Αρχική Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισηςΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Άρθρο 4 Σύσταση Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής ΥγείαςΣχόλιο του χρήστη ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ | 17 Ιουλίου 2024, 09:11
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ' | 17 Ιουλίου 2024, 09:11

    ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ Με το σχέδιο νόμου συνιστάται Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), το οποίο σχεδιάζεται να λειτουργεί στις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών (Δ.Υ.Πε.) και να διαρθρώνεται σε Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), χωρίς όμως πρόβλεψη Διοίκησης σε Εθνικό Επίπεδο, που θα αποτρέπει ενδεχομένως διαφοροποιήσεις ανά ΔΥΠΕ και τον ενδεχόμενο κίνδυνο έλλειψης συντονισμού από αυτή τη συνθήκη. Τον παραπάνω προβληματισμό ενισχύει η παντελής έλλειψη αναφοράς στην Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας που έχει έναν καθοριστικό ρόλο στην παρακολούθηση και τον συντονισμό των δράσεων της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Η υποκατάσταση των Τομέων Ψυχικής Υγείας από τα ΠεΔΥΨΥ διακινδυνεύει τη θεμελιώδη αρχή της τομεοποίησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τη λειτουργία ενός απαρτιωμένου δικτύου υπηρεσιών, με συγκεκριμένη γεωγραφική και πληθυσμιακή αναφορά, με ευχέρεια στον προσδιορισμό των αναγκών και με τελικό στόχο την επίτευξη του συνεχούς της φροντίδας των ψυχικά ασθενών στο πλαίσιο της κοινότητας. Η αλλαγή αυτή επιφέρει έως και πενταπλασιασμό του πληθυσμού ανά νέο τομέα ψυχικής υγείας με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τους πληθυσμιακά εστιασμένους στόχους της λειτουργίας του Τομέα. Στο σημείο εδώ πρέπει να παρατηρηθεί ότι στα σημαντικά άρθρα 4 και 5 του νομοσχεδίου απουσιάζει – προφανώς εκ παραδρομής- η εμφατική και μεγάλου συμβολισμού αναφορά ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ο επακριβής προσδιορισμός της δωρεάν παροχής υπηρεσιών. Στη συνέχεια όμως το σχέδιο νόμου και παρά τον αναφερόμενο σκοπό του να τοποθετήσει τα άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ψυχική τους υγεία για πρώτη φορά, στο επίκεντρο του Ε.Σ.Υ., δημιουργεί ένα πολυδαίδαλο σύστημα εξ ολοκλήρου ιατροκεντρικών, διοικητικών και γραφειοκρατικών υπηρεσιών, το οποίο εντέλει όλο διοικείται από ένα πρόσωπο, έναν εκ των Υποδιοικητών κάθε Υ.Πε., στον οποίο εκχωρεί έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό και σημαντικού περιεχομένου αρμοδιοτήτων. Η τομεοποίηση φαίνεται να καταργείται. A priori εγείρονται ζητήματα αποτελεσματικότητας και εν τέλει ουσιαστικής εφαρμογής του φιλόδοξου εγχειρήματος, καθώς ο εκάστοτε Υποδιοικητής κάθε Υ.Πε, ανεξαρτήτως σχετικής με τον τομέα ψυχικής υγείας ειδικότητας ή και συναφούς εμπειρίας, αναλαμβάνει τον προγραμματισμό, τον συντονισμό, την εποπτεία και τον έλεγχο της λειτουργίας όλων των δομών και φορέων παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Δικτύου του. Η ιατροκεντρική προσέγγιση του σχεδίου νόμου οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι έχει περιοριστεί με την συμμετοχή των άλλων ειδικοτήτων (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, νοσηλευτών) που εξασφαλίζουν εν τοις πράγμασι την εφαρμογή της φιλοσοφίας της κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής και προσδίδουν διεπιστημονικό χαρακτήρας της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, όμως υποεκπροσωπούνται οι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειες γιατί έχουμε ερωτηματικά αν είναι εφικτό να εκπροσωπούνται από ένα μέλος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος που θεωρούμε ότι δεν έχει ικανοποιητική συμμετοχή ληπτών υπηρεσιών ψυχικής Υγείας. Πιο εστιασμένα, για τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του άρθρου 11 του ν. 2716/1999 και την σκοπούμενη τροποποίηση (άρθρο 19) που αφορά