Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης' | 27 Φεβρουαρίου 2025, 09:35

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Το σχέδιο νόμου «Εκσυγχρονισμός του πλαισίου των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης και επείγουσες ενεργειακές και πολεοδομικές ρυθμίσεις» αποτελεί ένα συνονθύλευμα διατάξεων που αποτελείται από διατάξεις του καταργούμενου με το σχέδιο νόμου ν. 1069/80 που μεταφέρθηκαν σχεδόν αυτούσιες στο σχέδιο νόμου και νέες διατάξεις που αναφέρονται στις οικειοθελείς πλέον συγχωνεύσεις των Δ.Ε.Υ.Α., αλλά και στην αναγκαστική απορρόφηση των Δήμων και των Δ.Ε.Υ.Α. των περιφερειακών ενοτήτων της Αττικής και της Θεσσαλονίκης στην ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ αντίστοιχα, εκτός αν ζητηθεί εξαίρεση (ΕΥΔΑΠ) ή συνενωθούν μεταξύ τους (ΕΥΑΘ). Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει, επίσης, όσον αφορά στο αστικό νερό, διατάξεις που αναφέρονται σε ζητήματα λειτουργίας και διαχείρισης των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, διατάξεις που αναφέρονται στην ΡΑΑΕΥ , καθώς και στη διαχείριση του αρδευτικού νερού (ΟΔΥΘ Α.Ε. και Εταιρεία Άρδευσης Βόλβης-Λαγκαδά). To σχέδιο νόμου προωθείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών επεξεργάζεται την περίοδο αυτή τον Κώδικα Δήμων και Περιφερειών στον οποίο για τις Δ.Ε.Υ.Α. υπάρχει Κεφάλαιο με 23 άρθρα για την κωδικοποίηση των διατάξεων που διέπουν τις Δ.Ε.Υ.Α. Προκαλεί, λοιπόν, απορία η σπουδή του Υπουργείου Περιβάλλοντος, καθώς αρμόδιο και εποπτεύον Υπουργείο για τις Δ.Ε.Υ.Α. είναι το Υπουργείο Εσωτερικών. Από το νομοσχέδιο προκύπτει ότι η Πολιτεία και ειδικότερα το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιλέγει να ασχοληθεί κυρίως και κατά προτεραιότητα με το αστικό νερό που αποτελεί το 12% της συνολικής κατανάλωσης νερού στη χώρα μας παρά με το 85% που είναι το αρδευτικό στη χρήση του οποίου γίνεται η μεγάλη και ασύδοτη σπατάλη του φυσικού πόρου. Κι αυτό σε μια εποχή που η λειψυδρία έχει πάρει πολύ ανησυχητικές διαστάσεις κι επομένως επείγει να ληφθούν μέτρα ορθολογικού και ολιστικού χαρακτήρα. Αντ΄αυτού η λειψυδρία αντιμετωπίζεται στο νομοσχέδιο με την ανάθεση έργων δημόσιου χαρακτήρα (δημόσιες συμβάσεις) αποκλειστικά στην ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ, αποκλείοντας τις Δ.Ε.Υ.Α. και κάθε άλλον φορέα κι ενισχύοντας την άποψη ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος προωθεί ένα νομοσχέδιο με στόχο περισσότερο να ενισχύσει τις δύο αυτές μεγάλες εταιρείες (και κυρίως την ΕΥΔΑΠ) παρά να βελτιώσει, εξυγιάνει και να εκσυγχρονίσει τις Δ.Ε.Υ.Α., ασχολείται δηλ. περισσότερο με το 6% της κατανάλωσης νερού στη χώρα μας που αντιστοιχεί στην ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ , παρά με το 12% που αντιστοιχεί στην συνολική κατανάλωση πόσιμου νερού. Το νομοσχέδιο περιέχει ευνοϊκές ρυθμίσεις για ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στις περιπτώσεις που συνάπτουν τις παραπάνω δημόσιες συμβάσεις όπως ότι τα έργα αυτά χαρακτηρίζονται Στρατηγικές Επενδύσεις, πρόσληψη ειδικού εμπειρογνώμονα κ.