1. Στο άρθρο 7 του ν. 3305/2005 (Α’ 17), περί της κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις:
α) Η παρ. 1 τροποποιείται, ώστε να προβλέπεται η δυνατότητα κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων και για τη διατήρηση της γονιμότητας, και διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων εφαρμόζεται είτε για τη διαφύλαξη και τη μελλοντική χρήση τους σε μεθόδους Ι.Υ.Α. είτε για τη διατήρηση της γονιμότητας («κρυοσυντήρηση για κοινωνικούς λόγους) είτε για ερευνητικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.».
β) Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 τροποποιείται, ώστε να μην προβλέπεται ανώτατο όριο παράτασης της διάρκειας της κρυοσυντήρησης, και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης καθορίζεται ως εξής:
α. Σπέρμα και ορχικός ιστός: αν το σπέρμα έχει κατατεθεί από τρίτο δότη, μέχρι δέκα (10) έτη, ενώ αν το σπέρμα ή ο ορχικός ιστός έχει κατατεθεί μόνο για μελλοντική προσωπική χρήση στο πλαίσιο εφαρμογής μεθόδων Ι.Υ.Α., μέχρι πέντε (5) έτη.
β. Ωάρια και ωοθηκικός ιστός: πέντε (5) έτη.
γ. Ζυγώτες και γονιμοποιημένα ωάρια: πέντε (5) έτη.
Στις ανωτέρω περιπτώσεις, η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για πέντε (5) έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων, σύμφωνα με την παρ. 6, χωρίς ανώτατο όριο παράτασης.».
γ) Στην παρ. 6 επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: γα) προστίθενται νέο πρώτο και δεύτερο εδάφιο, γβ) το παλαιό πρώτο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να αφορά μόνο στην κρυοσυντήρηση ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων, γγ) το παλαιό έβδομο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να μην απαιτείται για τον ή την σύντροφο ή την άγαμη γυναίκα ειδικό έγγραφο δήλωσης για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων, γδ) προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο, και η παρ. 6 διαμορφώνεται ως εξής:
«6. Η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης του προσώπου που το καταθέτει, σύμφωνα με το άρθρο 1456 Α.Κ.. Αν πρόκειται για ζεύγος, δεν απαιτείται η συναίνεση του ή της συζύγου ή συντρόφου, παρά μόνο επίσημη ενημέρωση του ή της συζύγου ή συντρόφου από τη Μ.Ι.Υ.Α. ή την Τράπεζα Κρυοσυντήρησης.
Η κρυοσυντήρηση ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης των προσώπων που τα καταθέτουν, σύμφωνα με το άρθρο 1456 Α.Κ.. Αν πρόκειται για ζεύγος, απαιτείται η συναίνεση και των δύο συζύγων ή συντρόφων. Αν τα πρόσωπα είναι ανήλικα συναινούν και οι δύο γονείς, έστω και αν μόνον ο ένας έχει την επιμέλεια του ανηλίκου. Αν δεν υπάρχουν γονείς ή έχουν εκπέσει και οι δύο από τη γονική μέριμνα, η συναίνεση παρέχεται από τον επίτροπο, ύστερα από άδεια του εποπτικού συμβουλίου. Ο ανήλικος που έχει συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του συναινεί και ο ίδιος στην κρυοσυντήρηση. Η συναίνεση δίδεται ύστερα από λεπτομερή ενημέρωση σύμφωνα με το άρθρο 5 και οπωσδήποτε πριν από την έναρξη του κύκλου θεραπείας. Με το ίδιο έγγραφο, τα εν λόγω πρόσωπα οφείλουν να δηλώσουν για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων κατ’ εφαρμογή του άρθρου 1459 Α.Κ.. Η δήλωση για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων κατ’ εφαρμογή του άρθρου 1459 Α.Κ. τροποποιείται με τον ίδιο τύπο.».
