1.Κάθε αλλοδαπός ή ανιθαγενής έχει δικαίωμα υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας. Η αίτηση υποβάλλεται ενώπιον των Αρχών Παραλαβής, οι οποίες διενεργούν αμέσως πλήρη καταγραφή της. Η πλήρης καταγραφή περιλαμβάνει τουλάχιστον τα στοιχεία ταυτότητας, τη χώρα καταγωγής του αιτούντος, το όνομα του πατέρα, της μητέρας, του/της συζύγου και των τέκνων του, βιομετρικά στοιχεία αναγνώρισης, καθώς, πλήρη αναφορά των λόγων για τους οποίους ο αιτών ζητά διεθνή προστασία, διεύθυνση κατοικίας ή διαμονής καθώς και, αν ο αιτών επιθυμεί, ορισμό αντικλήτου.
2. Σε περίπτωση που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν είναι δυνατή η πλήρης καταγραφή, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο, μετά από απόφαση του Διευθυντή της Υπηρεσίας Ασύλου, οι Αρχές Παραλαβής μπορούν να προβαίνουν, το αργότερο εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την υποβολή της αίτησης, σε απλή καταγραφή των ελάχιστων απαραίτητων στοιχείων και στη συνέχεια να προβαίνουν κατά προτεραιότητα στην πλήρη καταγραφή της παραγράφου 1 σε συγκεκριμένη ημερομηνία για την οποία ενημερώνεται ο αιτών η οποία δεν μπορεί να απέχει πέραν των δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την μερική καταγραφή της αίτησης. Στην περίπτωση αυτή χορηγείται στον αιτούντα έγγραφο που φέρει τα στοιχεία του και φωτογραφία του το οποίο παραδίδει κατά την οριστική καταγραφή, οπότε και αυτό αντικαθίσταται από το δελτίο αιτούντος ασύλου σύμφωνα με το άρθρο 70.
3. Η αίτηση διεθνούς προστασίας θεωρείται κατατεθειμένη από την ημερομηνία της πλήρους καταγραφής, σύμφωνα με την παράγραφο 1 ή 2, από την οποία αρχίζουν οι σχετικές προθεσμίες για την εξέτασή της σύμφωνα με το άρθρο 83 του παρόντος.
4. Σε περίπτωση που ο αιτών για τον οποίο έχει διενεργηθεί απλή καταγραφή δηλώσει ότι δεν επιθυμεί τη διενέργεια πλήρους καταγραφής της αίτησής του για διεθνή προστασία, ενημερώνεται για τις συνέπειες της απόφασής του και για το γεγονός ότι οφείλει να εγκαταλείψει τη χώρα, εφόσον δεν είναι κάτοχος τίτλου διαμονής και η υπόθεση τίθεται στο αρχείο με απόφαση του Προϊσταμένου του αρμόδιου Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου. Παράλληλα, ο αιτών ενημερώνεται για την δυνατότητα να υπαχθεί σε διαδικασίες οικειοθελούς επαναπατρισμού και εφόσον επιθυμεί του παρέχεται κάθε συνδρομή προκειμένου να διευκολυνθεί στον επαναπατρισμό του, διαφορετικά εφόσον υφίσταται ήδη σε ισχύ απόφαση επιστροφής ή επανεισδοχής ή απέλασης σε βάρος του παραπέμπεται στην αρμόδια αρχή που επιμελείται της εκτέλεσης των διαδικασιών επιστροφής, επανεισδοχής ή απέλασης.
5. Σε περίπτωση που αλλοδαπός ή ανιθαγενής, για τον οποίο έχει διενεργηθεί απλή καταγραφή, δεν εμφανιστεί για την πλήρη καταγραφή της κατά την ορισθείσα ημερομηνία σύμφωνα με την παράγραφο 2, η υπόθεση τίθεται στο αρχείο με απόφαση του Προϊσταμένου του αρμόδιου Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον υφίσταται ήδη σε ισχύ απόφαση επιστροφής ή επανεισδοχής ή απέλασης σε βάρος του αιτούντος ενημερώνεται άμεσα η αρμόδια αρχή που επιμελείται της εκτέλεσης των ως άνω διαδικασιών. Παράλληλα, εφόσον ο αλλοδαπός ή ανιθαγενής διαμένει σε Κέντρο Υποδοχής ή Φιλοξενίας ενημερώνεται και ο Προϊστάμενος του Κέντρου.
