Το σχέδιο των προτεινόμενων πολιτικών δράσεων στους τομείς της πληροφορικής και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) έχει ως στόχο να συμβάλει στην κινητοποίηση τόσο της Δημόσιας Διοίκησης, όσο και των Πολιτών και των Συλλογικών Φορέων για τη μετάβαση σε μια νέα μορφή σχέσης Πολιτών και Πολιτείας που διασφαλίζει τη Διαφάνεια, τη Συμμετοχή, την Ανοικτότητα και την Αποτελεσματικότητα στη διακυβέρνηση της χώρας.
Το σχέδιο των πολιτικών δράσεων δομείται στα παρακάτω τρία επίπεδα:
Α. Μετάβαση στη νέα εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η οποία θα κινηθεί α) στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και προσφοράς νέων ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών από την δημόσια διοίκηση προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αλλά και β) τη συμμετοχή των πολιτών στις δράσεις της κυβέρνησης και δημόσια διάχυση της πληροφορίας που αφορά τα πεπραγμένα της κυβέρνησης αλλά και τη λειτουργία της κρατικής μηχανής (ανοιχτή και συμμετοχική διακυβέρνηση).
Β. Ενίσχυση, ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κουλτούρας εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και όλων των κλάδων με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Γ. Αναδιοργάνωση και αξιοποίηση των ψηφιακών υποδομών και της δημιουργία και διάχυσης δημόσιας πληροφορίας.
Τα τρία αυτά επίπεδα δράσεων είναι συμπληρωματικά, όλες οι ενέργειες που περιλαμβάνουν διέπονται από τις τέσσερις βασικές αρχές της κυβερνητικής πολιτικής (Διαφάνεια, Συμμετοχή, Ανοικτότητα και Αποτελεσματικότητα) και υλοποιούνται μέσα από εξειδικευμένες παρεμβάσεις σε συγκεκριμένους φορείς με τη βοήθεια όλων των εταίρων (πολίτες, δημόσιο, επιχειρήσεις, φορείς).
Το σχέδιο των δράσεων είναι μέρος της συνολικής στρατηγικής που βασίζεται στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης και θα είναι αντικείμενο του αντίστοιχου Κυβερνητικού Οργάνου, της Επιτροπής για τον Καθορισμό της Στρατηγικής και την Ανάπτυξη της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Υλοποιείται μέσα από τη συμμετοχή και κινητοποίηση πολιτών, υπαλλήλων, επιχειρήσεων και φορέων.
Στους 4 παράγοντες που αναφέρονται σχετικά με τη διακυβέρνηση της χώρας θα προτείναμε να εξετάσετε και το θέμα της ανταποδοτικότητας. Η συμμετοχή των Πολιτών από όποια θέση και αν μπορούν (ατομική, συλλογική, εταιρική, κλπ) θα πρέπει να έχει ένα χαρακτήρα ανταπόδοσης στους Καλύτερους. Θα πρέπει να στηριχθούν οι προσπάθειες εκείνες που δίνουν έμφαση στο Κοινωνικό Συμφέρον έναντι του Ατομικού συμφέροντος. Αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας.
Αν δεν γίνει αυτό πολύ σύντομα οι Πολίτες θα απογοητευτούν και πάλι και θα θεωρήσουν προσχηματικές τις όποιες δράσεις διαφάνειας, ανοιχτότητας και συμμετοχής αν δεν υπάρχει και ανταπόδοση στους κόπους τους.
Σχετικά με τα επίπεδα πολιτικών δράσεων θα θέλαμε να προτείνουμε και ένα τέταρτο το οποία αφορά στην έννοια της διαλειτουργικότητας. Αν και θεωρητικά η διαλειτουργικότητα είναι ένας τεχνικός όρος, η μη εφαρμογή έμπρακτων πολιτικών διαλειτουργικότητας έχει οδηγήσει τη χώρα στο σημείο που είναι, όπου σε κάθε Κοινοτικό πλαίσιο ανακαλύπτεται εκ νέου ο τροχός, με νέους ενδεχομένως τεχνολογικούς όρους αλλά στην ουσία και πάλι επικρατεί το «ράβε-ξήλωνε». Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον έντονο σκεπτικισμό των χρηστών ΤΠΕ (άρα και των δημόσιων λειτουργών χρηστών στο δημόσιο) για την τελική αναγκαιότητα και αποτελεσματικότητα των ΤΠΕ στη Δημόσια Διοίκηση και όχι μόνο.
Η διαλειτουργικότητα θα μας επιτρέψει εφόσον αυτή εισαχθεί με κανόνες και προϋποθέσεις να κάνουμε ένα βήμα μπροστά. Δεν είναι δυνατός ο σχεδιασμός ηλεκτρονικός υπηρεσιών (στη λογική σε τεχνολογικούς όρους του enterprise application integration) χωρίς οι επιμέρους εφαρμογές, πηγές δεδομένων ή οργανωτικές δομές να μην συλλειτουργούν μεταξύ τους. Υπάρχουν τρόποι για να γίνει αυτό. Ως βέλτιστες πρακτικές στην Υγεία για παράδειγμα έχουμε να προτείνουμε το HL7 (www.hl7.org) και το πλαίσιο ΙΗΕ (integrating the healthcare enterprise, http://www.ihe.net) .
Ξεκινώντας και πάλι από τον τίτλο, θα πρέπει να αλλάξει σε «Πολιτική / δράσεις για τη χρήση / αξιοποίηση των ΤΠΕ», αλλιώς υπονοεί πως αφορά μόνον στο συγκεκριμένο κλάδο. Επίσης, όσον αφορά στο πρώτο από τα αναφερόμενα «τρία επίπεδα πολιτικών δράσεων», πρέπει να παρουσιαστούν τουλάχιστον οι συγκεκριμένες συνέργειες και η «ευθυγράμμιση με το Ε.Π. Διοικητική Μεταρρύθμιση», όπως αναφέρεται στην εισαγωγή της δημόσιας διαβούλευσης, ώστε να είναι ουσιαστικά τα σχόλια. Τέλος, το πιο σημαντικό στοιχείο του προγράμματος –πρέπει να- είναι η αναλυτική περιγραφή του τρόπου και του μηχανισμού υλοποίησής του – στοιχεία που επίσης δεν περιλαμβάνονται στο κείμενο της διαβούλευσης.
Το Ε.Π «Ψηφιακή Σύγκλιση» φαίνεται να εστιάζει κυρίως σε δράσεις που στοχεύουν στην βελτίωση της παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα. Η διάσταση αυτή είναι ασφαλώς ιδιαίτερα σημαντική, ιδίως υπό τις παρούσες συνθήκες, ωστόσο θα πρέπει να αναληφθούν δράσεις που να αναδεικνύουν και τις υπόλοιπες διαστάσεις που προαναφέρθηκαν με στόχο την μεγιστοποίηση του οφέλους για την ελληνική οικονομία. Ο ΟΤΕ συμπληρωματικά προς τα παραπάνω θα ήθελε να επισημάνει την αναγκαιότητα επιμέρους δράσεων με στόχο, μεταξύ άλλων, την:
• Πρόσβαση όλων των πολιτών στα αγαθά της Κοινωνίας της Πληροφορίας για την διασφάλιση της οποίας απαιτείται καταρχήν οι πολίτες να έχουν την απαραίτητη γνώση χρήσης των τεχνολογιών, να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και τέλος να υπάρχουν φιλικές εφαρμογές και ελκυστικό περιεχόμενο. Συνεπώς είναι απαραίτητο να υπάρξει:
Ανάληψη πρωτοβουλιών για την υιοθέτηση και χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, ηλεκτρονικού εμπορίου, τηλε-ιατρικής, τηλε-εκπαίδευσης, τηλε-εργασίας κ.α και την μείωση της απόστασης στην χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Χρήση του διαδικτύου για τις καθημερινές εργασίες του πολίτη εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια.
