ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Άρθρο 4 Σύσταση Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας

αφου από 2007 αν θυμάμαι καλά ονομάζονται Υγειονομικές Περιφερειες (Υ.Πε.) γιατι στοο Ν/Σ αλλά και σε άλλα κείμενα χρησιμοποιείται το «Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών (Δ.Υ.Πε.)»;

Πρέπει να εκφράσω την έντονη αντίθεσή μου με την κατάργηση των υπηρεσιών πρόληψης και αντιμετώπισης των εξαρτήσεων στην Ελλάδα και των Κέντρων Πρόληψης.
Τα κέντρα και οι υπάλληλοι τους κάνουν εξαιρετική δουλεία καταθέτοντας και την ψυχή τους. Ως γονέας και ως εκπαιδευτικός έχω λάβει την πλήρη στήριξη και βοήθεια από την εξαιρετική επιστήμονα του τοπικού κέντρου με άμεση και επαγγελματική ανταπόκριση επί πλέον σχεδόν 8 ετών σε ένα πλήθος τόσο οικογενειακών όσο και επαγγελματικών θεμάτων.
Δε θα μπορούσα να φανταστώ ποια άλλη δομή θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε όλα τα διαφορετικά αιτήματα και προβλήματα τα οποία καλούνται οι υπάλληλοι των κέντρων να αντιμετωπίσουν. Η κοινωνία βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, γονείς και εκπαιδευτικοί αναζητήσουν βοήθεια στο έργο τους και υποστηρίζονται απόλυτα στα κέντρα αυτά.Παιδιά και έφηβοι χάνουν τον προσανατολισμό τους. Επιπλέον, σε μία εποχή εξαιρετικά μεγάλης οικονομικής κρίσης ποιος μπορεί να αναζήτηση βοήθεια από ιδιωτικό επαγγελματία;
Η κατάργηση αυτών των κέντρων συνεπάγεται με την κατάρρευση των κοινωνικά και οικονομικά αδύναμων οικογενειών αφήνοντας όμως και τους εκπαιδευτικούς με ακόμη λιγότερες υποστηρικτικές δομές και επαγγελματίες. Η ενίσχυση των κέντρων είναι μονόδρομος και όχι η κατάργησή τους.