6. Οι αρμόδιες Αρχές Παραλαβής διασφαλίζουν την άσκηση του δικαιώματος κατάθεσης αίτησης διεθνούς προστασίας, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών θα παρουσιασθεί αυτοπροσώπως ενώπιόν τους.
7. Σε περίπτωση που αλλοδαπός ή ανιθαγενής, ο οποίος είτε βρίσκεται υπό κράτηση είτε σε διαδικασίες Υποδοχής και Ταυτοποίησης κατά την κείμενη νομοθεσία, δηλώσει ότι επιθυμεί να καταθέσει αίτηση διεθνούς προστασίας, οι κατά περίπτωση αρμόδιες αρχές μεριμνούν για την άμεση σύνταξη και υποβολή έγγραφης σχετικής δήλωσης. Στη συνέχεια η αίτηση διεθνούς προστασίας καταγράφεται από την υπηρεσία κράτησης ή την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 (απλή καταγραφή), σε διασυνδεδεμένο με την Αρχή Παραλαβής ηλεκτρονικό σύστημα εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών. Οι αρχές κράτησης ή οι περιφερειακές υπηρεσίες Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σε συνεργασία με την Αρχή Παραλαβής, μεριμνούν για τη μεταγωγή του κρατουμένου ενώπιον της αρχής αυτής, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η πλήρης καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας σύμφωνα με την παράγραφο 1, σε συγκεκριμένη ημερομηνία για την οποία ενημερώνεται ο αιτών και η οποία δεν μπορεί να απέχει πέραν των επτά (7) εργάσιμων ημερών από την μερική καταγραφή της αίτησης. Σε περίπτωση που ο αιτών αφεθεί ελεύθερος πριν την πραγματοποίηση πλήρους καταγραφής, οφείλει να προσέλθει κατά την συγκεκριμένη ημερομηνία για την οποία έχει ενημερωθεί σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, στην αρμόδια Αρχή Παραλαβής, ώστε να προγραμματιστεί η πλήρης καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας. Στην περίπτωση αυτή χορηγείται στον αιτούντα έγγραφο που φέρει τα στοιχεία του και φωτογραφία του το οποίο παραδίδει κατά την οριστική καταγραφή, οπότε και αυτό αντικαθίσταται από το δελτίο αιτούντος ασύλου σύμφωνα με το άρθρο 70. Σε περίπτωση που ο αιτών δεν επιθυμεί την πλήρη καταγραφή της αίτησής του, εφαρμόζεται αναλογικά η παράγραφος 5.
8. Το πρόσωπο που εκφράζει επιθυμία κατάθεσης αίτησης διεθνούς προστασίας είναι αιτών άσυλο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63 (δ).
9. Αν η αίτηση διεθνούς προστασίας υποβληθεί σε μη αρμόδια αρχή, αυτή υποχρεούται να ειδοποιήσει αμέσως την αρμόδια Αρχή Παραλαβής με τον προσφορότερο τρόπο και να παραπέμψει σε αυτήν τον αιτούντα. Η Κεντρική Υπηρεσία Ασύλου μεριμνά για την ενημέρωση και κατάρτιση των αρχών στις οποίες είναι πιθανόν να απευθυνθεί όποιος επιθυμεί να υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας (ιδίως την Ελληνική Αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα και την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης Υποδοχής και Ταυτοποίησης), σχετικά με τις αρμόδιες υπηρεσίες και τη διαδικασία κατάθεσης της αίτησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, ώστε να ενημερώνονται οι ενδιαφερόμενοι σχετικά με τον τόπο και τρόπο κατάθεσης αίτησης διεθνούς προστασίας.