Μείωση του ψηφιακού αναλφαβητισμού και μέτρα για την εξάλειψή του.
Ιδιαίτερη έμφαση σε κοινωνικές ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και όσοι ζουν σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές ώστε να εξαλειφθεί το φαινόμενο του ψηφιακού αποκλεισμού.
• Έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη.
οι φορείς άσκησης των αστικών συγκοινωνιών των ελληνικών πόλεων, με την χρήση εφαρμογών ΤΠΕ, είναι σε θέση να παρέχουν επιπλέον αναβαθμισμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες τόσο σχετικά με την προμήθεια του εισιτηρίου όσο και καινοτόμους τρόπους πληροφόρησης των επιβατών σχετικά με το χρόνο άφιξης του Λεωφορείου όσο και την αναζήτηση γραμμών εξυπηρέτησης στο αστικό ιστό.
Επίσης, η χρήση και η εφαρμογή καινοτόμων πληροφοριακών συστημάτων συμβάλουν αποφασιστικά στην αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη άσκησης δημόσιας πολιτικής , καθώς μέσα από την συγκέντρωση των δεδομένων υπάρχει ορθολογικός τρόπος σχεδιασμού αστικής συγκοινωνίας όπως δρομολόγηση οχημάτων σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Επιπλέον οφέλη των διαδικασιών αυτών σχετίζονται την προστασία του περιβάλλοντος, την μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου των πόλεων και την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας.
Απώτερος σκοπός των παραπάνω δράσεων είναι η ενδυνάμωση των μηχανισμών σχεδιασμού και εφαρμογής αποτελεσματικής και αποδοτικής των δημόσιας πολιτικής στο τομέα των μεταφορών.
Κρίνεται λοιπόν σκόπιμο η συνέχιση των προσκλήσεων με τελικούς δικαιούχους τους φορείς άσκησης αστικών συγκοινωνιών όπως προβλεπόταν στην πρόκλησης 9.2.1.
ENOTHTA A : (2) Γενικές προτεραιότητες της πολιτικής στον τομέα των ΤΠΕ
Η αδιάλειπτη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στα αποτελέσματα των έργων διασφαλίζεται:
1. Με τη μετάβαση στη νέα εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπου οι σχετικές υπηρεσίες προσφέρονται χωρίς εμπόδια και περιορισμούς. Επομένως, αποτελεί επιτακτική ανάγκη, πέρα από τον οικονομοτεχνικό έλεγχο που πραγματοποιείται, να υπάρχει έλεγχος για την ορθή εφαρμογή των προδιαγραφών προσβασιμότητας, τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος ενός έργου, ώστε να μην παρουσιάζονται προβλήματα ανάληψης ευθυνών και κόστους από τους αναδόχους και επιπλέον κόστος στην πορεία εκτέλεσης των έργων.
2. Με την ύπαρξη διαφάνειας και ξεκάθαρων όρων συμμετοχής στα υπό ανάθεση έργα. Για το λόγο αυτό, πρέπει να είναι σαφές προς όλους από τον αρχικό σχεδιασμό κάθε δράσης μέχρι την προκήρυξη και την τελική υλοποίησή της, ότι πρέπει να ενσωματώνονται σε αυτήν η αρχή της μη διάκρισης και το κριτήριο της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία νέων πρόσθετων εμποδίων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία. Επιπρόσθετα, με δεδομένο ότι τα έργα του ΕΣΠΑ υλοποιούνται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, όπου όπως προαναφέρθηκε η τήρηση του κριτηρίου της προσβασιμότητας είναι νομικά δεσμευτική, η υποχρέωση συμμόρφωσης δεν απαλείφεται από το γεγονός ότι ο όποιος ανάδοχος δεν υποχρεούται βάσει της προκήρυξης να λάβει υπόψη και τα άτομα με αναπηρία, αλλά επιβαρύνει τις Διαχειριστικές Αρχές.
3. Επιπρόσθετα, με δεδομένο ότι η υιοθέτηση των προδιαγραφών προσβασιμότητας αποτελεί Ευρωπαϊκή κατευθυντήρια γραμμή, η ενσωμάτωση και αλληλεπίδραση των επιχειρήσεων σε τεχνολογικό επίπεδο προσφέρει νέες αναπτυξιακές δυνατότητες για τις ελληνικές επιχειρήσεις του χώρου.
Επειδή τούτο το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ονομάζεται «Ψηφιακή Σύγκλιση», ξεκινώ με ένα σημερινό παράδειγμα απόκλισης και συνεπώς ένα πιθανώς αυριανό σημείο σύγκλισης:
Διαδικασία αλλαγής παλαιάς ταυτότητας με νέα (Ευρωπαϊκή) στην ΚΥΠΡΟ: Επίσκεψη του ενδιαφερόμενου σε οποιοδήποτε ΚΕΠ της Κύπρου έχοντας μαζί του μόνο την παλαιά του ταυτότητα. Απόκτηση της καινούριας εντός 7 λεπτών αν δεν υπάρχει κόσμος ή εντός 1 ώρας αν υπάρχει πολύς κόσμος (Τρίτη του Πάσχα, 11 το πρωί, με πάρα πολλούς ξενιτεμένους Κύπριους για εξυπηρέτηση).
Διαδικασία αλλαγής ταυτότητας με νέα (Ευρωπαϊκή) στην ΕΛΛΑΔΑ: Επίσκεψη ενδιαφερομένου σε φωτογραφείο για φωτογράφιση. Επίσκεψη στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής του, έχοντας μαζί του μόνο την παλαιά του ταυτότητα και τις φωτογραφίες, για κατάθεση αίτησης. Το Αστυνομικό Τμήμα ζητά Πιστοποιητικό γέννησης από το Δήμο. Ειδοποίηση του ενδιαφερομένου ότι η ταυτότητα είναι έτοιμη. Επίσκεψη του ενδιαφερομένου στο Αστ. Τμήμα για παραλαβή της νέας ταυτότητας. Απαιτούνται 3 επισκέψεις (1 σε φωτογραφείο, 2 στο ΑΤ) και 3 ως 5 ημέρες για την αντικατάσταση ταυτότητας! Ανάλογη διαδικασία είναι και για έκδοση νέας ταυτότητας.
Γιατί στην Κύπρο γίνεται τόσο γρήγορα η έκδοση? Γιατί όλα τα ΚΕΠ είναι δικτυωμένα και έχουν πρόσβαση σε κεντρικές βάσεις δεδομένων. Με τον αριθμό της παλαιάς ταυτότητας ο «φωτογράφος» του ΚΕΠ βρίσκει τα στοιχεία του ενδιαφερόμενου και τα συνδέει με την ψηφιακή φωτογραφία που έχει τραβήξει (δεν την εκτυπώνει). Στη συνέχεια άλλος υπάλληλος ενημερώνει τα στοιχεία για τυχόν αλλαγές που έχει δηλώσει ο ενδιαφερόμενος (π.χ. αλλαγή στην οικογενειακή κατάσταση) και στη συνέχεια εκτυπώνει και παραδίδει την νέα ταυτότητα στον ενδιαφερόμενο. Εκτός από την έκδοση ταυτοτήτων τα ΚΕΠ προσφέρουν και άλλες υπηρεσίες, που έχουν σχεδιαστεί ώστε ο ενδιαφερόμενος να εξυπηρετείται με ΜΙΑ μόνο επίσκεψη στο ΚΕΠ.
Το Πρόγραμμα ονομάζεται «Ψηφιακή Σύγκλιση» (και όχι για παράδειγμα «Ψηφιακή Στρατηγική») και «έχει θέσει ως φιλόδοξο στόχο την επίτευξη του «Ψηφιακού Άλματος», προκειμένου να συντελεστεί ουσιαστική σύγκλιση της χώρας με την Ε.Ε., μέσω της αξιοποίησης τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών.». Πολύ ωραίος ο τίτλος και πολύ καλός ο στόχος. Η προσέγγιση αυτή συμβάλει σημαντικά στην αποτελεσματικότητα του προγράμματος, καθώς μπορεί να αξιοποιηθεί το «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» που διαθέτει τούτη τη στιγμή η χώρα, όσον αφορά στο πρόγραμμα αυτό, που δεν είναι άλλο από την υστέρησή της ως προς τον Ευρωπαϊκό «μέσο όρο» προς τον οποίο θα πρέπει να συγκλίνει σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (2015 ?).
