1. Η εύρυθμη λειτουργία των ΧΕΧ διασφαλίζεται με την τήρηση του Μητρώου Καταγραφής των Ληπτών Υπηρεσιών του. Σκοπός του μητρώου είναι:
Α. Η καταγραφή των στοιχείων των ληπτών/ριών των παρεχόμενων υπηρεσιών, η οποία διασφαλίζει, μεταξύ άλλων, το συνεχές της φροντίδας.
Β. Η εκτίμηση του πληθυσμού στον οποίο παρέχει υπηρεσίες ο ΧΕΧ και των χαρακτηριστικών αυτού του πληθυσμού, ώστε να είναι σε θέση ο φορέας που λειτουργεί τον ΧΕΧ και το Υπουργείο Υγείας να αξιολογεί τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Γ. Η στατιστική επεξεργασία και ερευνητική αξιοποίηση αυτών των στοιχείων, αφού ανωνυμοποιηθούν, ώστε να προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα των ληπτών/ληπτριών της υπηρεσίας.
2. Κάθε φορέας του άρθρου 51 του ν. 4139/2013 που αναπτύσσει τον ΧΕΧ τηρεί ενιαίο μητρώο για τους Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης που λειτουργεί.
3. Κατά την πρώτη επαφή του/της λήπτη/τριας υπηρεσιών με τον ΧΕΧ, δηλώνονται και καταχωρίζονται προσωπικά (αναγνωριστικά) στοιχεία του/της με αυτοαναφορά. Η καταχώριση γίνεται με τη συναίνεση του/της λήπτη/λήπτριας, αφού ο/η τελευταίος/α ενημερωθεί πλήρως και λεπτομερώς για τους σκοπούς λειτουργίας του Μητρώου, τα πρόσωπα που έχουν ή δύνανται να έχουν πρόσβαση σε αυτό και τα στοιχεία που καταχωρίζονται σε αυτό. Κατά τις επόμενες επισκέψεις επικαιροποιείται η καταχώριση του/της λήπτη/ριας στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών, εφόσον τα στοιχεία αυτά επαληθεύονται μέσω ταυτοποιητικών νόμιμων εγγράφων.
4. Συγκεκριμένα στο Μητρώο καταχωρίζονται:
Α. Το όνομα του/της λήπτη/ριας των υπηρεσιών.
Β. Η ημερομηνία γέννησής του/της.
Γ. Το φύλο του/της λήπτη/ριας των υπηρεσιών.
Δ. Όνομα μητέρας και πατέρα του/της λήπτη/ριας των υπηρεσιών.
Ε. Το είδος της ουσίας κύριας χρήσης.
ΣΤ. Ο τρόπος κύριας χρήσης.
Ζ. Οι υπηρεσίες που παρασχέθηκαν στον/στην λήπτη/ρια των υπηρεσιών.
Η. Διεύθυνση και λοιπά στοιχεία επικοινωνίας.
5. Το Μητρώο συμπληρώνει και επιμελείται η διεπιστημονική ομάδα του ΧΕΧ και το διοικητικό προσωπικό του ΧΕΧ και μόνο τα παραπάνω πρόσωπα έχουν πρόσβαση σε αυτό. Το προσωπικό των ΧΕΧ του ίδιου Φορέα συνεργάζεται και επεξεργάζεται το ενιαίο Μητρώο του φορέα προκειμένου να αποφεύγονται οι διπλές εγγραφές ληπτών/ριών στο Μητρώο.
6. Η πρόσβαση στο Μητρώο, η εξαγωγή δεδομένων, η επεξεργασία του, η πρόσβαση στα δεδομένα συγκεκριμένου/ης λήπτη/ριας και σε τρίτα, πλην της διεπιστημονικής ομάδας του ΧΕΧ, πρόσωπα ή φορείς επιτρέπεται μόνο ύστερα από άδεια του υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ/Data Protection Officer – DPO) του φορέα που λειτουργεί τον ΧΕΧ και μόνο στις ακόλουθες περιτπώσεις:
Α. Ύστερα από αίτημα λήπτη/ριας υπηρεσιών και για τη βεβαίωση της λήψης υπηρεσιών από τον ΧΕΧ. Στην περίπτωση αυτή παρέχεται πρόσβαση αποκλειστικά στον/ην αιτούντα/ούσα και αποκλειστικά στα στοιχεία του μητρώου που αφορούν στον/ην αιτούντα/ούσα λήπτη/ρια.