δ) Στην παρ. 7 επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις: δα) τροποποιείται το πρώτο εδάφιο, ώστε η ρύθμιση να μην αφορά στο γεννητικό υλικό αλλά να καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης, δβ) προστίθεται νέο δεύτερο εδάφιο και η παρ. 7 διαμορφώνεται ως εξής:
«7. Εάν δεν υπάρχει η παραπάνω κοινή δήλωση, καθώς και σε περίπτωση διαφωνίας ως προς τη χρησιμοποίησή τους, διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου, διάστασης, λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης, λήξης της ελεύθερης ένωσης ή θανάτου με την επιφύλαξη του άρθρου 1457 Α.Κ., οι ζυγώτες και τα γονιμοποιημένα ωάρια διατηρούνται ή χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς ή καταστρέφονται, σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 1459 Α.Κ. ύστερα από απόφαση της Αρχής, κατόπιν αιτήσεως της Τράπεζας Κρυοσυντήρησης. Σε περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου, διάστασης, λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης, λήξης της ελεύθερης ένωσης, το μη γονιμοποιημένο γεννητικό υλικό – γαμέτες δεν καταστρέφεται, αλλά διατηρείται και χρησιμοποιείται από αυτόν στον οποίο ανήκει.».
2. Η περ. δ) της παρ. 1 καταλαμβάνει και τις υφιστάμενες κατά τη δημοσίευση του παρόντος κρυοσυντηρήσεις γεννητικού υλικού.
Επικροτούμε κι εμείς την καθιέρωση της δυνατότητας κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού για κοινωνικούς σκοπούς και την δυνατότητα της επ’ αόριστον κατάψυξης γεννητικού υλικού, και ευελπιστούμε να υπάρξει θετική ανταπόκριση στην τόσο ανθρώπινη πρόταση της ΕΕΑΙ για τη Δημιουργία Δημόσιας Τράπεζας Εγκαταλελειμμένων Εμβρύων. Πιστεύουμε πως η δημιουργία αυτής της Τράπεζας, σε βάθος χρόνου θα βοηθήσει στην εξάλειψη του φαινομένου της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας – δυστυχώς- πολλών ζευγαριών απέναντι στα έμβρυά τους, ενώ από την άλλη πλευρά θα στηρίξει οικονομικά και ψυχολογικά πολλά άτεκνα ζευγάρια που δυσκολεύονται να τεκνοποιήσουν, πάντοτε βεβαίως με την συναίνεση των βιολογικών γονέων. Σε κάθε περίπτωση με την υιοθέτηση αυτής της πρότασης θα προκριθεί η επιλογή της κρυοσυντήρησης γαμετών αντί των γονιμοποιημένων ωαρίων.
Συντασσόμαστε απόλυτα με την άποψη της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής. Ως ΜΙΥΑ θα θέλαμε να θεσμοθετηθεί η Δημόσια Τράπεζα Ζωής η οποία θα αποτελεί και μία εναλλακτική πρόταση προκειμένου να αποφεύγουμε τη σπατάλη ζωής. Πάντοτε υπό την απαραίτητη προϋπόθεση της ύπαρξης της συναίνεσης των βιολογικών γονέων. Χιλιάδες είναι τα εγκαταλελειμμένα έμβρυα που συσσωρεύονται στις Τράπεζες Κρυοσυντήρησης της χώρας μας και για τα οποία τα ζευγάρια δεν ενδιαφέρονται πλέον.
