Αρχική ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: "ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ, ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ"ΜΕΡΟΣ Θ΄ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ Άρθρο 36 Προαγωγή του φυσικού τοκετούΣχόλιο του χρήστη Eirini Vounatsou | 3 Νοεμβρίου 2022, 01:05
  • Σχόλιο του χρήστη 'Eirini Vounatsou' | 3 Νοεμβρίου 2022, 01:05

    Ο τοκετός είναι αναμφισβήτητα η μεγαλυτερη σωματική και ψυχική πρόκληση που μπορεί να περάσει ένα άτομο/γυναίκα. Με τόσο σημαντικό αντίκτυπο στο μυαλό και το σώμα, είναι σημαντικό για τις γυναίκες/άτομα να έχουν πολλαπλές επιλογές τοκετού, ώστε να μπορούν να αισθάνονται όσο το δυνατόν πιο άνετα και να έχουν τον έλεγχο κατά τον τοκετό τους. Πολλά χρόνια, πολλές Μαίες της χώρας μας προσπαθούσαν για τη δημιουργια ενος Κέντρου Τοκετού αλλά δυστυχώς λόγω οικονομικών, πολιτικών και άλλων συμφερόντων, η πρόταση και η αναγκή αυτή έπεφτε στο κενό. Για πρώτη φορα υπάρχει μια οργανωμενη προσπαθεια να τεθεί νομικό πλαίσιο για την δημιουργια Κεντρων Τοκετου στην Ελλάδα. Η προσπάθεια αυτή οφείλει να γίνει με τρόπο συστηματικο, βασισμενο σε διεθνεις κατευθύνσεις και πρωτοκολλα, με υψηλή ποιότητα και τις σωστές βάσεις από την αρχή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ, 1998) το Μαιοκεντρικό πρότυπο φροντίδας προάγει τη σωματική, ψυχική, ψυχολογική και πνευματική ευημερία του ατόμου/γυναίκας κατά την κύηση, τον τοκετό και τη περίοδο της λοχείας.Καθώς διασφαλίζει/προασπίζει τη μη ιατρικοποιημένη προσέγγιση του τοκετού και τη μείωση των μη αναγκαίων/ακατάλληλων και επικίνδυνων παρεμβάσεων. Επίσης το 2018, δημοσιεύτηκε το νέο πρωτόκολλο του ΠΟΥ με σκοπό την προώθηση ολιστικής και ανθρωποκεντρικής φροντίδας (ΠΟΥ, 2018), ωστε η μητέρα, κα το νεογνό, να εχουν βελτιστα αποτελεσματα, αλλα και να βιώσουν μια θετικη περιγεννητική εμπειρια. Πραγματι, οι περιττές ιατρικές παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια του τοκετού μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τόσο την ασφάλεια και τη συναισθηματική ευημερία της μητέρας όσο και του μωρού (Shaw, 2013). Η συγκεκριμένη προτεινόμενη διαβούλευση έχει σκοπό τη δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για την προάσπιση και προώθηση της φυσιολογίας του τοκετού. Στην διαβούλευση δεν βλέπουμε πουθενά να υπάρχουν βασικοί λειτουργικοί ορισμοί, πχ τι ορίζεται ως φυσικός τοκετός ή τον ξεκαθαρο και αυτονομο ρολο της Μαιας/ τη, αναδεικνύοντας ουσιαστικα την αφάνεια ή την αποδυνάμωση των Μαιών/των. Ως έχει στο κείμενο, είναι ατυχής η χρήση της λέξης φυσικού τοκετού καθώς σύμφωνα με τον Dick-Read (2004) φυσικός ορίζεται ο τοκετός στον οποίο καμία φυσική, χημική ή ψυχολογική κατάσταση δεν είναι πιθανό να διαταράξει τη φυσιολογική σειρά των γεγονότων ή να διαταράξει τα φυσικά φαινόμενα του τοκετού. Όσον αφορά τον φυσιολογικό τοκετό υπάρχουν διάφοροι ορισμοί στην υπάρχουσα διεθνή βιβλιογραφία και εδώ και μία σχεδόν