Αρχική Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισηςΜΕΡΟΣ Α΄ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη Ψυχολόγοι ΨΝΑ Δαφνί | 16 Ιουλίου 2024, 07:17
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ψυχολόγοι ΨΝΑ Δαφνί' | 16 Ιουλίου 2024, 07:17

    ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ ΨΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ» Ως Ψυχολόγοι του ΨΝΑ κρίνουμε σκόπιμο να τοποθετηθούμε σχετικά με το σχέδιο νόμου που βρίσκεται σε διαβούλευση από την Παρασκευή 5/7/24 και φέρει τον τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης». Ο προβληματισμός μας αφορά τόσο το πνεύμα που διαπνέει το νομοσχέδιο, όσο και συγκεκριμένες ρυθμίσεις που περιγράφονται σε δύο βασικούς άξονες, την Ψυχική Υγεία και την Απεξάρτηση. Πιο αναλυτικά επισημαίνουμε σε ό,τι αφορά στην Ψυχική Υγεία: • Υπάρχει αναντιστοιχία των δηλωμένων σκοπών και αρχών με συγκεκριμένες ρυθμίσεις, με βασική την κατάργηση της διάρθρωσης σε τομείς και την αντικατάστασή τους με τα Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ., ήτοι με ολόκληρες υγειονομικές περιφέρειες. Ο στόχος της ολοκλήρωσης της αποασυλοποίησης, με προτεραιοποίηση της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, όπως και της μείωσης των αναμονών και των ακούσιων νοσηλειών (άρθρο 1), καθώς και οι αρχές της τομεοποίησης και της κοινοτικής ψυχιατρικής, της προτεραιότητας της πρωτοβάθμιας φροντίδας, της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης, της αποϊδρυματοποίησης, της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και κοινωνικής επανένταξης, της επαγγελματικής ένταξης, της συνέχειας της ψυχιατρικής φροντίδας (άρθρο 3) προϋποθέτουν τη διάρθρωση σε τομείς, διάταξη που καταργείται στο παρόν νομοσχέδιο (άρθρο 74). Επιπλέον, δεν προβλέπεται, ούτε γίνεται αναφορά σε ανάπτυξη μόνιμων τομεοποιημένων κοινοτικών υπηρεσιών, που αποτελούν το βασικό εργαλείο της κοινοτικής ψυχιατρικής και της συνέχειας στη φροντίδα και μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των ακούσιων νοσηλειών και πρόληψη της χρονιότητας και αναπηροποίησης. Απεναντίας αναφέρεται ότι στην περίπτωση έλλειψης επαρκών Μ.Ψ.Υ. εντός ενός Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ., επιμέρους Δομές Παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας δύνανται είτε να υπάγονται σε άλλο Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. από αυτό στο οποίο κατά τόπο ανήκουν, είτε να εξυπηρετούν τις ανάγκες περισσότερων του ενός Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ., χωρίς να διατυπώνεται η προαναφερόμενη ανάγκη ή η πρόθεση ανάπτυξης των υπηρεσιών που απουσιάζουν (άρθρο 4). • Επιπρόσθετα, η μνεία που γίνεται στο ζήτημα των ακούσιων νοσηλειών και την αυστηρή «τομεοποίησή» τους (παρότι οι τομείς καταργούνται) σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη αναφορά στον διασυνδεόμενο φορέα ΨΝΑ-Δρομοκαϊτειο και την εμπλοκή του στην κατανομή των ακούσιων νοσηλειών, αποκαλύπτει μια διαφαινόμενη λογική διαχωρισμού των περιστατικών (εκουσίως ή ακουσίως προσερχόμενοι) και δρομολόγησή τους προς συγκεκριμένους χώρους νοσηλείας. Τέτοιου τύπου διαχείριση και διαλογή περιστατικών εναντιώνεται στις αρχές της κοινοτικής ψυχιατρικής και δημιουργεί ασυλιακού τύπου δομές. • Έντονο προβληματισμό γεννά η διατύπωση σχετικά με τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (άρθρο 3), όπου γίνεται αναφορά στην Ψυχιατροδικαστική με έμφαση στον σωφρονισμό των εφήβων. Θεωρούμε πως αυτή η διατύπωση είναι αντιεπιστημονική καθώς οι θεραπευτικές παρεμβάσεις δε νοείται να