Το Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση του ΥΠΠΟΤ με το σκεπτικό ότι ο διάλογος - όποια μορφή κι αν έχει - είναι πάντα κάτι θετικό.
Το πεδίο δράσης του Ε.Κ.Δ.Ι.Θ. είναι συγκεκριμένο. Από τα ζητήματα που τέθηκαν προς διαβούλευση, άμεσα μας αφορά μόνο το παρόν. Ως προς την πρόσβαση λοιπόν του ελληνικού θεάτρου στη διεθνή σκηνή - με την ευρύτερη έννοια - οι θέσεις μας είναι οι εξής:
Θεωρούμε ότι ομάδες ή άτομα που συνεισφέρουν με τη δουλειά τους στη διεθνή προβολή του εγχώριου θεάτρου, πρέπει να εξετάζονται προσεκτικότερα ως πιθανοί αποδέκτες επιχορήγησης.
Όσο όμως σκληρή κι επιτυχημένη κι αν είναι η προσπάθεια των εν λόγω ατόμων ή ομάδων, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να έχει τη συνέχεια και τη συνέπεια που απαιτούνται σε ένα τέτοιο επίπονο εγχείρημα. Γι’ αυτό, εξίσου σημαντική με τη χρηματική ενίσχυση, είναι και η στήριξη από συλλογικούς φορείς.
Το Σύστημα Αθήνα είναι η πιο ουσιαστική προσπάθεια που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια προς το σκοπό αυτό. Οι καρποί της βέβαια θα φανούν μακροπρόθεσμα. Η οικονομική κατάσταση της χώρας μάς ανάγκασε φέτος να βρούμε εναλλακτικές προκειμένου να συνεχίσει το Σύστημα Αθήνα να υπάρχει. Η ιδέα της ηλεκτρονικής εκδοχής δεν είναι μόνο οικονομικότερη αλλά δίνει λύσεις και σε άλλα ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετωπίζαμε ως τώρα. Σημαντικότερο εξ αυτών ήταν η αδυναμία να παρουσιάσουμε στους προσκεκλημένους εκπροσώπους φεστιβάλ, θεάτρων κ.λπ., όλες τις επιλεγμένες παραστάσεις. Ο λόγος ήταν απλός: στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι ελληνικές παραγωγές, όταν κατέβουν, δεν επιστρέφουν (ενώ, αντίθετα, στο εξωτερικό μια καλή παράσταση δεν διαγράφεται, αλλά παραμένει εν αναμονή ενός νέου ανεβάσματος). Αυτό το πρόβλημα το έλυσε προσωρινά η ηλεκτρονική ενημέρωση.
Εννοείται ότι στόχος μας είναι να επαναφέρουμε τη ζωντανή παρουσίαση μόλις οι οικονομικές δυνατότητες το επιτρέψουν. Το ιδανικό είναι να υπάρχουν και τα δύο: επιλεγμένοι προσκεκλημένοι στο ετήσιο φεστιβάλ του Συστήματος, και ηλεκτρονική ενημέρωση των πάντων (πέραν των άμεσα ενδιαφερομένων - που ξεπερνούν τους 400).
Ένας τρόπος να δημιουργηθεί το κίνητρο στους εγχώριους θιάσους να “στοχεύουν” με τον ένα ή άλλο τρόπο στο φεστιβάλ του Συστήματος, είναι αυτό να συμπίπτει με την εβδομάδα που ο θεσμός Athens Every Week μπορεί ν’ αφιερώνει στο θέατρο. Θεωρούμε ότι η πρωτοβουλία αυτή του ΥΠΠΟΤ μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αναβάθμιση της εικόνας της εγχώριας θεατρικής παραγωγής στο εξωτερικό, αφενός δίνοντας έναυσμα σε φορείς να οργανώνουν παράλληλες δράσεις, αφετέρου προβάλλοντας αυτές τις δράσεις με τις τεράστιας εμβέλειας δυνατότητες που διαθέτει η πολιτεία (ΕΟΤ, πρεσβείες στο εξωτερικό, κλπ.). Αν μάλιστα αυτή η εβδομάδα παραμένει αμετακίνητη κάθε χρόνο, θα διευκολύνει τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό απ’ όλους τους φορείς (πράγμα καθόλου ασήμαντο δεδομένης της προφανούς αδυναμίας μας στον τομέα αυτό).