εικοσαετία υπάρχει μια δημόσια συζήτηση για τον φυσιολογικό τοκετό. Οι ορισμοί για τον φυσιολογικό τοκετό σε χώρες υψηλού εισοδήματος μπορεί να είναι αμφιλεγόμενοι λόγω της συμπερίληψης ορισμένων κοινών αλλά παρεμβατικών πρακτικών (Jackson et al., 2020). Ο Walsh (2012) τονίζει ότι είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς τι σημαίνει η φράση φυσιολογικός (physiological) τοκετός και αυτό γιατί είναι συνυφασμένη με τον συνηθισμένο (normal) τοκετό. Συνεχίζει τονίζοντας ότι εάν αναφερόμαστε σε τοκετούς εντός των νοσοκομείων, ο συνηθισμένος τοκετός συνδέεται με ιατρικές παρεμβάσεις. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι τοκετοί λαμβάνουν χώρο στα νοσοκομεία και γίνονται υπό την εποπτεία των μαιευτήρων – γυναικολόγων. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) για το έτος 2014 ο μέσος όρος των φυσιολογικών τοκετών στη χώρα μας είναι μόλις 15.3%, με τα ιδιωτικά μαιευτήρια να έχουν φυσιολογικούς τοκετούς σε ποσοστό 1.9% και 36.8% στα δημόσια μαιευτήρια. Τα στοιχεία αυτα είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς οποιαδήποτε ιατρική παρέμβαση όπως η εκτέλεση περινεοτομής στα ιδιωτικά μαιευτήρια κατατάσσεται τον τοκετό ως “κολπικό με χειρουργικές επεμβάσεις” και άγγιζε το 39.4% ενώ τα δημόσια νοσοκομεία ήταν 9.4% (Υπουργείο Υγείας 2017). Στόχος λοιπόν αυτού του νομοθετικού πλαισίου θα έπρεπε να είναι η προάσπιση και η προώθηση της φυσιολογίας της κύησης, του τοκετού και της λοχείας για καλύτερα περιγεννητικά αποτελέσματα παρέχοντας ολιστική φροντίδα μέσω των μαιών/ευτών. Γι’αυτόν τον λόγο, θα έπρεπε αρχικά να συμφωνηθεί το γενικότερο πλαίσιο για το τι ορίζει ο νομοθέτης ως φυσικός τοκετός.Ο ΠΟΥ (2019) σε συνεργασία με άλλους φορείς όπως είναι η Διεθνής Ομοσπονδία Μαιών/ευτών, η UNICEF, η Διεθνής Ομοσπονδία Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, ο Διεθνής Οργανισμός Παιδιάτρων, κ.α. τονίζουν πως για τη βελτίωση των περιγεννητικών αποτελεσμάτων των μητέρων και των νεογνών τους χρειάζεται ένα κατάλληλο περιβάλλον το οποίο εκτιμά και σέβεται τις/ους μαίες/ευτές και εκτιμά και σέβεται τις γυναίκες. Στο σχέδιο νόμου με τίτλο “Δευτεροβάθμια περίθαλψη, ιατρική εκπαίδευση και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Υγείας” Μέρος Θ, τα άρθρα 36 και 37 είναι ελλιπή και ουσιαστικά ελλοχεύουν κινδύνους. Αναφορικά με το άρθρο 36 για την προαγωγή του φυσικού τοκετού δεν ορίζει τί είναι ένα Κέντρο Φυσικού Τοκετού, ποιός θα είναι ο κύριος επαγγελματίας υγείας για την παροχή φροντίδας στις γυναίκες που το επιλέγουν. Θα ήταν χρήσιμο να συμπεριλαμβάνεται ένα γλωσσάρι για να εξηγήσουν συγκεκριμένες ορολογίες και να περιγράφονται αναλυτικά τα πλαίσια και οι προδιαγραφες σχετικές με την λειτουργία των Κέντρων Φυσικού Τοκετού όπως ορίζονται από την Ευρωπαϊκή και άλλη διεθνή βιβλιογραφία. Όπως περιγράφεται στο παρόν έγγραφο, το τμήμα αυτό μοιάζει περισσότερο με μια κλασική Αίθουσα τοκετών ενός Ελληνικού μαιευτηρίου, αλλά μόνο για περιστατικά ‘χαμηλού’ κινδυνου, κατι το οποίο ΔΕΝ είναι Κεντρο Τοκετου.