Είναι απαραίτητη η τοποθέτηση των Κοινωνικών Λειτουργών σε τμήμα στη Δ/νση Ιατρικής Ψυχικής Υγείας καθώς και η συμμετοχή τους στα επιστημονικά συμβούλια, όπως επίσης και η προσθήκη στο άρθρο παροχής ψυχοθεραπευτικών και ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών εκ μέρους τους, εκτός από μόνο κοινωνικών υπηρεσίων, όπως ορίζει ήδη ο νόμος.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (ΕΨΕ)
Για το Νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας για την Ψυχική Υγεία με τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης» – Α. Μέρος
A. Για το τμήμα του σχεδίου Νόμου που προβλέπει τη δημιουργία και οργάνωση Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), ως Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία (ΕΨΕ), θα θέλαμε κατ’ αρχάς να επισημάνουμε ότι θεωρητικά ευνοεί την αυτονομία / αυτοδιαχείριση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Όμως, ο σχεδιασμός αυτός απαιτεί την απαραίτητη υλικοτεχνική και στελεχιακή υποστήριξη, η οποία έχει αποδειχτεί σημαντικότατη για την επιβίωση του ανάλογου μοντέλου που λειτουργεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ουσιαστική διαφορά, επίσης, από το μοντέλο του Ηνωμένου Βασιλείου είναι η έλλειψη οικονομικής και διοικητικής αυτονομίας και η ουσιαστική εξάρτηση του Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ. από την κεντρική διοίκηση. Στα πλαίσια αυτά είναι σημαντική είναι η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του επιστημονικού συμβουλίου με αποφασιστικότερο ρόλο στη διοίκηση των Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ..
Πέραν αυτής της αρχικής γενικής παρατήρησης έχουμε να σημειώσουμε τα κάτωθι:
1. Χωρίς να υποτιμάται η σημασία που έχει μια διοικητική μεταρρύθμιση δεν θεωρούμε ότι θα λύσει τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας στη χώρα μας, όπως είναι η τεράστια υποστελέχωση, η μεγάλη έλλειψη κλινών, η έλλειψη κοινοτικών μονάδων που θα μείωναν την επιβάρυνση των νοσοκομείων προάγοντας την πρόληψη και την επανένταξη, η ανεπαρκής πρωτοβάθμια φροντίδα ψυχικής υγείας, η υποβάθμιση της κτιριακής και υλικοτεχνικής υποδομής, κυρίως των ψυχιατρικών νοσοκομείων κλπ.
2. Είναι φανερό, από το μοντέλο διάρθρωσης και λειτουργίας κάθε Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ., ότι δημιουργείται μια διοικητική «υπερδομή», οργανωμένη στα πρότυπα ενός «υπερνοσοκομείου» που εκτείνεται σε όλο τον γεωγραφικό χώρο που καλύπτει μια Δ.Υ.Πε.. Η διοικητική αυτή «υπερδομή» είναι απομακρυσμένη χωροταξικά αλλά και λειτουργικά από τις μονάδες ψυχικής υγείας που εποπτεύει, αδυνατώντας να δώσει άμεσες λύσεις σε προβλήματα που θα αφορούν την λειτουργία των μονάδων αυτών.
3. Η απόσυρση των ψυχιάτρων από όλες τις επιτροπές των γενικών νοσοκομείων (ψυχιατρικούς τομείς, επιστημονικά και διοικητικά συμβούλια νοσοκομείων, επιτροπή εκπαίδευσης, κ.ά.) θα οδηγήσει στην επιστημονική απομόνωσή τους από τους συναδέλφους των άλλων ειδικοτήτων, αλλά και σε σημαντική υποστροφή της όποιας προόδου έχει επιτευχθεί, με τη δημιουργία των ψυχιατρικών κλινικών στα γενικά νοσοκομεία, στην αναγνώριση της ανάγκης για ολιστική φροντίδα των ασθενών και στην καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής νόσου. Οι ψυχίατροι οπωσδήποτε θα πρέπει να συνεχίσουν να συμμετέχουν σε όλες τις επιτροπές των γενικών νοσοκομείων που εργάζονται.
4. Με την κατάργηση των οργανισμών των ειδικών ψυχιατρικών νοσοκομείων δημιουργούνται μια σειρά ερωτήματα: Τι θα γίνει με τις παθολογικές κλινικές και τα εργαστήρια που λειτουργούν σε αυτά; Πώς θα αντιμετωπίζονται τα όποια προβλήματα καθημερινής λειτουργίας, διασύνδεσης και συντονισμού των ψυχιατρικών τμημάτων που θα παραμείνουν συγκεντρωμένα στους χώρους των καταργούμενων ειδικών ψυχιατρικών νοσοκομείων;