Το πρόγραμμα λοιπόν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ή και να βασισθεί στην Ευρωπαϊκή εμπειρία, τόσο στο επίπεδο των στόχων, όσο και του τρόπου επίτευξή τους και των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν. Προφανώς προσαρμοσμένων στην Ελληνική πραγματικότητα. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μία αντικειμενική αποτύπωση της σημερινής ελληνικής κατάστασης. Επίσης, αποτύπωση της κατάστασης στα κράτη μέλη της Ε. Ε. και εκτίμηση τόσο του σημερινού Ευρωπαϊκού «μέσου όρου», όσο και πρόβλεψη (σε συνεργασία με τις αντίστοιχες χώρες) για την κατάσταση του, στο τέλος της εξεταζόμενης περιόδους (2015?). Ανάλυση του «Ψηφιακού Χάσματος» μεταξύ της σημερινής ελληνικής κατάστασης και του προβλεφθέντος Ευρωπαϊκού «μέσου όρου». Προσδιορισμός των στόχων καθώς και των έργων και μεθόδων που θα χρειασθούν για την επίτευξη των στόχων, ώστε να καλυφθεί αυτό το χάσμα από το «Ψηφιακό Άλμα» που επαγγέλλεται το πρόγραμμα.
Οι τελικοί και οι ενδιάμεσοι στόχοι θα πρέπει να είναι σαφείς, επιτεύξιμοι, μετρήσιμοι, χρονικά προσδιορισμένοι και αντιστοιχισμένοι (εκχωρημένοι) σε συγκεκριμένα έργα και φορείς, που θα είναι υπεύθυνοι για την επίτευξή τους. Όσο οι στόχοι θα πρέπει να είναι επιτεύξιμοι και να εξυπηρετούν την ελληνική πραγματικότητα, άλλο τόσο δεν θα πρέπει είναι αυτοεπιτεύξιμοι. Δηλαδή στόχοι που ανεξάρτητα από την υλοποίηση τούτου του προγράμματος θα επιτευχθούν έτσι κι αλλιώς (π.χ. από την «αγορά») και δυστυχώς έχουν συμβεί σε προηγούμενα προγράμμτα. Ως στόχος σύγκλισης θα μπορούσε να είναι, ως προς τους διάφορους μετρήσιμους δείκτες που θα πρέπει να καθορισθούν, η κατάταξη της Ελλάδας στην13η θέση στο σύνολο των 27 κρατών μελών της Ε.Ε. στο τέλος της περιόδου ή/και απόκλιση ±5% από τον μέσο κοινοτικό δείκτη.
Είναι ευκαιρία το πρόγραμμα αυτό, μαζί με τη «Διοικητική Μεταρρύθμιση» να ανατρέψουν την κακή εικόνα της Δημόσιας Διοίκησης ως προς την εξυπηρέτηση του Πολίτη. Βασική επιδίωξη θα πρέπει να είναι η εξυπηρέτηση του Πολίτη από μία αποτελεσματική και αποδοτική Δημόσια Διοίκηση. Δηλαδή η Δ.Δ. να παράγει αποτέλεσμα με τους λιγότερους δυνατούς πόρους (κόστος), στον συντομότερο δυνατόν χρόνο. Πρώτα πρέπει να βάλουμε τον Πολίτη και τις ανάγκες του και μετά τη Δημόσια Διοίκηση. Η Δημόσια Διοίκηση υπάρχει για τον Πολίτη και όχι το αντίστροφο. Στην έννοια του πολίτη περιλαμβάνονται και όλες οι δραστηριότητές του (επαγγελματικές, επιχειρηματικές κλπ) Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει το σύνθετο «ψηφιακό σύστημα» που θα υλοποιηθεί από τις επιμέρους δράσεις αυτού του προγράμματος να στηρίζεται σε δύο τουλάχιστον αρχές:
α) Πληροφορία που εισάγεται σε κάποιο υποσύστημα του «ψηφιακού συστήματος», να μη χρειάζεται να εισαχθεί ξανά σε άλλο υποσύστημα που την χρειάζεται, αλλά να είναι διαθέσιμη εντός του «ψηφιακού συστήματος»
β) Να διακινείται η πληροφορία (μέσω πρόσβασης σε βάσεις) και όχι το ηλεκτρονικό αρχείο που την περιέχει. Αντί, για παράδειγμα, του αρχείου του πιστοποιητικού γέννησης, ο υπάλληλος που χρειάζεται την πληροφορία, να έχει ελεγχόμενη πρόσβαση στα στοιχεία του πιστοποιητικού του πολίτη, απ’ όπου θα αντλεί την πληροφορία που χρειάζεται.
Συνέπεια των πιο πάνω είναι ότι ο Πολίτης θα κομίζει στο «σύστημα» μόνο στοιχεία που τον αφορούν και δεν έχουν εισαχθεί σ’ αυτό. Όλα τα άλλα στοιχεία τα βρίσκει στο «σύστημα» ο υπεύθυνος για τη διεκπεραίωση της υπόθεσης υπάλληλος.
Επειδή το πρόγραμμα θα εκτελεσθεί κατά τομείς (Παιδείας, Υγείας κλπ) για να διασφαλισθούν οι πιο πάνω αρχές θα πρέπει να συνταχθεί ένα βασικό σχέδιο (Master Plan), που θα διασφαλίζει και να προτείνει τρόπους υλοποίησης των αρχών αυτών καθώς και άλλων γενικότερων θεμάτων διασυνεργασίας (interoperability) των επιμέρους προγραμμάτων/υποσυστημάτων. Είναι προφανές ότι τα στοιχεία του πιστοποιητικού γέννησης (Διοίκηση) χρειάζονται για εγγραφή στο σχολείο (Εκπαίδευση) και τα στοιχεία του απολυτήριου του σχολείου χρειάζονται για πρόσληψη για παράδειγμα σε ένα Νοσοκομείο (Υγεία).
Για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής και αποδοτικής λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης θα πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί (φορείς) παρακολούθησης των επιδόσεων του «ψηφιακού συστήματος», που θα είναι υπεύθυνοι για την παρακολούθηση της λειτουργίας και απόδοσης των διαφόρων διοικητικών διαδικασιών, τον εντοπισμό προβλημάτων, την εισήγηση λύσεων και την παρακολούθηση υλοποίησης των λύσεων, δηλαδή θα δρουν σαν ιδιοκτήτες διαδικασιών (process owners).
Τέλος για την υλοποίηση των αρχών της «Διαφάνειας, της Συμμετοχής, της Ανοικτότητας και την Αποτελεσματικότητας στη διακυβέρνηση της χώρας»(το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μέρος της διακυβέρνησης) θα πρότεινα στα πλαίσια της «Διαχείρισης και Παρακολούθησης του Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» και των έργων που εντάσσονται σε αυτό» να δημιουργηθεί ένα σώμα από εθελοντές πολίτες και φορείς (κατά προτίμηση σχετικούς με τα αντικείμενα του προγράμματος), που θα παρακολουθήσουν συστηματικά την εκτέλεση του προγράμματος και θα δημοσιεύουν τις δικές τους εκθέσεις και προτάσεις για την καλή εκτέλεση και διαχείριση του προγράμματος. Μπορεί να γίνει μία ανοικτή πρόσκληση γι αυτό το σκοπό, μέσα από το «opengov.gr», και αν παρουσιασθούν πολλοί ί εθελοντές, τότε να πραγματοποιηθεί κλήρωση μεταξύ τους (κάτι αντίστοιχο εισάγει και ο Καλλικράτης για τους Δήμους).
