Αρχική Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2021-2030.Σχόλιο του χρήστη Ε.Π.Α.Ψ.Υ. | 23 Φεβρουαρίου 2023, 11:33
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ε.Π.Α.Ψ.Υ.' | 23 Φεβρουαρίου 2023, 11:33

    Στο Σχέδιο θίγονται σοβαρά ζητήματα σχετικά με το σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας της χώρας και γίνεται σχεδιασμός προς μία γενικά σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, παρατηρούνται ελλείψεις και αναγνωρίζονται ζητήματα που χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση και αξιολόγηση για να μπορέσουν να αναχθούν και παγιωθούν σε καλές πρακτικές. 1. Σχετικά με τη δευτεροβάθμια κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας Στο Σχέδιο δεν υπάρχει πρόβλεψη επάρκειας κοινοτικών δομών (κυρίως ΚΨΥ και ΚΜΨΥ). Παρατείνεται έτσι το ίδιο πρόβλημα ανισομέρειας και τελικά προβληματικής προοπτικής για την ανάπτυξη συστήματος κοινοτικής ψυχιατρικής που υπάρχει καθόλη τη διάρκεια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα. Υπάρχουν όμως σημαντικές ελλείψεις στη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας να καλυφθούν. Η ύπαρξη επαρκούς δευτεροβάθμιας κοινοτικής φροντίδας ψυχικής υγείας οδηγεί σε: • Αύξηση της ικανοποίησης των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, της ποιότητας ζωής και των ικανοποιημένων αναγκών (Thornicroft & Tansella, 2003) • Βελτίωση της τήρησης της θεραπείας (Conway, 1994; Killaspy, 2007). • Έγκαιρο εντοπισμό και θεραπεία υποτροπών (Conway, 1994; Killaspy, 2007). • Βελτίωση του συνεχούς της φροντίδας (Sytema et al., 1997). Υπάρχει ανάγκη για ένα μοντέλο κοινοτικών υπηρεσιών το οποίο θα: • Παρέχει θεραπεία και φροντίδα σε άτομα με σοβαρές ψυχικές νόσους • Παρέχει ή συντονίζει παρεμβάσεις ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης • Υποστηρίζει τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τις οικογένειές τους • Συντονίζει των μηχανισμό παραπομπών με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας • Εκπαιδεύει και επιβλέπει τους επαγγελματίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας • Συντονίζει ενδονοσοκομειακές δραστηριότητες, παρεχόμενες από επίσημες ψυχιατρικές υπηρεσίες ή από ομάδες σε γενικά νοσοκομεία (Saraceno, 2022) Προτείνουμε γι’ αυτό: Την εφαρμογή πιλοτικού σχεδιασμού ενός τέτοιου μοντέλου σε 3-4 ψυχιατρικούς τομείς της χώρας (αστικού, νησιωτικού, ορεινού τύπου), παρακολούθηση, αξιολόγηση και διάχυση των αποτελεσμάτων ως καλές πρακτικές. Πιλοτική λειτουργία ενός 24ωρου ΚΨΥ στην περιφέρεια το οποίο θα προσφέρει και κλίνες για βραχεία παραμονή. Επιπλέον, θεωρούμε απαραίτητη την εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής υγείας σε βραχείες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις σε συνεργασία με επιστημονικές εταιρείες των βασικών θεωρητικό-κλινικών ρευμάτων. 