Επικροτούμε τη δυνατότητα κρυοσυντήρησης για κοινωνικούς σκοπούς. Ήταν μία απαίτηση της κοινωνίας που εισακούστηκε. Συμφωνούμε απόλυτα με την δυνατότητα της επ’άπειρον κατάψυξης γεννητικού υλικού. Υπάρχει βέβαια το πρόβλημα των εγκαταλελειμμένων κρυοσυντηρημένων εμβρύων από ζευγάρια που δεν ενδιαφέρονται πλέον για την τύχη τους το οποίο όμως είναι αποσυνδεδεμένο με τα όρια κατάψυξης . Έχει προταθεί από την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής η δημιουργία Δημόσιας Τράπεζας εγκαταλελειμμένων εμβρύων προκειμένου να μεταφέρονται εκεί όλα τα έμβρυα αυτής της κατηγορίας από όλες τις ΜΙΥΑ και να δίνονται για υιοθεσία/αποδοχή σε άλλα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν αμφοτερόπλευρα πρόβλημα υπογονιμότητας, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ύπαρξης αντίστοιχης συγκατάθεσης των βιολογικών γονέων. Θα αποτελέσει ταυτόχρονα την αφετηρία για μία νέα αντιμετώπιση της όλης κατάστασης αφού θα δίνεται η δυνατότητα στους γονείς που δεν θέλουν, εφόσον εγκαταλείψουν τα έμβρυα τους να δίνονται για υιοθεσία στη Δημόσια Τράπεζα, να καταψύχουν αγονιμοποίητα ωάρια.
Αυτό προοδευτικά θα οδηγήσει σε 10-15 χρόνια από σήμερα στην ολοκληρωμένη υιοθέτηση αυτής της διαδικασίας οπότε θα κρυοσυντηρούνται κατά πλειοψηφία γαμέτες, ήτοι σπέρμα και αγονιμοποίητα ωάρια και όχι έμβρυα
Η πρόταση αυτή είχε κατατεθεί προ διετίας στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, η οποία στην 7η συνεδρίασή της στις 25-6-20, είχε αποφασίσει κατά πλειοψηφία να εισηγηθεί στο Υπουργείο Υγείας τη δημιουργία τέτοιας Δημόσιας Τράπεζας. (ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 26-6-2020 – ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΙΑΤΡΙΚΩΣ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΠΛΕΟΝΑΖΟΝΤΩΝ ΚΡΥΟΣΥΝΤΗΡΗΜΕΝΩΝ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΩΑΡΙΩΝ)
Η πρόβλεψη για την “κοινωνική κρυοσυντήρηση” είναι απολύτως αναγκαία. Κατά την άποψή μου απαιτείται μόνον η ενημερωμένη έγγραφη συναίνεση του ενδιαφερομένου.
Εντούτοις, διαφωνώ με την επ’ αόριστον παράταση της κρυοσυντήρησης ζυγωτών και εμβρύων: δεν έχει κανένα νόημα να παρατείνεται η κρυοσυντήρηση υλικού το οποίο ουδείς χρειάζεται, ή θέλει να χρησιμοποιήσει.
Όσον αφορά τη διάρκεια της κρυοσυντήρησης:
1. Για το γεννητικό υλικό (γαμέτες ή αναπαραγωγικός ιστός) που έχει κρυοσυντηρηθεί για ίδια χρήση, θεωρώ ότι το όριο πρέπει να είναι το ανώτατο ηλικιακό όριο υποβοήθησης (σήμερα το 50ό έτος ηλικίας του υποβοηθούμενου προσώπου, ή το 54ο , όπως προτείνεται με την παρούσα μεταρρύθμιση), αφού μετά το όριο αυτό η χρήση του υλικού θα είναι ούτως ή άλλως αδύνατη. Επίσης, η αρχή της ισότητας θα έπρεπε να υποχρεώνει στην ίδια μεταχείριση για τους άρρενες και τους θήλεις γαμέτες (δεν υπάρχει λόγος διάκρισης, αφού το όριο ηλικίας τίθεται “για το υποβοηθούμενο πρόσωπο”).
2. Για τους ζυγώτες και τα έμβρυα: εάν υπάρχει όριο (που προσωπικά συμφωνώ να υπάρχει), αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το ίδιο παραπάνω όριο που θέτει ο νόμος για την ηλικία υποβοήθησης. Κατά τα λοιπά, ισχύει ότι η Τράπεζα Κρυοσυντήρησης δικαιούται να ζητήσει από την Αρχή, άδεια καταστροφής των «αζήτητων» υπεραρίθμων εμβρύων.