5. Για να ανταπεξέλθουν στα αυξημένα και διευρυμένα καθήκοντά που ανατίθενται στις Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. χρειάζονται δεκάδες διοικητικοί υπάλληλοι καθώς και χώροι για να στεγαστούν οι διάφορες διευθύνσεις που προβλέπονται στο νέο νομοσχέδιο. Δημιουργείται ο κίνδυνος τελικά η στελέχωση των Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. να παραμείνει ανεπαρκής δυσχεραίνοντας έτι περαιτέρω τη λειτουργία τους. Είναι σημαντικό, λοιπόν, τα Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. να λειτουργήσουν με πλήρη στελέχωση.
6. Η νέα αυτή διοικητική οργάνωση καθιστά πολύ εύκολή την μετακίνηση-μετάταξη του ιατρικού, αλλά και λοιπού προσωπικού, μεταξύ των μονάδων του ίδιου Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ, καθώς όλοι θα έχουν προσληφθεί και θα ανήκουν σε αυτό και όχι σε κάποια συγκεκριμένη μονάδα ψυχικής υγείας. Αυτό σημαίνει πως από υποστελεχωμένες, αλλά έστω οριακά λειτουργούσες μονάδες ψυχικής υγείας, θα μετακινείται προσωπικό σε άλλες μονάδες ψυχικής υγείας του Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. που αδυνατούν να λειτουργήσουν. Με βάση δε την τεράστια έκταση των Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ ένας ψυχίατρος ή παιδοψυχίατρος θα μπορεί αρχικά να εργαστεί σε μια πόλη και στη συνέχεια να μετακινηθεί σε μια άλλη πόλη εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Γι αυτό, θα πρέπει όλες οι θέσεις προσωπικού να αφορούν συγκεκριμένες μονάδες ψυχικής υγείας και όταν προκηρύσσονται νέες θέσεις, αυτές και πάλι να ορίζονται για συγκεκριμένες μονάδες ψυχικής υγείας.
7. Απαιτείται να προηγηθεί ο επανασχεδιασμός των νυν υγειονομικών περιφερειών πριν την έναρξη εφαρμογής οποιουδήποτε νέου μοντέλου διοίκησης που έχει ως βάση της Δ.Υ.Πε. Οι ιδιαίτερα εκτεταμένες ή μεγάλες σε πληθυσμό Δ.Υ.Πε. της χώρας μας, σε συνδυασμό με την κακή τους γεωγραφική κατανομή (π.χ. η πόλη της Θεσσαλονίκης χωρίζεται στη μέση και ανήκει σε δύο διαφορετικές Δ.Υ.Πε., ενώ και ο Κεντρικός Τομέας Ψυχικής Υγείας της πόλης έχει μονάδες ψυχικής υγείας που ανήκουν και στις δύο Δ.Υ.Πε.), θα οδηγήσουν σε ένα μη αποτελεσματικό διοικητικό και επιστημονικό συντονισμό των μονάδων ψυχικής υγείας κάθε υγειονομικής περιφέρειας.
8. Στα θετικά του Σχεδίου Νόμου που αφορά στις Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ είναι η σύσταση Μητρώου Μονάδων Ψυχικής Υγείας Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου και η ουσιαστικά υποχρεωτική ένταξη σε αυτό όλων αυτών των μονάδων. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στην πολιτεία για εποπτεία και έλεγχο, σε οικονομικό και επιστημονικό επίπεδο, όλων αυτών των μονάδων ψυχικής υγείας.
9. Τέλος, θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την ανάπτυξη του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Επιδημιολογικής και Θεραπευτικής Επιτήρησης. Η πληροφοριακή οργάνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας θα δώσει τη δυνατότητα επιδημιολογικής εποπτείας καθώς και αξιολόγησης των πραγματικών αναγκών του γενικού πληθυσμού της χώρας μας σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, αλλά θα διασφαλίζει και την ισότιμη προσβασιμότητα και τη συνέχεια στην ψυχιατρική φροντίδα των συμπολιτών μας.Ιδιαίτερα σημαντική είναι η σύσταση Εθνικού Δικτύου Τηλεψυχιατρικής – Τηλεσυμβουλευτικής, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών της χώρας μας.