α., ενώ δεν δίνεται η δυνατότητα στις Δ.Ε.Υ.Α. να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές αυτές ρυθμίσεις. Επειδή, ωστόσο, με το εν λόγω νομοσχέδιο καταργείται ο ιδρυτικός νόμος των Δ.Ε.Υ.Α. ο οποίος λειτούργησε με επιτυχία 45 χρόνια τώρα και αναδείχθηκε σ΄ένα πολύ αποτελεσματικό και ανθεκτικό θεσμικό εργαλείο για τη δημοτική διαχείριση της ύδρευσης και αποχέτευσης, θεωρούμε ότι η αλλαγή στην λειτουργία των Δ.Ε.Υ.Α. θα έπρεπε να περιληφθεί σ΄ένα νομοσχέδιο με διατάξεις αποκλειστικά για τις Δ.Ε.Υ.Α. ώστε να αποτελέσει το νέο, σύγχρονο και στιβαρό θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. με βάση το οποίο οι Δ.Ε.Υ.Α. θα βελτιώσουν σημαντικά την λειτουργία τους και θα εκσυγχρονισθούν ώστε να μεταβούν στην νέα εποχή της «πράσινης» και ψηφιακής οικονομίας. Ένα νομοσχέδιο που θα ελάμβανε υπόψη την πραγματική κατάσταση των Δ.Ε.Υ.Α. και θα έδινε λύσεις στα βασικά τους προβλήματα που είναι η διαχείριση του υπέρογκου ενεργειακού τους κόστους και η υποστελέχωση. Με τον τρόπο αυτό η Πολιτεία θα σηματοδοτούσε το ενδιαφέρον της για τη δημοτική διαχείριση του αστικού νερού και δεν θα αρκούνταν σε ρυθμίσεις περισσότερο διαχειριστικού χαρακτήρα, πολλές από τις οποίες είναι και αντισυνταγματικές που δεν βελτιώνουν την υφιστάμενη κατάσταση και δεν δημιουργούν προοπτικές για τις Δ.Ε.Υ.Α. Παραπέρα, διατρέχοντας το νομοσχέδιο διαπιστώνουμε ότι όσον αφορά στις Δ.Ε.Υ.Α. ότι το περιεχόμενο των διατάξεών του δεν συνάδει παρά σε πολύ μικρό βαθμό με τον τίτλο του που είναι ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης διότι ως προς τις Δ.Ε.Υ.Α. δεν επιτελεί τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό όπως για παράδειγμα δεν περιλαμβάνει διατάξεις για την ενεργειακή αυτάρκεια των επιχειρήσεων ώστε να γίνουν «πράσινες» ούτε επιλύει ζητήματα που κατά καιρούς προκάλεσαν προβλήματα στην ευέλικτη λειτουργία των Δ.ΕΥ.Α. όπως ο διφυής χαρακτήρας τους με αποτέλεσμα να δημιουργούνται θέματα ασφάλειας δικαίου. Επίσης, δεν επιλύει με τις διατάξεις του το πρόβλημα της σοβαρότατης υποστελέχωσης των Δ.Ε.Υ.Α. αφού δεν παρέχει στις ΔΣ.Ε.Υ.Α. την σύμφωνα με την νομική τους μορφή και τον ανταποδοτικό τους χαρακτήρα απαιτούμενη ευελιξία στη διενέργεια των προσλήψεων του προσωπικού αορίστου χρόνου. Το σχέδιο νόμου, λοιπόν, αρκείται στην ρύθμιση των θεμάτων των Δ.Ε.Υ.Α. και Δήμων που συγχωνεύονται οικειοθελώς και σε ζητήματα που συνδέονται με την προσαρμογή της λειτουργίας τους στο θεσμικό πλαίσιο της ΡΑΑΕΥ. Κατά τα άλλα επαναλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό τον ν. 1069/80. Ειδικότερα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος εγκαταλείποντας την αρχική επιλογή του μεταρρύθμισης των Δ.