Θα ήταν λοιπόν σημαντικό να ορίσουμε τί είναι ένα κέντρο τοκετού (Birth Centre – BC ή Midwifery (- led) Unit – MLU) και όχι κέντρο φυσικού τοκετού, όπως περιγράφεται στο παρόν έγγραφο. Το Κέντρο Τοκετού (ΚΤ) σύμφωνα με παγκόσμιες βιβλιογραφίες διευθύνεται αυτόνομα από διευθύνουσα μαία και στελεχώνεται από μαίες (Newbury et al., 2018). Οδηγίες για τη λειτουργία του ΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων καταλληλότητας και των κλινικών πρωτοκόλλων, αναπτύσσονται σε συνεργασία μίας διεπιστημονικής ομάδας με επικεφαλή τη διευθύνουσα μαία (Newbury et al., 2018). Υπάρχουν δύο ειδών ΚΤ, τα “ανεξάρτητα” ΚΤ (Freestanding MLU) που είναι στην κοινότητα και εκτός νοσοκομείων και τα ΚΤ εντός των νοσοκομειακών μονάδων (Alongside MLU) που όμως είναι σε διαφορετικό χώρο από την Αίθουσα Τοκετών (ΑΤ) (Ιατρικοποιημένο μοντέλο φροντίδας ή Obstetric led Unit – OLU). Τα ΚΤ προάγουν το μαιοκεντρικό μοντέλο συνεχιζόμενης φροντίδας που παρέχει μαιευτική φροντίδα από την ίδια μαία ή ομάδα μαιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, της γέννησης και της λοχείας (ως την 6η εβδομάδα) με δυνατότητα παραπομπής σε εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα, όποτε χρίζεται απαραίτητο (Sandall et al., 2016). Το μοντέλο αυτό, περιλαμβάνει τον συντονισμό της παροχής μαιευτικής φροντίδας και τη δημιουργία της αμφίδρομης σχέσης στην πάροδο του χρόνου (Sandall et al. 2016). Πέρα από την ασάφεια της παρούσας διαβούλευσης για το τι είδους ΚΤ θα δημιουργηθεί, δεν υπάρχει ξεκάθαρη τοποθέτηση για το ποιοί θα ηγούνται της δημιουργίας και λειτουργίας ενος τετοιου ΚΤ. Τίθεται, λοιπον, το εύλογο ερώτημα σε ποιά Διοικητική Υπηρεσία θα ανήκουν οι εργαζόμενοι στο ΚΤ, ποιος Επαγγελματιας Υγείας (ΕΥ) θα είναι ο ‘φυσικος’ ‘ηγέτης’, πως θα πλαισιώνεται και διασφαλίζεται η ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας (auditing, quality assurance), και ποιος θα ειναι ο Κανονισμός Λειτουργίας ενος ΚΤ.Πραγματι, τα ΚΤ σε πολλές χώρες, λειτουργούν με δικά τους πρωτόκολλα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα ΚΤ δημιουργούν τα δικά τους πρωτόκολλα βασιζόμενοι στα εθνικά κλινικά πρωτόκολλα για την περιγεννητική φροντίδα για τις υγιείς γυναίκες και μωρά (NICE, 2017). Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες που έχουν ΚΤ (Hermus et al, 2015; AABC, 2017). Σύμφωνα με τον NICE (2017) τόσο στις πρωτοτόκες χαμηλού κινδύνου όσο και στις πολυτόκες γυναίκες, ο προγραμματισμένος τοκετός στο ΚΤ (εντός ή εκτός νοσοκομείου) είναι ιδιαίτερα κατάλληλος, καθώς το ποσοστό των παρεμβάσεων είναι χαμηλότερο και το νεογνικά αποτέλεσμα δεν διαφέρουν σε σύγκριση με τους προγραμματισμένους τοκετούς στην ΑΤ. Το 2020, το (διεθνές) Δίκτυο Κέντρων Τοκετού (Midwifery Unit Network) δημοσίευσε την 4η έκδοση των επίσημων προδιαγραφών για την οργάνωση και διοίκηση των ΚΤ, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε 4 γλώσσες κ έχουν χρησιμοποιηθεί από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Rocca-Ihenacho et al, 2018; Rayment et al, 2020).