Ο Πρόεδρος της ΕΨΕ B. Μποζίκας
Η Γενική Γραμματέας της ΕΨΕ Δ.Τσακλακίδου

Έχω ως πολίτης ωφεληθεί πολλές φορές από τα κέντρα πρόληψης. Επίσης ως εκπαιδευτικος συνεργάστηκα στα πλαίσια προγραμμάτων με πολύ καλά αποτελέσματα. Οφείλετε να προσέξετε ιδιαιτεραως την μη κατάργηση τους.

Aπουσιάζει – προφανώς εκ παραδρομής- η εμφατική και μεγάλου συμβολισμού αναφορά ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ο επακριβής προσδιορισμός της δωρεάν παροχής υπηρεσιών.

Τα Κέντρα Πρόληψης γιατί δεν συμπεριλαμβάνονται;

Η συνολική αντίθεση με την κατάργηση / αντικατάσταση των τομέων και των οργάνων διοίκησής τους, καθιστά μάλλον περιττή την όποια επιμέρους επισήμανση ανεπαρκειών των προβλέψεων για τη συγκρότηση του «Δικτύου». Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να αναφερθεί , ως δείγμα προχειρότητας, πως η αναφορά στο «Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών ΨΥ» στερείται οποιασδήποτε «υλικής υπόστασης», το ΕΔΥΨΥ δεν περιγράφεται ως συγκροτημένη οντότητα.
Μέτωπο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ

Με το σχέδιο νόμου συνιστάται Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), το οποίο σχεδιάζεται να λειτουργεί στις Διοικήσεις Υγειονομικών Περιφερειών (Δ.Υ.Πε.) και να διαρθρώνεται σε Περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), χωρίς όμως πρόβλεψη Διοίκησης σε Εθνικό Επίπεδο, που θα αποτρέπει ενδεχομένως διαφοροποιήσεις ανά ΔΥΠΕ και τον ενδεχόμενο κίνδυνο έλλειψης συντονισμού από αυτή τη συνθήκη. Τον παραπάνω προβληματισμό ενισχύει η παντελής έλλειψη αναφοράς στην Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας που έχει έναν καθοριστικό ρόλο στην παρακολούθηση και τον συντονισμό των δράσεων της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

Η υποκατάσταση των Τομέων Ψυχικής Υγείας από τα ΠεΔΥΨΥ διακινδυνεύει τη θεμελιώδη αρχή της τομεοποίησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τη λειτουργία ενός απαρτιωμένου δικτύου υπηρεσιών, με συγκεκριμένη γεωγραφική και πληθυσμιακή αναφορά, με ευχέρεια στον προσδιορισμό των αναγκών και με τελικό στόχο την επίτευξη του συνεχούς της φροντίδας των ψυχικά ασθενών στο πλαίσιο της κοινότητας. Η αλλαγή αυτή επιφέρει έως και πενταπλασιασμό του πληθυσμού ανά νέο τομέα ψυχικής υγείας με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τους πληθυσμιακά εστιασμένους στόχους της λειτουργίας του Τομέα. Στο σημείο εδώ πρέπει να παρατηρηθεί ότι στα σημαντικά άρθρα 4 και 5 του νομοσχεδίου απουσιάζει – προφανώς εκ παραδρομής- η εμφατική και μεγάλου συμβολισμού αναφορά ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ο επακριβής προσδιορισμός της δωρεάν παροχής υπηρεσιών.

Στη συνέχεια όμως το σχέδιο νόμου και παρά τον αναφερόμενο σκοπό του να τοποθετήσει τα άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ψυχική τους υγεία για πρώτη φορά, στο επίκεντρο του Ε.Σ.Υ., δημιουργεί ένα πολυδαίδαλο σύστημα εξ ολοκλήρου ιατροκεντρικών, διοικητικών και γραφειοκρατικών υπηρεσιών, το οποίο εντέλει όλο διοικείται από ένα πρόσωπο, έναν εκ των Υποδιοικητών κάθε Υ.Πε., στον οποίο εκχωρεί έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό και σημαντικού περιεχομένου αρμοδιοτήτων. Η τομεοποίηση φαίνεται να καταργείται. A priori εγείρονται ζητήματα αποτελεσματικότητας και εν τέλει ουσιαστικής εφαρμογής του φιλόδοξου εγχειρήματος, καθώς ο εκάστοτε Υποδιοικητής κάθε Υ.Πε, ανεξαρτήτως σχετικής με τον τομέα ψυχικής υγείας ειδικότητας ή και συναφούς εμπειρίας, αναλαμβάνει τον προγραμματισμό, τον συντονισμό, την εποπτεία και τον έλεγχο της λειτουργίας όλων των δομών και φορέων παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Δικτύου του. Η ιατροκεντρική προσέγγιση του σχεδίου νόμου οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι έχει περιοριστεί με την συμμετοχή των άλλων ειδικοτήτων (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, νοσηλευτών) που εξασφαλίζουν εν τοις πράγμασι την εφαρμογή της φιλοσοφίας της κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής και προσδίδουν διεπιστημονικό χαρακτήρας της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, όμως υποεκπροσωπούνται οι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειες γιατί έχουμε ερωτηματικά αν είναι εφικτό να εκπροσωπούνται από ένα μέλος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος που θεωρούμε ότι δεν έχει ικανοποιητική συμμετοχή ληπτών υπηρεσιών ψυχικής Υγείας.