περιγράφονται με όρους που αρμόζουν σε ποινικές διαδικασίες. Εξίσου, μας προβληματίζει η αναφερόμενη δυνατότητα ίδρυσης Μονάδων Ψυχικής Υγείας «ειδικής μορφής» για τη «θεραπευτική» αντιμετώπιση αποκλινουσών συμπεριφορών (εφήβων και ενηλίκων) από φορείς του δημοσίου τομέα αλλά και από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (άρθρο 16). Κρίνουμε απαραίτητο να υπογραμμίσουμε τον κίνδυνο μετατόπισης των παρεμβάσεων από το πεδίο της θεραπείας προς το πεδίο της καταστολής, ρόλος που έχει αποδοθεί επανειλημμένως στο παρελθόν στους ψυχιατρικούς θεσμούς. • Σε ό,τι αφορά στον στόχο της διατήρησης της συνέχειας της ψυχιατρικής φροντίδας (άρθρο 3), φαίνεται αυτή να γίνεται αντιληπτή μόνο ως διοικητική διαδικασία που διασφαλίζεται μέσω του πληροφοριακού συστήματος. Κρίνεται όμως ότι η θεραπευτική συνέχεια τίθεται στην πραγματικότητα σε επισφάλεια λόγω της ιδιαίτερης ευελιξίας που περιγράφεται στις μετακινήσεις προσωπικού (θεραπευτών) εντός του Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. ή και ανάμεσα σε δύο Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες άλλων Μ.Ψ.Υ.. Τέτοιου τύπου μετακινήσεις γίνονται πλέον εφικτές με απόφαση του Διοικητή (ή των Διοικητών), χωρίς τη γνώμη των Υπηρεσιακών Συμβουλίων, ενώ δεν αναφέρεται η πρόθεση της μόνιμης κάλυψης των κενών οργανικών θέσεων. Η άσκηση θεραπευτικού έργου προϋποθέτει μια ελάχιστη σταθερότητα στη θεραπευτική σχέση, καθώς δεν πρόκειται για «εφάπαξ» παραγωγή αυτοτελούς έργου, όπως πιθανά συμβαίνει σε άλλου τύπου εργασίες. Η υποστελέχωση των υπηρεσιών δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ευκαιριακές μετακινήσεις που καταστρατηγούν τη θεραπευτική συνέχεια. • Η δομή του δικτύου υπηρεσιών περιγράφει ένα περίπλοκο γραφειοκρατικό μηχανισμό, όπου ανατίθενται αυξημένες αρμοδιότητες στον Διοικητή και τον Υποδιοικητή που είναι αρμόδιος για θέματα ψυχικής υγείας, ενώ δίνεται η δυνατότητα ανάθεσης επιπλέον αρμοδιοτήτων -χωρίς περιορισμό- με απόφαση Υπουργού και Διοικητή. Δίνεται η δυνατότητα λήψης αποφάσεων και κατεύθυνσης κονδυλίων για ανάπτυξη προγραμμάτων από Ν.Π.Ι.Δ. χωρίς προαπαιτούμενη συνεργασία με άλλα όργανα, ενώ ταυτόχρονα οι Τομεακές Επιτροπές καταργούνται. • Κρίνεται οργανωτικά προβληματική η στελέχωση των κλινικών των γενικών και πανεπιστημιακών νοσοκομείων με μικτής προέλευσης προσωπικό. • Εν κατακλείδι, υπογραμμίζουμε ότι η ίδια η κατάργηση των οργανισμών των δύο μεγάλων ψυχιατρείων (Ψ.Ν.Α. και Ψ.Ν.Θ.) δεν επαρκεί για να μιλάμε για ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Θα σηματοδοτούσε πράγματι την επίτευξη αυτού του στόχου, στον βαθμό μόνο που θα είχε προηγηθεί εκείνη η ανάπτυξη κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας -τόσο σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας όσο και σε επίπεδο πλήρως ανεπτυγμένων κοινοτικών δομών- που θα είχε επιφέρει μείωση των εισαγωγών και δη των ακούσιων και θα είχε ως εκ τούτου καταστήσει την ύπαρξή του μη απαραίτητη. Καθώς όμως κάτι τέτοιο δεν υφίσταται και ο αριθμός των νοσηλειών βαίνει επιδεινούμενος, η κατάργηση των οργανισμών των δύο ειδικών νοσοκομείων, όχι μόνο δεν έρχεται να ολοκληρώσει μια μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά κινείται ξεκάθαρα προς τη λάθος κατεύθυνση. Όσον αφορά στον δεύτερο άξονα, αυτόν των Υπηρεσιών Απεξάρτησης, υπογραμμίζουμε: • Στον Οργανισμό που συστήνεται (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης & Αντιμετώπισης των Εξαρτήσεων - Ε.Ο.Π.Α.