Λόγω της δύσκολης κατάστασης, πρέπει να δωθεί μέγιστο βάρος σε συνέργιες και πολλαπλασιαστικά οφέλη από την πληροφορική, δηλαδή οι επενδύσεις εδώ να λύσουν και τα φλέγοντα ζητήματα της Ελληνικής κοινωνίας.
Έχοντας υπ’ όψιν ότι το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας (δηλαδή του ιδιωτικού τομέα), οι βασικές αρχές οποιασδήποτε παρέμβασης θα πρέπει να είναι ότι τα κεφάλαια που θα δαπανηθούν θα πρέπει να μείνουν στην Ελλάδα, και να αναπτύξουν την οικονομία.
Αυτό δεν επιτυγχάνεται με αγορά αδειών λογισμικού από ξένες επιχειρήσεις πληροφορικής, καθώς αυτές δεν δίνουν ούτε τα αντισταθμιστικά οφέλη που δίνουν οι πολεμικές βιομηχανίες.
Η μόνη επένδυση που όλες οι δαπάνες παραμένουν εντός της Ελληνικής επικράτειας είναι η επένδυση σε ανοικτό λογισμικό, που δεν έχει κόστος απόκτησης, ενώ υποστήριξη μπορεί να παρασχεθεί από αμιγώς ελληνικές επιχειρήσεις, δυναμώνοντας την ελληνική βιομηχανία πληροφορικής.
Έτσι, αντί να δίνουμε επιδοτήσεις, δίνουμε δουλειές. Και αναδυκνείουμε άλλον έναν τομέα της οικονομίας σε εν δυνάμει ατμομηχανή. Που αφού βρει την ευκαιρεία, θα αναπτυχθεί ύστερα και από μόνος του.
Δεν είναι τυχαίο που τα ξένα κράτη επενδύουν πολύ σε ανοικτό λογισμικό.
Με την ευκαιρία, πότε το λογιστικό μας σύστημα θα γίνει τόσο απλό όσο των πχ ΗΠΑ, ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παγκόσμια ERP (και του ανοικτού λογισμικού) αντί να πληρώνουμε για πανάκριβα ελληνικά λογισμικά που δεν έχουν καμιά προοπτική για πωλήσεις εκτός της Ελλάδας;
Εδώ είναι τα θέματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αν θέλουμε ανάπτυξη.
Είναι απαραίτητο να ψηφιοποιηθούν όλες οι διαδικασίες και να πραγματοποιούνται μόνον ηλεκτρονικά. Ξέρετε πόση εξοικονόμηση θα είχαμε αν αντί να πηγαίνεις τις αποδείξεις των ιατρών στο ΤΣΜΕΔΕ ή σε αλλο ταμείο τα στέλναμε σκαναρισμένα σε e-mail (είμαι ακόμα σε πρωτόγονο βήμα αφού θα μπορούσαν οι αποδείξεις να είναι και αυτές ηλεκτρονικές και να ενημερώνεται αυτόματα με την εκδοση της απόδειξης το αντίστοιχο ταμείο και φυσικά η Εφορία) αντί να χάνεις παραγωγικό χρόνο εργασίας και να ρυπαίνεις το περιβάλλον με την κίνηση προς το εκάστοτε ΤΣΜΕΔΕ?
Θα απαιτείτο λιγότερος χώρος για την υπηρεσία και ενδεχομένως να μπορούσαν να εργαστούν και από το σπίτι τους. Προχωρημένα πράγματα αυτά …
Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν αρκεί να θέλουμε. Έχω καταλήξει όμως ότι δεν θέλουμε.
Στις τέσσερις βασικές αρχές της κυβερνητικής πολιτικής (Διαφάνεια, Συμμετοχή, Ανοικτότητα και Αποτελεσματικότητα) πρέπει να προστεθεί και η Προσβασιμότητα (accessibility).
Δεν γνωρίζω τι περιλαμβάνετε στον όρο «ανοικτότητα» (καλό θα ήταν να δίνετε τους σχετικούς ορισμούς) και αν εκεί εντάσσεται η προσβασιμότητα αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλες οι υπηρεσίες η-διακυβέρνησης να είναι προσπελάσιμες από άτομα με αναπηρία καθώς επίσης και από μη ελληνόφωνους πολίτες (μετανάστες, επισκέπτες κλπ).
Επίσης είναι κρίσιμο τα κονδύλια που θα διατεθούν να πιάσουν τόπο μέχρι το τελευταίο ευρώ και να ενισχυθεί η προστιθέμενη αξία των επιστημόνων πληροφορικής της χώρας.
Πρέπει να γίνει εξορθολογισμός των προμηθειών, λοιπόν, να σταματήσει η σπατάλη για τη δημιουργία data-centers σε κάθε δημόσια υπηρεσία και την αγορά ακριβών αδειών λογισμικού που δεν είναι απαραίτητα. Και στις προδιαγραφές δημόσιων διαγωνισμών να περιγράφονται οι Ανάγκες και όχι να φωτογραφίζονται οι Λύσεις.
Ευχαριστώ και καλή επιτυχία.
Για να μεταβεί το Δημόσιο στην ψηφιακή εποχή πρέπει να τοποθετηθούν σε θέσεις προϊσταμένων υπάλληλοι που γνωρίζουν ή θέλουν να μάθουν ή παράλληλα να τοποθετηθεί σε κάθε υπηρεσία υπεύθυνος για την τοποθέτηση και χρήση των ηλεκτρονικών μέσων. Πολλοί υπάλληλοι του Δημοσίου δεν γνωρίζουν ούτε θέλουν να μάθουν τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ή ενός απλού προγράμματος, τι θα γίνει με αυτούς;
Η αναδημοσίευση από το κ. Κωνσταντίνο του άρθρου του συναδέλφου Θεοδωρου I. Zιακα (Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πληροφοριακών Συστημάτων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους)
δίνει σε όλους μας την ευκαιρία να κατανοήσουμε τις βαθύτερες αιτίες του προβλήματος της ψηφιακής σύγκλισης τις οποίες αν δεν θεραπεύσουμε ολοκληρωτικά πάλι το 2015 θα μιλάμε για χαμένες ευκαιρίες και τρένα που χάσαμε. Είναι σε όλους φανερό οτι κανένα πρόγραμμα δεν μπορεί να πετύχει αν δεν συνοδευτεί απο θεσμικές παρεμβάσεις που να λύνουν τα άιτια της κακοδαιμονίας. Σταχυολογώ τις απαραίτητες:
1. Αναδιοργάνωση και επανασχεδιασμός όλων των κεντρικών υπηρεσιών ΤΠΕ του Δημοσίου Τομέα (Υπουργείων, οργανισμών κλ.π) , προς την κατεύθυνση της ενοποίησής τους με κεντρική καθοδήγηση είτε απο το ΥΠΕΣ είτε απο το γραφείο του Πρωθυπουργού. Αν δεν γίνει αυτό θα έχουμε ως γνωστό, κάθε γραφείο και τη μισθοδοσία του, και κάθε οργανισμός το δικό του λογιστικό πρόγραμμα. Η καθιέρωση ανοικτών προτύπων και ανοικτού λογισμικού είναι απαραίτητο να γίνει άμεσα με βάση τον κεντρικό σχεδιασμό.
2. Αξιολόγηση της λειτουργίας των υφιστάμενων έργων ΤΠΕ που έχουν παραδοθεί και δεν λειτουργούν. Θα βρούμε κρυμμένους θησαυρούς που αν λειτουργήσουν θα απελευθερώσουν πολλές δυνατότητες. Το γιατί δεν λειτουργούν το γράφει ο κ. Ζιάκας.