Πιο εστιασμένα, για τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του άρθρου 11 του ν. 2716/1999 και την σκοπούμενη τροποποίηση (άρθρο 19) που αφορά στις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Ψυχικής Υγείας, παρατηρούμε ότι το σχέδιο νόμου, χωρίς καμία προηγούμενη διαβούλευση, αλλάζει εκ νέου και εκ βάθρων το θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των ΜΨΥ, παραπέμπει δε για όλα τα σημαντικά ζητήματα στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης.
Στο ίδιο άρθρο, το άρθρο 19, ως λόγος ανάκλησης άδειας ορίζεται μεταξύ άλλων η «αμέλεια εφαρμογής των δεσμευτικών για όλους αποφάσεων της οικείας Διεύθυνσης Ιατρών, για τη θεραπευτική πορεία του ασθενούς», χωρίς να καθίσταται σαφές από το σύνολο του νομοσχεδίου, τι θα αφορούν οι εν λόγω αποφάσεις και σε τι πλαίσιο θα δημιουργούν δέσμευση για την ατομική θεραπεία ασθενών, υποβαθμίζοντας ενδεχομένως τον ρόλο της Πολυκλαδικής Θεραπευτικής Ομάδας των ΜΨΥ.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει (άρθρο 20) τη σύσταση Μητρώου Μονάδων Ψυχικής Υγείας των ΝΠΙΔ, εντοπίζουμε όμως ένα σημαντικό έλλειμμα: δεν ελέγχετε αφενός σε κανένα σημείο η συμβατότητα του καταστατικού των ΝΠΙΔ με τους στόχους της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης και αφετέρου η επιστημονική επάρκεια του με τριετή τουλάχιστον λειτουργία. Επιπλέον προϋπόθεση ορίζεται η ασφάλιση αστικής ευθύνης έναντι τρίτων του ΝΠΙΔ και του επιστημονικού προσωπικού του για τις παρεχόμενες από μέρους τους υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Το θέμα απαιτεί σοβαρή διερεύνηση, καθώς ενώ είναι γνωστό ότι η ασφάλιση αυτή από πλευράς κόστους είναι ιδιαίτερα ψηλή έως και απαγορευτική, άγνωστο είναι κατά πόσο πρόθυμες θα είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες να αναλάβουν τον εν λόγω ασφαλιστικό κίνδυνο.

