Επί της αρχής. Τάκης Σακελλαρίου
Το πολίτευμα δημιουργείται και εκφράζεται και μέσα από τους νόμους του. Η δημοκρατική ή όχι διακυβέρνηση της πολιτείας φανερώνεται και από τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Το σχέδιο νόμου για τον κινηματογράφο είναι μη δημοκρατικό, γιατί αφαιρεί το ισχύον για δεκαετίες δικαίωμα της συμμετοχής και του κοινωνικού ελέγχου από εκπροσώπους των επαγγελματικών ενώσεων του κινηματογραφικού χώρου στους βασικούς κινηματογραφικούς θεσμούς του ΕΚΚ και του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ καταργεί και το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο. Ας σημειωθεί ότι η εκπροσώπηση στο ΕΚΚ προκύπτει κατόπιν ασκήσεως του δικαιώματος του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι», το οποίο αφαιρείται στο σχέδιο νόμου, αφού αλλάζοντας τη νομική του μορφή καταργεί τη γενική του συνέλευση στην οποία ασκείται το δικαίωμα αυτό.
Η κατά τη γνώμη μου, έτσι, αντιδημοκρατική πρόθεση του σχεδίου νόμου έχει ιδιαίτερη συμβολική αξία, δεδομένης της σχέσης της κινηματογραφικής ταινίας με τη δραματουργία, η οποία γεννήθηκε μαζί, από και για τη δημοκρατία.
Αρκεί όμως ένας δημοκρατικός νόμος για μια αντίστοιχη, σωστή και κυρίως αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών, όσον αφορά την ενίσχυση και την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης; Προφανές είναι, ότι τους νόμους και τα δικαιώματα αξιοποιούν για όφελος του δημόσιου συμφέροντος ή απαξιώνουν με ιδιοτελείς συμπεριφορές τα πρόσωπα που έχουν την άμεση σχέση και τη χρήση τους. Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε έκπτωση λόγω εξυπηρέτησης προσωπικών συμφερόντων ή και ύπαρξης μίας επαγγελματικής ομάδας σε βάρος του συνόλου των επαγγελματιών ή ακόμα και της επαγγελματικής συντεχνίας σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κέντρων παραεξουσίας. Απέναντι σε εκφυλιστικές καταστάσεις η δημοκρατικά οργανωμένη πολιτεία επεμβαίνει άμεσα κι ελέγχει τη γνησιότητα της εκπροσώπησης των επαγγελματιών, αποτρέπει τη συνδιοίκηση χωρίς να ακυρώνει τη συμμετοχή, δημιουργεί δικλείδες που εξασφαλίζουν κατά το δυνατόν ίσες ευκαιρίες στις διαφορετικές οπτικές γωνίες και αφετηρίες καλλιτεχνικής έκφρασης, έτσι ώστε να έχουμε ως αποτέλεσμα την παραγωγή όχι γενικά ταινιών, γιατί τότε η δημόσια διαβούλευση θα διεξαγόταν στα πλαίσια άλλου υπουργείου, αλλά ταινιών με το χαρακτηριστικό του πολιτιστικού προϊόντος, το οποίο αντανακλά σε όλη την κοινωνία, ενώ την αντιπροσωπεύει στα πλαίσια του σύγχρονου διεθνούς πολιτιστικού διαλόγου. Προϋπόθεση του πολιτιστικού πλουραλισμού είναι ο πλουραλισμός στους θεσμούς. Αν χωλαίνουν, εμβαθύνουμε, ελέγχουμε και θωρακίζουμε, δεν καταργούμε.