Ε.Υ.Α. μέσω αναγκαστικών συγχωνεύσεων ρυθμίζει στο νομοσχέδιο τις οικειοθελείς συγχωνεύσεις Δήμων και Δ.Ε.Υ.Α. τις οποίες μάλιστα θεωρεί οριζόντιο εργαλείο εξυγίανσης και εκσυγχρονισμού των Δ.Ε.Υ.Α., επιφυλάσσοντας σ΄αυτές πολύ υψηλότερη επιδότηση για τα χρέη των Δ.Ε.Υ.Α. στους ενεργειακούς παρόχους σε σχέση με τις Δ.Ε.Υ.Α. που δεν θα συγχωνευθούν. Η επιλογή αυτή του Υπουργείου Περιβάλλοντος που πριμοδοτεί τις Δ.Ε.Υ.Α. που θα συνενωθούν με άλλες Δ.Ε.Υ.Α. και Δήμους δεν είναι μόνο ηθικά απαράδεκτη, αφού στην ουσία εξαναγκάζει τις Δ.Ε.Υ.Α. να συνενωθούν, διαφορετικά θα απωλέσουν την ευνοϊκή οικονομική μεταχείριση που προβλέπει το νομοσχέδιο, αλλά και αντισυνταγματική, αφού δημιουργεί συνθήκες άνισης μεταχείρισης ανάμεσα σε επιχειρήσεις ταυτόσημης νομικής φύσης και αντικειμένου. Επομένως, εξαρχής εμπεριέχει τον κίνδυνο δικαστικής ανατροπής της με απρόβλεπτες για τις τοπικές κοινωνίες και τις τοπικές κοινωνίες συνέπειες. Επιπλέον, είναι και λειτουργικά ατελέσφορη διότι συγχωνεύοντας έστω και οικειοθελώςγια παράδειγμα δύο αδύναμες Δ.Ε.Υ.Α. με στόχο την αξιοποίηση της οικονομικής ενίσχυσης, χωρίς την αναγκαία συμπλήρωση των ελλείψεων, δημιουργείται μια μεγαλύτερη αλλά πιο αδύναμη Δ.Ε.Υ.Α. Επιχειρείται, λοιπόν, με το σχέδιο νόμου οριζόντια νομοθετική επιβολή της “οικειοθελούς” συγχώνευσης , ενώ στην επιστημονική κοινότητα είναι γνωστό ότι για την άσκηση της αρμοδιότητας ύδρευσης και αποχέτευσης υπάρχει κάθε φορά “optimum” διοικητικό μέγεθος, το οποίο είναι συνάρτηση των ανθρωπογεω-γραφικών δεδομένων της εξυπηρετούμενης περιοχής και των οικονομικο-τεχνικών χαρακτηριστικών των πηγών ύδρευσης, του δικτύου διανομής και της διάθεσης των λυμάτων. Παραπέρα, το νομοσχέδιο επιφυλάσσει διαφορετικό καθεστώς και για τις Δ.Ε.Υ.Α. των περιφερειακών ενοτήτων της Θεσσαλονίκης στις οποίες επιβάλλει την απορρόφησή τους στην ΕΥΑΘ εφόσον δεν συγχωνευθούν μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό τις οδηγεί σε αναγκαστική συγχώνευση για να αποφύγουν την απορρόφησή τους από την ΕΥΑΘ, παραβιάζοντας την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της διοικητικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ (άρθρο 102 του Συντάγματος). Επίσης, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος επιδοτεί το υφιστάμενο χρέος των Δ.Ε.Υ.Α. προς τους ενεργειακούς παρόχους με τρόπο άδικο και αντισυνταγματικό, αφού επιδοτεί κατά 70% της συνολικής οφειλής μόνο όσων Δ.Ε.Υ.Α. συγχωνεύονται ή επεκτείνουν την περιοχή αρμοδιότητάς τους σε Δήμο, παραπέμποντας στο άρθρο 47 του ν. 5167/2024 (σύμφωνα με το άρθρο 47 του ν. 5167/ 2024 επιδοτείται κατά 30% η συνολική οφειλή των Δ.Ε.Υ.Α. που δεν συγχωνεύονται και μάλιστα με αυστηρές προϋποθέσεις δηλ. αν στις 15/1/2026 έχουν διαχειριστική επάρκεια, προϋποθέσεις που δεν ισχύουν για τις Δ.