Πέρα από τα παραπάνω, παρότι οι Εποπτευόμενοι Φορείς Παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Ιδιωτικού Δικαίου Κερδοσκοπικού και μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα του Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ. στο άρθρο 15 κατηγοριοποιούνται σε 4 κατηγορίες (βλ. σημ. α-δ), μόνο για την περ. β’ δηλ. για τους τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ) που ιδρύουν και λειτουργούν Μονάδες Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.), σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 2716/1999 (Α΄ 96), ορίζεται συγκεκριμένο σύστημα εποπτείας μέσω της δημιουργίας ειδικού Μητρώου, της δυνατότητας ανάκλησης αδειών λειτουργίας, της υποχρέωσης τήρησης δεδομένων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης και στο ενιαίο σύστημα ενδοεπιχειρησιακού σχεδιασμού (ERP) των εποπτευομένων ΝΠΙΔ, του διοικητικού, οικονομικού και διαχειριστικού τους ελέγχου από τον αρμόδιο για θέματα ψυχικής υγείας Υποδιοικητή της οικείας Υ.Πε., δημιουργώντας έτσι μια άνιση δημιουργία υποχρεώσεων για τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα του αρ. 11 του ν. 2716/1999, χωρίς να προβλέπεται ταυτόχρονα κάποιο πλαίσιο μεγαλύτερων αρμοδιοτήτων ή δικαιωμάτων τους, ώστε να δικαιολογείται η συγκεκριμένη επιβαρυντική διακριτική μεταχείριση σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες εποπτευόμενων φορέων. Επισημαίνουμε ότι τα ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα λειτουργούν κοινοτικές ΜΨΥ υπό τη αδειοδότηση, τον έλεγχο και τη χρηματοδότηση της πολιτείας, με βάση τον εθνικό σχεδιασμό για το δημόσιο σύστημα ψυχικής υγείας. Υπό την έννοια αυτή, αποτελούν κρίκους του συστήματος ψυχικής υγείας και παρέχουν ως εκ τούτου δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Όσον αφορά δε στην σκοπούμενη με το σχέδιο νόμου (άρθρο 21) πλήρη αλλαγή της χρηματοδότησης των ΜΨΥ που λειτουργούν από ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, χωρίς καμία προηγούμενη μελέτη και διαβούλευση, θα πρέπει να δηλώσουμε ότι την θεωρούμε εξόχως προβληματική, καθώς πέρα από αόριστη και τελούσα σε αντίθεση με το άρθρο 13 του ν. 2716/1999, θέτει αμέσως σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και τη συνέχιση της λειτουργίας των κοινοτικών ΜΨΥ, αφού λείπει παντελώς το θεσμικό και διαχειριστικό πλαίσιο για μια τέτοια χρηματοδότηση, μέσω «αποζημίωσης» και το χρονοδιάγραμμα είναι ιδιαίτερα στενό. Επιπλέον, διερωτόμαστε πώς θα «αποζημιώνεται» η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας προς τους ανασφάλιστους ωφελούμενούς μας που, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, είναι πολλοί;

Είναι ζωτικής σημασίας, εφόσον οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.) του Ιδιωτικού Τομέα θα αποζημιώνονται εξ’ ολοκλήρου από ασφαλιστικούς οργανισμούς ή από τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), να διασφαλιστεί ότι το ύψος του νοσηλίου ή της σταθερής αμοιβής ή κατά πράξη αμοιβής, θα διαφοροποιείται σε ότι αφορά τις ΜΨΥ ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα βάσει των αποφάσεων κοστολόγησης επικαιροποιημένων που θα προβλέπουν κατ’ ελάχιστον το ποσό που προκύπτει σήμερα από το άθροισμα του κόστους από όσα δεσμευτικά προβλέπονται αυτή τη στιγμή για τη λειτουργία των μονάδων ψυχικής υγείας με βάση τις κανονιστικές διατάξεις των αποφάσεων για τις εγκαταστάσεις, το προσωπικό, τις δράσεις και τα αντίστοιχα λειτουργικά έξοδα, όπως δηλαδή είχε υπολογιστή το κόστος ανά ωφελούμενο και τύπο μονάδα στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις που ίσχυαν και δεν θα ακολουθήσει τις διατάξεις του ΕΟΠΥΥ που αφορούν το κόστος νοσηλίου για τα Μη Επιδοτούμενα από το Κράτος Ιδιωτικά ιδρύματα, που παρέχουν άλλου τύπου υπηρεσίες και με άλλο πλαίσιο. Αναγκαία είναι στο πλαίσιο αυτό η σύσταση μιας ομάδας έργου και διαβούλευσης με την συμμετοχή 2 τουλάχιστον εκπροσώπων της Ομοσπονδίας Αργώ.

