακή σύγκλιση.
Επειδή όμως στην Ελλάδα, βασιλεύουν οι συμβατικές εφαρμογές και, μάλιστα, μέσω συμβάσεων που έχουν πανταχόθεν καταγγελθεί ως «λεόντειες», οι αποφάσεις θα πρέπει να είναι γενναίες, ωστόσο η υλοποίηση να γίνει μέσω επεξεργασμένου πλάνου, που θα προβλέπει φάσεις και θα αξιολογεί τα ρίσκα.
Είμαι Δημόσιος Υππάλληλος, προιστάμενος του Τμήματος Τεκμηρίωσης & Πληροφορικής της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και απο την εμπειρία μου έχω να σχολιάσω τα εξής :
1. Οι εφαρμογές πληροφορικής για τις Δημόσιες Υπηρεσίες πρέπει να σχεδιάζονται με την ενεργό συμμετοχή των υπαλλήλων που θα τις λειτουργήσουν και μάλιστα οι ίδιοι να τις ελέγξουν πρίν γίνει η οριστική τους παραλαβή. Σε περίπτωση που δεν τις λειτουργήσουν τότε σημαίνει οτι δεν έναναν καλά την δουλειά τους και να ξέρουν οτι θα επιβληθούν κυρώσεις.
2. Το ελέυθερο ανοικτό λογισμικό θα είναι χρήσιμο κυρίως για report generator. Συνήθως μας ζητούνται στοιχεία τα οποία έχουν καταθωρηθεί σε κάποια εφαρμογή αλλά δεν μπορούν να αντληθούν γιατί δεν έχει κατασκευασθεί το απαράιτητο report.
3. Η εμπειρία μας για την λειτουργία εφαρμογών πληροφορικής στο Δημόσιο είναι οτι οι εφαρμογές που λειτουργούν αποτελεσματικά είναι αυτές τις οποίες έχουν ζητήσει οι Υπηρεσίες και οχι οι εφαρμογές που έγιναν απο κάποιο κεντρικό φορέα ο οποίος σχεδιάζει χωρίς να γνωρίζει πως εργάζοναται οι υπηρεσίες που την χρησιμοποιήσουν καθώς και την υλικοτεχνική τους υποδομή.
Κύριοι πρέπει επιτέλους να καταλάβετε ότι τα Ελληνικά Πανεπιστήμια θα πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο και την κυριότερη ευθύνη στον σχεδιασμό της υλοποίησης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και της ψηφιακής πρόσβασης.
Η επιλογή τεχνολογιών και προγραμμάτων ανοιχτού η όχι κώδικα εξαρτώνται άμεσα από την ισχύουσα κατάσταση των υποδομών , την υπάρχουσα τεχνογνωσία των εμπλεκομένων και φυσικά την δυνατότητα η όχι αξιοποίησης υπαρχόντων υποδομών και συστημάτων.
Κατά την γνώμη μου δεν μας περισσεύει τίποτα και δεν θα πρέπει να ξηλωθούν τα πάντα λόγω αδυναμίας εκτιμήσεων και ανυπαρξίας μελετών που δωρεάν και με μεγάλη ασφάλεια ως προς την εφαρμογή τους μπορούν να προσφέρουν άμεσα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια.
Η αρχή (1) που αναφέρετε, το ξαναλέω, θα είναι μια τέλεια αφορμή να φάνε τα λεφτά 5-6 λαμόγια καθηγητάδες, δήθεν ειδικοί σε Grids, και να αναπτυχθεί (αν αναπτυχθεί) μια πλαρφόρμα που κανείς δεν θα θέλει να χρησιμοποιήσει.
Δεν εξυπηρετεί τίποτα και κανένα το Software As A Service (SaaS) και το Infrastructure As A Service (IaaS), γιατί πολύ απλά, κανείς δεν έχει μια ώριμη τεχνολογία να τα υλοποιήσει. Ακούγεται ωραίο σε έναν άσχετο, αλλά δημιουργεί περισσότερα προβλήματα και κόστη από όσα λύνει.