στις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Ψυχικής Υγείας, παρατηρούμε ότι το σχέδιο νόμου, χωρίς καμία προηγούμενη διαβούλευση, αλλάζει εκ νέου και εκ βάθρων το θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των ΜΨΥ, παραπέμπει δε για όλα τα σημαντικά ζητήματα στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης. Στο ίδιο άρθρο, το άρθρο 19, ως λόγος ανάκλησης άδειας ορίζεται μεταξύ άλλων η «αμέλεια εφαρμογής των δεσμευτικών για όλους αποφάσεων της οικείας Διεύθυνσης Ιατρών, για τη θεραπευτική πορεία του ασθενούς», χωρίς να καθίσταται σαφές από το σύνολο του νομοσχεδίου, τι θα αφορούν οι εν λόγω αποφάσεις και σε τι πλαίσιο θα δημιουργούν δέσμευση για την ατομική θεραπεία ασθενών, υποβαθμίζοντας ενδεχομένως τον ρόλο της Πολυκλαδικής Θεραπευτικής Ομάδας των ΜΨΥ. Το σχέδιο νόμου προβλέπει (άρθρο 20) τη σύσταση Μητρώου Μονάδων Ψυχικής Υγείας των ΝΠΙΔ, εντοπίζουμε όμως ένα σημαντικό έλλειμμα: δεν ελέγχετε αφενός σε κανένα σημείο η συμβατότητα του καταστατικού των ΝΠΙΔ με τους στόχους της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και αφετέρου η επιστημονική επάρκεια του με τριετή τουλάχιστον λειτουργία. Επιπλέον προϋπόθεση ορίζεται η ασφάλιση αστικής ευθύνης έναντι τρίτων του ΝΠΙΔ και του επιστημονικού προσωπικού του για τις παρεχόμενες από μέρους τους υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Το θέμα απαιτεί σοβαρή διερεύνηση, καθώς ενώ είναι γνωστό ότι η ασφάλιση αυτή από πλευράς κόστους είναι ιδιαίτερα ψηλή έως και απαγορευτική, άγνωστο είναι κατά πόσο πρόθυμες θα είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες να αναλάβουν τον εν λόγω ασφαλιστικό κίνδυνο. Πέρα από τα παραπάνω, παρότι οι Εποπτευόμενοι Φορείς Παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Ιδιωτικού Δικαίου Κερδοσκοπικού και μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα του Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ. στο άρθρο 15 κατηγοριοποιούνται σε 4 κατηγορίες (βλ. σημ. α-δ), μόνο για την περ. β’ δηλ. για τους τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ) που ιδρύουν και λειτουργούν Μονάδες Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.), σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 2716/1999 (Α΄ 96), ορίζεται συγκεκριμένο σύστημα εποπτείας μέσω της δημιουργίας ειδικού Μητρώου, της δυνατότητας ανάκλησης αδειών λειτουργίας, της υποχρέωσης τήρησης δεδομένων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης και στο ενιαίο σύστημα ενδοεπιχειρησιακού σχεδιασμού (ERP) των εποπτευομένων ΝΠΙΔ, του διοικητικού, οικονομικού και διαχειριστικού τους ελέγχου από τον αρμόδιο για θέματα ψυχικής υγείας Υποδιοικητή της οικείας Υ.Πε., δημιουργώντας έτσι μια άνιση δημιουργία υποχρεώσεων για τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του αρ. 11 του ν. 2716/1999, χωρίς να προβλέπεται ταυτόχρονα κάποιο πλαίσιο μεγαλύτερων αρμοδιοτήτων ή δικαιωμάτων τους, ώστε να δικαιολογείται η συγκεκριμένη επιβαρυντική διακριτική μεταχείριση σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες εποπτευόμενων φορέων. Επισημαίνουμε ότι τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα λειτουργούν κοινοτικές ΜΨΥ υπό τη αδειοδότηση, τον έλεγχο και τη χρηματοδότηση της πολιτείας, με βάση τον εθνικό σχεδιασμό για το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας. Υπό την έννοια αυτή, αποτελούν κρίκους του συστήματος ψυχικής υγείας και παρέχουν ως εκ τούτου δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Όσον αφορά δε στην σκοπούμενη με το σχέδιο νόμου (άρθρο 21) πλήρη αλλαγή της χρηματοδότησης των ΜΨΥ που λειτουργούν από ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, χωρίς καμία προηγούμενη μελέτη και διαβούλευση, θα πρέπει να δηλώσουμε ότι την θεωρούμε εξόχως προβληματική, καθώς πέρα από αόριστη και τελούσα σε αντίθεση με το άρθρο 13 του ν. 2716/1999, θέτει αμέσως σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και τη συνέχιση της λειτουργίας των κοινοτικών ΜΨΥ, αφού λείπει παντελώς