Β. Σε ερευνητικούς φορείς, ινστιτούτα τεκμηρίωσης, ανεξάρτητους/ες ερευνητές/ριες, δημόσιες αρχές, με σκοπό την έρευνα, την αξιολόγηση του ΧΕΧ, καθώς και την ποιοτική και ποσοτική μελέτη και ανάλυση των υπηρεσιών που παρέχονται από τον ΧΕΧ και μόνο ύστερα από την ανωνυμοποίηση των προσωπικών στοιχείων των ληπτών/ριων των υπηρεσιών, των πληροφοριών δηλαδή που θα καθιστούσαν δυνατή την ταυτοποίησή τους σε τρίτους.
Γ. Στο θεραπευτικό προσωπικό των δομών με τις οποίες διασυνδέεται ο ΧΕΧ, με αποκλειστικό σκοπό τη διασφάλιση του συνεχούς της φροντίδας και αναλογικά προς τον σκοπό αυτό. Στην περίπτωση αυτή το θεραπευτικό προσωπικό αποκτά πρόσβαση αποκλειστικά σε στοιχεία που αφορούν συγκεκριμένους/ες λήπτες/ριες της υπηρεσίας και όχι στο σύνολο του Μητρώου.
7. Στις παραπάνω περιπτώσεις η επεξεργασία των δεδομένων που καταχωρίζονται στο Μητρώο οφείλει να είναι ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο στόχο, να σέβεται την ουσία του δικαιώματος στην προστασία των δεδομένων και να προβλέπει κατάλληλα και συγκεκριμένα μέσα για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των συμφερόντων του υποκειμένου των δεδομένων. Τα πρόσωπα που είναι εξουσιοδοτημένα να επεξεργάζονται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που περιέχονται στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών δεσμεύονται από τη τήρηση του απορρήτου και της εμπιστευτικότητας σχετικά με την εκτέλεση των καθηκόντων τους και σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας που περιλαμβάνεται στον κανονισμό λειτουργίας του ΧΕΧ.
8. Η δημιουργία, τήρηση και λειτουργία του παραπάνω μητρώου διενεργείται σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και ιδίως τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικές εθνικές ρυθμίσεις, τις σχετικές οδηγίες και συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και παρακολουθείται από τον Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ/Data Protection Officer – DPO) του φορέα που λειτουργεί τον ΧΕΧ. Η δημιουργία, τήρηση και λειτουργία του παραπάνω μητρώου εποπτεύεται από τον Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων (ΥΠΔ/Data Protection Officer – DPO) του Αυτοτελούς Γραφείου του Υπουργείου Υγείας του άρθρου 32Α του ως άνω (2) σχετικού όπως αυτό προστέθηκε με το άρθρο 81 «Σύσταση Αυτοτελούς Γραφείου Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων». Με τη δημιουργία, τήρηση και λειτουργία του Μητρώου Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών θα πρέπει πάντα να διασφαλίζεται η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών, σύμφωνα με το εκάστοτε ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και ιδίως σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας ν95/46/ΕΕ (Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων).
9. Όποιος χωρίς δικαίωμα επεμβαίνει με οποιονδήποτε τρόπο στο Μητρώο ή λαμβάνει γνώση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων που τηρούνται σε αυτό ή τα αφαιρεί, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, επεξεργάζεται, μεταδίδει, ανακοινώνει, τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδομένων ή τα εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή σύμφωνα με το άρθρο 22 του ν. 2472/1997 και το κάθε φορά ισχύον νομικό πλαίσιο για την προστασία προσωπικών δεδομένων.
ΑΡΘΡΟ 6
H εγγραφή στο μητρώο ως προϋπόθεση για τη χρήση της υπηρεσίας και μάλιστα με επαλήθευση των στοιχείων όπως προκύπτουν από νομιμοποιητικά έγγραφα, μπορεί να αποτελέσει βασικό εμπόδιο προσέλευσης των χρηστών στους χώρους, δεδομένου ότι ένας μεγάλος πληθυσμός των χρηστών –η πλειοψηφία των ανθρώπων για τους οποίους είναι χρήσιμοι οι χώροι εποπτευόμενης χρήσης–δεν διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα ή έγγραφα ταυτοποίησης. Σε περίπτωση που αυτά ζητούνται για την καταγραφή, λοιπόν, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού-στόχου θα αποκλειστεί αυτομάτως. Η καταγραφή των στοιχείων,θα αποκλείσει μεγάλο μέρος των ΧΕΧ, που έχουν χάσει την ταυτότητα τους (που δεν είναι λίγοι) και δεν έχουν την είτε οικονομική δυνατότητα για έκδοση νέας ταυτότητας, είτε έχουν εντάλματα και αποφεύγουν να πάνε στο τμήμα. Αποκλείει μετανάστες και πρόσφυγες που δε διαθέτουν νομιμοποιητικα έγγραφα.