Πέρα από το Σύστημα Αθήνα (για ν’ αναφερθούμε παρεμπιπτόντως και στο 3ο ζήτημα της διαβούλευσης) θεωρούμε ότι μια άλλη σημαντική πύλη εξόδου από την “περιφερειακή” μας θέση, μπορεί να είναι η Θεσσαλονίκη. Η εκτίμησή μας είναι ότι γεωγραφικά προσφέρεται περισσότερο απ’ όλες τις πόλεις ανά την επικράτεια να γίνει ένα εξαιρετικό σημείο επαφής της χώρας με το εξωτερικό - κι αυτό με όχι ιδιαίτερο οικονομικό κόστος. Ένα ετήσιο φεστιβάλ θα μπορούσε να είναι ο χώρος συγκέντρωσης των πλέον ποιοτικών προτάσεων του εγχώριου θεάτρου, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία επιλεγμένων παραστάσεων που θα έρχονται οδικώς από όμορες χώρες - που δεν είναι και λίγες. Πέραν αυτού, θα μπορούσαν να διοργανώνονται ειδικά φεστιβάλ με προοπτική τις ανταλλαγές (λ.χ. πανεπιστημίων, δραματικών σχολών) ή με θεματικούς άξονες (π.χ. μετανάστευση, θέατρο και τεχνολογία, θέατρο της επινόησης, διαδραστικό θέατρο, οικολογικό θέατρο, θέατρο του ακτιβισμού, φεμινιστικό θέατρο, κ.λπ).
Όσον αφορά το Φεστιβάλ Αθηνών, θεωρούμε ότι στα τελευταία χρόνια αναβαθμίστηκε σημαντικά - με αποτέλεσμα να παίζει ουσιαστικότατο ρόλο στο να γνωρίσουν οι Έλληνες μεγάλες διεθνείς παραγωγές. Πιστεύουμε όμως ότι μπορεί παράλληλα και με τρόπο εξίσου επιτυχημένο να δημιουργεί τις προϋποθέσεις εξαγωγής των δικών του παραγωγών στο εξωτερικό. Σχετικά τώρα με την προβολή των παραστάσεων του στους ξένους που επισκέπτονται τη χώρα μας, θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό το θέμα του υπερτιτλισμού. Προς αυτό το σκοπό προσεγγίσαμε εδώ και κάποιους μήνες το Φεστιβάλ Αθηνών και το Εθνικό Κέντρο Μετάφρασης προτείνοντας τους μια συνεργασία που θ’ αποσκοπεί στην ανέξοδη μετάφραση των έργων.
Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, όταν πρέπει να αναζητούμε τρόπους για την κατά το δυνατόν απεξάρτηση από τα κρατικά κονδύλια, υπάρχουν εναλλακτικές. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα είναι μία απ’ αυτές. Προϋποθέτουν βέβαια συνεργασία κι έγκαιρο προγραμματισμό. Όμως κανείς δρόμος δεν είν’ εύκολος.
Το Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση του ΥΠΠΟΤ με το σκεπτικό ότι ο διάλογος - όποια μορφή κι αν έχει - είναι πάντα κάτι θετικό. Το πεδίο δράσης του Ε.Κ.Δ.Ι.Θ. είναι συγκεκριμένο. Από τα ζητήματα που τέθηκαν προς διαβούλευση, άμεσα μας αφορά μόνο το παρόν. Ως προς την πρόσβαση λοιπόν του ελληνικού θεάτρου στη διεθνή σκηνή - με την ευρύτερη έννοια - οι θέσεις μας είναι οι εξής: Θεωρούμε ότι ομάδες ή άτομα που συνεισφέρουν με τη δουλειά τους στη διεθνή προβολή του εγχώριου θεάτρου, πρέπει να εξετάζονται προσεκτικότερα ως πιθανοί αποδέκτες επιχορήγησης. Όσο όμως σκληρή κι επιτυχημένη κι αν είναι η προσπάθεια των εν λόγω ατόμων ή ομάδων, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να έχει τη συνέχεια και τη συνέπεια που απαιτούνται σε ένα τέτοιο επίπονο εγχείρημα. Γι’ αυτό, εξίσου σημαντική με τη χρηματική ενίσχυση, είναι και η στήριξη από συλλογικούς φορείς. Το Σύστημα Αθήνα είναι η πιο ουσιαστική προσπάθεια που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια προς το σκοπό αυτό. Οι καρποί της βέβαια θα φανούν μακροπρόθεσμα. Η οικονομική κατάσταση της χώρας μάς ανάγκασε φέτος να βρούμε εναλλακτικές προκειμένου να συνεχίσει το Σύστημα Αθήνα να υπάρχει. Η ιδέα της ηλεκτρονικής εκδοχής δεν είναι μόνο οικονομικότερη αλλά δίνει λύσεις και σε άλλα ουσιαστικά προβλήματα που αντιμετωπίζαμε ως τώρα. Σημαντικότερο εξ αυτών ήταν η αδυναμία να παρουσιάσουμε στους προσκεκλημένους εκπροσώπους φεστιβάλ, θεάτρων κ.