Υπουργείο Υγείας

1. Η δωρεά οργάνων από ζώντα δότη επιτρέπεται αποκλειστικά προς τον σκοπό της μεταμόσχευσης στον λήπτη και εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Η αφαίρεση δεν συνεπάγεται προφανή, σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή ή την υγεία του δότη,
β) δεν υφίσταται αποτελεσματικότερη διαθέσιμη θεραπευτική προσέγγιση, κατά τα διδάγματα της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης,
γ) μέχρι τον χρόνο της επέμβασης λήψης του οργάνου από τον ζώντα δότη, δεν διατίθενται όργανα από αποβιώσαντα δότη,
δ) ο υποψήφιος δότης είναι ενήλικος και έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Πρόσωπα που τελούν σε επικουρική δικαστική συμπαράσταση λόγω αποκλειστικά σωματικής αναπηρίας, κατά την παρ. 2 του άρθρου 1667 του Αστικού Κώδικα, ή λόγω έκτισης ποινής στερητικής της ελευθερίας, κατά το άρθρο 1688 του Αστικού Κώδικα, μπορούν να γίνουν δωρητές οργάνων κατά τις ακόλουθες διακρίσεις:
(δα) στην περίπτωση της πλήρους επικουρικής δικαστικής συμπαράστασης, με τη συναίνεση τόσο των ιδίων όσο και του δικαστικού συμπαραστάτη τους και
(δβ) στην περίπτωση της μερικής επικουρικής δικαστικής συμπαράστασης, με τη συναίνεση των ιδίων. Συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη απαιτείται μόνο εφόσον επιβάλλεται σύμφωνα με το διατακτικό της σχετικής δικαστικής απόφασης που υποβάλλει τον υποψήφιο δότη σε μερική επικουρική δικαστική συμπαράσταση.
ε) ο υποψήφιος λήπτης έχει λάβει πλήρη και σαφή ενημέρωση και έχει δώσει ελεύθερα την έγγραφη συναίνεσή του, σύμφωνα με το άρθρο 7. Εάν ο λήπτης δεν έχει ικανότητα προς συναίνεση, εφαρμόζονται τα άρθρα 11 και 12 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (ν. 3418/2005, Α΄ 287).
στ) λήπτης του οργάνου είναι: στα) ο σύζυγoς ή σύντροφος, με τον οποίο ο δυνητικός δότης συνδέεται με σύμφωνο συμβίωσης, σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν. 4356/2015 (Α΄ 181) και εφόσον έχει παρέλθει χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο (2) ετών από την τέλεση του γάμου ή την καταχώριση του συμφώνου στο Ειδικό Βιβλίο του αρμόδιου Ληξιαρχείου, αντίστοιχα είτε στβ) συγγενής μέχρι τον τέταρτο βαθμό εξ αίματος, σε ευθεία ή πλάγια γραμμή είτε στγ) συγγενής μέχρι τον δεύτερο βαθμό εξ αγχιστείας είτε στδ) πρόσωπο, με το οποίο ο δυνητικός δότης διατηρεί στενή προσωπική σχέση και συνδέεται συναισθηματικά (συναισθηματικός δότης), υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρ. 2.
2. Η δωρεά οργάνου από συναισθηματικό δότη επιτρέπεται με ειδική άδεια, που δίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων μετά από τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Ζώντα Δότη της παρ. 6.
3. Εάν, παρά τη συνδρομή των προϋποθέσεων της παρ. 1, διαπιστωθεί ασυμβατότητα μεταξύ δυνητικού δότη και υποψήφιου λήπτη και ο δυνητικός δότης επιθυμεί να προχωρήσει στη δωρεά του οργάνου, είναι επιτρεπτή η δωρεά στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών. Στις περιπτώσεις αυτές, μετά την πραγματοποίηση της δωρεάς, ο υποψήφιος λήπτης, στον οποίο θα γινόταν η δωρεά, προτάσσεται στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών, με την επιφύλαξη της προτεραιότητας επειγόντων περιστατικών.
4. Εάν υπάρχει ασυμβατότητα μεταξύ υποψήφιου ζώντα δότη και υποψήφιου λήπτη της περ. (στ) της παρ. 1 και το ίδιο συμβαίνει με ένα ή περισσότερα ζευγάρια υποψήφιων ζώντων δοτών – ληπτών, επιτρέπεται η δωρεά με αμοιβαίες ανταλλαγές («χιαστί» μεταμόσχευση ή «αλυσίδα μεταμόσχευσης»).