3. Θεσμικές παρεμβάσεις ώστε τα έργα πληροφορικής να σταματήσουν να είναι προμήθειες, οι διάφορες επιτροπές (παραλαβής κλ.Π) να επανδρώνονται απο επιστήμονες πληροφορικής και όχι απο «γραμματείς και φαρισαίους» και οι διάφοροι τεχνικοί σύμβουλοι να πάψουν άμεσα να επιτελούν το έργο «Γιάννης κερνάει και Γιάννης Πίνει». Μητρώα εταιριών και προσώπων συμβούλων ΤΠΕ είναι απαραίτητα με αυστηρές προδιαγραφές ώστε να λειτουργήσουν ποιοτικά προιόντα και υπηρεσίες.
4. Αλλαγή του τρόπου εργασίας στο Δημόσιο. Δημιουργία διυπουργικών ομάδων εργασίας με αυξημένες αρμοδιότητες που θα μπορούν να φέρουν άμεσα στοχοθετημένα αποτελέσματα σε έργα πληροφορικής. Αν θέλουμε να βρούμε παραδείγματα τέτοιων επιτυχημένων μοντέλων θα τα βρούμε σε προηγούμενες καλές πρακτικές που εφαρμόστηκαν με επιτυχία στο Δημόσιο τομέα κατα το παρελθόν (ομάδα Σιδερίδη για το πρόβλημα του έτους 2000, ομάδα Παπαδόπουλου για τη συγγραφή βιβλίων ΤΠΕ σε όλη τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση κ.α.)
5. Αλλαγή της εξέλιξης των Δημόσιων Υπαλλήλων ΤΠΕ. Όσο στο Δημόσιο τομέα είναι προιστάμενοι Διευθύνσεων και Τμημάτων άνθρωποι της μη ψηφιακής γενιάς τόσα χρόνια πίσω θα είμαστε. Πρέπει οι νεοι επιστήμονες ΤΠΕ να εξελίσονται γρηγορότερα απο τους άλλους συναδέλφους τους και να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης όσο είναι νέοι και κοντά στις επιστημονικές εξελίξεις. Ακόμη όσο το κράτος δεν έχει ένα επιμελητήριο σαν σύμβουλο ΤΠΕ τόσο κάθε κυβέρνηση θα ακροβατεί πάνω στη σοβαρότερη επένδυση που έχει κάνει ποτέ (ηλεκτρονική διακυβέρνηση) ψάχνοντας υποστήριξη από τους κομματικούς της πελάτες.
ΦΥΣΙΚΑ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΕΝ ΚΟΣΤΙΖΟΥΝ ΤΙΠΟΤΑ αν υιοθετηθούν απο το Δημόσιο. Σε συνδυασμό με το πρόγραμμα Ψηφιακή Σύγκλιση και τον προτεινόμενο ανασχεδιασμό του που είναι απαραίτητος μπορούν να βοηθήσουν τη χώρα να κάνει το ψηφιακό άλμα. Απο μόνο του το πρόγραμμα θα βοηθήσει να γίνει το άλμα , αλλά μάλλον κάτω απο το πήχυ θα περάσουμε ξανά, όπως συνήθως. Οι προτάσεις για τη Γέφυρα με το πρόγραμμα Διοικητική Μεταρύθμιση είναι στη σωστή βάση και απαραίτητες όπως έχει τονιστεί κατ επανάληψη στις συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης απο όλους τους φορείς που συμμετέχουν (ΕΠΥ, ΣΕΠΕ κλ.π)
Τελευταίο και περισσότερο σημανικό:
6. Ιδωτικός τομέας, εκμετάλευση του ανθρώπινου δυναμικού. Η φτωχή Ελλάδα που σε όλους τους δείκτες είναι τελευταία έχει να παρουσιάσει ενα δείκτη που τη κατατάσει στις χώρες με τη μεγαλύτερη υπεραξία. Ο δείκτης αυτός μετράει το ποσοστό των Πτυχιούχων και είναι απο τους μεγαλύτερους στο κόσμο. Απο αυτούς τους πτυχιούχους ο κλάδος με τους περισσότερους πτυχιούχους είναι αυτός των ΤΠΕ. ‘Οσο αυτό οι 70000 περίπου άνθρωποι περιμένουν μια θέση στο Δημόσιο για να βολευτούν τόσο θα μένει ανεκμετάλευτο αυτό το πραγματικό κεφάλαιο που έχει η χώρα μας για τη κοινωνία της γνώσης. Και επειδή το Δημόσιο δεν είναι η λύση (και λόγω του προγράμματος σταθερότητας) για την απορόφησή τους η λύση είναι να δοθούν μέσα απο το πρόγραμμα της ψηφιακής σύγκλισης ΙΣΧΥΡΑ ΚΙΝΗΤΡΑ για να δημιουργηθούν επιχειρήσεις έντασης γνώσης με εξαγωγικό προσανατολισμό αποκεντρωμένες σε όλες περιφέρειες της χώρας. Το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας θα πρέπει να αλλάξει προς αυτή τη κατεύθυνση αν θέλουμε τα επόμενα χρόνια να ανεβούμε μερικά σκαλοπάτια σαν χώρα στην ανταγωνιστικότητα των προιόντων και των υπηρεσιών μας. Διαφορετικά αυτός ο μοναδικός πλούτος και θεμέλιο υπεραξίας και ανταγωνιστικότητας θα χαθεί μαζί με τους Έλληνες επιστήμονες ΤΠΕ που είτε θα μεταναστεύσουν είτε θα πουλάνε σουβλάκια στους τουρίστες του Ελληνικού Θέρους.
Αυτά τα λίγα και καλή επιτυχία
Τα σημεία Α, Β, Γ, χρειάζοται αποσαφήνιση.
Για παράδειγμα:
Α. Μετάβαση …. α) στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και προσφοράς νέων ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών από την δημόσια διοίκηση προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, ……
Ο ΟΑΕΕ – ΤΕΒΕ έχει κάνει μια μικρη προσπάθεια αν και έχει πολύ δρόμο ακόμα. Οι υπάλληλοι δεν γνωρίζουν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες στην ιστοσελίδα του φορέα, είναι φοβισμένοι ότνα τους παρουσιάσεις αρχεία από το internet και δεν χρησιμοποιήσεις τις αιτήσεις που έχουν σε στοίβες (οι οποιες δεν είναι φωτοτυπία πάντα αλλά πολλές φορες είναι περασμένες σε πολύγραφο!!!!!), Και πάλι πρέπει να διευθετηθεί το θεσμικό και νομικό πλαίσιο των ψηφιακών υπηρεσιών του δημοσίου προς τους πολίτες, βεβαίωση εγγραφής στο επαγγελματικό επιμελητήριο δεν μπορώ να πάρω αν δεν πάω από εκει να κάνω εγγραφη αίτηση, ενώ μπορούν να δούν στο αρχείο τους όχι δεν έχω οικονομικη εκκρεμότητα και ότι είμαι ενεργο μέλος. Άλλο προβλημα είναι η ελλειπής χαρτογράφηση των διαδικασιών. Χρειαζεται ολικό BPR. Έχω περπατήσει 1 χλμ. μέσα σε δημόσιο κτήριο, στον ίδιο όροφο για την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας, διότι δεν είχαν όλοι πρόσβαση στο σύστημα, αν και οι θέσεις τους είναι μηχανογραφημένες στα χαρτία ενώ στην πραγματικοτητα δεν έχουν pc αλλά παίρνουν άδεια μηχανογράφησης!
Β. Ενίσχυση, ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κουλτούρας εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και όλων των κλάδων με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Αν ο στόχος μείνει ως έχει θα κατατεθούν προτάσεις για CRM και ERP τα οποία θα είναι μία access για πελατολόγιο 20 πελατών και θα κοστίζει 50.000 γιατί θα είναι customized στις ανάγκες της επιχείρησης!
Πρόταση αποσαφήνισης:
– Χρήση εργαλείων από το ράφι για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
– Ανάπτυξη υποδομών με τη χρήση ευρέως διαδεδομένων εργαλείων ΤΠΕ για την προβολή και προώθηση των επιχειρήσεων στο εξωτερικό.