Ε.Υ.Α. που θα συγχωνευθούν). Ταυτόχρονα, στερεί από όσες Δ.Ε.Υ.Α. δεν εξοφλούν τους λογαριασμούς ρεύματος την ένταξή τους σε προγράμματα και χρηματοδοτήσεις και κατά συνέπεια στερεί τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες από το όφελος αναπτυξιακών υποδομών, χωρίς, ωστόσο, η Πολιτεία να έχει δημιουργήσει και δρομολογήσει ασφαλείς προϋποθέσεις για μείωση του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. και για την ενεργειακή τους αυτάρκεια. Επίσης, επισύρει ποινές (παύση από τα καθήκοντά τους) στους Γενικούς Διευθυντές των Δ.Ε.Υ.Α. στην περίπτωση μη εξόφλησης τριών συνεχόμενων λογαριασμών ρεύματος. Δυστυχώς, η Πολιτεία χωρίς να λαμβάνει άμεσα μέτρα για μείωση του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. και για την ενεργειακή τους αυτάρκεια προωθεί διατάξεις κυρωτικού χαρακτήρα, διογκώνοντας το πρόβλημα, αντί να προωθήσει λύσεις για την άμβλυνσή του. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Πρόγραμμα «Απόλλων» που προβλέπει 12 Ενεργειακές Κοινότητες σε επίπεδο Περιφέρειας θα καθυστερήσει να αποφέρει μείωση του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. (εκτιμάται ότι σε τουλάχιστον τρία χρόνια θα φέρει αποτελέσματα αν δεν υπάρξουν αλλαγές), ενώ η τιμή της ενέργειας είναι σήμερα υψηλή και οι Δ.Ε.Υ.Α. εξακολουθούν να τιμολογούνται από τους ενεργειακούς παρόχους με τιμολόγιο ανάλογο με το οικιακό. Επομένως, αυτή η διάταξη θα στερήσει από τις Δ.Ε.Υ.Α. τη δυνατότητα να συνεχίσουν απρόσκοπτα το επενδυτικό τους έργο με συνέπειες και στους πολίτες που εξυπηρετούν. Και είναι πολύ σοβαρό το ενδεχόμενο για να αποφύγουν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που απορρέουν από την παραπάνω διάταξη και με στόχο να συνεχίσουν την αναπτυξιακή και επενδυτική τους προσπάθεια, να αναγκασθούν να αναπροσαρμόσουν την τιμολογιακή τους πολιτική, αυξάνοντας σημαντικά τα τιμολόγια νερού. Η αναπροσαρμογή αυτή θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα θεσμικού χαρακτήρα, αφού ενδεχομένως να προσκρούσει στη ΚΥΑ κοστολόγησης-τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος που θέτει ανώτατο όριο στις τιμολογιακές αναπροσαρμογές των παρόχων ύδατος. Με τις παραπάνω νομοθετικές επιλογές, η Πολιτεία αντί να προστατεύσει τις Δ.Ε.Υ.Α. που είναι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, προωθεί διατάξεις που ευνοούν τους ενεργειακούς παρόχους. Αλλά, ιδιαίτερα αρνητική είναι και η διάταξη που περιορίζει τις επιχορηγήσεις των Δ.Ε.Υ.Α. από το Κράτος, τους Φορείς Γενικής Κυβέρνησης ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στο 50% των εσόδων τους με αποτέλεσμα να περιορίζεται σοβαρά το επενδυτικό τους έργο με επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και την οικονομία και απασχόληση των τοπικών κοινωνιών. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι Δ.Ε.Υ.