Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Κώστας Δραγούμης' | 15 Φεβρουαρίου 2025, 16:09

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Στην παρ. 1 του άρθρου 58 του σχεδίου νόμου αναγράφεται ότι "η Υποδιεύθυνση Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης εξετάζει ... τα πάσης φύσης ψηφιακά πειστήρια που προέρχονται από παράνομες ενέργειες ή συμβάντα αστυνομικού ενδιαφέροντος". Στο άρθρο 22 του ισχύοντος Π.Δ. 178/2014 προβλέπεται ότι "το Τμήμα Εξέτασης Ψηφιακών Πειστηρίων εξετάζει ... δεδομένα που ... αποστέλλονται με σχετική παραγγελία από ανακριτική, εισαγγελική ή δικαστική αρχή". Από την ισχύουσα διάταξη είναι φανερό ότι η εμπλοκή του Τμήματος προβλέπεται μόνο στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας. Με τη νέα διάταξη εισάγεται ασάφεια. Η Υποδιεύθυνση δύναται να εμπλακεί και στο πλαίσιο διερεύνησης παράνομων πράξεων εκτός της ποινικής διαδικασίας, π.χ. για φορολογικές παραβάσεις. Αφού όμως τα ψηφιακά πειστήρια εξετάζονται στα πλαίσια πραγματογνωμοσυνών, θα ήταν πρότιμότερο η νέα διατύπωση να είναι σαφέστερη, λ.χ. "η Υποδιεύθυνση Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης εξετάζει ... τα πάσης φύσης ψηφιακά δεδομένα που κατάσχονται στο πλαίσιο διερεύνησης και εξιχνίασης εγκλημάτων". Από τη διατύπωση των υποστοιχείων αα) ως αζ) του στοιχείου α), της παρ. 4, του άρθρου 58 ενδέχεται να εννοηθεί ότι οι υπηρετούντες στο Εργαστήριο Διερεύνησης και Ανάλυσης Ψηφιακών Πειστηρίων δύνανται χωρίς άλλη προϋπόθεση να εξετάσουν τα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα στα κατονομαζόμενα μέσα αποθήκευσης. Ειδικότερα η αναφορά σε τοπικά δίκτυα και απομακρυσμένους χώρους αποθήκευσης, όπως το υπολογιστικό νέφος, δύναται να εννοηθεί ως διαδικτυακή έρευνα, η οποία όμως είναι κατεξοχήν αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και των λοιπών (προ)ανακριτικών αρχών. Πάλι, αφού οι υπηρετούντες στον εν λόγω Εργαστήριο εξετάζουν τα ψηφιακά πειστήρια στα πλαίσια πραγματογνωμοσυνών, η προέλευση των ψηφιακών πειστηρίων/δεδομένων δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού αυτά θα πρέπει να έχουν προηγουμένως κατασχεθεί. Η δε ανακριτική πράξη της κατάσχεσης δεν αφορά τη Δ.Ε.Ε., αλλά τις λοιπές (προ)ανακριτικές αρχές. Επιπλέον, η αναφορά στο υπολογιστικό νέφος καθίσταται περισσότερο προβληματική, καθώς, σύμφωνα με το άρθρο 265 του Κ.Π.Δ. περί κατάσχεσης ψηφιακών δεδομένων, τα ψηφιακά δεδομένα που είναι αποθηκευμένα και προσβάσιμα μέσω συστήματος και υπηρεσιών νεφοϋπολογιστικής (cloud services) δεν δύναται να κατασχεθούν. Ως εκ τούτου, η αναφορά στην προέλευση των πειστηρίων θα πρέπει να αντικατασταθεί από την γενική αναφορά σε κατασχεμένα ψηφιακά δεδομένα και υλικούς φορείς που λειτουργούν ορθά, ώστε να είναι και φανερή η διάκριση του Εργαστηρίου Διερεύνησης και Ανάλυσης Ψηφιακών Πειστηρίων από το δεύτερο Εργαστήριο του Τμήματος που είναι αρμόδιο για τους υλικούς φορείς που δε λειτουργούν ορθά. Στην παρ.5, του άρθρου 58, στα στοιχείο β) και υποστοιχείο βα) θα έπρεπε να αναγράφεται η φράση "τιμών κατακερματισμού" (hash values) αντί της "συναρτήσεων κατακερματισμού" (hash functions). Ομοίως στο άρθρο 52, παρ. 1, στοιχείο ε), θα έπρεπε να αναγράφεται η φράση "τιμών κατακερματισμού" αντί της "αλφαριθμητικών ταυτοτήτων μοναδικότητας". Στις ονομασίες των διαφόρων ειδικοτήτων του άρθρου 58 χρησιμοποιούνται οι όροι "πραγματογνώμονας" και "εμπειρογνώμονας" χωρίς να είναι εμφανής η διάκρισή τους. Εφόσον όλοι οι υπηρετούντες στους οποίους έχει απονεμηθεί ειδικότητα