2. Σχετικά με την τομεοποίηση και το «θεραπευτικό συνεχές» Η ουσιαστική τομεοποίηση παραμένει απώτερος στόχος, εφόσον δεν διασφαλίζεται η επάρκεια υπηρεσιών. Παράλληλα, ο στόχος του «θεραπευτικού συνεχούς» μένει στο κενό και εναποτίθεται σε έναν Ηλεκτρονικό φάκελο και μόνο. Ωστόσο, το «θεραπευτικό συνεχές» δεν είναι μόνο ζήτημα παρακολούθησης του ιστορικού, αλλά «υιοθέτησης» του ασθενούς στο πλαίσιο ενός τομέα και από υπηρεσίες με case management, που θα έχουν τη δέσμευση για το συνεχές της φροντίδας του. 3. Σχετικά με την ολοκλήρωση της αποασυλοποίησης και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση Δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη προοπτική για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση. Θα περιορίζεται μόνο σε Ξενώνες και Οικοτροφεία; Ποια πρόβλεψη υπάρχει για να αντιμετωπίσουμε το «νέο-ιδρυματισμό»; Υπάρχει πλέον ο κίνδυνος δημιουργίας οικοτροφείων ασυλικού χαρακτήρα όπου θα διαμένουν άτομα για όλη τους τη ζωή. Πρέπει να δοθεί έμφαση σε δομές για διαφορετικά επίπεδα αναγκών: α) προστατευόμενα διαμερίσματα, β) τμήματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης- τα νοσηλευτικά, γ) πολιτική στέγασης σε συνδυασμό με ανοικτή αποκατάσταση (από Κέντρα Ημέρας) Ο στόχος του Recovery (Ανάκαμψη) αναφέρεται στο Σχέδιο με τρόπο ώστε να παραπέμπεται στο απώτερο μέλλον χωρίς να εισάγεται στην πρακτική των υπηρεσιών. 4. Σχετικά με το σχεδιασμό με βάση της ανάγκες Η Ταχεία Αξιολόγηση δεν παρέχει ασφαλή ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα άρα δεν έχει γίνει η επιβεβλημένη εκτίμηση αναγκών του πληθυσμού προκειμένου να σχεδιαστούν αντίστοιχες δράσεις. Πώς θα καλυφθεί το κενό σχεδιασμού με βάση τις ανάγκες αφού δεν λαμβάνεται καμία πρόβλεψη για την άμεση αντιμετώπισης της έλλειψης στοιχείων; 5. Σχετικά με τη διασφάλιση ποιότητας και την Κλινική Διακυβέρνηση Το σχέδιο για θεσμοθέτηση Κλινικής Διακυβέρνησης είναι θολό και κρατικο-κεντρικό. Για την πιστοποίηση ποιότητας μέσω Κλινικής Διακυβέρνησης απαιτείται ένα σύστημα εκπαίδευσης – καθοδήγησης – υποστήριξης. Το ίδιο και για την πιστοποίηση της συνεχιζόμενης κατάρτισης. Πρώτα υποστηρίζεις – εκπαιδεύεις και μετά ελέγχεις – αξιολογείς. Για αυτά χρειάζεται ένας ανεξάρτητος από το κράτος επιστημονικός φορέας. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από ανεξάρτητες αρχές (Επιτροπές/Παρατηρητήρια). Δεν είναι σαφές ποιος και πώς θα καθορίσει τα Εθνικά Πρότυπα Ποιότητας και Ασφάλειας των ψυχικά ασθενών και των εργαζομένων στην ψυχική υγεία. 6. Σχετικά με τις ακούσιες νοσηλείες Δεν δίνεται ουσιαστική λύση για τη μείωση των ακούσιων νοσηλειών. Η λύση πρέπει να είναι πολυεπίπεδη και να περιλαμβάνει: • την αύξηση κλινών σε ψυχιατρικές κλινικές ΓΝ • την επάρκεια κοινοτικών δομών • την παροχή case management και παρέμβασης στην κρίση από κοινοτικές δομές. Το μόνο σχετικό μέτρο του Σχεδίου είναι ΚΜ αστικού τύπου για follow up και παρέμβαση στην κρίση. 7. Σχετικά με τη διασφάλιση των δικαιωμάτων Πώς θα εξασφαλιστούν οι αξιοπρεπείς συνθήκες και τα δικαιώματα στη διαδικασία ακούσιας νοσηλείας; Τα σχετικά μέτρα (πρόγραμμα ψυχικής μέριμνας στα Πρωτοδικεία και φορείς του Ν. 2716/1999 υπό την εποπτεία διαχειριστικού κέντρου του ΕΚΑΒ) είναι ανεπαρκή. Είναι αμφίβολο αν θα λειτουργήσει οτιδήποτε από αυτά για τα δικαιώματα των ασθενών κατά την ακούσια νοσηλεία. Επιπλέον, είναι ασαφές το πώς θα συμμετέχουν τα ΝΠΙΔ στη διαδικασία της ακούσιας νοσηλεία. Προτείνουμε σχετικά: • Εξειδικευμένο και υπεύθυνο προσωπικό σε κάθε υπηρεσία που διεκπεραιώνει όλη τη διαδικασία μεταφοράς του ασθενούς (παράλληλα με εξειδικευμένο ΕΚΑΒ και εκπαιδευμένη Αστυνομία) • Εξειδικευμένο και υπεύθυνο προσωπικό για την τήρηση