3. Για το υλικό που προορίζεται για δωρεά, επειδή εξ όσων γνωρίζω δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση της ασφάλειας του υλικού, όταν αυτό χρησιμοποιείται μετά την παρέλευση δεκαετιών (ιδίως των ωαρίων, με τη νέα τεχνική της υαλοποίησης), θεωρώ ότι πρέπει να τεθεί ένα όριο, της τάξεως των 10 ετών, πόσο μάλλον που ο δότης ή η δότρια θα έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές μέσα στη δεκαετία, ώστε θα έχει καλύψει το ανώτατο όριο τέκνων ανά δότη, με συνέπεια το υλικό που απομένει να μην χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί ποτέ. Για την σπανιότατη περίπτωση, κατά την οποία οι λήπτες επιθυμούν και άλλο(α) τέκνο(α) από τον ίδιο δότη, καθώς και για την επίσης σπανιότατη περίπτωση κατά την οποία θα χρειαζόταν γενετική εξέταση του γεννητικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε στη δωρεά (για λόγους ανίχνευσης του γενετικού υποβάθρου νόσων που ενδεχομένως θα είχαν εκδηλωθεί ενδιαμέσως σε τέκνα από τον συγκεκριμένο δότη), η κρυοσυντήρηση μιας ελάχιστης ποσότητας του εναπομένοντος υλικού θα μπορούσε να παραταθεί για άλλα 5 έτη, μετά ειδική προς τούτο ενημέρωση των γονέων από την Τράπεζα Κρυοσυντήρησης.
Δεν είναι ορθό να απαιτείται επίσημη ενημέρωση του ή της συντρόφου από την Μ.Ι.Υ.Α. ή της Τ.Κ. για Κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού. Περισσότερα προβλήματα θα δημιουργήσει πάρα θα λύσει.
Η διάρκεια κρυοσυντήρησης σπέρματος, όπως ήδη τροποποιήθηκε με το ν.4737/2020, επέτρεψε την παράταση διατήρησης δειγμάτων εντός διευρυμένων χρονικών ορίων που ξεπερνούν τις 2 δεκαετίες, απαντώντας στις ανάγκες ασθενών, οι οποίοι από πολύ νεαρή ηλικία χρήζουν διατήρησης γονιμότητας. Τα έως τώρα βιβλιογραφικά δεδομένα τεκμηριώνουν την ασφαλή χρήση κρυοσυντηρημένων δειγμάτων σπέρματος ακόμα και μετά από 28 έτη κρυοσυντήρησης (Feldschuh et al Fertil Steril 2005 84;1017.e3-e4), καθώς και τη διατήρηση των λειτουργικών χαρακτηριστικών των σπερματοζωαρίων δοτών για το ίδιο χρονικό διάστημα (Clark et al, Fertil Steril 2006 86;721-2). Επιπλέον, άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου, έχουν υιοθετήσει τη δυνατότητα διατήρησης των δειγμάτων σπέρματος για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως π.χ. η Μεγάλη Βρετανία για 55 έτη.
Η πρόταση για την μη ύπαρξη ανωτάτου ορίου παράτασης στη διάρκεια κρυοσυντήρησης σπέρματος υποστηρίζει την ανωτέρω άποψη και μπορεί να εφαρμοσθεί για δείγματα που προορίζονται τόσο για ομόλογη, όσο και για ετερόλογη χρήση.
Αναφορικά με τα δείγματα ομόλογης χρήσης, η παράταση θα διενεργείται μόνο εφ’ όσον οι ενδιαφερόμενοι και νομιμοποιούμενοι κατά τον χρόνο της αίτησης, υποβάλουν εμπρόθεσμα και αποκλειστικά με δική τους ευθύνη, έγγραφη αίτηση και συναίνεση στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης.
Για τα δείγματα ετερόλογης χρήσης, που μπορεί να βρίσκονται στην φύλαξη Τραπεζών ή ΜΙΥΑ, αρμόδιες για την αίτηση παράτασης είναι αντίστοιχα η Τράπεζα ή η ΜΙΥΑ.
Οι ρυθμίσεις που εισάγονται με αυτό το άρθρο στις πρακτικές κρυοσυντήρησης είναι θετικές. Πρόβλημα ενδέχεται να προκύψει με δύο διατυπώσεις.
