1. Λειτουργούν ως Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών, υπό την έννοια της παραγράφου 18 του άρθρου 2, με αρμοδιότητα, σε εθνικό επίπεδο τον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, τον συντονισμό, καθώς και την παροχή συγκεντρωτικών και επικουρικών δραστηριοτήτων αγορών υπό την έννοια των παραγράφων 15 και 16 του άρθρου 2:
α) Η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων και Προμηθειών (ΓΔΔΣ&Π) της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή (ΓΓΕ&ΠΚ) του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, για δημόσιες συμβάσεις προμήθειας αγαθών και υπηρεσιών
β) Το Υπουργείο Υγείας για δημόσιες συμβάσεις προμήθειας ιατροτεχνολογικών, υγειονομικών, φαρμακευτικών αγαθών και συναφών υπηρεσιών.
γ) Η Γενική Γραμματεία Υποδομών (ΓΓΥ) του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων για δημόσιες συμβάσεις έργων, μελετών και συναφών τεχνικών υπηρεσιών.
2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1 και του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού, δύνανται να καθορίζονται Κεντρικές Αρχές Αγορών, με αρμοδιότητα την παροχή συγκεντρωτικών δραστηριοτήτων αγορών, είτε σε επίπεδο διαφορετικών κατηγοριών φορέων του Δημόσιου Τομέα, είτε βάσει τομέα ή κλάδου της αγοράς, είτε κατά γεωγραφικές ενότητες της χώρας, είτε με συνδυασμένη εφαρμογή των κριτηρίων αυτών.
3. Α. Για τις δημόσιες συμβάσεις αγαθών, υπηρεσιών, έργων και μελετών, οι Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 2 και οι αναθέτουσες αρχές υποβάλλουν σχετικό πίνακα προγραμματισμού στις Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 1.
Οι διατάξεις του παρόντος, σχετικά με την υποβολή του πίνακα προγραμματισμού, δεν εφαρμόζονται στις συμβάσεις που αφορούν, απαιτούν ή περιλαμβάνουν διαβαθμισμένες πληροφορίες.
Β. Με απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1, ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα της διαδικασίας προγραμματισμού και υποβολής του πίνακα προγραμματισμού, ιδίως:
α) η δομή, το περιεχόμενο, τα καταχωριζόμενα στοιχεία, τα έτη προγραμματισμού και οι χρόνοι υποβολής τροποποίησης και συμπλήρωσης του πίνακα.
β) οι κατά περίπτωση υπόχρεες και εξαιρούμενες Εθνικές, κεντρικές αρχές αγορών, αναθέτουσες αρχές
δ) οι προγραμματιζόμενες και εξαιρούμενες προμήθειες αγαθών, υπηρεσιών και έργων
ε) τα αρμόδια όργανα για τον έλεγχο της προσήκουσας τήρησης του, καθώς και
στ) κάθε άλλο σχετικό θέμα.
4. Α. Με απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1 καθορίζονται ειδικότερες ρυθμίσεις, που αφορούν στην παροχή συγκεντρωτικών και επικουρικών δραστηριοτήτων αγορών αγαθών και υπηρεσιών, από την κατά περίπτωση Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών της παραγράφου 1, ιδίως:
α. οι όροι για την ομαδοποίηση και υπαγωγή δημοσίων συμβάσεων προμήθειας αγαθών, υπηρεσιών, έργων και μελετών στην εκάστοτε Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών της παραγράφου 1,
β. οι κατηγορίες αγαθών, υπηρεσιών έργων και μελετών που μπορούν να αποτελούν αντικείμενο ομαδοποίησης σε εθνικό ή περιφερειακό η τοπικό επίπεδο και η προμήθεια/παροχή των οποίων μπορεί να γίνεται με προσφυγή σε τεχνικές & εργαλεία για ηλεκτρονικές και συγκεντρωτικών αγορές, από τις Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 1,
γ. οι διαδικασίες και οι όροι με τους οποίους, επιμέρους αγαθά, υπηρεσίες, έργα και μελέτες των ανωτέρω κατηγοριών, δύνανται να εξαιρούνται της ομαδοποίησης και της προσφυγής σε τεχνικές & εργαλεία για ηλεκτρονικές και συγκεντρωτικές αγορές,
δ. οι περιπτώσεις δημοσίων συμβάσεων αγαθών και υπηρεσιών, έργων και μελετών ή και οι κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, έργων και μελετών οι οποίες δεν συνάπτονται από τις Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών, και δύναται να συνάπτονται από Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 2 του παρόντος ή Αναθέτουσες Αρχές, στ. κάθε σχετικό θέμα για την εφαρμογή των ανωτέρω.
