Στο άρθρο 1459 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164, Α.Κ.), περί του αναπαραγωγικού υλικού που δεν χρησιμοποιείται για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις: α) το πρώτο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να αφορά μόνο τους κρυοσυντηρημένους γαμέτες που ανήκουν σε πρόσωπα που προσφεύγουν σε τεχνητή γονιμοποίηση, για τους οποίους τα πρόσωπα αποφασίζουν με ατομική, και όχι κοινή, έγγραφη δήλωση, β) προστίθεται νέο δεύτερο εδάφιο, γ) το παλαιό δεύτερο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να αναφέρεται μόνο σε γονιμοποιημένα ωάρια, και όχι σε γαμέτες, δ) προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο, και το άρθρο 1459 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 1459
Τα πρόσωπα που προσφεύγουν σε τεχνητή γονιμοποίηση αποφασίζουν με ατομική έγγραφη δήλωσή τους προς τον ιατρό ή τον υπεύθυνο του ιατρικού κέντρου, που γίνεται πριν από την έναρξη της σχετικής διαδικασίας, ότι οι κρυοσυντηρημένοι γαμέτες που τους ανήκουν αλλά δε θα τους χρειασθούν για να τεκνοποιήσουν:
α) θα διατεθούν χωρίς αντάλλαγμα, κατά προτεραιότητα σε άλλα πρόσωπα, που θα επιλέξει ο ιατρός ή το ιατρικό κέντρο,
β) θα χρησιμοποιηθούν χωρίς αντάλλαγμα για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς,
γ) θα καταστραφούν.
Προκειμένου για κρυοσυντηρημένα γονιμοποιημένα ωάρια, τα πρόσωπα που προσφεύγουν σε τεχνητή γονιμοποίηση αποφασίζουν με κοινή έγγραφη δήλωσή τους προς τον ιατρό ή τον υπεύθυνο του ιατρικού κέντρου, που γίνεται πριν από την έναρξη της σχετικής διαδικασίας.
Αν δεν υπάρχει κοινή δήλωση των ενδιαφερόμενων προσώπων τα γονιμοποιημένα ωάρια διατηρούνται για χρονικό διάστημα πέντε ετών από τη δημιουργία τους και μετά την πάροδο του χρόνου αυτού είτε χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς είτε καταστρέφονται.
Τα μη κρυοσυντηρημένα γονιμοποιημένα ωάρια καταστρέφονται μετά τη συμπλήρωση δεκατεσσάρων ημερών από τη γονιμοποίηση. Ο τυχόν ενδιάμεσος χρόνος κρυοσυντήρησής τους δεν υπολογίζεται. Η δήλωση για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων τροποποιείται με τον ίδιο τύπο.».
Θετική και απαραίτητη η εισαγωγή της δυνατότητας τροποποίησης της δήλωσης για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων με τον ίδιο τύπο.
Επιτυχής και αναγκαία η δυνατότητα τροποποίησης της δήλωσης για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων με τον ίδιο τύπο.
Αναπαραγωγικό υλικό που δεν χρησιμοποιείται για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή – Τροποποίηση άρθρου 1459 Α.Κ.
Η δυνατότητα που παρέχεται να τροποποιείται η δήλωση για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων με τον ίδιο τύπο είναι επιτυχής και αναγκαία. Επιτυχής και η διαφορετική διατύπωση και πρόβλεψη, εάν είναι γαμέτες ή γονιμοποιημένα ωάρια αυτά τα οποία κρυοσυντηρούνται.
Να προστεθεί η δυνατότητα να δίνονται σε δημόσια τράπεζα εγκαταλελειμμένων εμβρύων εφόσον υιοθετηθεί αυτή η πρόταση.
Η σχετικη συνεναινεση να αποτελει αναποσπαστο τμημα υου συμβολαιογραφικου πληρεξουσιου και να μην διδεται σε απλο εγγραφο της κλινικης με multiple choice που ευκολα αλλοιωνεται. Επισης για να εχει η σχετικη συναινεση πρακτικο αποτέλεσμα η κλινικη θα πρεπει να ενημερωνει ενυπογραφα για το γεννετικο υλικο που αντληθηκε και οχι με απλο τηλεφωνημα.
Σχετικά με τους κρυοσυντηρημένους γαμέτες που δε θα χρειαστούν και μπορούν να διατεθούν χωρίς αντάλλαγμα, κατά προτεραιότητα σε άλλα πρόσωπα: αυτό προτείνεται με τα ίδια κριτήρια και προϋποθέσεις που έχουν οριστεί παλαιότερα για τη δωρεά ωαρίου (ηλικία, προ-απαιτούμενες εξετάσεις);
»Αν δεν υπάρχει κοινή δήλωση των ενδιαφερόμενων προσώπων τα γονιμοποιημένα ωάρια διατηρούνται για χρονικό διάστημα πέντε ετών από τη δημιουργία τους και μετά την πάροδο του χρόνου αυτού είτε χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς είτε καταστρέφονται.»