10. Ο αιτών μπορεί να υποβάλει αίτηση εξ ονόματος και των μελών της οικογένειάς του. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα ενήλικα μέλη με δικαιοπρακτική ικανότητα πρέπει να συναινούν εγγράφως στην κατάθεση της αίτησης εξ ονόματός τους ή σε αντίθετη περίπτωση να έχουν την ευκαιρία να υποβάλουν οι ίδιοι την αίτησή τους. Πριν ζητηθεί η συναίνεση, κάθε ενήλικος, μέλος της οικογένειας, προσέρχεται υποχρεωτικά αυτοπροσώπως και ενημερώνεται κατ’ ιδίαν σχετικά με τις συναφείς διαδικαστικές συνέπειες της αυτοπρόσωπης κατάθεσης αίτησης και σχετικά με το δικαίωμά του να υποβάλει αυτοτελή αίτηση διεθνούς προστασίας. Η συναίνεση ζητείται κατά το χρόνο κατάθεσης της αίτησης.
11. Αιτών που αποκτά τέκνο μετά την είσοδό του στη χώρα δύναται να υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας εξ ονόματος του τέκνου, η κατάθεση της οποίας συνοδεύεται από τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του τέκνου. Η αίτηση αυτή συνενώνεται με την αίτηση διεθνούς προστασίας του αιτούντος γονέα σε όποιο στάδιο και βαθμό της διαδικασίας βρίσκεται αυτή.
12. Ο ανήλικος άνω των δεκαπέντε (15) ετών, ασυνόδευτος ή μη δύναται να υποβάλει αυτοτελώς αίτηση διεθνούς προστασίας. Σε περίπτωση ασυνόδευτου ανηλίκου εφαρμόζεται περαιτέρω το άρθρο 75.
13. Ο ανήλικος, κάτω των δεκαπέντε (15) ετών, υποβάλει αίτηση διά του ενηλίκου μέλους της οικογένειάς του ή δια εκπροσώπου, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στην παράγραφο 16 και στο άρθρο 75 του παρόντος.
14. Ο εκπρόσωπος του ανηλίκου, καθώς και ο εκπρόσωπος του ξενώνα στον οποίο φιλοξενείται ο ανήλικος, σύμφωνα με το άρθρο 19 του π.δ. 220/2007, μπορούν να καταθέτουν αίτηση διεθνούς προστασίας εξ ονόματος του ανηλίκου εφόσον, με βάση εξατομικευμένη εκτίμηση της προσωπικής κατάστασής του, θεωρούν ότι ο ανήλικος έχει ενδεχομένως ανάγκη διεθνούς προστασίας. Τα πρόσωπα αυτά καθίστανται αυτοδικαίως αντίκλητοι και όλες οι επιδόσεις σύμφωνα με το άρθρο 82 γίνονται και προς αυτούς.
15. Ο ανήλικος παρίσταται αυτοπροσώπως κατά την κατάθεση της αίτησης διεθνούς προστασίας, εκτός αν αυτό είναι αδύνατο για λόγους ανωτέρας βίας που βεβαιώνονται σε σχετικό έγγραφο δημόσιας αρχής και εκπροσωπείται από ενήλικο μέλος της οικογένειάς του ή εκπρόσωπο σύμφωνα με το άρθρο 75.
16. Η Υπηρεσία Ασύλου, αν υφίσταται επείγουσα ανάγκη, ιδίως σε περίπτωση μαζικών αφίξεων που επιφέρουν δυσανάλογη πίεση, μπορεί να επικουρείται από προσωπικό που διατίθεται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο το οποίο θα παρέχει κάθε τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή για την διεκπεραίωση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας.
65(1) Η πλήρης καταγραφή περιλαμβάνει τουλάχιστον τα στοιχεία ταυτότητας, τη χώρα καταγωγής του αιτούντος, το όνομα του πατέρα, της μητέρας, του/της συζύγου και των τέκνων του, βιομετρικά στοιχεία αναγνώρισης, καθώς, πλήρη αναφορά των λόγων για τους οποίους ο αιτών ζητά διεθνή προστασία, διεύθυνση κατοικίας ή διαμονής καθώς και, αν ο αιτών επιθυμεί, ορισμό αντικλήτου. Πλήρη αναφορά; Χωρίς πρόσβαση σε νομική συνδρομή; Θα εξασφαλίζονται οι απαιτούμενες συνθήκες προκειμένου ο αιτών να μπορεί να εκφράσει και να παραθέσει πλήρως τους λόγους; Με τί συνέπειες; Καταγραφή στα σύνορα σύμφωνα με το άρθρο 90 γίνεται και από αστυνομικό ενώπιον του οποίου ο αιτών θα πρέπει να εκφράζεται πλήρως;
Ο συνδυασμός των παραπάνω διατάξεων μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες καθυστερήσεις ως προς την πλήρη καταγραφή και σε παραβίαση δικαιωμάτων των αιτούντων.