Β. Ι. Με απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1 κατόπιν γνωμοδότησης του αρμόδιου συλλογικού οργάνου της παραγράφου 6 καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της απόφασης της παραγράφου 4.Α:
α. οι κατ’ έτος συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών, υπηρεσιών, έργων και μελετών ή και τα συγκεκριμένα αγαθά, υπηρεσίες, έργα και μελέτες, για τα οποία συνάπτονται ομαδοποιημένες ή μη συμβάσεις, συμφωνίες πλαίσιο και δυναμικά συστήματα αγορών, από τις Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 1 καθώς και οι φορείς για τους οποίους προορίζονται.
β. τα κατ’ έτος επιμέρους αγαθά, υπηρεσίες έργα και μελέτες των ανωτέρω κατηγοριών, τα οποία εξαιρούνται της ομαδοποίησης και της προσφυγής σε τεχνικές & εργαλεία για ηλεκτρονικές και συγκεντρωτικές αγορές.
ΙΙ. Με κοινή απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1 και του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού καθορίζονται αντίστοιχες ειδικότερες ρυθμίσεις, με αυτές των παραγράφων 4Α & 4ΒI, για την παροχή συγκεντρωτικών δραστηριοτήτων αγορών αγαθών, υπηρεσιών, έργων και μελετών από τις Κεντρικές Αρχές Αγορών της παραγράφου 2, για τους τομείς και φορείς ευθύνης τους.
5. Από τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, όσον αφορά τις προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών που υπάγονται υποχρεωτικά σε συγκεντρωτικές δραστηριότητες αγορών από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του εδαφίου α΄ της παραγράφου 1, εξαιρούνται:
I. Οι δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών του άρθρου 15 που συνάπτουν οι κάτωθι φορείς:
α) Οι ενοριακοί ναοί, οι εκκλησιαστικές σχολές, τα εκκλησιαστικά ιδρύματα, η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος και λοιποί εκκλησιαστικοί φορείς.
β) Οι επαγγελματικοί σύλλογοι (δικηγορικοί, συμβολαιογραφικοί κ.λπ.).
γ) Δημόσια νομικά πρόσωπα που λειτουργούν με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας και οι μετοχές τους έχουν εισαχθεί στο Χρηματιστήριο.
δ) Τα Επιμελητήρια.
II. Οι δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών των άρθρων 7 έως 12.
6. Με απόφαση του Υπουργού της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών της παραγράφου 1 συνίστανται Επιτροπές. Με τις ανωτέρω αποφάσεις:
α) ορίζονται οι αρμοδιότητες των Επιτροπών, οι οποίες συνίστανται στην παροχή γνώμης σε θέματα που αναφέρονται ή προκύπτουν από τις διατάξεις του παρόντος άρθρου, ο αριθμός και οι ιδιότητες των μελών τους, καθώς και η λειτουργία τους.
β) ορίζονται τα μέλη των Επιτροπών με ισάριθμους αναπληρωτές, από τους αρμοδίους φορείς.
Προτείνεται η λειτουργία της Γενικής Γραμματείας Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, ως Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών Συμβουλευτικών Υπηρεσιών, για τον βέλτιστο προγραμματισμό και αξιοποίηση των πόρων των συγχρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων.
Είναι απαράδεκτο να ορίζεται ως Κεντρική Αρχή Αγορών το Υπουργείο Υγείας. Η Διοικητική αυτοτέλεια της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας αποτελεί σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα για την διεξαγωγή των προμηθειών των φορέων υγείας και έχει θεσμοθετηθεί ακριβώς για αυτό τον ρόλο. Η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας φέρει την ευθύνη του στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού του συστήματος προμηθειών υγείας ως αναθέτουσα αρχή και όχι το Υπουργείο Υγείας.