Α. δεν μπορούν να δανειοδοτηθούν από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων κι επομένως οι επενδυτικές τους δυνατότητες είναι περιορισμένες. Επίσης, το νομοσχέδιο προβλέπει τέσσερα είδη διαχειριστικής επάρκειας των παρόχων από την ΡΑΑΕΥ κι επομένως και των Δ.Ε.Υ.Α. χωρίς προηγουμένως να έχει γίνει καταγραφή των προβλημάτων των Δ.Ε.Υ.Α. και χωρίς να έχει ενισχύσει τεχνικά και διοικητικά τις Δ.Ε.Υ.Α. ώστε να είναι σε θέση να λάβουν τη διαχειριστική επάρκεια. Με τον τρόπο αυτό τις οδηγεί σε συγχωνεύσεις σε μεταγενέστερο χρόνο, αφού οι μικρές και αδύναμες Δ.Ε.Υ.Α. δεν θα είναι σε θέση να λειτουργήσουν χωρίς διαχειριστική επάρκεια. Τέλος, το νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνει διατάξεις που διασφαλίζουν τους εργαζόμενους στις Δ.Ε.Υ.Α. παρά μόνο διάταξη για την ένταξή τους στο ενιαίο μισθολόγιο που εξάλλου ισχύει και σήμερα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι προβλέπει οικειοθελείς συγχωνεύσεις ή απορρόφηση από τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη για όσους υπαλλήλους απωλέσουν τις θέσεις ευθύνης τους, καθώς και διατάξεις που συνάδουν με το αντικείμενο και τη δραστηριότητα της επιχείρησης (π.χ. επίδομα 2,5 τοις χιλίοις για τους μηχανικούς της Δ.Ε.Υ.Α. όπως λαμβάνουν οι μηχανικοί του Δημοσίου, επίδομα επιφυλακής). Συμπερασματικά , το νομοσχέδιο δεν επιλύει τα βασικά προβλήματα των Δ.Ε.Υ.Α. που είναι η υποστελέχωση και το ενεργειακό κόστος, ενώ αντιθέτως με αντισυνταγματικές διατάξεις τις ωθεί σε συγχωνεύσεις που είναι μεν οικειοθελείς , αλλά έμμεσα αναγκαστικές, τόσο με τα τέσσερα είδη διαχειριστικής επάρκειας όσο και με το ότι για να λάβουν οικονομική ενίσχυση για να αποπληρώσουν το χρέος τους προς τους ενεργειακούς παρόχους και να λάβουν διαχειριστική επάρκεια θα πρέπει να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις. Επίσης, «τιμωρεί» τις Δ.Ε.Υ.Α. και τις τοπικές κοινωνίες στην περίπτωση που οι Δ.Ε.Υ.Α. δεν είναι συνεπείς στην αποπληρωμή των τιμολογίων ενέργειας, ενώ η Πολιτεία δεν έχει λάβει κανένα μέτρο για την μείωση του ενεργειακού κόστους των Δ.Ε.Υ.Α. Αντιθέτως ευνοεί την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ οι οποίες αναλαμβάνουν κατ΄αποκλειστικότητα και με ευνοϊκές ρυθμίσεις τα έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας. Γενικά και όσον αφορά στις Δ.Ε.Υ.Α. το νομοσχέδιο επιλέγοντας το σχήμα των οικειοθελών συγχωνεύσεων και δίνοντας δήθεν «κίνητρα» χωρίς να έχει λύσει τα βασικά προβλήματα των Δ.Ε.Υ.Α. επιχειρεί να λύσει με νομικές κατασκευές επιχειρησιακά προβλήματα, τα οποία όμως δεν θα λυθούν αλλά θα επιδεινωθούν. Επομένως, το νομοσχέδιο δεν συμβάλλει στην μετάβαση των Δ.Ε.Υ.Α. στην νέα εποχή όπως θα όφειλε ένα νομοσχέδιο εκσυγχρονισμού. Μάλλον το αντίθετο αποτέλεσμα φέρνει, με διατάξεις που θα προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα θα επιλύσουν.