Τα χρησιμοποιούν μόνο μεγάλοι οργανισμοί, και αυτό για να χρειάζονται λιγότερα supercomputers.
Για τα (2)-(5), ήτοι ανοιχτά πρότυπα και κώδικα Πολυκαναλική διάθεση, και Διαλειτουργικότητα με χρήση web services (ώριμη τεχνολογία σε αντίθεση με πολυπλέγματα), προφανώς ΝΑΙ σε όλα.
Το ελεύθερο και ανοιχτό λογισμικό είναι η λύση για την δραστική μείωση του κόστους εφαρμογής οποιασδήποτε πολιτικής επιλεγεί τελικά για την ψηφιακή σύγκλιση. Ένα search στο google μπορεί να δώσει δεκάδες παραδείγματα μετάπτωσης από την δημόσια διοίκηση, την κοινωνική ασφάλιση, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις ΔΕΚΟ πολλών κρατών της ΕΕ και όχι μόνο αυτών. Το να πληρώνουμε εκατοντάδες ευρώ για κάθε εγκατάσταση του Microsoft Word στο δημόσιο, απλά και μόνο για να συντάσσουμε τυποποιημένα υπηρεσιακά έγγραφα, ισοδυναμεί με το να πετάμε κυριολεκτικά χρήματα στα σκουπίδια.
Η συμμετοχή του proprietary εμπορικού λογισμικού στο όλο εγχείρημα οφείλει να περιοριστεί αποκλειστικά στα πεδία που δεν υπάρχει επαρκής λύση από πλευράς του δωρεάν ανοιχτού λογισμικού.
Μπορούμε να μηδενίσουμε το κόστος αγοράς αδειών ακολουθώντας την παρακάτω λογική, εξοικονομώντας πάνω από ένα δις ευρώ στο δημόσιο τομέα
1.) Oι υπηρεσίες του δημοσίου να συνεργαστούν με τα ελληνικά πανεπιστήμια ώστε να καταγραφούν οι πραγματικές τους ανάγκες σε επίπεδο ανοικτού λογισμικού(και όχι πειραματικά), να δημιουργηθούν οι κατάλληλες εφαρμογές σε εθνική εμβέλεια χωρίς η η ελληνική κυβέρνηση να αναγκάζεται να προβαίνει σε συμφωνία με ξένες εταιρείες π.χ.Microsoft έναντι εκατομμυρίων ευρώ (και ίσως υπερτιμολογημένα) ή σε αγορά οποιαδήποτε άλλου commercial λογισμικού. Η τεχνογνωσία θα μείνει στην Ελλάδα και σταδιακά η χώρα θα αποκτήσει σε βάθος χρόνου, συγκριτικό πλεονέκτημα.
2.) Μπορούν να γίνουν προγράμματα κατάρτισης για δημοσίους υπαλλήλους μέσω του ΕΣΠΑ (Κοινωνία της πληροφορίας)πάνω στο ανοικτό λογισμικό, όπως είναι η εκμάθηση του OpenOffice ή η εκμάθηση συστήματος ERP ανοικτού κώδικα (είτε σε περιβάλλον windows, είτε linux κλπ). Αυτά τα προγράμματα κατάρτισης καλό είναι να διευρυνθούν και στον ιδιωτικό τομέα.
3.) Να δοθούν κίνητρα στις επιχειρήσεις (βαθμολογικά σε περίπτωση συμμετοχής τους σε αναπτυξιακά προγράμματα κλπ) για την χρησιμοποίηση προγραμμάτων ανοικτού κώδικα σε περιβάλλον windows ή ακόμη και εισαγωγή νέων λειτουργικών συστημάτων π.χ. linux
3.) Να αξιοποιηθούν οι πληροφορικοί της χώρας πάνω σε θέματα ανοικτού λογισμικού και να συνδράμουν με τις γνώσεις τους προς αυτήν την κατεύθυνση
4.) Αποτέλεσμα των παραπάνω θα είναι η δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας, η οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη, η καινοτομία που θα οδηγήσει σε συγκριτικά πλεονεκτήματα ενώ τα χρήματα που θα δαπανηθούν, θα είναι μια εγχώρια επένδυση που θα πιάσει τόπο.