Προτείνουμε να προστεθεί στην παράγραφο 5 του παρόντος άρθρου που αφορά στην εξαίρεση από τις διατάξεις του για τις προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών που υπάγονται υποχρεωτικά σε συγκεντρωτικές δραστηριότητες αγορών από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του εδαφίου α΄ της παραγράφου 1 και η περίπτωση των αυτοχρηματοδοτούμενων Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου, δηλαδή όσων δεν επιδοτούνται από τον τακτικό/κρατικό προϋπολογισμό. Ειδικότερα ο φορέας μας, το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας, αποτελεί ΝΠΙΔ που συστάθηκε βάσει του Ν. 3387/2005 και λειτουργεί με τους κανόνες ιδιωτικής οικονομίας, είναι αυτοχρηματοδοτούμενος και κύριες πηγές χρηματοδότησής του προέρχονται από την υλοποίηση έργων, μελετών, εκπαιδεύσεων κλπ τα οποία αναλαμβάνει μετά από διαγωνιστικές διαδικασίες. Η αναζήτηση προσκλήσεων,δράσεων,έργων κλπ για την υλοποίηση των ανωτέρω γίνεται κατόπιν σχετικών αναζητήσεων του φορέα μας και συμμετοχή του σε διαγωνιστικές διαδικασίες στο χώρο της ιδιωτικής οικονομίας, το αποτέλεσμα των οποίων δεν είναι εκ των προτέρων γνωστό. Οι δαπάνες του φορέα μας σχετίζονται κατά κύριο λόγο με την κατά περίπτωση υλοποίηση των ανωτέρω και ως εκ τούτου δεν δύνανται να προγραμματιστούν κεντρικά κατά έτος.
Η διοικητική αυτοτέλεια αποτελει προϋπόθεση μιας Κεντρικής Αρχής προμηθείων. Η συγκέντρωση αυτής της αρμοδιότητας εντός του Υπουργείου Υγείας αποτελεί μία πρωτοτυπία του Υπουργείου που δεν εχει προηγούμενο σε αντίστοιχες προηγούμενες περιπτώσεις ούτε και βρίσκει κάποιο έρεισμα στο Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων.
Ο ορισμός του Υπουργείου Υγείας ως Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών είναι άστοχη, γενική και μόνο σύγχυση μπορεί να προκαλέσει. Ενώ οι υπόλοιπες δύο ΕΚΑΑ που ορίζονται στο άρθρο 41 παρ. 1, περ. α και γ είναι συγκεκριμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και Υπουργείου Υποδομών, στο άρθρο 41, παρ. 1, περ. β ορίζεται ως τέτοια το ίδιο το Υπουργείο Υγείας. Πέρα από το πρόβλημα που μπορεί να δημιουργηθεί για τον έλεγχο της συγκεκριμένης αρχής,θα πρέπει να τονισθεί ότι το Υπουργείο διαθέτει ήδη μια κεντρική αρχή προμηθειών. Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας αποτελεί μία από τις κεντρικές αρχές προμηθειών της χώρας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Κάθε νόμος και μάλιστα αυτής της θεσμικής σημασίας όπως ο σχολιαζόμενος επιβάλλεται να ενεργεί, ως προς όλα τα άρθρα του, στο πλαίσιο σεβασμού των θεσμών που δεν αναθεωρεί και να είναι νομοτεχνικά πλήρης. Η περίπτωση β) της παραγράφου 1 του άρθρου 41 αποτελεί απόδειξη περί του αντιθέτου. Πράγματι, προκαλεί αρνητική εντύπωση ότι εν γένει το Υπουργείο Υγείας καθορίζεται ως Κεντρική Αρχή Αγορών. Πολλώ δε μάλλον, εφόσον η υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας που έχει όμοιες με τις εν προκειμένω προβλεπόμενες αρμοδιότητες είναι η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας. Υπενθυμίζεται ότι η εν λόγω υπηρεσία και η ΓΓΕ είναι, σύμφωνα με τους νόμους 4155/2013 (άρθρο 4) και 4281/2014 (άρθρο 21), οι δύο κεντρικές αρχές προμηθειών της χώρας. Πάντως, πρέπει να επισημανθεί ως πολύ θετικό το γεγονός πως οι άλλες δύο κεντρικές αρχές αρχών που καθορίζονται είναι υπηρεσιακές μονάδες του Κράτους. Τούτος ο καθορισμός δεν επιτρέπει τυχόν αντικατάσταση της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας από οποιασδήποτε μορφής νπιδ. Είναι αναγκαιότητα όλες οι κεντρικές αρχές αγορών να είναι κρατικές δομές, ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών τους και η διαφάνεια σε όλες τις πράξεις τους.
