1. Η υποστήριξη του θεσμικού πλαισίου που τίθεται με τον παρόντα νόμο πραγματοποιείται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Διαχείρισης Ελέγχων (ΠΣ-ΔΕ), το οποίο λειτουργεί ως υπο-σύστημα Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Άσκησης Δραστηριοτήτων και Ελέγχων (ΟΠΣ-ΑΔΕ) του άρθρου 14, του Ν. 4442/2016.
2. Το ΟΠΣ-ΑΔΕ αποτελεί μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα όλων των ενεργειών ελέγχων που καλύπτει το εύρος από τον προγραμματισμό των ελέγχων, επί τη βάσει του κινδύνου, μέχρι την καταγραφή των αποτελεσμάτων ελέγχου με τη χρήση των φύλλων ελέγχου. Ειδικότερα, με το ΠΣ-ΔΕ προάγονται:
2.1 Η λειτουργία ενός ενιαίου μητρώου που περιλαμβάνει όλα τα σχετικά στοιχεία που αφορούν στη λειτουργία των οικονομικών δραστηριοτήτων, μέσω της ανταλλαγής δεδομένων με το ΓΕΜΗ, το Υπουργείο Οικονομικών – Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, την Ελληνική Στατιστική Αρχή, τις αρμόδιες αρχές που εκδίδουν άδειες/εγκρίσεις καθώς και με κάθε άλλη αρμόδια αρχή και μητρώο.
2.2 Ο μηχανισμός που θα ενισχύσει την ακρίβεια των στοιχείων του ΓΕΜΗ καθώς και του μητρώου καταγραφής γνωστοποιήσεων και εγκρίσεων του ΟΠΣ-ΑΔΕ μέσω της παροχής πληροφοριών σχετικά με τυχόν αλλαγές στις επιχειρήσεις που καταγράφονται κατά τη διάρκεια των ελέγχων.
2.3 Ο αποτελεσματικός σχεδιασμός των ελέγχων με βάση την αξιολόγηση του επιπέδου του κινδύνου της κάθε εγκατάστασης και κάθε προϊόντος ώστε να αποφεύγονται οι επαναλαμβανόμενοι έλεγχοι στις περιπτώσεις που δεν παρατηρούνται υψηλά ποσοστά μη συμμόρφωσης ή υψηλά επίπεδα κινδύνου.
2.4 Ο συντονισμός των ελέγχων μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εποπτευόντων αρχών καθώς και την παροχή δυνατότητας συνδυασμένων ελέγχων μεικτών κλιμακίων ώστε να ελαχιστοποιούνται οι διαρκείς διαφορετικοί έλεγχοι στις εγκαταστάσεις των επιχειρήσεων.
2.5 Η εισαγωγή ενιαίου τρόπου προσέγγισης μεταξύ των ελεγκτών με την εισαγωγή υποχρέωσης χρήσης φύλλων ελέγχου καθώς και με την παροχή γνώσης για την υποστήριξη λήψης αποφάσεων κατάλληλων και αναλογικών μέτρων συμμόρφωσης.
2.6 ΟΙ αποτελεσματικοί επιτόπιοι έλεγχοι υποστηρίζοντας τους ελεγκτές να επικεντρώνονται στις συγκεκριμένες απαιτήσεις, στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης ή κινδύνων που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια προηγούμενων ελέγχων και κάνοντας απλουστευμένη καταγραφή των αποτελεσμάτων ελέγχου ενώ παράγει αυτόματα τις εκθέσεις ελέγχων.
2.7 Ο εντοπισμός και η ηλεκτρονική δημοσίευση όλων των νομοθετικών απαιτήσεων, των υποχρεωτικών τεχνικών κανόνων και η παροχή οδηγιών για τον τρόπο εφαρμογής των εν λόγω απαιτήσεων.
2.8 Η διαχείριση της απόδοσης, ο έλεγχος της ποιότητας και η ανταλλαγή πληροφοριών με τις επιχειρήσεις μέσω παροχής σχολίων σχετικά με τους ελέγχους, παρέχοντας ταυτόχρονα στοιχεία απόδοσης για τη χρήση του ΟΠΣ-ΑΔΕ από τους ελεγκτές.
2.9 Η εφαρμογή προληπτικών δράσεων και μηχανισμών αυτό-συμμόρφωσης, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις την ηλεκτρονική πρόσβαση στα αποτελέσματα των ελέγχων τους και παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με διάφορους τρόπους επίτευξης καλύτερης συμμόρφωσης και μείωσης των κινδύνων.
