Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου' | 8 Οκτωβρίου 2022, 09:28

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Άρθρο 1 Γενικό Σχόλιο Το παρόν σχέδιο νόμου παρουσιάζεται υπό το φως της πρόσφατης ανακοίνωσης (3-9-2022) της έκθεσης της Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης για την κατάσταση στις ελληνικές φυλακές η οποία ήταν μια ιδιαίτερα θλιβερή στιγμή για τη χώρα μας, που πέρασε στα “ψιλά γράμματα” των μέσων ενημέρωσης. Οι ελληνικές φυλακές χαρακτηρίζονται πλέον επισήμως και διεθνώς ως απλές αποθήκες ανθρώπων, μια συνθήκη δηλαδή, που όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η ίδια η CPT, τελεί σε διαρκή και ευθεία αντίθεση με κάθε κανόνα ή πρότυπο του ευρωπαϊκού δικαίου προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Πρόκειται δυστυχώς για άλλον ένα τομέα όπου πιστοποιείται σταθερή απομάκρυνση της χώρας από τις αρχές ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού Κράτους Δικαίου. Η Επιτροπή απειλεί ευθέως, για δεύτερη φορά μετά το 2011, την Ελλάδα με διεθνή εξευτελισμό μέσω δημόσιας σχετικής δήλωσής της, επειδή η χώρα αρνείται επίμονα εδώ και 2 δεκαετίες να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη μεταχείριση των κρατουμένων. Σε τέτοια προειδοποίηση η CPT έχει προβεί από το 1992 έως σήμερα σε βάρος μόνον πέντε χωρών (Ρωσία, Τουρκία, Βουλγαρία, Βέλγιο και Ελλάδα). Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) έχει εδώ και καιρό εντοπίσει τα ζητήματα που προμήνυαν αυτή τη θλιβερή εξέλιξη. Για τον λόγο αυτό, μεταξύ άλλων, πραγματοποίησε σχετικό κύκλο συζητήσεων στις 14 Απριλίου 2022, με τίτλο «Η έκτιση των ποινικών κυρώσεων σήμερα: Δικαιώματα κρατουμένων, στόχοι και αστοχίες του εγκλεισμού και η προοπτική των εναλλακτικών μέτρων στην Ελλάδα και στις 16 Ιουνίου 2022 με τίτλο« Η κοινωνική επανένταξη ξεκινάει από τη φυλακή. Κεντρικός άξονας των συζητήσεων ήταν η αποτίμηση της παρούσας κατάστασης των ελληνικών φυλακών και των σχετικών σοβαρών επισημάνσεων της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης (Μάρτιος 2022), η επανεξέταση του μοντέλου έκτισης των ποινών στην Ελλάδα, η επί της ουσίας απενεργοποίηση των εναλλακτικών της κράτησης μέτρων και η παρατηρούμενη τα τελευταία χρόνια βίαιη απομάκρυνση από τον βασικό πανευρωπαϊκά στόχο της ομαλής επανένταξης η οποία πρέπει να ξεκινά μέσα από τη φυλακή. Βασικά συμπεράσματα των συζητήσεων αυτών ήταν ενδεικτικά : • Το έλλειμμα ενός μακροπρόθεσμου και αποτελεσματικού στρατηγικού σχεδιασμού για το σωφρονιστικό σύστημα. Η CPT στις καταληκτικές της παρατηρήσεις επισημαίνει ότι το θεμελιώδες ερώτημα για το τι είδους σωφρονιστικό σύστημα θέλει να διαθέτει η Ελλάδα δεν έχει διερευνηθεί. Μόλις απαντηθεί ολοκληρωμένα το ερώτημα αυτό, πρέπει να διατεθούν και απαιτούμενοι οι πόροι για την υλοποίησή του. • Η διαπίστωση ότι οι νομοθετικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών εξαντλήθηκαν στην αναστολή του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας, σε εκ νέου αυστηροποιήσεις ποινών, μετά τον εξορθολογισμό τους που επιχειρήθηκε με τον νέο Ποινικό Κώδικα το 2019, σε αυστηροποίηση των προϋποθέσεων για τη χορήγηση αδειών, την υπό όρους απόλυση των κρατουμένων και την μεταγωγή σε αγροτικές φυλακές. Αυτές οι πρωτοβουλίες έβαλαν τέλος σε κάθε ελπίδα για αξιοπρεπή διαβίωση των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές και κυρίως για ομαλή επανένταξή τους και, άρα, για καταπολέμηση της υποτροπής. Στην έκθεση της CPT σημειώνεται επιπλέον με έμφαση ότι οι προαναφερόμενες αλλαγές αναμένεται να επιτείνουν δραστικά τον υπερπληθυσμό. • Το δεδομένο ότι ελλείπει εντελώς κάθε σχεδιασμός για την ουσιαστική αξιοποίηση των εναλλακτικών της κράτησης μέτρων, όπως είναι η κοινωφελής εργασία, η ηλεκτρονική επιτήρηση, η ημιελεύθερη διαβίωση, η εφαρμογή των οποίων όχι μόνο θα συμβάλλει αυτονόητα στην μείωση του υπερπληθυσμού αλλά σηματοδοτεί ένα μοντέλο έκτισης ποινών προσανατολισμένο στην ομαλή επανένταξη και όχι στον μακροχρόνιο εγκλεισμό. Στην ίδια κατεύθυνση κοινή διαπίστωση είναι η διαχρονική απαξίωση και θλιβερή υποστελέχωση των Υπηρεσιών Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής: αντί η αρμοδιότητά τους να επεκταθεί σε όλες τις περιπτώσεις υπό όρους απόλυσης, ηλεκτρονικής επιτήρησης και άδειας απουσίας, τους έχει κατ’ ουσίαν αφαιρεθεί το βασικό τους αντικείμενο, δηλαδή η υποστήριξη κατά το στάδιο της κοινωφελούς εργασίας. Η CPT αξιώνει να δοθεί έμφαση στα εναλλακτικά της κράτησης μέτρα και υπογραμμίζει ότι ο υπερπληθυσμός δεν είναι ένα πρόβλημα που λύνεται με το χτίσιμο νέων φυλακών, όπως παγίως δείχνουν να πιστεύουν οι κυβερνώντες. • Η απουσία στοχευμένων προγραμμάτων για την ομαλή επανένταξη μέσα στη φυλακή ή μέριμνας για την πρόσβαση των αποφυλακιζομένων στην αγορά εργασίας ιδίως δια της πληθώρας απαρχαιωμένων κωλυμάτων για την επαγγελματική τους επανένταξη. Σε μια τέτοια συνθήκη τα δικαιώματα των κρατουμένων δεν μπορεί παρά να τελούν υπό διαρκή αμφισβήτηση και κίνδυνο. Για τον λόγο αυτό άλλωστε η ΕλΕΔΑ εξέδωσε κείμενο σχετικά με την θέσπιση αποτελεσματικού ενδίκου βοηθήματος για την προστασία των κρατουμένων από τις γενικές συνθήκες κράτησης. Τα δομικά αυτά προβλήματα που μαστίζουν τις ελληνικές φυλακές εδώ και δεκαετίες δεν μπορούν πλέον να επιλυθούν από τη δραστηριοποίηση ενός μόνο υπουργείου, πολλώ δε μάλλον αν αυτό είναι το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η CPT επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από την Κυβέρνηση στο σύνολό της, μαζί με το ελληνικό κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα καθώς και ότι «η μεταρρύθμιση του σωφρονιστικού συστήματος είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο που πρέπει να συμβαδίζει με την επείγουσα βελτίωση της καθημερινής ζωής των κρατουμένων».