Προτείνεται να επανεξεταστεί η παραπομπή της παραγράφου 5. καθώς οι φορείς που περιγράφονται στην υπόψη παράγραφο δεν έχουν σχέση με προμήθειες άμυνας και ασφάλειας του άρθρου 15.
Πιστεύεται ότι η εξαίρεση των φορεων που περιγράφονται αποτελεί μια αυτόνομη κατηγορία ΙΙ, ενώ η κατηγορία ΙΙ μετονομάζεται σε ΙΙΙ
Ο ορισμός του Υπουργείου Υγείας ως Κεντρικής Αρχής Αγορών, ο οποίος προβλέπεται στο άρθρο 41 παρ. 1β), είναι σίγουρα προβληματικός. Πρόκειται οπωσδήποτε για την μόνη διάταξη που ο χρόνος της διαβούλευσης επαρκεί.
1. Το Υπουργείο Υγείας δεν λειτούργησε ποτέ ως αναθέτουσα αρχή στις προμήθειες της Υγείας. Τον ρόλο αυτόν είχε αναλάβει η Γενική Διεύθυνση Κρατικών Προμηθειών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και ,από το 2007, η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας μαζί με τις ΔΥΠΕ και τα νοσοκομεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάταξη δεν αναφέρεται διεύθυνση, υπηρεσία ή γραμματεία του εν λόγω Υπουργείου (αφού, προφανώς, δεν υπάρχει) σε αντίθεση με τις δύο άλλες Κεντρικές Αρχές Αγορών, οργανωμένες σε Διεύθυνση και Γραμματεία, αντίστοιχα. Επομένως η ίδια η γραμματική διατύπωση της διάταξης προδίδει κατά τρόπο εμφατικό το λειτουργικό κενό που θα δημιουργήσει η εφαρμογή της.
2. Η ανωτέρω διαπίστωση οδηγεί σε ακόμη πιο δυσοίωνες σκέψεις δεδομένης της ισχύος του ν.3580/2007 που ρυθμίζει ειδικά τις προμήθειες της υγείας. Με βάση το συγκεκριμένο νόμο συγκροτήθηκε η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας, η οποία, σύμφωνα με τις διατάξεις του, έχει κεντρικό ρόλο στην διεξαγωγή των προμηθειών της υγείας. Εξ αυτού του λόγου οριζόταν ως «Κεντρική Αρχή Προμηθειών» στο άρθρο 19 ν. 4281/2014. Στο μέτρο που η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας αντικαθίσταται από το Υπουργείο, τίθεται εν αμφιβόλω η ισχύς και ο τρόπος λειτουργίας του ν. 3580/2007 με προφανείς συνέπειες για τις προμήθειες των νοσοκομείων τις οποίες ρυθμίζει. Επομένως η διάταξη απορρυθμίζει και τους ισχύοντες κανόνες χάριν ενός φορέα που, όπως αναφέρθηκε, είναι ανύπαρκτος.
Αν η σκέψη του νομοθέτη ήταν να αντικαταστήσει όλο το σύστημα προμηθειών υγείας, οι λέξεις «Υπουργείο Υγείας» σε μία και μόνη διάταξη είναι αδύνατο να αντικαταστήσουν ειδικούς νόμους και κανόνες κατά τρόπο ομαλό. Σε κάθε περίπτωση οι δύο λέξεις στο υπό διαβούλευση νομοθέτημα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν νομοθετικές πρωτοβουλίες του Υπουργείου Υγείας που έπρεπε να έχουν προηγηθεί.