Αντί η εξέταση να ανατρέχει στην αίτηση διεθνούς προστασίας στην πρώτη εκδήλωση της βούλησης πρόσβασης στο άσυλο, λόγω καθυστερήσεων της κρατικής γραφειοκρατίας, αυτή παραπέμπεται και εξαρτάται από την πλήρη καταγραφή. Η εμπειρία μας δείχνει ότι θα υπάρξουν παρατάσεις λόγω ειδικών συνθηκών και επομένως καθυστερήσεις.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, κατά την καταγραφή ο αιτών πρέπει να κάνει πλήρη αναφορά στους λόγων για τους οποίους ο αιτών ζητά διεθνή προστασία. Με δεδομένο οτι θα έχει τον χρόνο κατά τη συνέντευξή του να αναπτύξει πλήρως τους ισχυρισμούς του, παρέλκει στο στάδιο αυτό η πλήρης αναφορά στους λόγους για τους οποίους αιτείται διεθνή προστασία.
-Παρ. 1 – Το εδάφιο «Κάθε αλλοδαπός ή ανιθαγενής…» υποδηλώνει την δυνατότητα κατάθεσης αίτησης διεθνούς προστασίας και από υπηκόους των υπόλοιπων Κρατών-Μελών της ΕΕ, σε αντίθεση με τον επανειλημμένο ορισμό των αιτούντων ως υπηκόων τρίτης χώρας ή ανιθαγενών στο ίδιο σχέδιο νόμου (ενδεικτικά: ορισμός β) άρθρου 2).
-Παρ. 1 – Δεν διευκρινίζεται η διαδικασία ορισμού αντικλήτου πριν από την χορήγηση δελτίου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 71 του ίδιου σχεδίου νόμου (για παράδειγμα, αν απαιτείται σχετική εξουσιοδότηση του αιτούντος) καθώς και η ιδιότητα και του προσώπου αυτού, καθώς και ο τρόπος απόδειξής της.
-Παρ. 2 – Καθώς η απλή καταγραφή μπορεί να διενεργηθεί από την υπηρεσία κράτησης ή την Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (βλ. παρ. του 7 ίδιου άρθρου), η αναγκαιότητα πρότερης έκδοσης απόφαση του Διευθυντή της Υπηρεσίας Ασύλου περιορίζει το εύρος εφαρμογής της.
-Παρ. 4 – Προκειμένου να τεκμηριωθεί η σχετική διαδικασία, το εδάφιο «…δηλώσει ότι δεν επιθυμεί τη διενέργεια πλήρους καταγραφής της αίτησής του για διεθνή προστασία…» θα μπορούσε να διατυπωθεί στο ορθό ως «…δηλώσει γραπτά ότι δεν επιθυμεί τη διενέργεια πλήρους καταγραφής της αίτησής του για διεθνή προστασία…».
-Παρ. 9 – Εκ παραδρομή επαναλαμβάνεται η φράση «…Υποδοχής και Ταυτοποίησης».
Το Σχέδιο Νόμου προβλέπει στο αρ. 65, παρ. 9 ότι, σε περίπτωση υποβολής της αίτησης διεθνούς προστασίας ενώπιον μη αρμόδιας αρχής, αυτή υποχρεούται να ειδοποιήσει αμέσως την Υπηρεσία Ασύλου όπως παραπέμψει σε αυτή τον αιτούντα. Παραλείπεται, εντούτοις, η προθεσμία των έξι εργάσιμων ημερών για την καταγραφή των αιτήσεων σε τέτοιες περιπτώσεις, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο.
Παράλληλα, τροποποιείται η διάταξη περί «σύντομης αναφοράς των λόγων για τους οποίους ο αιτών ζητά διεθνή προστασία» στην κατάθεση της αίτησης σε «πλήρη αναφορά» στο αρ. 65, παρ. 1. Συστήνεται η επαναφορά της προηγούμενης διατύπωσης του αρ. 36, παρ. 1 Ν 4375/2016.