Η ανωτέρω δέσμευση, η οποία θα πρέπει ρητά να αναφέρεται στο νόμο, αποτελεί μείζον ζήτημα και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση παροχής ποιοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και βιωσιμότητας των Μ.Ψ.Υ. βάσει των πραγματικών αναγκών, ειδικά για τις κινητές μονάδες, τις μονάδες για παιδιά και για εφήβους και τις νέου τύπου μονάδες που ιδρύθηκαν το 2022-2023. Στην έννοια του ημερησίου νοσηλίου /αποζημίωσης θα πρέπει να περιλαμβάνεται κατ’ ελάχιστο η περίθαλψη, η ψυχολογική υποστήριξη, όλο το πρόγραμμα πράξεων θεραπείας και υποστήριξης των ωφελούμενων, οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, η δημιουργική απασχόληση, η ψυχαγωγία, η άθληση, η ιατρική παρακολούθηση, ο χρόνος υλοποίησης των διεπιστημονικών ομάδων, των εποπτειών, η υλοποίηση διοικητικού έργου θεραπευτών που αφορά στους ωφελούμενους, ο χρόνος μετακίνησης των μελών των Κινητών Μονάδων προς και από τους τόπους διεξαγωγής των κλιμακίων, η αγωγή της κοινότητας, οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κ.ο.κ ασφαλισμένων και ανασφάλιστων ωφελούμενων των κοινοτικών μονάδων όσο και πέρα αυτών η διαμονή, η διατροφή και η νοσηλευτική φροντίδα των ενοίκων των στεγαστικών δομών.

Τέλος θα πρέπει να συμπεριληφθεί εξουσιοδοτική διάταξη για έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης από τον Υπουργό Υγείας και τον Υπουργό Οικονομικών καθώς και να προβλεφθεί ένα διάστημα πιλοτικής εφαρμογής με εγγυήσεις για την βιωσιμότητα των μονάδων από τον τακτικό προϋπολογισμό σε περίπτωση αστοχιών. Επίσης πρέπει να οριστεί η ημερομηνία έναρξης της εφαρμογής της διάταξης τουλάχιστον την 1/1/2026 γιατί θα απαιτηθεί χρόνος για συστηματική μελέτη και διαβούλευση.

Παραμένουμε επιφυλακτικοί και μας δημιουργούνται ερωτήματα και επιφυλάξεις για τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα του Πληροφοριακού Συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης και θεραπευτικής διαχείρισης καθώς όλα τα κρίσιμα ζητήματα παραπέμπονται και πάλι στην έκδοση Υπουργικής Απόφασης και σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε εφικτή την αυτοματοποιημένη πλοήγηση – διαχείριση της θεραπείας των ασθενών που πρέπει να είναι προσωποκεντρική, ολιστική και εξατομικευμένη με την απαιτούμενη συναίνεση του ίδιου του ασθενή.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π.Σακελλαρόπουλος συνήλθε εκτάκτως την 15η Ιουλίου 2024 σε συνεδρίαση και αποφάσισε ομόφωνα να συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση για το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Υγείας με τίτλο «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» και να υποβάλλει τους παρακάτω προβληματισμούς, επισημάνσεις και τροποποιήσεις:

– Στο σχέδιο νόμου η υποκατάσταση των Τομέων Ψυχικής Υγείας από τα ΠεΔΥΨΥ (άρθρα 4 επ. του σχεδίου, πέραν της ρητής κατάργησης των σχετικών διατάξεων, βλ. άρθρο 74 του σχεδίου) διακινδυνεύει τη θεμελιώδη αρχή της τομεοποίησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τη λειτουργία ενός δικτύου υπηρεσιών με συγκεκριμένη γεωγραφική και πληθυσμιακή αναφορά, με ευχέρεια στον προσδιορισμό των αναγκών και με τελικό στόχο την επίτευξη του συνεχούς της φροντίδας των ψυχικά ασθενών στο πλαίσιο της κοινότητας. Η αλλαγή που επέρχεται επιφέρει έως και πενταπλασιασμό του πληθυσμού ανά νέο τομέα ψυχικής υγείας με ό,τι αυτό συνεπάγεται και κυρίως θεραπευτικές και κοινωνικές συνέπειες παρεμβαίνουν στα συνταγματικά δικαιώματα τόσο των οφελουμένων όσο και των εργαζομένων.