2.10 Η παραγωγή ακριβών στατιστικών στοιχείων για τους ελέγχους που συμβάλλουν στην ανάλυση των αποτελεσμάτων των ελέγχων και τον καλύτερο σχεδιασμό μελλοντικών ελέγχων.
3. Η χρήση του ΟΠΣ-ΑΔΕ είναι υποχρεωτική για όλες τις εποπτεύουσες αρχές. Στο ΠΣ-ΔΕ καταγράφονται όλα τα δεδομένα σχετικά με τον προγραμματισμό των ελέγχων καθώς και τα αποτελέσματα αυτών. Σε περίπτωση που κάποια εποπτεύουσα αρχή χρησιμοποιεί το δικό της πληροφοριακό σύστημα, το σύστημα αυτό πρέπει να διασυνδεθεί ή να ενσωματωθεί υποχρεωτικά με το ΟΠΣ-ΑΔΕ.
(υπό εξέταση)
4. Στις περιπτώσεις που διενεργούνται έλεγχοι κατόπιν παραγγελίας των ίδιων των επιχειρήσεων, το ποσό που αντιστοιχεί στο 20% του κόστους τους αποδίδεται στον προϋπολογισμό για τη συντήρηση του ΟΠΣ-ΑΔΕ.
5. Η παροχή πληροφοριών σχετικά με τη συμμόρφωση και τους κινδύνους μέσω του ΠΣ-ΔΕ χωρίς προηγούμενη ταυτοποίηση μιας επιχείρησης, εγκατάστασης ή προϊόντος δύναται να παρέχεται μέσω εμπορικής συμφωνίας. Τα έσοδα από την παροχή πληροφοριών αποδίδονται στον προϋπολογισμό για τη συντήρηση του ΟΠΣ-ΑΔΕ.
Το άρθρο 17 προβλέπει τη λειτουργία «Πληροφοριακού Συστήματος Διαχείρισης Ελέγχου». Αυτό είναι το «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Άσκησης Δραστηριοτήτων και Ελέγχων» (ΟΠΣ-ΑΔΕ) του άρθρου 14 ν. 4442/2016.
1. Μέχρι σήμερα, η κοινή υπουργική απόφαση του άρθρου 14 παρ. 10 ν. 4442/2016, με την οποία θα καθοριστούν «το πλαίσιο δημιουργίας, ανάπτυξης και λειτουργίας του ΟΠΣ-ΑΔΕ, οι αρμοδιότητες των υπηρεσιών και της Κοινωνίας της Πληροφορίας Α.Ε., οι πληροφορίες που δημοσιεύονται σε αυτό, συμφωνά με τον παρόντα νόμο, καθώς και ο τρόπος και οι όροι ή οι περιορισμοί πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές» δεν έχει εκδοθεί. Συνεπώς, όχι μόνο δεν μπορεί να εφαρμοστεί τίποτα από όσα απαιτεί το ΟΠΣ-ΑΔΕ (ρητά έτσι και το άρθρο 25 παρ. 6 του νομοσχεδίου), αλλά δεν είναι γνωστές ούτε βασικές παράμετροι της λειτουργίας του ΟΠΣ-ΑΔΕ.
2. Ειδικά σε περιβαλλοντικά θέματα, το Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Ελέγχου επικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο του άρθρου 18 του νόμου 4014/2011, το οποίο έπρεπε να είχε τεθεί σε λειτουργία από τα τέλη του 2012 (βλ. άρθρο 18 παρ. 5 τελευταίο εδάφιο ν. 4014/2011). Αυτό, μέχρι σήμερα, δεν έχει συμβεί, με αποτέλεσμα την αδιαφάνεια, και την παραβίαση των δικαιωμάτων ενημέρωσης και συμμετοχής σε περιβαλλοντικά θέματα.
3. Ακόμα χειρότερα, ούτε στο παρόν νομοσχέδιο, ούτε στον ν. 4442/2016 προβλέπεται με σαφήνεια δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στον ΟΠΣ-ΑΔΕ. Συνεπώς, με την επίκληση του ΟΠΣ-ΑΔΕ και άλλων πληροφοριακών συστημάτων (που μένουν μονίμως «στα χαρτιά»), δημιουργείται ένα μόνιμο καθεστώς αδιαφάνειας και μυστικότητας της διοικητικής δράσης, το οποίο παραπέμπει σε άλλες εποχές. Η αδιαφάνεια αυτή επιδεινώνεται με την υπαγωγή πολλών δραστηριοτήτων σε καθεστώς απλής γνωστοποίησης – δηλαδή, μειωμένης, υποτυπώδους προληπτικής εποπτείας (βλ. άρθρα 5-6 ν. 4442/2016).