5.) Θα αποφευχθούν υπερτιμολογήσεις
Με αυτούς τους τρόπους είμαστε σε μία σωστή κατεύθυνσή σημαντικής μείωση των δημοσίων δαπανών με την αξιοποίηση του δωρεάν λογισμικού ανοικτού κώδικα αλλά και δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος βασιζόμενο στην τεχνογνωσία.
* Κατανοώ ότι είναι δύσκολο να αλλάξει το λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιείται επί του παρόντος στον δημόσιο τομέα (windows), πολύ εύκολα όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν δωρεάν εφαρμογές ανοικτού κώδικα σε περιβάλλον windows και μεσομακροπρόθεσμα να υπάρχει σταδιακή μετάβαση και στο λειτουργικό σύστημα.
Η χρήση ανοικτών πρωτοκόλλων ποτέ δεν έβλαψε.
Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να εξεταστεί στα έργα ανοικτού κώδικα είναι η υποστήριξη που θα υπάρχει πάνω στο προϊόν. Επιπλέον, ο χρόνος για τον οποίο θα πρέπει να υπάρχει υποστήριξη είναι ιδιαίτερα σημαντικός, δεδομένου πως τα περισσότερα έργα ανοικτού κώδικα ανανεώνονται/βελτιώνονται με εξωφρενικά γρήγορους ρυθμούς για τα έργα του δημοσίου.
Όσον αφορά τις ερωτήσεις μας, σε όλες η απάντηση είναι «Ναι».
«Θεωρείτε ότι το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μέρους των έργων Πληροφορικής του Δημοσίου τομέα;»
Θεωρητικά θα μπορούσε να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος τους. Η επιλογή του θα έπρεπε να είναι αυτονόητη, ιδιαίτερα στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, κατά τους οποίους δεν υπάρχουν λεφτά για να πληρωθούν οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων και οι συντάξεις των απόμαχων της δουλειάς (αλλά υπάρχουν 28 δις για τους χειμαζόμενους εντόπιους και ξένους banksters, τα οποία μάλιστα τους παρακαλάγαμε να τα πάρουν και έκαναν τους δύσκολους).
Βέβαια το ελεύθερο/ανοιχτού κώδικα λογισμικό από τη φύση του δεν προσφέρεται για ρεμούλες και λαμογιές. Σαν τέτοιο είναι εντελώς ακατάλληλο για χρήση από τον δημόσιο τομέα υπό τη σημερινή μορφή του.
Τώρα αν κανείς πιστεύει οτι μετά από τη δημόσια διαβούλευση θα ανοίξουν τα μάτια των κυβερνόντων και θα αρχίσουν να προωθούν στις δημόσιες υπηρεσίες τη χρήση ελεύθερου λογισμικού, αντί να πληρώνουν φόρο υποτελείας στη Microsoft και τους ντόπιους «εθνικούς προμηθευτές», ας επικοινωνήσει μαζί μου. Έχω να του πουλήσω μια γέφυρα στο Μπρούκλιν, όπως λένε και τα αμερικανάκια.
Η εισαγωγή και καθιέρωση προδιαγραφών διαλειτουργικότητας στα έργα που υλοποιούνται θεωρείτε ότι μπορεί να διευκολύνει τη μελλοντική ολοκλήρωση μεταξύ των συστημάτων, ή αξιολογείτε ότι απλά εισάγει επιπλέον δυσκολίες, κόστος και χρόνο, κατά την εκτέλεση των έργων;
Ποιος το έγραψε αυτό; Μπράβο του. Τόσα λόγια για να μην πει τίποτα!
Τώρα ανακαλύψατε το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα;
Μήπως ανακαλύψατε πως υπάρχει τρόπος να βγάλετε κάτι και από αυτό;
Η συμφωνία με την Μ$ δεν ισχύει;