Αρχική Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030.Σχόλιο του χρήστη ΑμΚΕ Φαιναρέτη | 22 Φεβρουαρίου 2023, 10:16
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΑμΚΕ Φαιναρέτη' | 22 Φεβρουαρίου 2023, 10:16

    Αναγκαιότητα δημιουργίας Άξονα για την Περιγεννητική ψυχική υγεία ως βασικού πυλώνα πρόληψης ψυχικών διαταραχών για γονείς και παιδιά Η πρόληψη, έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία των περιγεννητικών ψυχικών διαταραχών αποτελούν αναγκαίες συνθήκες οικοδόμησης ενός ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εξαιτίας των σοβαρών μακροχρόνιων συνεπειών που αυτές επιφέρουν σε όλη την οικογένεια. Οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές (όπως η επιλόχεια κατάθλιψη), πλήττουν σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), 2 στις 10 γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη και μέχρι ένα έτος μετά τον τοκετό. Παράλληλα, σύγχρονες έρευνες επισημαίνουν ότι και 1 στους 10 άνδρες υποφέρει από κάποια ψυχική διαταραχή στην αρχή της πατρότητας. Αποτελώντας την πιο συχνή «επιπλοκή» της περιγεννητικής περιόδου, οι διαταραχές αυτές μπορούν να επιφέρουν σοβαρές συνέπειες, συμπεριλαμβανόμενων του κινδύνου για αυτοκτονία, των μαιευτικών επιπλοκών (αποβολές, πρόωρος τοκετός, λιποβαρή νεογνά), των δυσκολιών στη σχέση του ζευγαριού και της ενδοοικογενειακής βίας, των αυξημένων διαζυγίων. Επιπλέον, τα παιδιά των γονιών που πάσχουν από κάποια περιγεννητική ψυχική διαταραχή, έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν προβλήματα στο συναίσθημα, στην κοινωνικότητα, στη συμπεριφορά, καθώς και μαθησιακά προβλήματα κατά την ανάπτυξή τους, ενώ είναι ευάλωτα για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών στην ενήλικη ζωή τους, όπως φαίνεται από τη διεθνή βιβλιογραφία. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία διαπιστώνουμε την έλλειψη προγραμματικών στόχων και δράσεων που αφορούν την προαγωγή και υποστήριξη της ψυχικής υγείας των νέων γονέων και των οικογενειών τους, στην κύηση και τον πρώτο χρόνο της ζωής (στο εξής Περιγεννητική Περίοδος) παρόλο που η πρόληψη και η έγκαιρη αντιμετώπιση αναφέρεται στο κείμενο (σελ. 15) ως θεμέλιο της ψυχικής υγείας, που πρέπει να βρίσκεται εφεξής στο επίκεντρο των πολιτικών της δημόσιας υγείας και, παρόλο που το Εθνικό Σχέδιο συμπορεύεται με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (βλ. πιο κάτω Α.). Επιπλέον, και ενώ γίνεται αναφορά στη σελ. 71 στην αναγκαιότητα πρόληψης σε κρίσιμες επιθυμητές ομάδες («Πρόληψη ανάμεσα στις κρίσιμες επιθυμητές ομάδες π.χ. παιδιά και εφήβους στο σχολείο, υπάλληλοι στο χώρο εργασίας, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας συννοσηρά με παθολογικά προβλήματα, μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες, νέες μητέρες»), δεν υπάρχει διακριτά συμπερίληψη της κύησης, της περιγεννητικής περιόδου και των νέων πατέρων, οι οποίοι πλήττονται σε διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό από ψυχικές διαταραχές κατά την περιγεννητική περίοδο. Η περιγεννητική περίοδος, ως αρχή της ζωής για το παιδί και τους γονείς στον νέο τους απαιτητικό ρόλο, νοείται ως και η πλέον κατάλληλη περίοδος για την ανίχνευση ψυχικών προβλημάτων και ως το πιο πρόσφορο έδαφος για παρέμβαση σε όσους περιμένουν παιδί και σε νέους γονείς. Σε ποσοστό άνω του 75%, οι γυναίκες και οι άνδρες που πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή ή και εμφανίζουν κάποια ψυχική διαταραχή στην κύηση ή μετά τον τοκετό, παραμένουν χωρίς διάγνωση, επειδή δεν γίνονται αντιληπτά τα συμπτώματα ή η βαρύτητα αυτών από τις ίδιες τις πάσχουσες και τους πάσχοντες, τους οικείους τους, ακόμα και από τους επαγγελματίες υγείας με τους οποίους έρχονται σε επαφή ή επειδή οι ασθενείς δεν έχουν πρόσβαση στις κατάλληλες υπηρεσίες υγείας. Το κόστος των συνεπειών είναι τεράστιο, αν λάβουμε υπόψη τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, τις γυναικοκτονίες, βρεφοκτονίες και παιδοκτονίες, την εγκατάλειψη βρεφών και τις εξαιρετικά αυξημένες προσφυγές στις εισαγγελίες ανηλίκων, και τις αυτοκτονίες. Με βάση τα παραπάνω, θεωρούμε ως αδήριτη αναγκαιότητα την ενσωμάτωση της διάστασης της ψυχικής υγείας της αναπαραγωγικής και περιγεννητικής περιόδου στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία. Η