– Δικτύωση επιχειρήσεων ανά κλάδο και σύναψη σχέσεων συνεργασίας με ομοειδής του εξωτερικού. Θα μπορούσε φυσικά να είναι και στόχος του ΕΠΑΝ ΙΙ και ας προάγει τη δικτύωση μέσα από τη χρήση ΤΠΕ.
Γ. Αναδιοργάνωση και αξιοποίηση των ψηφιακών υποδομών και της δημιουργία και διάχυσης δημόσιας πληροφορίας.
Στο ΓΛΚ έχουν υλοποιηθεί έργα αναδιοργανωσης διαδικασιών και εσωτερικών λειτουργιών σε επιμέρους τμήματα του οργανισμου. Αποτέλεσμα: το σύνολο της οντότητας του ΓΛΚ να είναι στην ίδια κατάσταση μιας και δεν υπάρχει διασυνδεσιμότητα. Προβλήματα τέτοιου τύπου πρέπει να αποφευχθούν. Εργάστηκα στο Υπουργειο Υγείας της Αγγλίας στον απολογισμό του έργου BPR, του οποίου η σχεδίαση κράτησε ένα χρόνο, η υλοποίηση τρία χρόνια και κατά τον απολογισμό η απόκλιση λάθους ήταν 1% από τον αρχικό σχεδιασμό. Πραγματικά πιστέυω ότι σε τέτοιου είδους διαδικασίες είναι απαραίτητη η συνεργασία με ειδικούς που έχουν υλοποιήσει στην πραγματικότητα παρόμοια έργα με επιτυχία και δεν προβάλουν τη ταμπέλα του συμβούλου με ειδική τεχνογνωσία χωρίς αντίκρυσμα.
Πρόταση Αποσαφήνισης:
– Ψηφιακή διασύνδεση τμημάτων φορέων με στόχο την ολοκληρωτική ψηφιακή υποδομή και διαλειτουργικότητα. Για παράδειγμα μπορώ να καταθέσω το Ε1 και Ε9 στη γενική γραμματεία πληροφοριακών συστημάτων του υπουργείου, αλλά πρέπει να πάω και στη ΔΟΥ μου όλη τη χαρτούρα. Γιατί? Δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό που μου δίνουν τη δυνατότητα να κάνω on-line?
– Αξιοποίηση ψηφιακών υποδομών με τη χρήση ενημερωμένων apps. Για παράδειγμα μπορώ να καταθέσω πρόταση χρηματοδότησης στον ΕΟΜΜΕΧ, αλλά ενώ έχουμε 2010, πρέπει να χρησιμοποιήσω internet explorer 7, δηλαδή να απεγκαταστήσω την τρέχουσα έκδοση και να εγκαταστήσω παρελθοντικό λογισμικό για να μπορέσω να ανεβάσω την πρόταση στον auditor, οπου εισηγούμαι τη χρήση cutting edge τεχνολογιών για χρηματοδότηση, και ο φορέας που θα με αξιολογήσει μου επιβάλει την προσκόληση σε παρελθοντικό σύστημα.
Τα τρία επίπεδα στα οποίο δομείται το σχέδιο των πολιτικών δράσεων σύμφωνα με το εισαγωγικό κείμενο δεν είναι μόνο ασαφή είναι και αντιφατικά.
Στην παρούσα φάση και πέρα από προεκλογικές εξαγγελίες και δεσμεύσεις υπάρχει το Ελληνικό Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης που ορίζει το βηματισμό της κυβερνητικής πολιτικής για τα επόμενα 4 χρόνια. Το πρόγραμμα αυτό, επί της αρχής του, ορίζει δύο πράγματα:
1.Εξοικονόμηση πόρων (χρήμα κατά κύριο λόγο)
2.Αξιοποίηση πόρων (χρήμα, ανθρωποπροσπάθεια και χρόνος)
Το ΠΣΑ, χωρίς να μπορώ να το κρίνω σε βάθος, χαρακτηρίζεται από σκληρό ρεαλισμό. Είναι γεμάτο από μέτρα που μεταφράζονται σε στόχους και στόχους που αποτιμώνται σε χρήμα. Η ψηφιακή σύγκλιση οφείλει να προσαρμοστεί στο ΠΣΑ και να γίνει ένα από τα βασικά εργαλεία για την επιτυχία του. Στην ψηφιακή σύγκλιση, στην παρούσα κατάσταση, δεν χωρούν ευχολόγια, παρά χωρούν δράσεις στοχευμένες στην επίτευξη του ΠΣΑ για την εξόδο της χώρας από την οικονομική κρίση.
Με βάση τα παραπάνω η γενική προτεραιότητα που εγώ θα έθετα είναι :
“Ο σχεδιασμός των πολιτικών δράσεων στους τομείς της πληροφορικής και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) με στόχο την εφαρμογή και την υποστήριξη του ΠΣΑ”
Συμφωνώ και συνευδοκώ στις παραπάνω απόψεις του κ.Ταβουλτζίδη. Υπάρχει όμως παράλειψη στα λεγόμενα του και αυτό είναι λογικό καθώς είναι και ο ίδιος ευσυνείδητος και (μάλλον) δεν πάει το μυαλό του στα βαθύτερα νοήματα της Δημόσια Χρήσης ΤΠΕ.
http://files.epe.org.gr/newsletter/005.pdf
Μεταφέρω το κείμενο Του Θεοδωρου I. Zιακα (Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Πληροφοριακών Συστημάτων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους)
—
Μια νέα πολιτική για την πληροφορική στο Δημόσιο θα κέρδιζε σε ορθότητα στόχευσης και σε εφαρμοσιμότητα, αν λάμβανε υπόψη τον σαφώς αρνητικό απολογισμό της τελευταίας 25ετίας.
Μάχιμος όλη αυτή τη μακρά περίοδο, από διάφορες υπεύθυνες υπηρεσιακές θέσεις στον κλάδο, έχω κατασταλαγμένη άποψη, την οποία και καταθέτω: η πληροφορική στο Δημόσιο είναι σαν τον άπατο πίθο των Δαναΐδων. Δεν γεμίζει με τίποτα, όσα εκατομμύρια κι αν «απορροφήσει». Η διαπίστωση αυτή αποκτά, ίσως, ιδιαίτερη βαρύτητα στο πλαίσιο της τρέχουσας βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης.
Τι προσδοκούμε, αλήθεια, από τη χρήση της πληροφορικής στο Δημόσιο; Αν ο σκοπός μας είναι να κάνουμε την κρατική λειτουργία διάφανη για τον πολίτη και αποτελεσματική, τότε………………
ατυχήσαμε. Το μόνο που δεν απέδωσαν τα απίστευτα ποσά που «επενδύουμε» είναι η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα – για τον πολίτη.
Εκ πείρας γνωρίζω ότι το πρόβλημα της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας (από τη σκοπιά του πολίτη) δεν είναι «τεχνικό». Δεν προσκρούουμε σε «τεχνική ανεπάρκεια» ή «καθυστέρηση», δεν μας λείπουν δηλαδή τα μέσα ή η ειδημοσύνη στο πεδίο των ΤΠΕ (τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνιών). Το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν διοικητικό – πολιτικό.
Πιο συγκεκριμένα: παρά τις πάγιες διακηρύξεις (για την «πάταξη» της διαφθοράς και πάσης άλλης κακοδαιμονίας, «με τη βοήθεια της πληροφορικής») η στάση της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και της εκάστοτε εκ μέρους της διοριζόμενης ανώτατης υπηρεσιακής διοίκησης υπήρξε, όλα αυτά τα χρόνια, σαφώς αρνητική στην αξιοποίηση της πληροφορικής προς το σκοπό της δημόσιας διαφάνειας. Στην πράξη, οι ηγεσίες αυτές περιφρούρησαν, με άτεγκτη μάλιστα αυστηρότητα και αξιοσημείωτη συνέπεια, το υφιστάμενο αδιαφανές για τον πολίτη σύστημα, κρατώντας σταθερά την πληροφορική απ’ έξω. Αν υπήρξαν εξαιρέσεις, τις οποίες αγνοώ, θα τις επεκαλούμην ως απλή επιβεβαίωση του κανόνα.