Ε.) συγχωνεύονται σε ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου -μετά την κατάργησή τους- το ΚΕΘΕΑ, ο ΟΚΑΝΑ και όλα τα δημόσια προγράμματα απεξάρτησης που πλέον αποσπώνται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας: η Μονάδα Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ (Ψ.Ν.Α.), η Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ (Ψ.Ν.Α.), το Πρόγραμμα «Αργώ» (Ψ.Ν.Θ.), το Τμήμα «Ιανός» (Ψ.Ν.Θ.), η Μονάδα Απεξάρτησης από Αλκοόλ, Φάρμακα και Τυχερά Παιχνίδια (Ψ.Ν.Θ.), η Μονάδα Απεξάρτησης «Διάπλους» (Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας) και το «Πολυδύναμο Κέντρο αντιμετώπισης της κρίσης των χρηστών Ναρκωτικών και Αλκοολισμού» (Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων). • Ως εκ τούτου οι Δημόσιες Υπηρεσίες Απεξάρτησης χάνουν τον δημόσιο χαρακτήρα του με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Παύει έτσι και η άμεση διασύνδεση που μέχρι τώρα υπάρχει μεταξύ των προγραμμάτων απεξάρτησης και των νοσοκομείων και η οποία διευκόλυνε σημαντικά στην αντιμετώπιση των καταστάσεων συννοσηρότητας που τα εξαρτημένα από ουσίες άτομα αντιμετωπίζουν. • Ο νέος Οργανισμός θα αναπτύξει μια δική του δυναμική αλληλοεπικάλυψης, με κίνδυνο τα Θεραπευτικά Προγράμματα που σήμερα λειτουργούν να ομογενοποιηθούν στο πλαίσιο της κυρίαρχης λογικής της μείωσης της βλάβης, καταργώντας ή υποβαθμίζοντας ουσιαστικά τα «στεγνά» προγράμματα και προωθώντας την υποκατάσταση. Η συγχώνευση αυτή θα αλλοιώσει τη φυσιογνωμία και την ταυτότητα των θεραπευτικών προγραμμάτων και θα καταργήσει τον θεραπευτικό πλουραλισμό ο οποίος προσφέρει στα άτομα τη δυνατότητα επιλογής της καταλληλότερης θεραπείας για τα ίδια, πράγμα που και βιβλιογραφικά αποδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για θετική έκβαση της θεραπείας. • Εξίσου επισφαλής κρίνεται η διαδικασία μετάβασης των εργαζόμενων των δημοσίων προγραμμάτων στον Ε.Ο.Π.Α.Ε.: οι εργαζόμενοι καλούνται να επιλέξουν αν θα παραμείνουν στις θέσεις τους υπογράφοντας νέα σύμβαση με ένα Ν.Π.Ι.Δ. (ενώ μέχρι τώρα έχουν σχέση εργασίας με Ν.Π.Δ.Δ.) ή αν επιθυμούν να διατηρήσουν την υπάρχουσα σχέση εργασίας αλλά να απομακρυνθούν από το μετασχηματιζόμενο πλαίσιο εργασίας, με ασαφή σε αυτή την περίπτωση την προοπτική πλαισίου απασχόλησής τους. Με αυτόν τον τρόπο παραμένει ασαφές το πώς θα καλυφθούν οι υπηρεσιακές ανάγκες του μετασχηματιζόμενου πλαισίου σε περίπτωση που η πλειοψηφία των εργαζομένων αρνηθούν τη μεταφορά της θέσης τους στον νέο φορέα, ενώ οι εργαζόμενοι καλούνται να αποφασίσουν για τον εργασιακό τους βίο χωρίς να γνωρίζουν βασικές παραμέτρους των επιλογών τους. Δημιουργείται επομένως καθεστώς επισφάλειας τόσο για τους εργαζόμενους, καθώς απειλείται ο οικογενειακός και οικονομικός προγραμματισμός τους, όσο και για τα θεραπευτικά προγράμματα και τις ανάγκες των θεραπευόμενων των προγραμμάτων. Συμπερασματικά, ως λειτουργοί ψυχικής υγείας με πολύχρονη εκπαίδευση και εμπειρία σε θέματα ψυχικής υγείας και απεξάρτησης, αλλά και στους διοικητικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στις θεραπευτικές διαδικασίες, κρίνουμε ότι το νομοσχέδιο που παραπλανητικά φέρει τον τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης» είναι προβληματικό και όχι μόνο δε διορθώνει τα χρόνια προβλήματα που επισημαίνονται από επαγγελματίες και λήπτες των υπηρεσιών, αλλά απεναντίας θα επιφέρει περαιτέρω διάλυση και υποβάθμιση των υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, συντασσόμενοι με πλήθος επιστημονικών οργανώσεων και συλλόγους εργαζομένων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας, ζητούμε την απόσυρσή του. Εκ μέρους των Ψυχολόγων του ΨΝΑ Η Επιτροπή Ψυχολόγων