3. Πέραν των ανωτέρω η ρύθμιση είναι προβληματική και αναφορικά με τον έλεγχο και την εποπτεία της οριζόμενης ως Κεντρικής Αρχής Αγοράς, εν προκειμένω του Υπουργείου Υγείας. Ο έλεγχος των δύο άλλων Κεντρικών Αρχών θα γίνεται από τον αρμόδιο προϊστάμενο Υπουργό ,Οικονομίας και Ανάπτυξης αφ’ ενός, και Υποδομών αφ’ ετέρου, όπως προβλέπει ο νόμος και οι Οργανισμοί των Υπουργείων. Στο Υπουργείο Υγείας ελεγκτής και ελεγχόμενος ταυτίζονται στο πρόσωπο του εκάστοτε Υπουργού, κατά παράβαση κάθε αρχής του διοικητικού δικαίου. Η Συνταγματική επιταγή για έλεγχο νομιμότητας (αλλά και ο έλεγχος σκοπιμότητας) καθίσταται με την εν λόγω ρύθμιση κενό γράμμα.
4. Εξόχως προβληματική, εκ του ιδίου ανωτέρω λόγου, είναι και η εφαρμογή του συνόλου του άρθρου 41 για το Υπουργείο Υγείας καθώς «Υπουργός της Κεντρικής Αρχής Αγορών της παρ. 1» (με τις περιγραφόμενες αποφασιστικές αρμοδιότητες) και «Κεντρική Αρχή Αγορών» (η οποία θα εφαρμόζει αυτές τις αποφάσεις) είναι το αυτό πρόσωπο: ο Υπουργός Υγείας. Δηλαδή η ρύθμιση της παρ. 1β) αντιφάσκει με αυτές των παραγράφων 3Β, 4 και 6 του άρθρου 41 καθώς ο Υπουργός Υγείας θα ασκεί τις αρμοδιότητες των διατάξεων αυτών περιορίζοντας τον εαυτό του ως Κεντρική Αρχή Αγορών. Δηλαδή η ρύθμιση στερείται λογικής.
Σε ένα τόσο δύσκολο και απαιτητικό νομοθέτημα (για την μελέτη του οποίου ο χρόνος της διαβούλευσης πράγματι δεν αρκεί) τέτοιου είδους ρυθμίσεις στα πλέον απλά θέματα προκαλούν σοβαρές ανησυχίες για την πληρότητα, συνοχή και λειτουργικότητα των υπολοίπων άρθρων.
Στην περ.β της παρ.1 του άρθρου ορίζεται το Υπουργείο Υγείας ως Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών. Η διατύπωση είναι αόριστη και έρχεται σε αντίθεση με τις περ. α και γ στις οποίες ορίζονται με σαφήνεια συγκεκριμένες οργανικές μονάδες ως Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών. Το Υπουργείο Υγείας διαθέτει Κεντρική Αρχή Προμηθειών, την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας η οποία και είναι θεσμοθετημένη ως τέτοια.
Ο ορισμός εν γένει του Υπουργείου Υγείας στην περίπτωση γ) της παραγράφου 1 του άρθρου 41 ως Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών είναι απολύτως άστοχος. Αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας για την προμήθεια των αγαθών και υπηρεσιών που αναφέρονται στην περίπτωση αυτή είναι η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας. Άλλωστε η εν λόγω υπηρεσία ορίζεται σε ισχύοντα νομοθετήματα μαζί με τη ΓΓΕ ως οι δύο κεντρικές αρχές προμηθειών της χώρας. Επιπλέον, ο ορισμός αυτός είναι παντελώς ασύμβατος με τις ρυθμίσεις των υπολοίπων περιπτώσεων της ιδίας παραγράφου, όπου ορίζονται συγκεκριμένες υπηρεσίες των Υπουργείων Ανάπτυξης και Υποδομών ως Εθνικές Κεντρικές Αρχές Αγορών.
Η παραπομπή στό άρθρο 15, που γίνεται στην παράγραφο 5 Ι του άρθρου 41, είναι προφανώς λανθασμένη, καθόσον το άρθρο 15 αφορά την «Άμυνα και ασφάλεια». Οι φορείς που αναφέρονται περιοριστικά στις εξαιρέσεις των υποπαραγράφων α) εώς και δ) της παραγράφου 5Ι ουδεμία σχέση έχουν με τον τομέα της άμυνας και ασφάλειας.