Σημαντική παράλειψη στο άρθρο 4 του σχέδιο νόμου είναι ότι παρότι συνίσταται ένα Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη ως προς τη διοίκησή του σε εθνικό επίπεδο, παρά μόνο σε περιφερειακό (Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ.). Για το λόγο αυτό προτείνουμε τη συγκρότηση ενός Εθνικού ή Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου αρμόδιο για την ανάπτυξη, υλοποίηση και παρακολούθηση των πολιτικών ψυχικής υγείας σε εθνικό επίπεδο. Στο εν λόγω Συμβούλιο, μεταξύ άλλων, είναι αυτονόητο ότι θα συμμετέχει εκπρόσωπος της Ε.Σ.Α.μεΑ. καθώς αποτελεί την αντιπροσωπευτική τριτοβάθμια οργάνωση εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα. Ειδικότερα, μέλη της Ε.Σ.Α.μεΑ. είναι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Οργανώσεων για την Ψυχική Υγεία (ΠΟ.ΣΟ.ΨΥ.), το Σωματείο Ενάντια στην Προκατάληψη για τις Ψυχικές Διαταραχές «Η Αναγέννηση», το Σωματείο Ατόμων με Ψυχική Αναπηρία ΠΕ Αχαΐας «Σθένος» που είναι μέλος της Περιφερειακής Ομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία Δυτικής Ελλάδας και Νοτίων Ιονίων Νήσων που είναι μέλος της Ε.Σ.Α.μεΑ., κ.λπ.

Μάλιστα, μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Ε.Σ.Α.μεΑ. είναι εκπρόσωπος του Σωματείου Ενάντια στην Προκατάληψη για τις Ψυχικές Διαταραχές «Η Αναγέννηση». Επίσης, η Ε.Σ.Α.μεΑ. συνεργάζεται στενά με: την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «Αργώ» και φορείς αυτοεκπροσώπησης των ατόμων με ψυχοκοινωνική αναπηρία, όπως το Σωματείο Ληπτών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας «Αυτοεκπροσώπηση».

Το πρόγραμμα «Ψυχαργώς» αποτελεί μια εθνική απάντηση στις προκλήσεις της ψυχικής ασθένειας τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και παρέμβασης, αλλά και ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ωστόσο δεν αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, ίσως εκ παραδρομής, ότι το Κράτος είναι υπεύθυνο για την παροχή δωρεάν υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους πολίτες που τις χρειάζονται

Ο συγκεντρωτισμός που πιθανόν προκύπτει από το προτεινόμενο μοντέλο διοίκησης και συντονισμού αποδυναμώνει την θεώρηση της ολιστικής, προσωποκεντρικής και εξατομικευμένης παρέμβασης των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Επιπλέον, στη βάση της συμπερίληψης είναι σημαντική η εκπροσώπηση και η συμμετοχή τόσο των ίδιων των ληπτών όσο και των οικογενειών τους στις διαδικασίες που τόσο άμεσα αφορούν στην καθημερινότητά τους .

Aπουσιάζει – προφανώς εκ παραδρομής- η εμφατική και μεγάλου συμβολισμού αναφορά ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ο επακριβής προσδιορισμός της δωρεάν παροχής υπηρεσιών.

Το ΓΕΝΙΚΌ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ της ΠΟΣΟΨΥ διαπιστώνει ότι:
απουσιάζει – προφανώς εκ παραδρομής- η εμφατική και μεγάλου συμβολισμού αναφορά ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ο επακριβής προσδιορισμός της δωρεάν παροχής υπηρεσιών.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ να γίνει η σχετική συμπλήρωση στο Σχέδιο Νόμου.