Τόσο στο ανωτέρω, όσο και στο β) του παρόντος άρθρου γίνεται εξίσωση της χρήσης γαμετών ή γονιμοποιημένων ωαρίων για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς.
Τόσο για την περίπτωση της χρήσης των προαναφερθέντων υλικών για έρευνα απαιτείται ειδική περιγραφή του τι είδους έρευνα εννοούμε (έστω περιορισμένη αναφορά παραδειγμάτων, δεδομένου ότι δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια αντίληψη αναφορικά με το τι θεωρούν καλό ή κακό), όσο για την περίπτωση της χρήσης για θεραπευτικούς λόγους, πρέπει επίσης να γίνει αναφορά σε απτά παραδείγματα! Αν, επί παραδείγματι, εννοούμε τη θεραπεία της υπογονιμότητας κάποιου τρίτου προσώπου (καλύπτεται από το α)), αυτό διαφέρει σημαντικά από την περίπτωση της χρήσης των για π.χ. ανάπτυξη και παραγωγή εμβολίων για πρόληψη νοσημάτων ή μελλοντική θεραπεία άλλων παθήσεων, όπως επίσης διαφέρει η χρήση τους για ανάπτυξη θεραπείων παθήσεων lifestyle.
Το συγκεκριμένο άρθρο χρήζει αναθεώρησης και τροποποίησης, ειδικά επειδή όσα αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση δεν αναφέρουν ο,τιδήποτε σχετικά με τα παραπάνω.
Προτείνουμε την επανεξέταση της προτεινόμενης ρυθμίσεως αναφορικά με την επιτρεπτή δωρεά υλικού μεταξύ συγγενών σε πλάγια γραμμή καθότι μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες και περιπλοκές ( λ.χ. άρση ανωνυμίας και γνωστοποίηση στοιχείων δότη από τον ίδιο παρά τη θέληση των υποβοηθούμενων προσώπων)
Έστω ότι ένα ζευγάρι έχει υποβληθεί σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή χρησιμοποιώντας τους δικούς τους γαμέτες δηλ. με ομόλογη γονιμοποίηση. Έχει αποφασίσει με κοινή έγγραφη δήλωσή του ότι τα πλεονάζοντα γονιμοποιημένα ωάρια «θα διατεθούν χωρίς αντάλλαγμα, κατά προτεραιότητα σε άλλα πρόσωπα, που θα επιλέξει ο ιατρός ή το ιατρικό κέντρο», σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του ΑΚ και του άρθρου 8 Ν. 3305/2005.
Σε αυτήν, λοιπόν, την περίπτωση, το ζευγάρι που έχει αποφασίσει τη δωρεά των πλεονάζοντων εμβρύων, πρέπει να υποβληθεί εκ νέου σε εξετάσεις, και ειδικότερα στις εξετάσεις που προβλέπονται για τους δότες γεννητικού υλικού (καρυότυπος, μεσογειακή αναιμία, μοριακός έλεγχος ινοκυστικής νόσου κλπ); Δεδομένου ότι πλέον καθίστανται δότες εμβρύων, χωρίς όμως ποτέ να έχουν υποβληθεί στις εξετάσεις των δοτών. Ή αρκούν οι εξετάσεις που έκαναν πριν την έναρξη της διαδικασίας της ΙΥΑ (λοιμώδη νοσήματα, Ηπατίτιδα B και C, HIV και σύφιλη);
Η Τράπεζα Κρυοσυντηρησης μπορεί να λειτουργεί ως ανεξάρτητη οντότητα και να διευθύνεται από βιολόγο, ενώ να μην υπάρχει ούτε ένας ιατρός στους εργαζόμενους ή μετόχους της Τ.Κ. αυτής. Γιατί θα πρέπει να αποφασίζει μόνο ο ιατρός ή το ιατρικό κέντρο στην περίπτωση α’ και γιατί η δήλωση να γίνεται μόο προς τον ιατρό ή το υπεύθυνο του ιατρικού κέντρου; Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι το σκεπτικό των συντακτών στερείται της αρμόζουσας τεκμηρίωσης και ότι δεν υπήρξε η αρμόζουσα μελέτη πριν τη σύνταξη της πρότασης νόμου.
Επίσης, η χρήση για ‘θεραπευτικούς σκοπούς’ σημαίνει ότι θα χρησιμοποιηθούν για την αναπαραγωγή άλλων προσώπων (δεν σκέφτομαι κάποια άλλη ‘θεραπευτική’ χρήση), άρα ταυτίζεται με το ακριβώς προηγούμενο εδάφιο α’.
Το άρθρο πάσχει σε πολλά σημεία, όμως επί του παρόντως θα ήταν κατάχρηση να επεκταθώ.