Στα πλαίσια, έτσι, θεσμικής εκπροσώπησης και διαβούλευσης συζητά και αποφασίζει τελικά η πολιτική ηγεσία, αν θα μετατρέψει το φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης σε φεστιβάλ αποκλειστικά της πόλης, όπως συμβαίνει εξάλλου και σε άλλες ελλαδικές πόλεις, αν θα εφαρμόσει το 1,5% επιλεκτικά σε βάρος του προϋπολογισμού της κρατικής ΕΡΤ, αν ωφελούν ή βλάπτουν τα κρατικά βραβεία ποιότητας, αν οι εκάστοτε νομοθετικές βελτιώσεις πρέπει τη μία φορά να προσέχουν ιδιαίτερα το κομμάτι της παραγωγής και την άλλη τη σκηνοθεσία, το σενάριο ή τους καλλιτεχνικούς συντελεστές, αν οι εκάστοτε προβλέψεις δημιουργίας εταιρειών παραγωγής αποτρέπουν ταυτόχρονα τη δημιουργία ολιγοπωλίων, αν θα μεταβάλλει επί το λειτουργικότερο και οικονομικότερο τη δομή του ΕΚΚ, αν η νομική του υπόσταση δημιουργεί προβλήματα και ποια, αν, πότε και πως θα ασχοληθεί με την κινηματογραφική παιδεία και ότι άλλο σημαντικό τώρα και στο μέλλον.
Η ανοικτή διαβούλευση είναι σημαντική και μόνο με το πλεονέκτημα της οριζόντιας κυκλοφορίας όλων των απόψεων, ακόμα και των μη συμβατών με την κυβερνητική, όπως η παρούσα. Σε καμία όμως περίπτωση δεν υποκαθιστά τον θεσμικά κατοχυρωμένο και με κανόνες δημόσιο διάλογο κι έλεγχο των κοινωνικών εταίρων, ο οποίος όχι μόνο δεν πρέπει να καταργηθεί, αλλά να αναβαθμιστεί επί το αντιπροσωπευτικότερο και ουσιαστικότερο, στο επίπεδο εκείνων των οργάνων όπου δημιουργούνται οράματα και χαράσσεται πολιτική και όχι στο επίπεδο των επιτροπών κρίσεων και αναθέσεων, γιατί έτσι, τότε, εκτρέφονται οι ιδιοτέλειες και οι θεσμικές εκτροπές.
Επί της αρχής. Τάκης Σακελλαρίου Το πολίτευμα δημιουργείται και εκφράζεται και μέσα από τους νόμους του. Η δημοκρατική ή όχι διακυβέρνηση της πολιτείας φανερώνεται και από τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Το σχέδιο νόμου για τον κινηματογράφο είναι μη δημοκρατικό, γιατί αφαιρεί το ισχύον για δεκαετίες δικαίωμα της συμμετοχής και του κοινωνικού ελέγχου από εκπροσώπους των επαγγελματικών ενώσεων του κινηματογραφικού χώρου στους βασικούς κινηματογραφικούς θεσμούς του ΕΚΚ και του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ καταργεί και το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο. Ας σημειωθεί ότι η εκπροσώπηση στο ΕΚΚ προκύπτει κατόπιν ασκήσεως του δικαιώματος του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι», το οποίο αφαιρείται στο σχέδιο νόμου, αφού αλλάζοντας τη νομική του μορφή καταργεί τη γενική του συνέλευση στην οποία ασκείται το δικαίωμα αυτό. Η κατά τη γνώμη μου, έτσι, αντιδημοκρατική πρόθεση του σχεδίου νόμου έχει ιδιαίτερη συμβολική αξία, δεδομένης της σχέσης της κινηματογραφικής ταινίας με τη δραματουργία, η οποία γεννήθηκε μαζί, από και για τη δημοκρατία. Αρκεί όμως ένας δημοκρατικός νόμος για μια αντίστοιχη, σωστή και κυρίως αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών, όσον αφορά την ενίσχυση και την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης; Προφανές είναι, ότι τους νόμους και τα δικαιώματα αξιοποιούν για όφελος του δημόσιου συμφέροντος ή απαξιώνουν με ιδιοτελείς συμπεριφορές τα πρόσωπα που έχουν την άμεση σχέση και τη χρήση τους. Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε έκπτωση λόγω εξυπηρέτησης προσωπικών συμφερόντων ή και ύπαρξης μίας επαγγελματικής ομάδας σε βάρος του συνόλου των επαγγελματιών ή ακόμα και της επαγγελματικής συντεχνίας σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κέντρων παραεξουσίας. Απέναντι σε εκφυλιστικές καταστάσεις η δημοκρατικά οργανωμένη πολιτεία επεμβαίνει άμεσα κι ελέγχει τη γνησιότητα της εκπροσώπησης των επαγγελματιών, αποτρέπει τη συνδιοίκηση χωρίς να ακυρώνει τη συμμετοχή, δημιουργεί δικλείδες που εξασφαλίζουν κατά το δυνατόν ίσες ευκαιρίες στις διαφορετικές οπτικές γωνίες και αφετηρίες καλλιτεχνικής έκφρασης, έτσι ώστε να έχουμε ως αποτέλεσμα την παραγωγή όχι γενικά ταινιών, γιατί τότε η δημόσια διαβούλευση θα διεξαγόταν στα πλαίσια άλλου υπουργείου, αλλά ταινιών με το χαρακτηριστικό του πολιτιστικού προϊόντος, το οποίο αντανακλά σε όλη την κοινωνία, ενώ την αντιπροσωπεύει στα πλαίσια του σύγχρονου διεθνούς πολιτιστικού διαλόγου. Προϋπόθεση του πολιτιστικού πλουραλισμού είναι ο πλουραλισμός στους θεσμούς. Αν χωλαίνουν, εμβαθύνουμε, ελέγχουμε και θωρακίζουμε, δεν καταργούμε. Στα πλαίσια, έτσι, θεσμικής εκπροσώπησης και διαβούλευσης συζητά και αποφασίζει τελικά η πολιτική ηγεσία, αν θα μετατρέψει το φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης σε φεστιβάλ αποκλειστικά της πόλης, όπως συμβαίνει εξάλλου και σε άλλες ελλαδικές πόλεις, αν θα εφαρμόσει το 1,5% επιλεκτικά σε βάρος του προϋπολογισμού της κρατικής ΕΡΤ, αν ωφελούν ή βλάπτουν τα κρατικά βραβεία ποιότητας, αν οι εκάστοτε νομοθετικές βελτιώσεις πρέπει τη μία φορά να προσέχουν ιδιαίτερα το κομμάτι της παραγωγής και την άλλη τη σκηνοθεσία, το σενάριο ή τους καλλιτεχνικούς συντελεστές, αν οι εκάστοτε προβλέψεις δημιουργίας εταιρειών παραγωγής αποτρέπουν ταυτόχρονα τη δημιουργία ολιγοπωλίων, αν θα μεταβάλλει επί το λειτουργικότερο και οικονομικότερο τη δομή του ΕΚΚ, αν η νομική του υπόσταση δημιουργεί προβλήματα και ποια, αν, πότε και πως θα ασχοληθεί με την κινηματογραφική παιδεία και ότι άλλο σημαντικό τώρα και στο μέλλον. Η ανοικτή διαβούλευση είναι σημαντική και μόνο με το πλεονέκτημα της οριζόντιας κυκλοφορίας όλων των απόψεων, ακόμα και των μη συμβατών με την κυβερνητική, όπως η παρούσα. Σε καμία όμως περίπτωση δεν υποκαθιστά τον θεσμικά κατοχυρωμένο και με κανόνες δημόσιο διάλογο κι έλεγχο των κοινωνικών εταίρων, ο οποίος όχι μόνο δεν πρέπει να καταργηθεί, αλλά να αναβαθμιστεί επί το αντιπροσωπευτικότερο και ουσιαστικότερο, στο επίπεδο εκείνων των οργάνων όπου δημιουργούνται οράματα και χαράσσεται πολιτική και όχι στο επίπεδο των επιτροπών κρίσεων και αναθέσεων, γιατί έτσι, τότε, εκτρέφονται οι ιδιοτέλειες και οι θεσμικές εκτροπές.