πρότασή μας για ενσωμάτωση της διάστασης της περιγεννητικής ψυχικής υγείας και των σχετικών δράσεων, στους άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, συνάδει με τα εξής: Α. τις Κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την προώθηση πολιτικών έγκαιρης παρέμβασης στην περιγεννητική περίοδο για την πρόληψη της ψυχικής υγείας παιδιών και των γονιών τους Β. τα πορίσματα της Έκθεσης Πισσαρίδη, όπου γίνεται ρητή αναφορά στην ανάγκη δημόσιων επενδύσεων σε προγεννητικά προγράμματα και στη βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία, ως τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο επένδυσης για υγιέστερους ψυχικά και σωματικά πολίτες. Οι πολιτικές για τη φροντίδα και υποστήριξη της γονεϊκότητας είναι αποδεδειγμένα η καταλληλότερη απάντηση στο Δημογραφικό ζήτημα. Γ. τα πορίσματα σημαντικών ερευνών σε συνεργασία με το London School of Economics για τις οικονομικές επιπτώσεις των περιγεννητικών ψυχικών διαταραχών αν αυτές αφεθούν χωρίς παρέμβαση. Σύμφωνα με σχετική αναφορά, το κόστος της κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών και της ψύχωσης κατά την περιγεννητική περίοδο υπερβαίνει κατά πολύ το προβλεπόμενο κόστος για την πραγματοποίηση απαραίτητων αλλαγών ώστε να προσαρμοστεί το σύστημα υγείας (NHS εν προκειμένω) στις κατευθυντήριες οδηγίες για πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση. Οι γυναίκες με περιγεννητική κατάθλιψη χρησιμοποιούν περισσότερο τις υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας, για αρκετά χρόνια μετά τον τοκετό, χωρίς να υπολογίσουμε τους άντρες, πατέρες των παιδιών . Αντίστοιχες μελέτες εκτίμησης οικονομικού αντικτύπου έχουν δημοσιευτεί και για άλλα κράτη . Οι προτάσεις μας συνοψίζονται στα κάτωθι σημεία: 1. Συμπερίληψη της Περιγεννητικής Ψυχικής Υγείας, ως διακριτό πεδίο ενδιαφέροντος και τομέας προτεραιότητας στους άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ψυχική Υγεία. 2. Εθνικό πρόγραμμα ανίχνευσης (universal screening) των περιγεννητικών ψυχικών διαταραχών στις δημόσιες δομές υγείας, παράλληλα με τον προγεννητικό έλεγχο και στους δύο γονείς, εφόσον υπάρχουν. 3. Ανάπτυξη δομών προαγωγής της περιγεννητικής ψυχικής υγείας και στήριξης της γονεϊκότητας σε όλη την Ελλάδα. Δημιουργία Κέντρων Ημέρας για την Περιγεννητική Ψυχική Υγεία σε μεγάλα αστικά κέντρα ανά περιφέρεια. Παροχή υπηρεσιών μέσω τηλεδιάσκεψης σε όλες τις απομακρυσμένες περιοχές της επικράτειας. 4. Ίδρυση παρατηρητηρίου περιγεννητικών ψυχικών διαταραχών, με αντικείμενο την ψηφιακή καταγραφή των ψυχιατρικών διαγνώσεων και των νοσηλειών που λαμβάνουν χώρα στην περιγεννητική περίοδο για γυναίκες και άνδρες, καθώς και των επιπτώσεων αυτών (π.χ. βίας, βρεφοκτονιών, αυτοκτονιών, κλπ.), με ευρύτερο στόχο τη δικτύωση μεταξύ των υγειονομικών φορέων, την υποστήριξη στον σχεδιασμό πολιτικών ψυχικής υγείας και τέλος, την συνεχιζόμενη παρακολούθηση στις ευπαθείς οικογένειες. 5. Δημιουργία μονάδων μητέρας – βρέφους (mother-baby units) για τις ψυχικά πάσχουσες, σε νοσοκομεία ή/και μαιευτήρια σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές. ΑμΚΕ Φαιναρέτη Βιβλιογραφικές Αναφορές 1. WHO (2022) Guide for integration of perinatal mental health in maternal and child health services https://www.who.int/publications/i/item/97892400020986 2. Βλ. Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία (2020), σελ. 153, όπου προτείνεται «να καθιερωθεί ένα πρόγραμμα παιδικής μέριμνας και ανάπτυξης που να προσφέρει υπηρεσίες από το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μέχρι την έναρξη του δημοτικού σχολείου. Όλες οι υπηρεσίες θα παρέχονται δωρεάν και θα αφορούν υποστήριξη εγκυμοσύνης, ψυχικής υγείας, θηλασμό και κοινωνικό-διανοητική διέγερση του παιδιού https://government.gov.gr/wp-content/uploads/2020/11/growth_plan_2020-11-23_1021.pdf 3. Bauer, A. (2015). Estimating the costs of perinatal mental health problems. 4. Βλ. Bauer, A., Knapp, M., Matijasevich, A., Osório, A., & de Paula, C. S. (2022). The lifetime costs of perinatal depression and anxiety in Brazil. Journal of affective disorders, 319, 361-369, Bauer, A., Garman, E., Besada, D., Field, S., Knapp, M., & Honikman, S. (2022). Costs of common perinatal mental health problems in South Africa. Global Mental Health, 9, 429-438.