• Στην παρ. 1, τροποποιείται η παρ. 1 του ν. 3305/2005 ως εξής: “Η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού, ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων εφαρμόζεται είτε για τη διαφύλαξη και τη μελλοντική χρήση τους σε μεθόδους Ι.Υ.Α. είτε για τη διατήρηση της γονιμότητας («κρυοσυντήρηση για κοινωνικούς λόγους) είτε για ερευνητικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.”
Όμως η θέσπιση της κρυοσυντήρησης ανθρώπινων γαμετών, ζυγωτών και εμβρύων για ερευνητικούς σκοπούς δεν είναι ηθική και αντίκειται στην υπόλοιπη σχετική νομοθεσία.
• Στην παρ. 6, αναφέρεται μεταξύ άλλων: “Η κρυοσυντήρηση ζυγωτών και γονιμοποιημένων ωαρίων πραγματοποιείται κατόπιν έγγραφης συναίνεσης των προσώπων που τα καταθέτουν, σύμφωνα με το άρθρο 1456 Α.Κ.. Αν πρόκειται για ζεύγος, απαιτείται η συναίνεση και των δύο συζύγων ή συντρόφων. Αν τα πρόσωπα είναι ανήλικα συναινούν και οι δύο γονείς, έστω και αν μόνον ο ένας έχει την επιμέλεια του ανηλίκου. Αν δεν υπάρχουν γονείς ή έχουν εκπέσει και οι δύο από τη γονική μέριμνα, η συναίνεση παρέχεται από τον επίτροπο, ύστερα από άδεια του εποπτικού συμβουλίου. Ο ανήλικος που έχει συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του συναινεί και ο ίδιος στην κρυοσυντήρηση.”
Εδώ ουσιαστικά ο νόμος δίδει το δικαίωμα σε ανήλικα άτομα να κρυοσυντηρήσουν όχι μόνο γαμέτες (αυτό είναι λογικό, αποδεκτό και δίκαιο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ύπαρξης προβλημάτων υγείας) αλλά και ζυγώτες και έμβρυα. Αναγνωρίζει ότι, λόγω ηλικίας δεν έχουν την ωριμότητα να αποφασίσουν οι ίδιοι – γιαυτό και συναινούν οι γονείς ή οι επιμελητές, αλλά δέχεται ότι μπορούν να δημιουργήσουν τέκνα! Δηλαδή, μιλάμε για θέσπιση τεκνοποίησης στην τρυφερή ηλικία των 13-14 ετών! Aυτό δεν είναι συμβατό με τα ήθη και το νομικό καθεστώς της χώρας μας. Δεν είναι θεμιτό να ανοίγεται οδός ώστε ανήλικα άτομα να γίνονται γονείς κατόπιν συναινέσεως των κηδεμόνων τους.
Η επ’ αόριστο χρόνο κρυοσυντήρηση γονιμοποιημένων ωαρίων/προεμφυτευτικών εμβρύων επιφέρει λειτουργικό κόστος και διαχειριστικά προβλήματα ιδιαίτερα για αυτούς που έχουν επιλέξει την ιδία χρήση και όχι την δωρεά (έρευνα η άλλο). Επίσης θα πρέπει να προβλέπεται: 1. η ευθύνη ενημέρωσης, μετά το πέρας του χρόνου υποχρεωτικής φύλαξης, για τυχόν παράταση στο ζευγάρι και στον καθένα ξεχωριστά σε περίπτωση διαζυγίου, 2. να παραμείνει το απώτατο όριο της δεκαετίας για τα έμβρυα (και τους 2PN-ζυγώτες, φυσικά), 3. να τεθεί απώτατο όριο δεκαετίας για τους γαμέτες που προορίζονται για δωρεά λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων που αναμένονται στην πρόληψη νοσημάτων.
Στο άρθρο 4, παράγραφο 3, η έγγραφη αίτηση για την παράταση του χρόνου κρυοσυντήρησης να γίνεται στην τράπεζα κρυοσυντήρησης και όχι στην Αρχή ΙΥΑ. Η τράπεζα μπορεί να αναλάβει την υποχρέωση γνωστοποίησης και εφαρμογής του αιτήματος.