Συνολικότερα,θα πρέπει να διασφαλίζεται η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ληπτών των υπηρεσιών από τη διαβίβασή τους σε τρίτα πρόσωπα και να υπάρχει ευθυγράμμιση με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων.
1Β:Η εκτίμηση του πληθυσμού στον οποίο παρέχει υπηρεσίες ο ΧΕΧ και των χαρακτηριστικών αυτού του πληθυσμού μπορεί να γίνει και χωρίς καταγραφή στοιχείων, για παράδειγμα με τη χρήση του κωδικού του ΕΚΤΕΠΝ/ΕΠΙΨΥ που χρησιμοποείται και στο TDI.
Σχετικά με την αξιολόγηση των υπηρεσιών που αναφέρεται σε αυτό το σημείο να δημιουργηθούν και φόρμες αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών που θα συμπληρώνονται από τους λήπτες της υπηρεσίας.
3: να προστεθεί το ενημερωμένη και έγγραφη όπου γίνεται αναφορά στη συναίνεση (informed consent). Είναι βασικό το άτομο να ενημερώνεται πρώτα για τα δικαιώματά του όσον αφορά στο απόρρητο και μετά να αποφασίζει. Επίσης, το άτομο έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει τη συναίνεσή του ανά πάσα στιγμή. ΑΥτό πρέπει να αναφέρεται στην υπουργική. Στο σημείο αυτό, επίσης, αναφέρεται «εφόσον τα στοιχεία αυτά επαληθεύονται μέσω ταυτοποιητικών νόμιμων εγγράφων.» Άρα δεν είναι προϋπόθεση για τη χρήση της υπηρεσίας; Αν ένα άτομο δεν θέλει να επαληθεύσει τα στοιχεία του; Αν δεν έχει έγγραφα για να το κάνει;
4Η: διεύθυνση; ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στον οποίο απευθύνονται οι ΧΕΧ βρίσκονται σε καθεστώς αστεγίας.
5: να καθορίζονται θέματα όπως η φύλαξη των αρχείων,η τήρηση ηλεκτρονικού αρχείου, η Δήλωση στην αρχή προστασίας δεδομένων.
6: η πρόσβαση σε τρίτα πρόσωπα, πλην της διεπιστημονικής ομάδας δημιουργεί τεράστιο θέμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων ειδικότερα σύμφωνα με το GDPR. Χρειάζεται απαραίτητα έγγραφη και ενημερωμένη συγκατάθεση του ατόμου που λαμβάνει την υπηρεσία για κάτι τέτοιο.
6Β:Μονο με έγγραφη και ενημερωμένη συγκατάθεση του ατόμου!! Το οποίο μπορεί να αποσύρει τη συγκατάθεσή του ανά πάσα στιγμή. Επισης, προσοχή στο τι μπορεί να ισχύει νομικά όταν το άτομο βρίσκεται υπό την επίρρεια ουσιών ή σε στερητικό.
6Γ:Και πάλι μόνο με έγγραφη και ενημερωμένη συγκατάθεση.
ο σκοπός της δημιουργίας των δομών ΧΕΧ είναι στα πλαίσια της μείωσης της βλάβης η προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων ασθενών που δεν έχουν ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα. Το μητρώο καταγραφής ασθενών όπως περιγράφεται με την υποχρεωτική ταυτοποίηση νόμιμων εγγράφων (ταυτότητα,διαβατήριο) κινείται στη λογική των χρόνιων αγκυλώσεων των δομών υγείας, σε αντίθεση με τη φιλοσοφία της μείωσης της βλάβης. Ως εκ τούτου, θεωρούμε πως η υποχρεωτική ταυτοποίηση των χρηστών υπό την προτεινόμενη μορφή, θα λειτουργήσει μόνο σαν αντικίνητρο για τους εξαρτημένους και θα αποτελέσει λόγο μη προσέλευσης ασθενών, είτε γιατί δεν έχουν τέτοια έγγραφα, είτε γιατί δε θέλουν να στιγματιστούν, είτε από φόβο για τη διαχείριση των προσωπικών τους δεδομένων. Εναλλακτικά Θα μπορούν να λαμβάνουν κάποιο κωδικό για να το χρησιμοποιούν στις επισκέψεις στις δομές των ΧΕΧ.