το θεσμικό και διαχειριστικό πλαίσιο για μια τέτοια χρηματοδότηση, μέσω «αποζημίωσης» και το χρονοδιάγραμμα είναι ιδιαίτερα στενό. Επιπλέον, διερωτόμαστε πώς θα «αποζημιώνεται» η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας προς τους ανασφάλιστους ωφελούμενούς μας που, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, είναι πολλοί; Είναι ζωτικής σημασίας, εφόσον οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.) του Ιδιωτικού Τομέα θα αποζημιώνονται εξ’ ολοκλήρου από ασφαλιστικούς οργανισμούς ή από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), να διασφαλιστεί ότι το ύψος του νοσηλίου ή της σταθερής αμοιβής ή κατά πράξη αμοιβής, θα διαφοροποιείται σε ότι αφορά τις ΜΨΥ ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα βάσει των αποφάσεων κοστολόγησης επικαιροποιημένων που θα προβλέπουν κατ’ ελάχιστον το ποσό που προκύπτει σήμερα από το άθροισμα του κόστους από όσα δεσμευτικά προβλέπονται αυτή τη στιγμή για τη λειτουργία των μονάδων ψυχικής υγείας με βάση τις κανονιστικές διατάξεις των αποφάσεων για τις εγκαταστάσεις, το προσωπικό, τις δράσεις και τα αντίστοιχα λειτουργικά έξοδα, όπως δηλαδή είχε υπολογιστή το κόστος ανά ωφελούμενο και τύπο μονάδα στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις που ίσχυαν και δεν θα ακολουθήσει τις διατάξεις του ΕΟΠΥΥ που αφορούν το κόστος νοσηλίου για τα Μη Επιδοτούμενα από το Κράτος Ιδιωτικά ιδρύματα, που παρέχουν άλλου τύπου υπηρεσίες και με άλλο πλαίσιο. Αναγκαία είναι στο πλαίσιο αυτό η σύσταση μιας ομάδας έργου και διαβούλευσης με την συμμετοχή 2 τουλάχιστον εκπροσώπων της Ομοσπονδίας Αργώ. Η ανωτέρω δέσμευση, η οποία θα πρέπει ρητά να αναφέρεται στο νόμο, αποτελεί μείζον ζήτημα και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση παροχής ποιοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και βιωσιμότητας των Μ.Ψ.Υ. βάσει των πραγματικών αναγκών, ειδικά για τις κινητές μονάδες, τις μονάδες για παιδιά και για εφήβους και τις νέου τύπου μονάδες που ιδρύθηκαν το 2022-2023. Στην έννοια του ημερησίου νοσηλίου /αποζημίωσης θα πρέπει να περιλαμβάνεται κατ’ ελάχιστο η περίθαλψη, η ψυχολογική υποστήριξη, όλο το πρόγραμμα πράξεων θεραπείας και υποστήριξης των ωφελούμενων, οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, η δημιουργική απασχόληση, η ψυχαγωγία, η άθληση, η ιατρική παρακολούθηση, ο χρόνος υλοποίησης των διεπιστημονικών ομάδων, των εποπτειών, η υλοποίηση διοικητικού έργου θεραπευτών που αφορά στους ωφελούμενους, ο χρόνος μετακίνησης των μελών των Κινητών Μονάδων προς και από τους τόπους διεξαγωγής των κλιμακίων, η αγωγή της κοινότητας, οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κ.ο.κ ασφαλισμένων και ανασφάλιστων ωφελούμενων των κοινοτικών μονάδων όσο και πέρα αυτών η διαμονή, η διατροφή και η νοσηλευτική φροντίδα των ενοίκων των στεγαστικών δομών. Τέλος θα πρέπει να συμπεριληφθεί εξουσιοδοτική διάταξη για έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης από τον Υπουργό Υγείας και τον Υπουργό Οικονομικών καθώς και να προβλεφθεί ένα διάστημα πιλοτικής εφαρμογής με εγγυήσεις για την βιωσιμότητα των μονάδων από τον τακτικό προϋπολογισμό σε περίπτωση αστοχιών. Επίσης πρέπει να οριστεί η ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής της διάταξης τουλάχιστον την 1/1/2026 γιατί θα απαιτηθεί χρόνος για συστηματική μελέτη και διαβούλευση. Παραμένουμε επιφυλακτικοί και μας δημιουργούνται ερωτήματα και επιφυλάξεις για τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα του Πληροφοριακού Συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης και θεραπευτικής διαχείρισης καθώς όλα τα κρίσιμα ζητήματα παραπέμπονται και πάλι στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης και σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε εφικτή την αυτοματοποιημένη πλοήγηση – διαχείριση της θεραπείας των ασθενών που πρέπει να είναι προσωποκεντρική, ολιστική και εξατομικευμένη με την απαιτούμενη συναίνεση του ίδιου του ασθενή.