Το μαιοκεντρικό μοντέλο φροντίδας έχει πολλά πλεονεκτήματα για την γυναίκα και το νεογνό της. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, οι γυναίκες που επιλέγουν το ΚΤ και το μαιοκεντρικό μοντέλο φροντίδας έχουν λιγότερες παρεμβάσεις κατά τι διάρκεια του τοκετού τους (Sandall et al., 2016, Scarf et al., 2018, Nove et al, 2020). Τέτοιες παρεμβάσεις μπορεί να είναι η χρήση επισκληριδίου αναλγησίας, επισιοτομής, επεμβατικού τοκετού με εμβρυουλκό, η χρήση φαρμακευτικής αναλγησίας, ο πρόωρος τοκετός, καθως και η μείωση του κινδύνου για νεογνικό ή εμβρυϊκό θάνατο (πριν τις 24 εβδομάδες της κύησης).Επιπρόσθετα, με την υιοθέτηση του συγκεκριμένου μαιοκεντικού μοντέλου φροντίδας και τη σωστή λειτουργία των ΚΤ παρατηρείται μείωση του συνολικού αριθμού των καισαρικών τομών (Κτ) καθώς και των προγραμματισμένων Κτ που είναι αρκετά σημαντικό για την Ελλάδα καθώς τα ποσοστά καισαρικών τομών (Κτ) ξεπερνά το 50% (Υπουργείο Υγείας 2017). Οι γυναίκες που επέλεξαν να γεννήσουν σε ΚΤ δήλωσαν μεγαλύτερα ποσοστά ικανοποίησης από την εμπειρία του τοκετού τους και χαρακτήριζαν την φροντίδα τους πιο ολιστική (Hodnett et al., 2012, Iida et al., 2012, Overgaard et al., 2012, Bernitz et al., 2016). Σύμφωνα με τους Hitzert και συν (2016), οι γυναίκες που γέννησαν σε ΚΤ ένιωθαν οτι είχαν τον έλεγχο και και συμμετείχαν στη λήψη κοινών αποφάσεων κατά τη διάρκεια του τοκετού τους. Κάτι που βρήκαν και οι Overgaard και συν (2012). Το ΚΤ με το μαιοκεντρικό μοντέλο φροντίδας παρέχει στη γυναίκα ένα περιβάλλον που είναι πιο χαλαρό και ήρεμο σε σύγκριση με αυτό της ΑΤ, στο οποίο νιώθουν ότι τις φροντίζουν και τις εκτιμούν περισσότερο και οτι έχουν καλύτερη υποστήριξή για την ομαλή εξέλιξη του τοκετό τους (McCourt et al., 2014; Rayment et al., 2019).Όσον αφορά το νεογνό, ο προγραμματισμένος τοκετός στο ΚΤ δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στα ανεπιθύμητα περιγεννητικά αποτελέσματα σε σύγκριση με τον προγραμματισμένο τοκετό στην ΑΤ ή την προγραμματισμένη καισαρική τομή παρόλο που είναι χαμηλότερα (Brocklehurst et al 2011, Wiegerinck et al., 2015, Scarf et al., 2018). Επιπλέον, παρατηρούνται παρόμοια ποσοστά εισαγωγής στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνων (ΜΕΝΝ) ενώ σύμφωνα με τους Phillippi και συν (2018) για προγραμματισμένους τοκετούς στα ΚΤ παρατηρούνται μικρότερα ποσοστά μεταφοράς και εισαγωγών των νεογνών στη ΜΕΝΝ. Άλλο ένα πλεονέκτημα είναι τα μειωμένα ποσοστά πρόωρων τοκετών που παρατηρούνται όταν χρησιμοποιείται το μαικεντρικό μοντέλο συνεχιζόμενης φροντίδας (Sandall et al., 2016). Τέλος, καθώς οι επιπλοκές και οι παρεμβάσεις είναι λιγότερες στο ΚΤ, το περιβάλλον είναι πιο ήρεμο ευνοόντας όχι μόνο το δέσιμο μεταξύ της οικογένειας αλλά και της έναρξης της δέρμα με δέρμα επαφής μητέρας και νεογνού που έχουν καθοριστικό ρόλο τόσο στην έναρξη και εδραίωση του θηλασμου που έχει αρκετά πλεονεκτήματα για το νεογνό και τη μητέρα (Lau et al, 2018; Cadwell et al, 2018).