Η Εισαγγελική αρχή θα έχει πρόσβαση στο Μητρώο Καταγραφής Ληπτών Υπηρεσιών, στην περίπτωση που κάποιος εισήλθε στον ΧΕΧ, αλλά δεν έκανε χρήση των υπηρεσιών, γιατί έφερε νοθευμένη ναρκωτική ουσία?
ΕΝΣΤΑΣΗ στο Άρθρο 3, 2γ
Στερείται γνώσης του μηχανισμού δημιουργίας σημείων πώλησης και διακίνησης ναρκωτικών (κν. «πιάτσες ναρκωτικών») η πρόβλεψη για χωροθέτηση των Χώρων Επιτηρούμενης Χρήσης Ναρκωτικών «σε σημεία των πόλεων όπου πραγματοποιείται συστηματική αγοροπωλησία και δημόσια χρήση ναρκωτικών ουσιών, καθώς και συνάθροιση πληθυσμών τοξικοεξαρτημένων και χρηστών ναρκωτικών ουσιών».
Από τη μακρά παρακολούθηση του φαινομένου, είναι πρόδηλο ότι «πιάτσες ναρκωτικών» δημιουργούνται σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης υπάρχει ελλιπής αστυνόμευση και λιγότερες αντιδράσεις από τους γύρω κατοίκους και επαγγελματίες.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της «πιάτσας» της οδού Τοσίτσα (ανάμεσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο και το Πολυτεχνείο), η οποία λειτούργησε επί πέντε χρόνια και «έσπασε» από την Αστυνομία μόνο μετά από την οργανωμένη καμπάνια δημόσιας πίεσης των περιοίκων με αιχμή το γεγονός ότι «μαθητές από όλη την Ελλάδα, και γενικά επισκέπτες του σπουδαιότερου μουσείου της χώρας, έρχονταν αντιμέτωποι με εικόνες απόλυτης εξαθλίωσης» – πέραν των κλοπών, των μαχαιρωμάτων και της συνήθους εγκληματικότητας που συνοδεύει τις πιάτσες.
Η πιάτσα της Τοσίτσα «σπρώχθηκε» από τις διωκτικές αρχές στο Πεδίον του Άρεως, όπου λειτούργησε επίσης επί 5 χρόνια σε καθεστώς περίπου ασυλίας, με Δήμο, Περιφέρεια και Αστυνομία να κάνουν τα «στραβά μάτια», κρύβοντας το πρόβλημα της εμπορίας και της τοξικοεξάρτησης πίσω από τις φυλλωσιές του Πάρκου, το οποίο έτσι είχε μετατραπεί σε υπαίθρια αγορά πάσης φύσεως ναρκωτικών με οργανωμένη ιεραρχία των εμπόρων, λιανεμπόρων, τσιλιαδόρων κα.
Χρειάστηκε και σε αυτή την περίπτωση να υπάρξουν οργανωμένες αντιδράσεις των κατοίκων για να εκδιωχθεί η πιάτσα ναρκωτικών από το Πεδίον του Άρεως μέσα σε μία μόλις εβδομάδα με οργανωμένο σχέδιο της Αστυνομίας στις 26 Αυγούστου 2018.
Το Πεδίον του Άρεως παραδόθηκε από το Σεπτέμβριο του 2018 ξανά στους πολίτες και είναι μέχρι σήμερα «καθαρό» από εμπόριο και διακίνηση ναρκωτικών, καθώς συνεχίζεται η αστυνόμευση αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες βρίσκονται σε εγρήγορση για να προστατεύσουν τον χώρο.
Φυσικά έμποροι, διακινητές και τοξικοεξαρτημένοι δεν «εξαφανίστηκαν», αλλά «σπρώχθηκαν» προς την οδό Χαλκοκονδύλη, όπου υπήρχε ήδη μικρός «πυρήνας» ναρκεμπορίου, ενώ ένα κομμάτι της πιάτσας του Πεδίου του Άρεως (μόνο διακινητών) παρέμεινε στην οδό Αντωνιάδου, δίπλα από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο.