Στην παράγραφο 3 υπάρχει διάκριση ως προς την διάρκεια κρυοσυντήρησης σπέρματος από τρίτο δότη (10 έτη) σε σχέση με το ομόλογο δείγμα σπέρματος και ορχικού ιστού (5 έτη με δικαίωμα ανανέωσης).
Θα πρέπει να υπάρξει αντίστοιχη διάκριση και για τα ωάρια τα οποία έχουν κατατεθεί από τρίτη δότρια, ώστε σε αντιστοιχία με το σπέρμα η διατύπωση του νόμου για τα ωάρια να είναι:
«Αν τα ωάρια έχουν κατατεθεί από τρίτο δότη (δότρια), μέχρι δέκα (10) έτη, ενώ αν ωάρια και ωοθηκικός ιστός έχει κατατεθεί μόνο για μελλοντική προσωπική χρήση στο πλαίσιο εφαρμογής μεθόδων Ι.Υ.Α., μέχρι πέντε (5) έτη»
Επίσης προτείνω για τους γαμέτες τρίτου δότη η μέγιστη διάρκεια κρυοσυντήρησης να είναι 15 έτη.
Στην παράγραφο 3 του άρθρου 4 αναφέρονται συγκεκριμένα χρονικά όρια διάρκειας κρυοσυντήρησης κάθε λογής υλικού. Είναι ακατανόητη η διαφορά που υπάρχει όσον αφορά στην κρυοσυντήρηση σπέρματος και ορχικού ιστού από τρίτους δότες σε σχέση με αυτή για μελλοντική προσωπική χρήση και προτείνεται η εξίσωση προς τα πάνω των δύο ορίων.
Επιπλέον, είναι ακατανόητη – ούτως ή άλλως – η πρόβλεψη ορίων και η απαίτηση ανανέωσης της επιθυμίας για παράταση της κρυοσυντήρησης για οποιαδήποτε αναφερόμενη περίπτωση. Αυτή πρέπει να ζητείται μόνο για λόγους εξάντλησης των αποθηκευτικών χώρων των Μονάδων ΙΥΑ και όχι για άλλους λόγους. Η αυτονομία των ατόμων περιορίζεται όταν κάποιος τους υπενθυμίζει σε τι έχουν συναινέσει, κάτι το οποίο οφείλουν τα ίδια τα άτομα να έχουν σκεφτεί πριν σ ζητήσουν ή κληθούν να συναινέσουν σε κάτι. Η κρυοσυντήρηση τέτοιου υλικού προϋποθέτει ωριμότητα κατανόησης και ανάληψης των σχετικών υποχρεώσεων που περιλαμβάνει και ενημέρωση των Μονάδων ΙΥΑ σε περίπτωση αλλαγής των επιθυμιών τους.
Προσυπογράφω τα σχόλια που κατέθεσε ο κ. Γ. Βουλγαρίδης αναφορικά με την ορθή χρήση της ιατρικής ορολογίας.
Η κρυοσυντήρηση γαμετών ή γοναδικού ιστού πρέπει να γίνεται χωρίς να απαιτείται συναίνεση, ή έστω ενημέρωση του/της συζύγου, ή του/της συντρόφου, προκειμένου για ζεύγος και αυτή η ρύθμιση είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Η επ’ αόριστον όμως κρυοσυντήρηση ζυγωτών ή εμβρύων ατόμων τα οποία δεν ενδιαφέρονται πλέον να χρησιμοποιήσουν το υλικό και δεν μπορούν να ανευρεθούν ή δεν αποκρίνονται στις κρούσεις της εκάστοτε Μονάδας ΙΥΑ για την δήλωση της τύχης του υλικού είναι λανθασμένη και θα πρέπει να επιτρέπεται η καταστροφή τέτοιου υλικού μετά την πάροδο ενός λογικού χρονικού διαστήματος, π.χ. 2-3 ετών και αφού έχουν γίνει τεκμηριωμένες προσπάθειες επικοινωνίας μεταξύ της μονάδας και των ενδιαφερόμενων (κατ’ ελάχιστον 2-3 φορές), χωρίς να απαιτείται επιπλέον άδειοδότηση.