συντάσσουν εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, συνεπώς λειτουργούν ως πραγματογνώμονες, δεν υπάρχει λόγος διάκρισης. Προτείνεται να απαλειφθούν και οι δύο όροι από τις ειδικότητες. Οι όροι "εξεταστής" και "βοηθός εξεταστή" είναι αρκούντως καλοί. Επίσης, προπτυχιακός τίτλος σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν υφίσταται. Υφίστανται πτυχίο ή δίπλωμα ιδρύματος ανώτατης εκπαίδευσης, μεταπτυχιακό δίπλωμα και διδακτορικό δίπλωμα. Το Εργαστήριο Επίδειξης Φωτογραφιών Σεσημασμένων Ατόμων του Τμήματος Εξέτασης Οπτικοακουστικού Υλικού έχει αντικείμενο πιο συναφές με το Τμήμα Καταδιωκτικών και Συνοδειών, το οποίο ασχολείται με το εγκληματικό παρελθόν των ατόμων. Είναι λογικότερο να ενταχθεί στο τελευταίο. Αναφορικά με το άρθρο 60, η ΥΕΕΒΕ δεν αναδιαρθρώνεται, αλλά παραμένει σε μια ξεπερασμένη δομή. Χάνεται μία μοναδική ευκαιρία να εκσυγχρονιστεί και να ακολουθήσει τη νέα δομή της ΔΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρμοδιότητά της εκτείνεται σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα και υπηρετεί περίπου το μισό του πληθυσμού που υπηρετεί η ΔΕΕ, θα πρέπει το ισχύον Τμήμα Εργαστηρίων της ΥΕΕΒΕ να διαχωριστεί σε τρία τμήματα: α) Τμήμα Δικαστικής Γραφολογίας και Πλαστότητας Εντύπων και Αξιών, β) Τμήμα Πυροβόλων Όπλων και Ιχνών Εργαλείων και γ) Τμήμα Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης. Το δε Τμήμα Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης θα πρέπει να έχει τις αρμοδιότητες της Υποδιεύθυνσης Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης της ΔΕΕ πλην των αρμοδιοτήτων του Εργαστηρίου Ανάκτησης και Ανάλυσης Δεδομένων Μη Λειτουργικών Μέσων και του Εργαστηρίου Διαχείρισης Εθνικής Βάσης Τιμών Κατακερματισμού Ψηφιακών Αρχείων Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Ανηλίκων. Επιπλέον, είναι ευκαιρία να προβλεφθεί και για τα Τμήματα Εγκληματολογικών Ερευνών των ΓΕΠΑΔ η δυνατότητα διενέργειας πραγματογνωμοσυνών, ώστε να υπάρξει αποσυμφόρηση της ΔΕΕ και της ΥΕΕΒΕ. Και μία τελευταία σκέψη: Στα άρθρα 52 ως 60 χρησιμοποιούνται οι όροι "εγκληματολογικός" και "ψηφιακή εγκληματολογία" εννοώντας αυτά που στα αγγλικά λέγονται "forensic" και "digital forensics" αντίστοιχα. Ωστόσο, η "εγκληματολογία" είναι ο κλάδος της κοινωνιολογικής επιστήμης που ασχολείται με τη συστηματική μελέτη του εγκλήματος ως κοινωνικού φαινομένου και των μέτρων που αφορούν την αντιμετώπισή του και ο αντίστοιχος αγγλικός όρος είναι "criminology". Ως εκ τούτου, οι όροι "εγκληματολογικός" και "ψηφιακή εγκληματολογία" δεν αποδίδουν ορθά στα ελληνικά τους αγγλικούς όρους "forensic" και "digital forensics" αντίστοιχα. Θα ήταν ορθότερο να χρησιμοποιούνται οι όροι "δικανικός" και "ψηφιακή δικανική" που ήδη έχουν καθιερωθεί στα ελληνικά και κυπριακά πανεπιστήμια. Μάλιστα, ακολουθώντας το ίδιο σχήμα, οι αγγλικοί όροι "computer forensics", "mobile phone forensics", "network forensics" "database forensics" κ.τ.λ. μεταφράζονται πλέον ως "δικανική υπολογιστών", "δικανική κινητών τηλεφώνων", "δικανική δικτύων" και "δικανική βάσεων δεδομένων" κ.τ.λ. αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, η Υποδιεύθυνση Ψηφιακής Εγκληματολογικής Έρευνας και Ανάλυσης θα ήταν ορθότερο να ονομαστεί Υποδιεύθυνση Ψηφιακής Δικανικής. Ίσως και η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών θα ήταν ορθότερο να μετονομαστεί Διεύθυνση Δικανικών Εξετάσεων, μιας και η συντριπτική πλειονότητα των λειτουργιών της αφορούν δικανικές εξετάσεις και όχι εγκληματολογικές έρευνες.