Το μικρό αυτό ιστορικό οδηγεί στο ερώτημα:
Σύμφωνα με τη λογική του νομοσχεδίου, ποιος είναι ο χώρος «συστηματικής αγοραπωλησίας και συνάθροισης τοξικοεξαρτημένων»;
Η οδός Τοσίτσα όπου ήταν πιάτσα πριν από 6 χρόνια;
Το Πεδίον του Άρεως που ήταν πιάτσα μέχρι τον περασμένο Αύγουστο;
Ή η οδός Χαλκοκονδύλη που είναι πιάτσα σήμερα.
Κατά τη θεώρησή μου, είναι αδιανόητο οποιαδήποτε γειτονιά να καταδικάζεται ως «χώρος συνάθροισης ανθρώπων των ναρκωτικών» γιατί καμία γειτονιά δεν «γεννά» το πρόβλημα.
Οι συνθήκες ελλιπούς αστυνόμευσης και μειωμένης εγρήγορσης των περιοίκων επιτρέπουν τη δημιουργία «πιατσών».
Η μόνη λογική χωροθέτηση των Χώρων Επιτηρούμενης Χρήσης Ναρκωτικών είναι οι νοσηλευτικές μονάδες, (όπως έχει γίνει και στο Παρίσι), όπου μπορεί άλλωστε να παρασχεθεί και κάθε πρόσθετη ιατρική φροντίδα.
Εάν θέλουμε ως κοινωνία, για λόγους ανθρωπιστικούς, να βοηθήσουμε τους εξαρτημένους να μην καταλήγουν στους δρόμους, μπορούμε να το κάνουμε μόνο σε μονάδες υγείας και όχι σε χώρους που μπορεί εύκολα να εκληφθούν ως χώροι υποστηρικτικοί της τοξικοεξάρτησης ως συνειδητής επιλογής ζωής.
Άρθρο 5
Ως εκ των παραπάνω, θεωρείται αυτονόητο ότι οι χρήστες των υπηρεσιών των Χώρων Εποπτευόμενων Χρήσης θα πρέπει να καταγράφονται, να τηρείται μητρώο με επιδημιολογικά και άλλα στοιχεία (προφανώς απόρρητα σε «τρίτα πρόσωπα»), ώστε να μπορεί να αξιολογηθεί και η ίδια η λειτουργεία των ΧΕΧ για τη ζωή και την υγεία των χρηστών, αλλά και το πόσοι εξ αυτών αναζητούν υπηρεσίες αποτοξίνωσης.
Τυγχόν «ανωνυμία» στους ΧΕΧ θα ενισχύσει την εφήμερη και επιπόλαιη χρήση τους, όπως και το αίσθημα απόστασης -ή μη δέσμευσης- με μία δομή που ενδεχομένως να οδηγούσε κάποιους τοξικοεξαρτημένους στην προσέγγιση και την ένταξη σε κάποιο είδος «κανονικότητας».
Η ανωνυμία είναι ουσιώδης για την προστασία των ατόμων-χρηστών ουσιών και για το αίσθημα ασφάλειας που θα πρέπει να νιώθουν, ώστε να χρησιμοποιούν τους ΧΕΧ. Η πρόβλεψη για την καταγραφή των στοιχείων τους ίσως λειτουργήσει ως αποτρεπτικός παράγοντας. Για τον λόγο αυτό, χρειάζεται α) έντονη διαβεβαίωση ότι το μητρώο δημιουργείται αυστηρά και μόνο για τους λόγους της παρ. 1 του αρ. 5 και β) να μειωθούν οι πληροφορίες που ζητούνται.
Συγκεκριμένα, ως προς την παρ. 4 του αρ. 5:
Σχετικά με την υποπαράγραφο Α., να ζητείται μόνο το όνομα και ίσως τα δύο πρώτα γράμματα μόνο του επιθέτου.
Σχετικά με την υποπαράγραφο Δ., όμοια με την υποπαράγραφο Α., να ζητούνται μόνο τα δύο πρώτα γράμματα των ονομάτων μητέρας και πατέρα.
Σχετικά με την υποπαράγραφο Η., επειδή αρκετά σημαντικό μέρος των ατόμων-χρηστών είναι άστεγοι, να μετατραπεί σε στοιχεία στέγασης.
Τέλος, να προστεθεί μία παράγραφος που να τονίζει ότι η άρνηση για καταγραφή των στοιχείων τους, από τα άτομα-χρήστες δυνάμει λήπτες υπηρεσιών των ΧΕΧ, δεν τα αποκλείει από να λάβουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες, παρ’ όλα αυτά ενθαρρύνεται.