4. Η ενημέρωση των πολιτών για τα «πεδία εποπτείας» του άρθρου 13 παρ. 1 του νομοσχεδίου είναι συνταγματικό, κατοχυρωμένο τους δικαίωμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, απορρέει από διεθνείς συμβάσεις – όπως τη Σύμβαση του Άαρχους. Είναι αδιανόητο μία σύγχρονη διοίκηση να μην παρέχει όσο περισσότερη ενημέρωση μπορεί για θέματα εργασιακής ασφάλειας, ασφάλειας προϊόντων ή δημόσιας υγείας. Το ίδιο το νομοσχέδιο διακηρύσσει την αρχή της ισότητας (άρθρο 2 παρ. 1), της «δημοσιότητας των νομικών απαιτήσεων» [άρθρο 2 παρ. 2 γ)], και «προτάσσει» την πληροφόρηση των εποπτευόμενων φορέων. Οι ίδιες ακριβώς αρχές ισχύουν και για το κοινό, το οποίο είναι συνεχώς εκτεθειμένο στις συνέπειες τόσο των παραβάσεων της νομοθεσίας από τους εποπτευόμενους φορείς, όσο και της ανεπαρκούς εποπτείας.
5. Τα παραπάνω αποτελούν βέλτιστη διεθνή πρακτική. Η αμερικανική EPA για παράδειγμα – εποπτεύουσα αρχή σε μία χώρα με ιδιαίτερα φιλικό περιβάλλον προς τους εποπτευόμενους φορείς – διατηρεί πλήρες ιστορικό συμμόρφωσης και ενεργειών εποπτείας και ελέγχου σε ειδική εύχρηστη ιστοσελίδα, που επιτρέπει την αναζήτηση (μεταξύ άλλων) με βάση την γεωγραφική ενότητα και το όνομα της επιχείρησης [https://echo.epa.gov/] .
6. Ακόμα χειρότερα, η δυσνόητη 5η παράγραφος προβλέπει την πρόσβαση στον ΟΠΣ-ΑΔΕ «μέσω εμπορικής συμφωνίας», δηλαδή μόνο σε όσους μπορούν να αναλάβουν το κόστος. Με άλλα λόγια, στην πράξη προνομιακή πληροφόρηση για θέματα υγείας, ασφάλειας και περιβάλλοντος θα παρέχεται εφεξής μόνο σε όσους μπορούν να αναλάβουν το κόστος – π.χ., διαφημιστές, ανταγωνιστές, ερευνητές αγοράς, κοκ., αλλά όχι σε περίοικους, εργαζόμενους ή χρήστες των προϊόντων.
7. Προτείνεται η προσθήκη της εξής παραγράφου, ως 3ης (με αναρίθμηση των υπολοίπων):
«Το Πληροφοριακό Σύστημα διασφαλίζει την μέγιστη δυνατή ενημέρωση του κοινού και των χρηστών των προϊόντων. Κατ’ ελάχιστον, αναρτώνται σε αυτό:
Α) τα προγράμματα ελέγχων και η μεθοδολογία κατάρτισής τους του άρθρου 5,
Β) η απόφαση του άρθρου 7 παρ. 8, για τα κριτήρια αξιολόγησης των καταγγελιών,
Γ) το Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης του άρθρου 8.3
Δ) το συμπληρωμένο φύλλο ελέγχου του άρθρου 8.2.3 και 9.2
Ε) τα μέτρα και οι κυρώσεις του άρθρου 8.4 που επιβάλλει κάθε ελεγκτής
ΣΤ) οι κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες και η πληροφόρηση που παρέχεται στους εποπτευόμενους φορείς δυνάμει του άρθρου 9
Ζ) η κατάταξη κινδύνου του άρθρου 9.3
Η) η μελέτη του άρθρου 10§2
Θ) οι αναφορές αυτο-αξιολόγησης των εποπτευουσών αρχών του άρθρου 12§1
Ι) οι στόχοι εποπτείας που προσδιορίζει η ΟΔΕ δυνάμει του άρθρου 15§2
ΙΑ) οι εκθέσεις ελέγχου και αναφοράς του άρθρου 21 παρ. 10».
Κατ΄ εξαίρεση, και με σκοπό την διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των ενεργειών ελέγχου, η εντολή ανάθεσης και διεξαγωγής ελέγχου μπορεί να δημοσιεύεται μετά το πέρας του ελέγχου.
Εφόσον συναινούν οι εποπτευόμενοι φορείς, μπορούν επίσης να αναρτούνται οι ενστάσεις, απόψεις και εξηγήσεις που υποβάλλουν σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 10.