των κανόνων της νοσηλείας. Χρειάζονται είτε ειδικές υπηρεσίες είτε σώμα ειδικών επαγγελματιών ανά τομέα. Με ευθύνη για το συντονισμό και τη διεκπεραίωση όλης της διαδικασίας. Πρέπει να αναθεωρηθεί ο Νόμος επίσης στα εξής: • Ειδική διαδικασία και ειδικά δικαστικά σώματα για τις δίκες • Υποχρεωτική συνηγορία του κάθε ασθενούς με ευθύνη του κράτους • Αυστηρός προσδιορισμός κανόνων – διαδικασιών • Εισαγωγή της αναγκαστικής θεραπείας στην κοινότητα εναλλακτικά της νοσηλείας και περιορισμός της νοσηλείας στην επικινδυνότητα και μόνο • Συμμετοχή θεσμικής εκπροσώπησης ασθενών στην εποπτεία όλης της διαδικασίας. Τα «πρωτόκολλα καθήλωσης» είναι αναχρονισμός. Πρέπει να απαγορευτεί η καθήλωση και ο φυσικός περιορισμός. Χρειαζόμαστε δωμάτια απομόνωσης/συνεχούς παρακολούθησης σε ορισμένα τμήματα νοσηλείας. Πρέπει να είναι αυστηρή η τήρηση πρωτοκόλλων και στη φαρμακευτική καθήλωση/καταστολή. 8. Σχετικά με τη συνηγορία και την ενδυνάμωση Αναφέρονται οι Επιτροπές Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των ΛΥΨΥ ΚΑΙ Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, αλλά αυτές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη για ουσιαστική συμμετοχή και ευρείας συμμετοχής των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την πολυεπίπεδη συνηγορία. Προτείνουμε επίσης Παρατηρητήριο για προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη ψυχιατρική περίθαλψη, γραφείο συνηγορίας, συμμετοχή και μεθοδολογία ενδυνάμωσης ληπτών και οικογενειών, καθώς και υποχρεωτική συμμετοχή των ωφελούμενων στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Όσον αφορά την ενδυνάμωση των ωφελουμένων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, προτείνουμε δράσεις και στρατηγικές σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο που θα ενισχύσουν τα χαρακτηριστικά που οι ίδιοι έχουν αναδείξει, δηλαδή αυτοδυναμία,αξιοπρέπεια και σεβασμός ,δύναμη - δυνατότητα λήψης αποφάσεων,πρόσβαση σε πληροφορίες και πόρους, αίσθημα ανήκειν και προσφοράς σε μία ευρύτερη κοινότητα (Rogers et al., 1997) 9. Σχετικά με ζητήματα κοστολόγησης και προϋπολογισμού Καθώς από το προτεινόμενο Σχέδιο δεν προκύπτει αύξηση προϋπολογισμού για τους φορείς ΝΠΙΔ ούτε αναπροσαρμογή για τα πληθωριστικά μεγέθη (μάλλον ανακατανομή των ίδιων κονδυλίων), θα είχε νόημα ενδεχομένως να γίνουν συγκεκριμένες προτάσεις που να αφορούν την εμπειρία του φορέα μας. Συγκεκριμένα και όσον αφορά τους Ξενώνες, υπάρχει διαχρονικό ζήτημα σε σχέση με την άκαμπτη εφαρμογή του ΦΕΚ που προνοεί την αξιοποίηση έως 70% του προϋπολογισμού για μισθοδοσία: η αναπόφευκτη μισθολογική ωρίμανση του προσωπικού των δομών οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αδυναμία κάλυψης της μισθοδοσίας. Επιπλέον, χρειάζεται εξειδικευμένη κοστολόγηση για θεραπευτικούς ξενώνες ειδικού πληθυσμού (πχ εφήβων) έτσι ώστε να είναι βιώσιμοι και στελεχωμένοι με επιστημονικό προσωπικό. Προτάσεις εξομάλυνσης : • Ευελιξία στην εφαρμογή του ποσοστού του 70% για δομές με προσωπικό π.χ. άνω της 10ετίας, δηλ. πρόνοια για τις μισθολογικές ωριμάνσεις. • Επανεξέταση ύψους κοστολόγησης θέσεων σε Ξενώνες μεταβατικής λειτουργίας λόγω αυξημένου αριθμού θεραπευτικών πράξεων (πιο συχνή επανένταξη άρα λιγότερη επιβάρυνση μακροπρόθεσμα του κρατικού προϋπολογισμού).