Η κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού να μην απαιτεί ούτε συναίνεση, ούτε ενημέρωση του/της συζύγου, ή του/της συντρόφου, προκειμένου για ζεύγος.
Για την κρυοσυντήρηση σπέρματος από τρίτο δότη να δίνεται η δυνατότητα κρυοσυντήρησης μέχρι 15 έτη.
Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης σπερματοζωαρίων, ωαρίων, ωοθηκικού ιστού, ορχικού ιστού και γονιμοποιημένων ωαρίων να δύναται να παραταθεί μέχρι το ανώτερο όριο αναπαραγωγικής ηλικίας, όπως αυτό ορίζεται από τη νομοθεσία, με την προϋπόθεση της έγγραφης αίτησης των δικαιουμένων για παράταση κάθε 5 έτη, προς επιβεβαίωση της ισχύος των αρχικών όρων.
Προτείνουμε να εισαχθεί ταυτόχρονα ρύθμιση με την οποία θα απλοποιηθεί η δυνατότητα καταστροφής του υλικού των ατόμων τα οποία δεν ενδιαφέρονται πλέον να χρησιμοποιήσουν το υλικό και δεν μπορούν να ανευρεθούν ή δεν αποκρίνονται στις κρούσεις της εκάστοτε Μονάδας για την δήλωση της τύχης του υλικού δεδομένης της άρσης του ανώτατου ορίου φύλαξης. Το πρόβλημα των τραπεζών είναι η συσσώρευση κρυοσυντηρημένου υλικού, για το οποίο δεν ενδιαφέρονται πλέον τα υποβοηθούμενα πρόσωπα. Στην πράξη η ως άνω προτεινόμενη άρση του όριου, καίτοι επιθυμητή σε πολλούς τομείς, ενδέχεται να επιδεινώσει την υφιστάμενη κατάσταση με αποτέλεσμα οι τράπεζες να μην έχουν πλέον χώρο να φυλάξουν νέο υλικό.
Η ΕΛ.Ε.Ι.Υ.Α ΣΥΝΤΑΣΣΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΚΑΙ ΕΊΧΕ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΑ ΕΙΣΗΓΗΘΕΙ.
Η ΜΟΝΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙ ΤΟΝ/ ΤΗΝ ΣΥΖΥΓΟ/ ΣΥΝΤΡΟΦΟ.ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΡΥΟΣΥΝΤΗΡΕΙΤΑΙ ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΙΑ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ Ή ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΥΖΥΓΟΥ/ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ.
Συμφωνώ με την χωρίς όριο παράταση του χρόνου κρυοσυντήρησης στις περιπτώσεις κρυοσυντήρησης σπερματοζωαρίων, ορχικού ιστού, ωαρίων και ωοθηκικού ιστού για λόγους υγείας ή για διατήρηση γονιμότητας (κρυοσυντήρηση για κοινωνικούς λόγους), καθώς και σε περιπτώσεις γαμετών τρίτων δοτών.
Όμως, διαφωνώ πλήρως με την επ’ αόριστον παράταση στις περιπτώσεις γονιμοποιημένων ωαρίων. Το μείζον πρόβλημα σήμερα για τις τράπεζες κρυοσυντήρησης είναι η συσσώρευση κρυοσυντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων, για τα οποία δεν ενδιαφέρονται πλέον, για διάφορους λόγους, τα ζευγάρια. Ως εκ τούτου, η παράταση επ’ αόριστον δεν προσφέρει τίποτα, αλλά, αντίθετα, αναμένεται να επιδεινώσει περαιτέρω την υπάρχουσα κατάσταση.