Για να υπάρξει μια βιώσιμη λύση για την δημιουργία ΚΤ, πρέπει να ληφθεί υπ’όψην, αλλά και για να προστατευτεί η ευρύτερη Δημόσια Υγεία, πρέπει να προστεθεί πλαίσιο για την συνεχιζόμενη εκπαίδευση των μαιών στο φυσικό τοκετό. Αυτό το πλαίσιο ενδεικτικά μπορεί να περιλαμβάνει επιμορφωτικά κλινικά φροντιστήρια (τύπου ALSO, MOET, Prompt), διεπαγγελματικά προγραμματισμενα και μη προγραμματισμενα skills drills επειγόντων/ εκτάκτων περιστατικων, τακτικές συναντήσεις την μαιευτικής ομάδας και της διεπαγγελματικής ομάδας με σκοπό την συζήτηση περιστατικών.Ένα ακόμα βασικό θέμα είναι η δυνατότητα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τις μαίες/τες. Θα πρέπει να γίνει μια ανασκόπηση και διασταύρωση των φαρμακολογικών και φαρμακευτικών αναγκών στο πλαίσιο λειτουργίας ενός ΚΤ, και συμφωνα με τα Διεθνη προτυπα (ICM, 2018, Rocca-Ihenacho et al, 2018). Η Μαία/της του ΚΤ οφείλει να έχει το αυτονόητο, αλλα ξεκάθαρο, και συγκεκριμένο, εύρος συνταγογράφησης ως επαγγελματια υγείας με συγκεκριμένες και αναγνωρισμενες αρμοδιοτητες και υπευθυνοτητες. Το καθε ΚΤ θα πρεπει να εχει συγκεκριμενο ‘αρθρο’ στο Καταστατικο Λειτουργιας του, και οι μαιες/τες να εχουν ετήσια επανεκπαιδευση σχετικα με την συνταγογραφηση και ασφαλη ετοιμασια και χορηγηση φαρμακων. Ταυτόχρονα, πρέπει να υπάρξει άμεση επικοινωνία και συντονισμος και με τις Σχολές Μαιών/των και να συμπεριληφθεί στο προτεινόμενο νομοσχέδιο η αναγκαιότητα της εκπαιδευσης και πρακτικης φοιτητων Μαιευτικής (μαίες, μαιευτές) στα ΚΤ.Απαραίτητη είναι η ύπαρξη ενός εσωτερικού ελεγκτικού οργάνου (Κλινικη διαχείριση-Clinical Governance) οπου και θα διερευνά τυχόν περιπτώσεις όπου η έκβαση του τοκετού και της φροντίδας είχε αρνητικό αποτέλεσμα η εμπειρία για την οικογενεια. Σκόπος φυσικα ειναι να μελετηθει αν οι απαραίτητες διαδικασίες και τα πρωτόκολλα τηρηθηκαν σωστα (Rocca-Ihenacho et al, 2018; NHSE, 2022).Η παροχή μαιευτικής φροντίδας οφείλει να παρέχεται με σεβασμό στις επιθυμίες της γυναίκας (respectful maternity care) και να υπάρχει η δυνατότητα να συμμετέχει η ίδια στη λήψη αποφάσεων για τον τοκετό της με βάση τις επιθυμίες της. Η Miller και συν (2016) αναφέρουν πως η επιστημονικά τεκμηριωμένη μαιευτική φροντίδα εντός των δομών υγείας θα πρέπει να περιλαμβάνει φροντίδα που είναι ανθρώπινη και αξιοπρεπής και να παρέχεται με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών. Είναι πραγματικά ευχάριστη στιγμή για τον Μαιευτικό κλάδο της χώρας μας και εφοσον τηρηθούν σωστα οι παραπανω προυποθεσεις η έναρξη του πρώτου Κέντρου Τοκετου θα είναι η μέρα αλλαγής για τον κλάδο μας. Είναι, όντως μια ευκαιρια αναπτυξης του κλαδου, προαγωγης της φυσιολογιας του τοκετου, μειωσης καισαρικων τομων και μαιευτικης βιας και φυσικα προασπιση των προσωπικων δικαιωματων με σεβασμο στην γυναίκα και τις επιλογές της.