λπ., όλες τις επιλεγμένες παραστάσεις. Ο λόγος ήταν απλός: στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι ελληνικές παραγωγές, όταν κατέβουν, δεν επιστρέφουν (ενώ, αντίθετα, στο εξωτερικό μια καλή παράσταση δεν διαγράφεται, αλλά παραμένει εν αναμονή ενός νέου ανεβάσματος). Αυτό το πρόβλημα το έλυσε προσωρινά η ηλεκτρονική ενημέρωση. Εννοείται ότι στόχος μας είναι να επαναφέρουμε τη ζωντανή παρουσίαση μόλις οι οικονομικές δυνατότητες το επιτρέψουν. Το ιδανικό είναι να υπάρχουν και τα δύο: επιλεγμένοι προσκεκλημένοι στο ετήσιο φεστιβάλ του Συστήματος, και ηλεκτρονική ενημέρωση των πάντων (πέραν των άμεσα ενδιαφερομένων - που ξεπερνούν τους 400). Ένας τρόπος να δημιουργηθεί το κίνητρο στους εγχώριους θιάσους να “στοχεύουν” με τον ένα ή άλλο τρόπο στο φεστιβάλ του Συστήματος, είναι αυτό να συμπίπτει με την εβδομάδα που ο θεσμός Athens Every Week μπορεί ν’ αφιερώνει στο θέατρο. Θεωρούμε ότι η πρωτοβουλία αυτή του ΥΠΠΟΤ μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αναβάθμιση της εικόνας της εγχώριας θεατρικής παραγωγής στο εξωτερικό, αφενός δίνοντας έναυσμα σε φορείς να οργανώνουν παράλληλες δράσεις, αφετέρου προβάλλοντας αυτές τις δράσεις με τις τεράστιας εμβέλειας δυνατότητες που διαθέτει η πολιτεία (ΕΟΤ, πρεσβείες στο εξωτερικό, κλπ.). Αν μάλιστα αυτή η εβδομάδα παραμένει αμετακίνητη κάθε χρόνο, θα διευκολύνει τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό απ’ όλους τους φορείς (πράγμα καθόλου ασήμαντο δεδομένης της προφανούς αδυναμίας μας στον τομέα αυτό). Πέρα από το Σύστημα Αθήνα (για ν’ αναφερθούμε παρεμπιπτόντως και στο 3ο ζήτημα της διαβούλευσης) θεωρούμε ότι μια άλλη σημαντική πύλη εξόδου από την “περιφερειακή” μας θέση, μπορεί να είναι η Θεσσαλονίκη. Η εκτίμησή μας είναι ότι γεωγραφικά προσφέρεται περισσότερο απ’ όλες τις πόλεις ανά την επικράτεια να γίνει ένα εξαιρετικό σημείο επαφής της χώρας με το εξωτερικό - κι αυτό με όχι ιδιαίτερο οικονομικό κόστος. Ένα ετήσιο φεστιβάλ θα μπορούσε να είναι ο χώρος συγκέντρωσης των πλέον ποιοτικών προτάσεων του εγχώριου θεάτρου, σε συνδυασμό με τη φιλοξενία επιλεγμένων παραστάσεων που θα έρχονται οδικώς από όμορες χώρες - που δεν είναι και λίγες. Πέραν αυτού, θα μπορούσαν να διοργανώνονται ειδικά φεστιβάλ με προοπτική τις ανταλλαγές (λ.χ. πανεπιστημίων, δραματικών σχολών) ή με θεματικούς άξονες (π.χ. μετανάστευση, θέατρο και τεχνολογία, θέατρο της επινόησης, διαδραστικό θέατρο, οικολογικό θέατρο, θέατρο του ακτιβισμού, φεμινιστικό θέατρο, κ.λπ). Όσον αφορά το Φεστιβάλ Αθηνών, θεωρούμε ότι στα τελευταία χρόνια αναβαθμίστηκε σημαντικά - με αποτέλεσμα να παίζει ουσιαστικότατο ρόλο στο να γνωρίσουν οι Έλληνες μεγάλες διεθνείς παραγωγές. Πιστεύουμε όμως ότι μπορεί παράλληλα και με τρόπο εξίσου επιτυχημένο να δημιουργεί τις προϋποθέσεις εξαγωγής των δικών του παραγωγών στο εξωτερικό. Σχετικά τώρα με την προβολή των παραστάσεων του στους ξένους που επισκέπτονται τη χώρα μας, θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό το θέμα του υπερτιτλισμού. Προς αυτό το σκοπό προσεγγίσαμε εδώ και κάποιους μήνες το Φεστιβάλ Αθηνών και το Εθνικό Κέντρο Μετάφρασης προτείνοντας τους μια συνεργασία που θ’ αποσκοπεί στην ανέξοδη μετάφραση των έργων. Κλείνοντας, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, όταν πρέπει να αναζητούμε τρόπους για την κατά το δυνατόν απεξάρτηση από τα κρατικά κονδύλια, υπάρχουν εναλλακτικές. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα είναι μία απ’ αυτές. Προϋποθέτουν βέβαια συνεργασία κι έγκαιρο προγραμματισμό. Όμως κανείς δρόμος δεν είν’ εύκολος.