Όταν στις διατάξεις της Νομοθεσίας που ρυθμίζουν την άσκηση του επαγγέλματος ενός κλάδου χρησιμοποιούνται λανθασμένοι τεχνικοί όροι ή γίνεται λανθασμένη χρήση των ορθών όρων, δημιουργούνται κενά Νόμου και παρερμηνείες που υπονομεύουν αφενός την ορθή εφαρμογή του Νόμου από τους διοικούντες και αφετέρου την πιστή συμμόρφωση με το Νόμο από τους διοικούμενους.
Στο άρθρο 1 του Ν.3305/2005 δεν προσδιορίζεται ο όρος ‘γεννητικό υλικό’ και η παράλληψη αυτή δημιουργεί παρερμηνείες. Ο όρος διατηρείται και στην τρέχουσα πρόταση νόμου. Αντί να ααφερθεί ξεκάθαρα ο νομοθέτης σε ‘γαμέτες’, ‘γοναδικός ιστός’ ή ό,τι άλλο σκέφτηκε, αναφέρει έναν απροσδιόριστο όρο, ο οποίος θα μπορούσε να είναι και ιστός από οποιοδήποτε όργανο του γεννητικού συστήματος.
Ο όρος ‘γονιμοποιημένο ωάριο’ είναι λανθασμένος, καθότι αμέσως μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου και μέχρι την ολοκλήρωση της πρώτης μιτωτικής διαίρεσης, το κύτταρο που σχηματίζεται ονομάζεται ‘ζυγώτης’. Δεν είναι πλέον ‘ωάριο’, αφού δεν έχει γενετικό υλικό γαμέτη, αλλά διπλοειδή αριθμό χρωμοσωμάτων. Με τη σύντηξη των προπυρήνων σχηματίζεται το έμβρυο, το οποίο θα αρχίσει στη συνέχεια να διαιρείται μιτωτικώς. Η μόνη ορθή χρήση του όρου ‘ζυγωτό’ στη Νομοθεσία συναντάται στην περιγραφή της ενδοσαλπιγγικής μεταφοράς ζυγωτού. Κάθε άλλη αναφορά στον όρο αυτό έχει γίνει με λανθασμένο τρόπο στη Νομοθεσία.
Το άρθρο 1459 ορίζει για πόσα έτη οφείλει η τράπεζα κρυοσυντήρησης να διατηρήσει τους γαμέτες, τα έμβρυα και το γοναδικό ιστό. Σκοπός του άρθρου του Αστικού Κώδικα είναι να θέσει ένα χρονικό όριο ανοχής της τράπεζας κρυοσυντήρησης, ώστε η τελευταία να μην επιβαρύνεται αδίκως και επ’ αόριστο με την άσκοπη κρυοσυντήρηση του εν λόγω υλικού. Δεν υπάρχει όμως κανένας λόγος να τεθούν όρια στο χρόνο κρυοσυντήρησης για γαμέτες, έμβρυα ή γοναδικό ιστό στην περίπτωση που τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα δηλώνουν εγγράφως ότι επιθυμούν την επ’ αόριστο φύλαξη του υλικού αυτού, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση ανήλικων προσώπων ή σε εκείνη της δωρεάς γαμετών, εμβρύων ή γοναδικού ιστού. Τα μέχρι σήμερα πειραματικά δεδομένα συνηγορούν με τη θεωρητική υπόθεση ότι σε υγρό άζωτο ή σε ατμό αυτού είναι δυνατή η επ’ αόριστο κρυοσυντήρηση γαμετών, εμβρύων ή γοναδικού ιστού, χωρίς το βιολογικό υλικό αυτό να υποστεί βλάβες που να το καθιστούν άχρηστο.
Έχω ήδη κουραστεί να σχολιάζω. Αισθάνομαι ότι οφείλω να αναδιατυπώσω εγώ την πρόταση νόμου για λογαριασμό εκείνων που προχείρως κατέθεσαν μια πρόταση χωρίς ιδιαίτερη σκέψη και χωρίς την απαιτούμενη μελέτη που θα εξασφάλιζε μια επαρκή τεκμηρίωση των αλλαγών που προτείνονται. Η γνώμη μου είναι ότι είναι μια πολύ κακογραμμένη πρόταση νόμου.