Μου πήρε αρκετά χρόνια να εννοήσω την αιτία. Αρχικά νόμιζα πως «δεν καταλαβαίνουν», λόγω της φυσιολογικής απουσίας σύγχρονης τεχνολογικής «κουλτούρας». Οτι με τον καιρό και με την ίδια τους την πείρα, θα αντιληφθούν τη δύναμη της πληροφορικής. Και θα μας επιτρέψουν να την αξιοποιήσουμε επ’ αγαθώ του εκσυγχρονισμού. Δεν είχα καταλάβει ότι η επίκληση του εκσυγχρονισμού είναι, εν Ελλάδι, ένα από τα άλλοθι της φαυλοκρατίας.
Αυτό που τελικώς κατανόησα είναι ότι η ελληνική Δημόσια Διοίκηση είναι άριστα δομημένη, διαφανέστατη, ευελικτότατη και αποτελεσματικότατη, αλλά ως προς έναν διαμετρικά αντίθετο σκοπό: την απρόσκοπτη λειτουργία και αναπαραγωγή του πελατειακού συστήματος. Ιδού τι στην πραγματικότητα συμβαίνει: η αμφίδρομη σχέση του πολιτικού διαχειριστή και περιστασιακού ιδιοκτήτη του κράτους με τον ιδιώτη πελάτη του (χορηγό, ομάδα πίεσης, ψηφοφόρο) εξυπηρετείται θαυμάσια από τον υφιστάμενο και κοινωνικώς αδιαφανή τρόπο λειτουργίας της κρατικής «μηχανής».
Ο διακηρυσσόμενος σκοπός της εισαγωγής των τεχνολογιών της πληροφορικής στο Δημόσιο –να βλέπει ο πολίτης και μάλιστα on line real time πού πηγαίνουν τα λεφτά– βρίσκεται στους αντίποδες του όλου «συστήματος». Αντίκειται στην πελατειακή του φύση.
Ο χαρακτήρας των επιχειρησιακών αυτών δομών καλύπτεται πλήρως από τον γνωστό στην οικονομική φιλολογία ορισμό του «λευκού ελέφαντα»: το όποιο «έργο» έχουν κάνει και «υποστηρίζουν», είναι ασήμαντο μπρος στο κόστος της δικής τους διατήρησης. Αν λάβει κάποιος τον κόπο να συγκρίνει τα χρήματα που «απορρόφησαν» οι «μεγάλες» εταιρείες του κλάδου, με τη χρηστική αξία των συστημάτων που «παρέδωσαν», σίγουρα θα μελαγχολήσει. Αν σκεφθεί, π. χ., ο υπουργός των Οικονομικών τι κόστισε και τι καθημερινά του κοστίζει, σε σχέση με τις υπηρεσίες που του παρέχει, το ΚΕΠΥΟ (Κέντρο Πληροφορικής Υπουργείου Οικονομίας), ο πληροφορικός αυτός γίγαντας που έχει στη διάθεσή του, είμαι σίγουρος ότι θα βάλει τα κλάματα.
Ολη αυτή η «ανάπτυξη» χρηματοδοτήθηκε βέβαια από τον κοινωνικό (εθνικό και κοινοτικό) κορβανά και ο χαρακτήρας της καθορίστηκε από τον τρόπο που το πολιτικό μας σύστημα σχεδίασε και επέβαλε τη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων.
Ηδη από το Β΄ ΚΠΣ ο τρόπος διαχείρισης των έργων πληροφορικής οικοδομήθηκε πάνω στο πελατειακό modus operandi του συστήματος (με μοχλό διάφορα σχήματα όπως η «ΚτΠ» Α. Ε.).
Το αποτέλεσμα ήταν να κατασκευαστούν εκ των άνω και να γιγαντωθούν με συστηματικό μπούκωμα οι σημερινές αεριτζίδικες μεγάλες εταιρικές και υπηρεσιακές δομές της πληροφορικής. Και να καταστραφεί το πολλά υποσχόμενο πληροφορικό οικοσύστημα, που είχε αρχίσει από μόνο του (διά της «φυσικής επιλογής») να αναπτύσσεται στη χώρα τη δεκαετία του ’80.
Δεν τα παραλέω. Ο σκοπός τον οποίο οι μεγάλες επιχειρησιακές δομές της πληροφορικής υπηρετούν στη χώρα μας, είναι να εισπράττουν αστρονομικά ποσά και να παράγουν έργα ψευδεπίγραφα: Δήθεν «σύστημα ελέγχου». Δήθεν «σύστημα εσόδων». Δήθεν «διπλογραφικό σύστημα». Δήθεν «σύστημα προϋπολογισμού προγραμμάτων» κ. λπ. κ. λπ. Και όλα «ολοκληρωμένα» – ΟΠΣ (ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα)!
Προφανώς δεν φταίνε για όλα οι εταιρείες: Πώς να σου κάνουν, π. χ., «σύστημα ελέγχου δαπανών», όταν δεν υπάρχει κανείς πολιτικός ή διοικητικός να τους πει τι ακριβώς εννοεί και αν πράγματι το εννοεί; Οταν πρότεινα, π. χ., να συγκεντρώσουμε την πληροφορία για τις δαπάνες (που την έχουμε διεσπαρμένη), ώστε να μπορεί να υπάρξει έλεγχος, έλαβα την εξής απάντηση από σύμβουλο υπουργού: «Και ποιος σου είπε ότι οι υπουργοί ενδιαφέρονται για τον έλεγχο των δαπανών;». Παραδόξως όμως ενδιαφέρονται πάρα πολύ να ανατίθενται «μεγάλα έργα πληροφορικής» για τον «έλεγχο των δαπανών». Και επιχορηγούν επιτροπές πρόθυμες να παραλάβουν το… αποτέλεσμα. Στη σκιά των παραφουσκωμένων «μεγεθών» του χώρου υπάρχει και η μεγάλη μάζα των ταπεινών εργατών της πληροφορικής.
Πολλοί απ’ αυτούς είναι παραιτημένοι, λόγω των αλλεπάλληλων απογοητεύσεων. Αρκετοί όμως αντιστέκονται στο ρεύμα. Με τα ψίχουλα, που τύχαινε να πέφτουν από το λουκούλειο τραπέζι των «μεγάλων», αυτοί έφτιαξαν και συντηρούν συστήματα ικανά να καλύπτουν πραγματικές ανάγκες. Συστήματα που δουλεύουν. Δημιούργησαν αυτά τα χρόνια ένα σημαντικό κεφάλαιο γνώσης, εφαρμογών και δεδομένων, «βάθους» δεκαετίας και άνω.
Το συμπέρασμά μου έχει ως εξής: αναπροσανατολίστε την κρατική μηχανή από την εξυπηρέτηση του ιδιωτικού – πελατειακού συμφέροντος στην εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και θα δείτε ότι ο πληροφορικός εκσυγχρονισμός της είναι σήμερα παιγνιδάκι. Και με σχετικά ασήμαντο κόστος.
Πρέπει να εξειδικευθούν τα 3 ανωτέρω επίπεδα. Π.χ., στο
«Ενίσχυση, ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της κουλτούρας εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και όλων των κλάδων με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.»
μπορώ εγώ να περιλάβω τα πάντα.
Ομοίως, στο
«Αναδιοργάνωση και αξιοποίηση των ψηφιακών υποδομών και της δημιουργίας και διάχυσης δημόσιας πληροφορίας.»
μπορώ να περιλάνω από ψηφιοποίηση σε αρχεία του κράτους, μέχρι νέες ευρυζωνικές υποδομές. Πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένοι οι στόχοι.
ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΣΥΓΚΛΙΣΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΛΥΘΗΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ. ΠΡΕΠΕΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΔΡΑΣΗ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ.
Σχετικά με το Β:
Ως παραγωγικότητα ορίζεται η απόδοση ανά μονάδα χρόνου. Αντίστοιχα ως ανταγωνιστικότητα μπορούμε να ορίσουμε τον δείκτη που προκύπτει διαιρώντας την παραγωγικότητα με το κόστος. Η ανταγωνιστικότητα βελτιώνεται είτε με αύξηση του αριθμητή, δηλαδή με αύξηση της παραγωγικότητας, είτε με μείωση του παρονομαστή, δηλαδή με μείωση του κόστους, είτε με συνδυασμό και των δύο. Ένα από τα σημαντικότερα κέντρα κόστους κάθε πληροφοριακού συστήματος αφορά την απόκτηση των απαραιτήτων αδειών χρήσης λογισμικού. Το συγκεκριμένο κόστος μπορεί μειωθεί δραστικά μέσω της χρήσης ελεύθερου λογισμικού ανοιχτού κώδικα (ΕΛΛΑΚ). Σήμερα το ΕΛΛΑΚ μπορεί να καλύψει αξιόπιστα και με ελάχιστο ή μηδενικό κόστος το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών τόσο από την πλευρά της υποδομής όσο και από την πλευρά του τελικού χρήστη.
Η χώρα μας δαπανά κάθε χρόνο εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ για αγορά αδειών χρήσης λογισμικού τόσο από τον δημόσιο τομέα, όσο και από τις επιχειρήσεις αλλά και από τους τελικούς χρήστες. Το δε υψηλό κόστος των αδειών αυτών σε συνδυασμό με την δυσκολία διενέργειας ουσιαστικών ελέγχων ανεβάζουν την πειρατεία λογισμικού σε τριτοκοσμικά ποσοστά που στιγματίζουν την χώρα στο σύνολό της και ενοχοποιούν ακόμα και διαδικασίες δοκιμής ή εκμάθησης αν δεν έχουν καταβληθεί τα απαραίτητα χρήματα.
Όσον αφορά το δημόσιο, πιστεύω ότι η χώρα μας θα πρέπει να αποκτήσει αυστηρή πολιτική χρήσης ανοιχτού λογισμικού, η οποία να επιτρέπει παρέκκλιση μόνο κατόπιν αιτήματος που να θεμελιώνεται υποχρεωτικά σε επίπεδο χαρακτηριστικών. Για την διάδοση του ανοιχτού λογισμικού σημαντικό ρόλο θα πρέπει να παίξει η Παιδεία (σχολεία, ΤΕΙ, ΑΕΙ) καθώς και η ενημέρωση του κοινού, αλλά και η ενθάρρυνση των εγχωρίων κατασκευαστών λογισμικού να αναπτύσσουν τις εφαρμογές τους και για ανοιχτές πλατφόρμες.
Τα παραπάνω έχουν εφαρμοστεί, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση, από χώρες της ΕΕ όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Μ. Βρετανία, η Γαλλία, η Φινλανδία και η Ισπανία με πολύ καλά αποτελέσματα όσον αφορά το κόστος αλλά και σε επίπεδο τεχνογνωσίας αφού το ανοιχτό λογισμικό από την φύση του ευνοεί την ανάπτυξη της.
Ας υποθέσουμε ότι δίνουμε σε έναν αναλφάβητο πρόσβαση σε μια τεράστια βιβλιοθήκη που περιέχει τα πιο σημαντικά συγγράμματα όλων των εποχών. Του δίνουμε μάλιστα αυτή την πρόσβαση σε εξαιρετικά χαμηλό κόστος και του παρέχουμε όλες τις διευκολύνσεις να χρησιμοποιήσει αυτόν τον πλούτο γνώσεων. Τι έχουμε πετύχει; Τίποτα απολύτως.
Η αξιοποίηση των ψηφιακών υποδομών, υπηρεσιών και περιεχομένου απαιτεί και ψηφιακά εγγράμματους χρήστες. Αυτή τη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων πάνω από 35 δεν γνωρίζει τη χρήση των υπολογιστών. Το κακό όμως είναι μεγαλύτερο κάτω από την ηλικία των 35 ετών. Αυτό γιατί εκεί οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον υπολογιστή για facebook, να κατεβάζουν ταινίες και να στέλνουν email νομίζοντας ότι γνωρίζουν να χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία.
Ακόμα και οι εκατοντάδες χιλιάδες πιστοποιημένοι ψηφιακοί … αναλφάβητοι δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για τις δυνατότητες που δίνονται από την χρήση της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας.
Για να εξηγούμαι θεωρώ ως ελάχιστο όριο για ένα χρήστη να μπορεί να εκτελέσει βασικές λειτουργίες (όχι να είναι πιστοποιημένος αυτό δεν μου λέει τίποτα). Δηλαδή αν του ζητηθεί στην εργασία του να συνδέσει ένα φύλλο του Excel που περιέχει τα email των πελατών με μια επιστολή που θα σταλεί σε όλους αυτούς τους πελάτες με email να μπορεί να το κάνει με ευχέρεια χωρίς να αποτελεί αυτό μια διαδικασία δύσκολη.
Πως για παράδειγμα θα προχωρήσει η ηλεκτρονική διακυβέρνηση με τη στρατιά των δημοσίων υπαλλήλων που ούτε ξέρουν ούτε θέλουν να μάθουν τις νέες τεχνολογίες; Με σεμινάρια; Αλλά ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που προχωρήσει ποιος θα χρησιμοποιήσει αυτές τις τεχνολογίες; Η μητέρα μου που είναι 55 ετών και δεν ξέρει ούτε την κάρτα στο ΑΤΜ να χρησιμοποιεί;
Πως θα αυξήσουμε την ανταγωνιστικότητα της χώρας αν οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε προχωρημένο επίπεδο τις ψηφιακές υπηρεσίες. Θα γίνουμε Βουλγαρία με τα εκεί ημερομίσθια; Ασφαλώς όχι. Όμως για να ζητήσεις μεγαλύτερη αμοιβή πρέπει να παρέχεις μια προστιθέμενη αξία στο προϊόν ή την υπηρεσία σου. Για να γίνει αυτό είναι εντελώς επιβεβλημένη η χρήση των νέων τεχνολογιών. Πριν μερικές μέρες προσπάθησα να κλείσω δωμάτιο σε μια τουριστική περιοχή της Ελλάδας και ο ξενοδόχος όχι απλώς δεν γνώριζε τι είναι το e-banking αλλά έπρεπε να επικοινωνήσω δύο φορές μαζί του για να μου δώσει σωστά τον αριθμό λογαριασμού του!
Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ άπειρον. Είναι όλα αυτά εξαιρέσεις; Μια απλή ματιά γύρω σας, στις θέσεις εργασίας των δημόσιων υπηρεσιών που δεν έχουν υπολογιστή για παράδειγμα (αλήθεια πως είναι δυνατό να δουλεύει κάποιος σήμερα χωρίς υπολογιστή;) θα σας πείσει ότι όλα αυτά είναι ο κανόνας.
Συμπέρασμα. Πριν και πάνω απ’ όλα ψηφιακή σύγκλιση σημαίνει γνώση της ψηφιακής τεχνολογίας. Αν δεν εκπαιδευτεί σωστά ο κόσμος τότε δεν θα γίνει τίποτα ποτέ. Καταλαβαίνω ότι είμαι αιχμηρός αλλά περιγράφω την πραγματικότητα με όσο πιο αντικειμενικό τρόπο μπορώ χωρίς να προσπαθώ να στρογγυλέψω τίποτα.
Βρείτε τρόπους να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι (επαναλαμβάνω να εκπαιδευτούν όχι να λάβουν πιστοποιήσεις χωρίς αντίκρισμα) και θα δείτε ότι η ψηφιακή σύγκλιση θα έρθει από μόνη της.