5. Η διαπίστωση ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη δωρεά ή τις δωρεές, που αναφέρονται στις παρ. 3 και 4 γίνεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ).
6. Συστήνεται Επιτροπή Ζώντα Δότη, με έδρα στην Αθήνα, η οποία αποτελείται από δύο (2) Πρωτοδίκες, που ορίζονται από τον Πρόεδρο του Τριμελούς Συμβουλίου Διοίκησης του Πρωτοδικείου Αθηνών, δυο (2) μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΟΜ, δύο (2) ψυχιάτρους και δύο (2) κοινωνικούς λειτουργούς, με τους αναπληρωτές τους. Η Επιτροπή λειτουργεί σε δύο αυτοτελή τμήματα, καθένα από τα οποία συντίθεται από έναν (1) πρωτοδίκη, ένα (1) μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του EOM, έναν (1) ψυχίατρο και έναν (1) κοινωνικό λειτουργό, με τους αναπληρωτές τους. Ως γραμματέας ορίζεται σε κάθε τμήμα, ένας υπάλληλος ΠΕ, ΤΕ ή ΔΕ Διοικητικού με τον αναπληρωτή του. Η Επιτροπή συγκροτείται ανά τμήμα με απόφαση του Υπουργού Υγείας. Χρέη Προέδρου σε κάθε Τμήμα εκτελεί ο Πρωτοδίκης. Σε περίπτωση ισοψηφίας, υπερισχύει η γνώμη του Προέδρου. Η θητεία της Επιτροπής είναι τετραετής. Σε περίπτωση λήξης της θητείας και έως τον διορισμό των νέων μελών, η Επιτροπή εξακολουθεί να λειτουργεί νομίμως. Αν οι ορισθέντες πρωτοδίκες προαχθούν ή μετατεθούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους, εξακολουθούν να ασκούν τα καθήκοντά τους στην Επιτροπή μέχρι τη λήξη της τετραετούς θητείας της επιτροπής ή τη συγκρότηση νέας. Η ανάθεση των υποθέσεων προς γνωμοδότηση στα Τμήματα της Επιτροπής πραγματοποιείται από τον Πρόεδρο του ΕΟΜ, ανάλογα με τον φόρτο εργασίας τους.
7. Τα μέλη της Επιτροπής έχουν το δικαίωμα, από κοινού ή χωριστά, με την έγγραφη συναίνεση του δυνητικού δότη και του υποψήφιου λήπτη, να προβαίνουν σε επεξεργασία, κατά την έννοια του Κανονισμού (ΕΕ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της Οδηγίας 95/46/ΕΚ (L 119) (Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων) και του ν. 4624/2019 (Α΄ 137), και σε πλήρη έλεγχο και αξιολόγηση κάθε είδους δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα του δωρητή και του λήπτη, όπως των συνθηκών της καθημερινής διαβίωσής τους, των κοινωνικών σχέσεων και της εργασίας τους και του ιατρικού φακέλου τους, καθώς και πληροφοριών οποιασδήποτε διαβάθμισης που λαμβάνονται από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για το εάν συντρέχουν λόγοι δημόσιας τάξης και ασφάλειας ως προς τα ανωτέρω πρόσωπα, που μπορεί να σχετίζονται με την αιτηθείσα μεταμόσχευση, λαμβάνοντας υπόψη κάθε αποδεικτικό μέσο, όπως αυτοψία, έγγραφα ιδιωτικά ή δημόσια και καταθέσεις ατόμων του οικογενειακού, φιλικού, κοινωνικού ή εργασιακού περιβάλλοντός τους.
8. Σε περίπτωση αδυναμίας αξιοποίησης ήδη αφαιρεθέντος οργάνου από ζώντα δότη, στον λήπτη για τον οποίο προοριζόταν και προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια του οργάνου, μπορεί, με απόφαση του ΕΟΜ, το όργανο να διατεθεί στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών. Προτεραιότητα δίνεται στους ενταγμένους στο Εθνικό Μητρώο υποψήφιους λήπτες της Μονάδας, στην οποία διενεργείται η μεταμόσχευση. Στην περίπτωση αυτή, ο υποψήφιος λήπτης, στον οποίο θα γινόταν η δωρεά, προτάσσεται στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Ληπτών, με την επιφύλαξη της προτεραιότητας επειγόντων περιστατικών.