Οι κείμενες διατάξεις που αφορούν την πρόσβαση του κοινού στις διοικητικές πληροφορίες και έγγραφα δεν θίγονται.»
Αναφορικά με το Πληροφοριακό Σύστημα θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης διαθέτει Πληροφοριακό Σύστημα Εποπτείας Αγοράς (ΕΠ.ΑΓ.) το οποίο αφού υλοποιήθηκε, ακολούθησε πολυετής παραγωγική λειτουργία στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και του Επιχειρησιακού Προγράμματος « Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013 (ΕΠΑΕ)». Στην παρούσα χρονική στιγμή το Σύστημα είναι χωρίς συντήρηση.
Συνεπώς η χρήση του υφιστάμενου Πληροφοριακού Συστήματος της ΕΠ.ΑΓ. που διαθέτει το Υπουργείο, πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη στην παρούσα φάση αφού έχει λειτουργήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα παράγοντας χρήσιμα συμπεράσματα με τους ελέγχους που διενεργούνταν με τη χρήση του Συστήματος στο διοικητικό μηχανισμό και κατ’ επέκταση στο κοινωνικό σύνολο.
Αναλυτικότερα θέλουμε να σας επισημάνουμε ότι το συγκεκριμένο έργο «ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ – Α’ ΦΑΣΗ ΤΟΜΕΑΣ ΔΡΑΣΗΣ Γ.Γ. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ» είχε το παρακάτω αντικείμενο:
Την παροχή μελετητικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών, την ανάπτυξη και λειτουργία λογισμικού, την προμήθεια και εγκατάσταση στην έδρα της Γ.Γ. Βιομηχανίας τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού, την συγκέντρωση και ταξινόμηση ηλεκτρονικού περιεχομένου και την μελέτη-υλοποίηση συνδρομών για λογαριασμό του Υπουργείου, με στόχο την ανάπτυξη και λειτουργία σύγχρονης ψηφιακής βιβλιοθήκης για τα ζητήματα επιτήρησης της αγοράς. Τέλος, το Έργο συμπληρώνονταν από την παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης των ομάδων άμεσων χρηστών / στελεχών που θα «λειτουργήσουν» το Σύστημα και, στην ανάπτυξη ειδικών εγχειριδίων υποστήριξης (τεχνικών, μεθοδολογικών).
Το Έργο «Εποπτεία Αγοράς: Ανάπτυξη και Λειτουργία Ολοκληρωμένου Συστήματος Επιτήρησης της Αγοράς – Α’ Φάση Τομέας Δράσης Γ.Γ. Βιομηχανίας» (ΤΟΜΕΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ ΓΓΒ – ΤΑ ΕΠΑΓ ΓΓΒ) υλοποιήθηκε σε 10 διακριτά στάδια (φάσεις) και, όσον αφορά στην τεχνική του διάσταση, προέβλεπε την ανάπτυξη 15 υποσυστημάτων λογισμικού, μέσω των οποίων εξασφαλίζεται η πλήρης λειτουργία της επιτήρησης της αγοράς, σύμφωνα με συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Παρακάτω παραθέτουμε την ανάλυση των υποσυστημάτων που αναπτύχθηκαν στο Πλαίσιο της ΕΠ.ΑΓ.:
-Τυποποίησης και θεσμικού – κανονιστικού πλαισίου Εποπτείας της Αγοράς
-Μητρώου Ελλήνων Κατασκευαστών
-Μητρώου CE
-Τεκμηρίωσης και Υποστήριξης των Αναγνωρισμένων / Κοινοποιημένων Οργανισμών
-Παρακολούθησης Προϊόντων Τρίτων Χωρών/ Προερχομένων από Χώρες της Ε.Ε.
-Εκτίμησης – Διαχείρισης Κινδύνων και Προγραμματισμού – Διαχείρισης Προληπτικών Ελέγχων
-Συνδυαστικής Επεξεργασίας και Υποστήριξης Στρατηγικής και Αποφάσεων
-Διεθνών Σχέσεων και Ανταλλαγής Πληροφοριών
-Διοικητικών Λειτουργιών
-Ενιαίας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης
-Εκπαίδευσης και Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού του «Εθνικού Συστήματος Εποπτείας Αγοράς»
-Μητρώου Ελεγκτών
-Αρχικών-Βασικών Στοιχείων ΕΕΑ: «Πυρήνας» ΟΠΣ ΕΕΑ
-Διαδικτυακής Πύλης ΟΠΣ ΕΕΑ
-Αποθήκευσης και συνδυαστικής «έξυπνης» επεξεργασίας δεδομένων (Business Intelligence – B.I.) λοιπών εξωτερικών οντοτήτων